ناخشا تېكستلىرىنىڭ كارامىتى

urghu

	ناخشا تېكىستلىرىنىڭ كارامىتى 2011-07-29 16:37 شىنجاڭ گېزىتى مۇھەممەد شاۋۇدۇن     دۇنيادىكى مىللەتلەرنىڭ ئەدەبىياتى شېئىردىن باشلانغان. شېئىر مەيدانغا كېلىش بىلەن ئۇنىڭغا مۇزىكا بېرىكىپ، شېئىر مۇزىكىنىڭ ئايرىلماس جۈپتى بولغان. شۇڭا، شېئىر بىلەن مۇزىكىنى قوشكېزەك دېيىشكە بولىدۇ. ناخشىنى ناخشا قىلىپ، ئۇنىڭغا ھاياتلىق ئاتا قىلغان شېئىر بىلەن مۇزىكىدىن ئىبارەت ئىككى تەركىب خۇددى گۆش بىلەن قانغا ئوخشايدۇ. فىرانسىيەلىك ئالىم ياك مالتان ‹‹شېئىر بارلىق سەنئەتنىڭ مەنىۋى ھاياتى. ئۇ پىلاتون ئېيتقان مۇزىكىنىڭ يەنە بىر نامى›› دېگەن. گېرمانىيەنىڭ ھازىرقى زاماندىكى ئۇلۇغ پەيلاسوپى مارتېن ھېيدگېر ‹‹شېئىر ئەڭ ئالىي سەنئەت، سەنئەتنىڭ سەنئىتى، يەنى سەنئەتنىڭ ماھىيىتى›› دېگەن. مۇزىكىنى بولسا، ئىلىم ئەھلىلىرى بىردەك ‹‹مۇزىكا بىر خىل ھاياتىي كۈچ›› دەپ ھېسابلايدۇ. ياك مالتان ‹‹مۇزىكا ئاۋاز ئەمەس، سەزگۈ›› دېگەن. مارتېن ھېيدگېر ‹‹ناخشا ئاۋازى ھاياتلىق›› دەپ تەرىپلىگەن.     تۇرمۇشىمىزدا كەم بولسا بولمايدىغان ناخشا بىزنىڭ ساددا چۈشەنچىمىزدىكىدەك ئانچە ئاددىي نەرسە ئەمەس. ئۇ شېئىر بىلەن مۇزىكىدىن ئىبارەت ئىككى ئالىي سەنئەتنىڭ ئىككى خىل ھاياتىي كۈچىنىڭ بىرىكمىسىنىڭ مەھسۇلى. شېئىرمۇ، مۇزىكىمۇ يۈرەكنىڭ قات – قېتىدىن ئېتىلىپ چىقىدۇ. ناخشا ئىككى خىل ئىجادىي تەپەككۇرنىڭ قوشۇلمىسىنىڭ جەۋھىرى. شۇنداقلا ئىككى خىل بەدىئىي ئىقتىدارنىڭ ئىجادىي بۈيۈكلۈكتە چاقنىشى. قايناق ھېسسىياتنىڭ جاراڭلىشى، ھېسسىيات پىلتىسىنىڭ ئوت ئېلىشىدىن تۆرەلگەن ناخشا يۈرەكلەرنى لەرزىگە سېلىپ، كۆڭۈلنى يايرىتىدىغان پەۋقۇلئاددە تەسىر كۈچىگە ئىگە سەنئەتتۇر. شۇڭا، ئۇ قەدىمدىن ھازىرغىچە ئەتىۋارلىنىپ، ئەل بىلەن ھەمنەپەس، سىرداش بولۇپ ياشاپ كەلدى. ئۇ كىشىگە سۆيگۈ – مۇھەببەت، مېھىر – ۋاپا، ئۈمىد، ئىشەنچ، غەيرەت – جاسارەت، ئىرادە بېغىشلايدۇ.     ناخشىنىڭ شېئىر (تېكىست)ىغا قويۇلىدىغان تەلەپ تولىمۇ يۇقىرى. ئاتا – بوۋىلىرىمىز ياراتقان ئېسىل خەلق قوشاقلىرىنىڭ ھەممىسىلا ناخشا بولۇۋەرگەن ئەمەس. پەقەت ئۇنىڭ يۇقىرى سەۋىيەسىگە ۋەكىللىك قىلالايدىغان، خەلق ئەڭ ياقتۇرىدىغان، ئىنچىكە تاللانغان جەۋھەرلىرىلا ناخشا بولالايدۇ. بىز ناخشا قىلىپ ئېيتىپ كېلىۋاتقان ئېسىل قوشاقلارنى ئىنچىكە تەھلىل قىلساق، مۇنداق بىر نەچچە ئالاھىدىلىكنى بايقايمىز:     1) قىسقا – ئەپچىل، سۆزلىرى تاۋلانغان، مېغىزلىق. 2) تىلى ئاددىي – ئاممىباب، دەبدەبىلىك سۆزلەردىن خالىي. 3) سۆزلەر يۈرەك قېتىدىن ئېتىلىپ چىققاندەك ھېسسىياتلىق. شۇڭا ناخشا قايناق ھېسسىياتلىق، تەسىرلىك بولۇپ، ئاڭلىغۇچىدا زوق – ھاياجان قوزغايدۇ. بۇ مۇھىم سەۋەب. تۇرمۇش پۇرىقى كۈچلۈك، ئاممىۋىلىققا ئىگە، خەلقنىڭ بېشىغا كەلگەن دەرد – ئەلەم، مۇڭ – زارى، قايغۇ – ھەسرىتى ۋە خۇشاللىقى، ئارزۇ – ئارمىنى ھەم ئۈمىد – ئىستەكلىرى ئەكس ئەتتۈرۈلگەن. يىغىپ ئېيتقاندا، ناخشا تېكىستى بەدىئىي جەھەتتىن يۇقىرى ئۆلچەمگە يەتكەن، ئەلنىڭ نەزەرىدىن ئۆتەلەيدىغان، كۈتكەن يېرىدىن چىقالايدىغان بولۇش تەلەپ قىلىنىدۇ. بۇنداق ياخشى شېئىرلار (تېكىست) ناخشا ئىجادىيەتچىلىرى (كومپوزىتورلار) ۋە ناخشا خۇمار خەلقنىڭ تاللىشى بولالايدۇ.     گېرمانىيە شائىرى ھېنرىخ ھېينىينىڭ 5000 دىن ئارتۇق شېئىرى ئاھاڭغا سېلىنغان. ئۇنىڭ ‹‹سەن گۈلگە ئوخشايسەن›› دېگەن سەككىز مىسرالىق شېئىرىغا 250تىن ئارتۇق مۇزىكا ئىشلەنگەن. بۇ شېئىرىيەت ۋە مۇزىكا تارىخىدا كۆرۈلۈپ باقمىغان ئەھۋال. ھېينىينىڭ شېئىرلىرىنىڭ كومپوزىتورلارغا شۇنچە ياراپ كېتىشىدىكى سەۋەب نېمە؟ ئۇنىڭ شېئىرلىرىدا يۈرەكنى ھاياجانلاندۇرىدىغان قايناق ھېسسىيات، ۋەتەنگە بولغان چەكسىز مۇھەببەت ئىپادىلەنگەن. شائىرنىڭ شېئىرلىرىدىكى سىيلىق – سىپايە، ئىنچىكىلەپ سىزىلغان سۈرەتتەك جانلىق، تەسىرلىك تەسۋىرلەردىن ئىنتايىن گۈزەل، تاڭ قالارلىق مەنزىرە، كىشىنى ئەجەبلەندۈرىدىغان چۈشكە ئوخشاش خىيالىي دۇنيا كىشىنى ئەسىر قىلىدۇ. شائىرنىڭ گۈزەل ھەم ھەسرەتلىك ئەسلىمىلىرى بىزنى بىر ياقتىن ئىنسانىيەت دۇنياسىدىكى مۇھەببەت ئاتا قىلىدىغان بەخت ھەم خۇشاللىقتىن بەھرىمەن قىلسا، يەنە بىر ياقتىن دەرد – ئەلەم، پەرىشانلىق، قايغۇ – مۇڭ بىلەن ئورتاقلاشتۇرىدۇ. بۇ شېئىرلارنىڭ مۇھىم ئالاھىدىلىكى شۇكى، خەلق ناخشىلىرى ۋە ئاۋام خەلق تىلىدىن ئوزۇقلۇق ئالغان. شۇڭا تىلى ئاددىي – ساددا، چىن، يېقىملىق، مۇزىكىلىق، ئاھاڭدارلىق خۇسۇسىيىتى كۈچلۈك. تۆۋەندىكى مىسرالارغا قاراپ باقايلى:     كارۋىتىم بېشىدا ئۆستى بىر دەرەخ،     ئۈستىدە كۈيلەيدۇ بۇلبۇل چاڭىلداپ.     كۈيلەيدۇ زوق بىلەن ساپ مۇھەببەتنى،     چۈشۈمدە ھېلىھەم تۇرىمەن تىڭشاپ.     بىز بۇنىڭدىن ھېينىينىڭ ئاجايىپ لىرىكىلىرىنىڭ لەززىتىنى تېتىپ كۆرگەندەك، ئۇنىڭ نازۇك، ساپ، ھېسسىياتقا باي ئاۋازىنى ئاڭلىغاندەك بولىمىز.     سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى شائىرى ئىساكوۋىسكىينىڭ نۇرغۇن لىرىك شېئىرى ناخشا بولۇپ كەڭ تارقالغان. ئىساكوۋىسكىينىڭ ئۆزىگە خاس ئۇسلۇبتا يېزىلغان لىرىكىلىرى مەيلى تىنچلىق ياكى ئۇرۇش يىللىرىدا بولسۇن، كىشىلەر سۆيۈپ ئوقۇيدىغان ناخشىغا ئايلىنىپ، سوۋېت كىشىلىرىنى ئىلھاملاندۇرغان. شىددەتلىك جەڭ مەيدانلىرىدا، قۇرۇلۇش، ئىشلەپچىقىرىش ئورۇنلىرىدا، يېزا، قىشلاقلاردا كىشىلەر بۇ ناخشىلارنى ئېغىزىدىن چۈشۈرمىگەن. ‹‹كاتيۇشا›› دېگەن ناخشا ئۇرۇش يىللىرىدا ھەممە يەردە ياڭرىغان. كاتيۇشا دېگەن قىزنىڭ ئوبرازى ئۇرۇش يىللىرىدا سوۋېت خەلقىنىڭ ۋەتەنگە، مۇھەببەتكە سادىقلىقىنىڭ سىمۋولى بولغان، شۇنداقلا فاشىستلارنىڭ جېنىنى ئالىدىغان كۈچلۈك قورال بولغان. ئۇنىڭ شېئىرلىرى پۈتۈنلەي رېئال تۇرمۇشتىن، شۇ زامان كىشىلىرىنىڭ تۇرمۇشى، ھېسسىياتىدىن كەلگەن. مۇزىكا بىر مىللەتنىڭ مەدەنىيەت ساپاسىنى ئەكس ئەتتۈرگىنىدەك، ناخشا تېكىستلىرىمۇ بىر مىللەت ناخشا مەدەنىيىتىنىڭ ساپاسىنى ئەكس ئەتتۈرىدۇ. بىز يۇقىرىقىلاردىن ناخشا تېكىستلىرىنىڭ ساپاسىنىڭ قانداق بولۇشى كېرەكلىكىنى تېخىمۇ ئېنىق بىلەلەيمىز.     ناخشا مارش تىپىدىكى ناخشا، سىياسىي مەزمۇندىكى ناخشا، ئاممىباب ناخشا، دەپ بىر قانچە تۈرگە بۆلۈنۈشى مۇمكىن. مارش تىپىدىكى ناخشىلار بىلەن سىياسىي مەزمۇندىكى ناخشىلارنىڭ سىياسىي مەزمۇنى كۈچلۈك، سالماق بولۇشى كېرەك. لېكىن، مەزمۇن دائىرىسى كەڭ بولغان ئاممىۋى ناخشىلارنىڭ تېكىستى ھېسسىياتقا باي، چوڭقۇر شېئىرىي مەنىگە ئىگە، ئوبرازلىق، خەلق قوشاقلىرىغا (ناخشىلىرىغا) يېقىن، ئېنىق بولغىنى ياخشى. بىزنىڭ ئاممىباب ناخشىلىرىمىزدا ساقلىنىۋاتقان گەۋدىلىك ئاجىزلىق شۇكى، قاتماللىق ئېغىر، تېكىستلىرى قېلىپلىشىپ قالغان، ئىجادىيلىق كەم، بەدىئىي قىممىتى تۆۋەن. ئېنىق قىلىپ ئېيتقاندا، يالىڭاچ، بەك ئاددىي، ھەتتا ئىنتايىن پۇچەك تېكىستلەرمۇ ناخشا قىلىپ ئېيتىلدى ۋە ئېيتىلىۋاتىدۇ. بۇنداق بولۇشىدىكى سەۋەب، تېكىست ئاپتۇرىنىڭمۇ، كومپوزىتورنىڭمۇ تېكىستكە بولغان تەلەپچانلىقى كۈچلۈك ئەمەس. بەزىلەر ناخشا تېكىستىنى بەك ئاددىي چاغلايدۇ. ئەمەلىيەتتە، ناخشا تېكىستى يېزىش شېئىر يېزىشتىنمۇ قىيىن. نۇرغۇن شائىرنىڭ تازا تاۋلانغان، پىشقان، تاتلىق شېئىرلىرى ناخشا تېكىستى قىلىپ تاللىنىدۇ. تېيىپجان ئېلىيوفنىڭ ‹‹يوللۇق ئالما››، ‹‹ئىشچان يىگىت››، ‹‹ئوما ناخشىسى››، ‹‹تۈگىمەس ناخشا››، ‹‹ئازاد زامان›› قاتارلىق شېئىرلىرى ئەنە شۇنداق جەۋھەرلىك شېئىرلار. بۇنىڭ ئەكسىچە بىرمۇنچە تېكىستلەر بىر – بىرىگە ئوخشاپ كېتىدىغان تومتاق، جانسىز، مەنىسىز قۇرۇق سۆزلەرنىڭ ئاددىي تىزمىسىغا ئايلىنىپ قالغان. بۇنداق كەيپىياتى تۆۋەن، سوزۇق تېكىستلەر مۇزىكىغا خۇددى ‹‹تاشنى تاياققا تاڭغاندەك›› تېڭىلسىمۇ يېپىشمايدۇ، مۇزىكا بىلەن قايناتسا قېنى قوشۇلمىغاندەك چېنىپ، ھېچكىمگە ياقمايدۇ. ناخشىنىڭ بەدىئىي قىممىتى چوڭقۇر مەنىنىڭ قايناق ھېسسىيات بىلەن ئىپادىلىنىشىدە. ناخشىنىڭ مەزمۇنى، روھىي ھېسسىيات ئارقىلىق ئىپادىلىنىپ تەسىر كۈچىنى كۆرسىتىدۇ، سېھرىي كارامەتكە ئىگە بولىدۇ. ئۇنى ئوقۇغان ياكى ئاڭلىغان كىشى تەبىئىي يوسۇندا زوقلىنىدۇ، ھاياجانلىنىدۇ. ھېسسىيات بولمىغان تېكىستنىڭ مەزمۇنى ھەر قانچە يېڭى، چوڭقۇر بولسىمۇ تەسىر كۈچى بولمايدۇ. چوڭقۇر، قايناق ھېسسىياتقا ئىگە تېكىستلەر ئۆزگىچە شېئىرىي گۈزەللىككە، ھېس – تۇيغۇلارنى جانلاندۇرىدىغان تەسىر كۈچكە، يېڭى بەدىئىي قىممەتكە ئىگە بولالايدۇ. بۇنداق تېكىستلەر بەدىئىي دىتى كۈچلۈك، تەلەپچان كومپوزىتورلارنىڭ مۇقەررەر تاللىشى بولۇپ، ناخشىنىڭ جېنىغا جان، قېنىغا قان بولۇپ، ئۆلمەس ھاياتىي كۈچ ئاتا قىلالايدۇ. بەدىئىي ماھارەتنىڭ يۇقىرى – تۆۋەنلىكىدىن تېكىستلەرنىڭ ساپا – سەۋىيە جەھەتتىن يۇقىرى – تۆۋەن، پەرقلىق بولۇشى تەبىئىي ئەھۋال.     ئومۇمەن، كۈچلۈك ئىزدىنىش، ئىجادچانلىق روھ بولسىلا، مېڭىپ ئادەتلىنىپ قالغان تار كېچىكتىن چىقىپ، يېڭى يول تېپىپ قاتماللىقتىن قۇتۇلۇپ، تېكىست ئىجادىيىتىدە يېڭى سەۋىيە ياراتقىلى بولىدۇ. مېنىڭچە، مول تېكىست يېزىش تەجرىبىسىگە ئىگە شائىرلار ئۈچۈن ئېيتقاندا، ئۇلارنىڭ قولىدىن كەلمەيدىغان ئىش يوق.

alimcantohti

	شۇنداق چۈشۈنۈشلۈك، ياخشى پىكىرلەركەنغۇ! مېنىڭچە ناخشا تېكىستى مەسىلىسىنى ناخشا ئىجادىيتىمىزدە ساقلىنىۋاتقان خېلى مۇھىم مەسىلىلەرنىڭ بىرى دەپ قاراشقا  بولىدۇ. مېنىڭچە بولغاندا مەن ناخشا ئىجادىيتى بىلەن شۇغۇللىنىمەن، دېگۈچىلەر ئالدى بىلەن چوقۇم خەلىققە تېتىيدىغان شېئىر يازغان شائىرلىرىمىزنىڭ شېئىرلىرىنى، يازغان تېكىستى ياخشى ناخشا قىلىنىپ ئالقىشلانغان شائىرلىرىمىزنىڭ شېئىرلىرنى چوقۇم پىششىق ئوقۇپ چىقىشى كېرەك. بۇنداق قىلىش ئارقىلىق پۈتۈن بىر توپلامدىكى شېئىرلارنى ئوقۇش جەريانىدا ناخشا قىلىپ ئېيتىلغان شېئىرلار بىلەن تاللانمىغان شېئىرلار ئوتتۇرىسىدىدىكى پەرققە قارىتا ئوقۇغىچىدا ھېسسى سېلىشتۇرما بولىدۇ ۋە بارا - بارا توغرا بولغان بىر تېكىست تاللاش ئىقتىدارى شەكىللىنىدۇ. داڭلىق شائىرلارنىڭ شېئىرلىرىنى ئوقۇپ تېكىست تاللا ئىقتىدارىنى يېتىشتۈرگەندىن كىيىن تېكىستلەرنى قېزىش باسقۇچىغا ئۆتسە بولىدۇ. يەنى كىتابخانىلاردا ياتقان توپلام - توپلام شېئىر كىتابلارنى، ھەر تۈرلۈك گېزت ژۇرناللارنىڭ شېئىرىيەتكە ئايرىلغان قىسىمى ھەر ۋاقىت ۋاراقلاپ، ئاختۇرۇپ تۇرىشى كېرەك. بەلكىم بىر ژۇرنالدىن ۋە ياكى بىرەر كىتابتىن  ناخشا قىلىپ ئېيىتقۇدەك بىر شېئىرمۇ چىقماسلىقى يەنە بەلكىم شۇنداق جەزبىدار تېكىستلەرگە ئىگە بولغىلى بولىشى مومكىن. ئىشقىلىپ ناخشا تېكىستى دېگەن شېئىرنىڭ بىر تەركىبى بولغان ئىكەن ئۇنى شېئىر ئىچىدىن ئىزدىشىمىز بۇنىڭ ئۈچۈن بۇنچىلىك ئەجرىمىزنى ئايىماسلىقىمىز كېرەك. ئاھاڭ ئىشلىگۈچىلەر يەنە بىر تەرەپتىن خەلق قوشاقلىرىنى كۆپلەپ ئوقۇپ يىغىپ توپلاشنى، سېستىما ھالىتىگە كەلتۈرۈرۈشنى بىلىسە ياخشىمىكىن دەيمەن. قوشاقلار ئەڭ ئاساسلىقى ناخشا قىلىپ ئېيتىلىش ئۈچۈن ئاغزاكى شەكىلدە ئىجاد قىلىنغان. ھەممىمىز بىلىمىز ئاڭلاپ - ئاڭلاپ قانمايدىغان خەلق ناخشىللىرىمىزنىڭ تېكىستىنىڭ مۇتلەق كۆپچىلىكىنى قوشاق تەشكىل قىلىدۇ. لېكىن، بەددىيلىكى، جەلپ قىلىش كۈچى شۇنداق يۇقىرى بولغان بىر مۇنچە خەلق قوشاقلىرىمىز يەنە ئاھاڭچىلىرىمىزنى كۈتۈپ تۇرۇپتۇ.....توپلام - توپلام خەلق ئېغىز ئەدەبىياتى توپلاملىرىنىڭ خەلق قوشاقلىرىغان ئايرىلغان قىسىمى ۋە مەخسۇس «ئۇيغۇر خەلق قوشاقلىرى» نامى بىلەن نەشىردىن چىققان بىر مۇنچە قوشاقلار قانچىلىك ئېھتىياج بولسا شۇنچىلىك ئېھتىياجىنى قامدۇغىدەك ھالدا.   بۇنداق قوشاق شېئىرلارنى ئوقۇشنى ئۆزىمىزگە ھەمرا قىلغانكەنمىز، شۇندىڭغا يانداشتۇرۇپ چىرايلىق بىر خاتىرىمىزنىمۇ ئۆزىمىزگە ھەمرا قىلىۋالساق تېخىمۇ ياخشى. بىر قوشاق ياراپ قالسا، بىر شېئىر ياراپ قالسا شۇ زامان كۆچىرىۋالىدىغان گەپ، گەرچە شۇ زامان ئۇنىڭغا ئاھاڭ كەلمىسىمۇ، كىيىن ھاياجانلىق پەيتلىرىمىزدە شۇ خاتىرىمىزدىكى شې.ىر - قوشاقلارنى ئولتۇرۇپ ئىلھامىمىز تۇيۇقسىز قانات قېقىپ قېلىشى مومكىن. يەنە ئۇنىڭدىن سىرت بەزىدە تۇيۇقسىز ئۆزىمىز بىلمەيدىغان ، لېكىن شۇنچە چىرايلىق بىر ئاھاڭنى ئۆزىمىزمۇ بىلمەي  غىڭشىپ سالغىنىمىزدا شۇ خاتىرىمىزنى تېز - تېز بىر قۇر ئۆرىسەك، شۇ  چاغدىكى كەيپىياتىمىزغا ماس كېلىدىغان تېكىستنى خاتىرلىۋالغان بولساق تېكىست بىلەن پۈتمىگەن ئاھاڭنى بىرلەشتۈرۈپ ئاندىن رەسمىي  ئاھاڭ ئىجادىيتىگە كىرىشسەك بەلكىم ئويلىمىغان نەتىجىلەرگە ئېرىشىپ قېلىشىمىز مومكىن.

مۇبارەك

	ئويلاپ باقسام بۇرۇن پەقەت ناخشىنىڭ مۇزىكىسىنى ياقتۇرغانلىقىم ئۈچۈنلا ئاڭلايدىكەنتۇقمەن. بىراق ھاززىر بارا-بارا ناخشىنىڭ تېكىستىگىمۇ بەكرەك دىققەت قىلىدىغان بولدۇم، بەزى ناخشىلار چىرايلىق ئىشلەنگەن مۇزىكىغا يانداشتۇرۇپ تاللانغان نوچى تېكىستى بىلەن بەك ماسلىشىپ كەتكەنكى...ئاڭلاپ-ئاڭلاپ قانمايمەن. بىراق نوقۇل تېكىستىنىلا دەپ ئاڭلىمايمەن، ئۇنىڭدىن شېئىر ئوقۇغان ياخشىمىكىن. مەنچە ناخشا-مۇزىكا ئىنجادىيىتى بىلەن شوغۇللىنىۋاتقانلار ناخشا تېكىستىنىڭ رولىغا بوش قارىماسلىقى كېرەك، ھەم ھاززىرمۇ بۇ تەرەپكە ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىۋاتقانلار باردۇ، دەپ ئويلايمەن. مەسىلەن: ئابلاجان ئاۋۇت «ئوينايدىغان تالا بارمۇ»، «ئوغۇل بالا»(مۇشۇنداققۇ دەيمەن)دېگەن ئىجادىيەتلىرىگە تېكىستنى ئوبدان تاللىغان. ئابدۇللانىڭ، ئۇكىلىرىنىڭ ئېيتىۋاتقان ناخشىلىرىنىڭ تېكىستىمۇ شۇنداق ياخشى. بوپمۇ ئابدۇللانىڭ ئىسمىنى ئۇقمايمەن «ئېلىپ قولغا ساپالىنى، يۈرەر مەيخانە، مەيخانە...»دەپ ئېيتىدىغان تىپتىكى ناخشىلىرى مېنى يامان ئەمەس مۇڭ قىلىدۇ. مۆمىن ئابلىكىمنىڭ «ئۆتمۈش ئەمدى گۈزەل ئەسلىمە، ئاسرالمىدۇق چىن سۆيگۈمىزنى. مىسكىنلەرچە قالارمىز ئەسلەپ، يىللار ھامان ئۇنتار بىزنى...»دېگەن ناخشىسىمۇ مۇزىكا ھەم تېكىستى شۇنداق ياخشى ماسلىشىپ، مەن تولا ئاڭلاپ يادلاپ بوپتىمەن. ئىشقىلىپ قازساق بىرمۇنچە مۇنەۋۋەر تىپلار چىقىدىكەن. ئەمدى مەن ئازراق ئۆزۈم ياقتۇرىدىغان ئىجادىيەتچى ھەققىدە ئېلان بېرىۋالاي. بىر تىزىق مارجان، بىر دەستە گۈلدەك، ئۆتكەن ئىدۇق ساۋاقداش بولۇپ. ئەمدى بىز بۈگۈن ئايرىلار بولدۇق، جۇدالىق يېشى كۆزلەرگە تولۇپ. جۇدالىق يېشى تۆكۈلدى بۈگۈن، ئايرىلىشقا چىدالماي ھەجەپ. ئۆكسۈپ-ئۆكۈنۈپ، گاھى كۈلۈشۈپ، خوشلاشماقتىمىز ئاق يوللار تىلەپ. قالدى ئەسلىمەن ياتاق-سىنىپتا، قالدى رىشتە باغلانغان ماكان. كەتسەكمۇ يىراق-يىراق جايلارغا، بىزلەر ساۋاقداش-ساۋاقداش ھامان. مەنچە بۇ ناخشىنى ئېيتىيالايدىغانلار، شۇنداقلا تېكىستىنى تولۇق بىلىدىغانلار خېلى بار. نېمە ئۈچۈن؟ يۈرەكنى جۈپ قوللاپ تۇتالامسەن دەپ، ئويغۇتۇپ مەيلىمنى قىلىپ سەن شەرەت. ئېلىپ بوپ كۆڭلۈمنى شېرىن سۆز بىلەن، قالدۇرۇپ كەتتىڭغۇ قەلبىمگە ھەسرەت. ۋەدىلەر بار ئىدى مەڭگۈلۈك ئەبەد، گۈللەرمۇ بىزلەرگە قىلاتتى ھەسەت. ئەمدى سەن مۇڭلىنىپ كۆيدۈرۈپ سۈرەت، يۈرگەنسەن ئامرىقىم كۆڭلۈڭنى بەزلەپ. باغرىمدا تىپىرلاپ ئۆكۈنۈش- نەپرەت، يۈرەكنى قاماللاپ قىينار ھەسرەت. ئۆلدى دەپ ئويلىسام سۆيگۈڭنى ئەبەد، نېمىشقا ئۇنتۇلماس تۇنجى مۇھەببەت. بۇ «تۇنجى مۇھەببەت» دېگەن ئىجادىيىتى. شۇ يىللارغا نىسپەتەن مۇزىكا ھەم تېكىستى جەھەتتىن ماسلاشقان ئىجادىيەتنى ئۆزى ئېيتىپ خەلىققە سۇنۇشمۇ بىر چوڭ غەلبىمىكىن، دەيمەن. «ئۇنتۇلماس دېكابر» دېگەن ئىجادىيىتىدىكى بىر مىسرا بار، ماڭا ئۇ مىسرا مۇھەببەتلىك شېئىر تۇيغۇسى خېلى كۈچلۈك قەلەمكەشنىڭ قەلەم ئاستىدىن چىققاندەكلا بىلىنەتتى: «... سۆيۈلسەڭ ھەربىر نۆۋەت ، ئۇنتۇپ كېتەرسەن مېنى...» ئىسكەندەر سەمەتنىڭ ئىجادىيىتى بۇرۇنقىدەك بولسۇن دەيمەن. بىرەر نۆۋەت ناخشا ئىجادىيەت كېچىلىكى ئۆتكۈزسۇن دەيمەن. مەن ئامراق، ئاپام ئامراق، دادام ئامراق، ھەدەممۇ ئامراق...

nurbolak

	! بەك ياخشى مەزمۇنلار بار ئىكەن ھارمىغايسىز

ئىلىخو

	مەن تاشمۇھەممەت باتۇر، ئەنۋەر ھاكىم ، سەنۇبەر تۇرسۇن، ئوسمان مەمتىمىن ، ئايشىگۈل مۇھەممەت قاتارلىقلارنىڭ ناخشا تېكىست تاللاش ئالاھىدىلىكىگە بەك قايىل . بولۇپمۇ ئوت يۈرەك چولپانىمىز تاشمۇھەممەت باتۇر ئاكىنىڭ تالانتىغا بەك قايىل.  ناخشا دېگەن مەزمۇن  تۇراقى بولمىسا بولمايدۇ،  مانا بۇ بۇ چولپانىمىزنىڭ ئۆزگىچە ئارتۇقچىلىقى .... بىر ناخشىچى بولغانىكەن ئۆزىمۇ ئانچە مۇنچە ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللانمىسا بولمايدۇ، باشقىلار يېزىپ ، مۇزىكىسىنى ئىشلەپ ، ئاكورتلاشتۇرۇپ بەرگەن تەييار ناخشىنى ئېيىتىپ يۈرگەنلارمۇ ئاز ئەمەس.  تەييارغا ھەييار بولۇش ، دورامچىلىق ، باشقا تىلدىكى ناخشا - مۇزىكىلارنى ئۆز ئەينى كۆچۈرۈپلا كۆز بويامچىلىق قىلىپ يۈرگەنلەرمۇ كۆپ...........

alijantusun

	مەن يەنىلا مۆمىنجان ئابلىكىم  ئابدۇللا   ئاكاملانىڭ  شىئر تالىشىغا قايىل چۇنكى باشقىلار نڭ ئاساسەن كىتاپ قىلنىپ نەشىر دىن چىقىپ بولغان مەسلەن...تاش مۇھەممەتنڭ .....ئاساسەن شۇنداق.... يېڭى بولسا بەكرەك قىزقىپ ئاڭلىغۇسى كىلدۇ ئادەمىنڭ

sadiryurti

	ناخشىنىڭ سىھرى كۈچى دەل ئۇنىڭ تىكىستتىكى ئاھاڭدارلىقنى ياخشى بايقىشى ۋە ياخشى ناخشىچى بىلەن ئۇچرىشىشىدىن ئىبارەت.بىر قىسىم ناخشىلار بىر كوبلىتنى قايتا -قايتا تەكرارلاش بىلانلا ئاخىرلىشىپ ئادەمنى تولىمۇ بىزار قىلىدۇ.

sadiryurti

	ناخشىنىڭ سىھرى كۈچى دەل ئۇنىڭ تىكىستتىكى ئاھاڭدارلىقنى ياخشى بايقىشى ۋە ياخشى ناخشىچى بىلەن ئۇچرىشىشىدىن ئىبارەت.بىر قىسىم ناخشىلار بىر كوبلىتنى قايتا -قايتا تەكرارلاش بىلانلا ئاخىرلىشىپ ئادەمنى تولىمۇ بىزار قىلىدۇ.

haktar

	مېنىڭ بۇرۇن ناخشىغا بەكمۇ پەيزىم بارتى ھازىر پەقەت تايىنىم قالمىدى ئۆزەمنى بىرسىنىڭ دېپىغا ئۇسۇل ئويناۋاتقادەك ھىس قىلىپ قالىمەن .

kaisar809

	ھىچكىم ئابدۇرېھىم ھېيتنى تىلغا ئالماپتىغۇ؟ مېنىڭ نەزىرىمدە تېكىست تاللاش جەھەتتە ئابدۇرېھىم ھېيت ئاكىمىزنى بىرىنچى ئورۇنغا قويىمەن، ئۇ ئادەم ئىشلەتكەن ناخشا تېكىستلىرى بىر- بىرىدىن ياخشى، مەزمۇنلۇق.