كىتابخانا ئېچىپ مىللەتنى قۇدرەت تاپقۇزۇش

taxkinjan

	كىتاب ۋە كىتابخانا ھەققىدە خېلىدىن بىرى بىر نەرسە يېزىشنى ئويلاپ يۈرەتتىم.ئەمەلىيەتتە بۇ ھەقتە كۆپ توختالدۇق،بۇ ھەم يېڭى تېمىمۇ ئەمەس ئەمما جىددى ۋە ئويلانمساق بولمايدىغان تەخىرسىز تېما.يېقىندا ئامانگۇل سدىق نامىدىكى  تورداشنىڭ  ‹‹كىتابخانلارغا نېمە بولدى؟››ماۋزۇلۇق بىر ماقالىسنى كۆرۇپ قالدىم. ئاپتور بىلەن پىكىرداش ئىكەنلىكىمنى ھېس قىلىپ يانداش پىكىرلىرىمنى ئىنكاس ھالتىدە ئوتتۇرغا قويماقچى ياكى تېما سۈپتىدە ئايرىم يوللىماقچى بولغان بولساممۇ نېشقىدۇر پارولىمنى سېستىما تونۇيالماي قالدى. شۇ ڭا بۈگۈن بۇ ھەقتە مۇشۇ يەرگە يوللىماقچىمەن. بىز تەرەققى قىلش ئۈچۈن نۇرغۇن كۈچىدۇق،تەرەققيانىڭ ئۆزى نۇرغۇن تەرەپ ۋە ئامىللارغا چېتشلىق بولسىمۇ لىكىن تۈپكى ئامىل يەنىلا ئادەملەرنىڭ ئىڭىنىڭ ئېچلىشى يەنى ئاڭ تەرەققىياتى بىلەن بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك. چۈنكى بارلىق ئىشلار ۋە بارلىق تەرەققىيات مەيلى كوللىكتىپ ئۈچۈن بولسۇن مىللەت ۋە جەمئىيەت ئۈچۈن بولسۇن ئادەمنىڭ ھەرىكىتدىن ئايرلمايدۇ،ئىنسانلارنىڭ ئىجابىي ئاڭ ۋە ھەرىكىتىلا تەرەققىياتنىڭ تۈپكى يادۇرىسى. نەق گەپكە كەلسەك،بىز تەرەققى قىلىش ئۈچۈن ئاشۇ زەنجىرسىمان باغلانغان ھەممە تەرەپلەرگە تەڭ كۈچەپ كەلدۇق.ئەمما تەرەققيانىڭ ئاساسى بولغان مائارىپقا شۇنداقلا مەدەنىيەتنىڭ ماددى ئاساسى بولغان كىتابقا ۋە ئوقۇتۇش ئىشلىرغا  بولغان كۆز قارىشىم،ئېتبار چۈشەنچىمىز تازا روشەنلشىپ كېتەلمدى. خۇددى  ئۇيغۇرلارنىڭ‹‹ تۇنجى قار›› ناملىق ئېتوتىدا: ‹‹شۇ تاپتا،ئاشخانىلاردا لىق ئادەم،كىتابخانلاردا ھېچكىم يوق،،ئېلىپ قويساڭلار بولمامدۇ دەيمەندە؟››دېگەن سۆزلەردەك ھالتىمىز  ئۇيغۇرلارنىڭ كىتاب ئىستمالىغا قورساق تويغۇزشتەك ئەڭ تۆۋەن ماددى ئېھتياجىغا كۆڭۈل بۆلگەندەك ئەھمىيەت بەرمەيدىغانلىقىمىزنى روشەن كۆرستىپ بەرمەكتە. بىز ھەقىقەتەن كۆپ تىرشتۇق، ئاشخانا ئېچىپ بېيىپ كېتەلمىدۇق،سودا تېجارە قىلىپ بىلىم سەۋىيە ،ئاڭ سەۋىيە يېتشمگەنلىكتىن چوڭراق يەردىن چۈشەلمىدۇق. بىر كىلو گۆش ئېلىپ تاماق ئەتتۇق يۇ،بىر پارچە كىتاب سېتۋىلىپ بىلىم سەۋىيەرىمىزنى ئاشۇرمىدۇق بىز ئۈچۈن كىتاب ____يازغۇچىلار يازدىغان، بالىلار ئوقۇيدىغان،زىرىكىپ قالغاندا ئىچ پۇشقىنى چىقىرىش ئۈچۈن كۆردىغان نەرسە. كىتاب بىزنىڭ ئۆيلىرىمزنىڭ سۈپتىنى بۇزۋىتىدىغان بىر دۆۋە ئەخلەت ،بىز ئۈچۈن كىتاب بۇلۇڭ پۇچقاقلاردا يېرتلىپ ،كونىراپ   ئاخىر تاشلىنىپ كېتىدىغان كىرەكسىز قەغەز... ئاللاھ__ئىنسانلارغا چۈشۈرگەن بىز ئۇلۇغلايدىغان نەرسە باشقا نەرسە ئەمەس دەل كىتاب ئىدى. كىتاب بېرلگەنلەر دەپ يەھۇدىلارنى ،خىرستيانلارنى تىلغا ئالغان ئايەتلەردىن كۆرۋالمىزىكى كىتاب ئىنسانلارغا بېرلگەن ئەڭ ئۇلۇغ نەرسە. مەن ئۆزەم كىتابقا ئامراق ،شۇڭا ئارام كۈنلىرى ياكى ھەپتە ئون كۈندە بىر قېتىم بولسىمۇ كىتابخانىغا كىرىىپ كىتاب سېتىۋالىمەن. بىزنىڭ ھازىرقى تۇرمۇشىمىزغا نېسبەتەن ئېيتقاندا كىتا ب سېتۋىلىشقا پۇلى يېتشمەي جاپا تارتىپ كېتىدىغان دەۋرلەر ئەمەس ئەلۋەتتە. شۇڭا بىرە يۈز كوي ئەتراپىدا كىتاب ئالساق ئوبدانلا كىتابتىن بىر ئىككى يۈرۇش ئالالايمىز. تۇرۇپلا خەلقىمىزدىكى كىتاب ئوقۇش قىزغىنلىقىنىڭ تۆۋەن بولۇش سەۋەبلىرى ھەققىدە سوغۇققانلىق بىلەن ئويلنىپ باقتىم. جەمئيەت تەكشۇرۇش ئارقىلىق بەزى نەتىجىلەرگە ئېرشكىلى بولارمۇ دەپ ئويلاپ باقتىم. قارساق،ئاشخانىلار شۇنچە كۆپ بولغاچقىمۇ قورسقىى ئۆز ئۆيدىن ئۇچ ۋاقىت تويۇپ تۇرسىمۇ ئاشخانىلارغا كىرىپ تاماق يەيدىغان ئادەملەر كۆپ ئىكەن. كىيىم كېچەكلىرىمىز ئۇ ئايدىن بۇ ئايغا يتىپ تۇرسىمۇ يەنىلا سودا سارايلار شۇنچە كۆپ بولغانسىرى خېرىدارلار ئازلاپ كەتمەي تېخىمۇ كۆپيىپ تۇردىكەن. كۆڭۈل ئېچىش سورۇنلىرى ھېلدىن ھېلى ھەشەمەتلىك بولسىمۇ يەنىلا باي خوجاملاپ پۇللىرىنى بۇزۇپ چاچىدىغان يەر ئازلاپ قالمايدىكەن...ئۇنداقتا كىتابخانىلارنى يەنى شەخسى كىتابخانلارنى ھەسسلەپ كۆپەتسەك،ھەربىر ناھىيە،يېزلارغىچە كىتابخانىلارنى  تۈركۈم تۈركۈملەپ ئاچساق بۇنىڭ تەسىرى قانداق بولار؟ بەلكىم بۇ خىل يۈزلنىش ئۆرلەپ ماڭسا كىشلەرمۇ نەگىلا بارسا كىتابخانا بولسا بىرسىگە كىرىمسىمۇ يەنە بىرگە قىزىقىپ كىرىپ قالارمۇ؟ بۇنداق بولسا كىتابلارنىڭ تىراژىمۇ ھەسسىلەپ ئېشىپ يازغۇچى  تەرجىمانلار  تېخىمۇ كۆپ غەيرەت ۋە ئىشەنچگە تولۇپ كۆپلەپ يېڭى ۋە كارامەت كىتابلار مەيدانغا كېلەرمۇ؟ شۇڭا مىللەتنى قۇدرەت تاپقۇزۇشنىڭ يېڭى يولى كىتابخانا ئېچىش بولسا كېرەك دەپ ئويلايمەن...بىزدە كۆپىنچە كىشلەر قانداق قىلساق مىللەتكە پايدىلىق بىرەر ئىش قىلارمەن دەپ ئويلايدۇ...مېنڭچە ناۋادا سىز كىتابخانا ئاچسىىڭىز مانا بۇ ھازىرقى دەۋردە مىللەت ئۈچۈن قىلغان ئەڭ چوڭ خىزمەت پايدلىق ئىشتۇر. بۇنىڭ ھەم ئىقتسادى پايدىسىمۇ بار.بىر ئائىلنى شۇ كىتابخانا بىلەن بېقىۋاتقانلارمۇ سىز بىلەن بىزگە ئوخشاش ئادەم. شۇنداق بولغاچقا بىز نېمشقا مىللەتكە تۆھپە قوشۇش ئورتاق نېيتىدە بۇ خىل مائارىپ ۋە  پەن مەدەنىيەتنى ئومۇملاشتۇرۇشقا پايدلىق ئىشقا كۈچىمەيمىز. نېمشقا بۇنىڭغا مەبلەغ سېلىپ دىيارىمىزنىڭ ھەممە يىرىنى ئىلىم مەرىپەت نۇرى بىلەن تولدۇرمايمىز. ئاپتورى: تاشقىنجان 2012.11.25

taxkinjan

	تولۇقلىما: مېنىڭ يېقىندىن بىرى شەخسى كىتابخانا ئېچىش خىيالىم بار ئىدى. لىكىن بىر قانچە دوستلىرىمغا بۇ ئويۇمنى ئېتىۋىدىم.ھەي بۇ ناھىيەدە كىتابخانا ئاچساڭ سوداڭ ئاقامدۇ؟كىشلەر كىتاب ئوقۇسىمۇ لىكىن سېتۋىلىشى ناتايىن دەپ بىرمۇنچە سوغۇق سۇ سېپىدىغان گەپلەرنى قىلدى  ھەتتا  بەزىلەر خۇددى مەن قىمارخانا ئاچىمان دېگەندەك چۆچۆپ كېتىشتىمۇ ئەيتاۋۇر قەتئى رەت قىلىپ نەدىكى بىر خىياللارنى قىلمىغىنا! دېيشتى. بۇ چاغدا مەن كىتاب ھەققىدە تېخىمۇ چوڭقۇ ر خىياللار بەنت بولۇپ كەتتىم. كىتابخانا ئېچىپ كىرىپ چىققان ئادەم يوق ئۆزەم كىتاب ئوقۇپ ئولتۇرغان بىر قىياپەت كۆز ئالدىمدا غىل پال زاھىر بولۇپ قالدى. شۇنداق بىر شەيتاندەك خىيال مېنىمۇ ۋاز كەچتۇرمەكچى بولىۋاتقاندەك قىلاتتى. لىكىن مەن قانداقلا بولمسۇن كىتابخانا ئېچىش پىلانىمدىن ۋاز كەچمەسلىككە ئۆزەمگە ۋەدە قىلدىم. ئويلىمىغان يەردىن تولۇقسىزنى ئوقۇپ چىقىپ كەتكەن ئاكام بۇ ئىشقا قېتلىپ قالدى. ھەم ئۆزنى شېرىك قىلىۋلىشنى مەبلەغنى ئۆزنىڭ چىقىردىغانلىقىنى ئېيتتى. بۇ ئەھۋال مېنى قاتتىق ھاياجان ۋە شاتلىققا تولدۇردى.كەم سۆز ،كۆپ ئوقۇمىغان بولسىمۇ ھالال تېجارتى بىلەن كۈن ئېلۋاتقان ئاكامغا خۇددى ئوقۇشلۇق كىشدەك بىلىنپ كەتتى. شۇنىڭ بىلەن بۇنىڭ تەييارلىقى ئۈچۈن مەدەنىيەت ئىدارسىغا بېرىىپ مۇناسۋەتىلىك خادىملارنى ئىزدىدىم. ئۇلارمۇ خوشاللىق بىلەن سەمىمى ۋە قىزغىن مۇئامىلە قىلىدى .ئىشنمەنكى بۇ پىلانىم پاد ئارىدا ئەمەلگە ئاشقۇسى. ئۆزەمنىڭ ھەر ئايلىق كىتاب سېتىۋىلش خىراجىتىممۇ خېلى پۇل بولىدىكەن دېدىم ئىچىمدە ھېچكىم كىتاب ئالمسىمۇ ئاشۇ كىتابلار مېنىڭ بايلىقىم بولۇپ قالار.،،،ھېچ بولمسا بالام تۇغۇلۇپ چوڭ بولغاندا مەن ئۇنىڭغا بىر ئۆيگەلىق كەلگۇدەك كىتابلارنى ساقلاپ كەلگەنلىكىمنى كۆرستپ قويارىمەن! نەچچە ئون مىڭ يۈز مىڭلاپ زىيان تارتقان سودىگەرلەرمۇ ئۆلۈپ قالماپتۇغۇ دەپ ئۆزەمگە ھەر جەھەتتىن تەسەللى ۋە مەدەت بەردىم. شۇنداقلا ئېچلغۇسى كىتابخانامنىڭ چىريلىق نامنى ئويلىشىپ يۈردۇم. كىتابخانا گەرچە سودا تېجارەت خاراكتىردىكى ئورۇن بولسىمۇ لكىن باشقا سودا ئورۇنلىرىدىن پەرقىلىندۇ دەپ ئويلايمەن،.چۈنكى بۇ خەلققە پايدلىق ئوقەت! مەزكۇر تولۇقلىمنى ئاخىرىقى بۆلەكنىڭ ئارسدىكى مەزمۇن دەپ چۈشەنگەيسىلەر

baxkent

	تولىمۇ ياخشى پىكىرنى ئوتتۇرىغا قويۇپسىز ھەم خاسىيەتلىك بىر ئىشنى باشلاش ئالدىدا تۇرۇپسىز قېرىندىشىم. كىتاب تىجارىتى سالغان مەبلەغكە تۇشلۇق پايدا كۆرسەتمەسلىكى مومكىن، بىراق شۇ ئارقىلىق نۇرغۇن ئازغۇنلارنى قۇتۇلدۇرىۋالغىلى بولىدۇ. «...ھېچ بولمسا بالام تۇغۇلۇپ چوڭ بولغاندا مەن ئۇنىڭغا بىر ئۆيگەلىق كەلگۇدەك كىتابلارنى ساقلاپ كەلگەنلىكىمنى كۆرستپ قويارىمەن! نەچچە ئون مىڭ يۈز مىڭلاپ زىيان تارتقان سودىگەرلەرمۇ ئۆلۈپ قالماپتۇغۇ دەپ ئۆزەمگە ھەر جەھەتتىن تەسەللى ۋە مەدەت بەردىم» دېگىنىڭىزدىن سىزنىڭ غەيرىتىڭىزگە ئاپرېن ئېيتماي تۇرالمىدىم. ئەمەلىيەتتە ئىشلار ئۇنچىۋالامۇ بوپ كەتمەس، دادىل ئىش باشلاۋەرسىڭىز بەرىكىتىنى ياراتقان ئىگەم بېرىدۇ. ئېچىلغۇسى كىتابخانىڭىزغا قۇت تىلەيمەن!

okoguqi9

	ھەقىقەتەن بىر ياخشى تىمىكەن ، لىكىن مەن كىتاپخانا ئاچماقچى بولۇپ مەدەنىيەت يۇرتىدىكىلەرنى ئىزلىگەن ئىدىم، ئۇلار بۇ ئىش ھەل بولمايدۇ، ئۈمۈد قۈتۈپ كەتمەڭ دەپلا گەپنى ئۈزىۋەتتى ، ئۇنىڭ ئۈستىگە ناھىيەمدە بىر شىنخۇا كىتاپخانىسىدىن باشقا ئۇيغۇرلارنىڭ كىتاپخانىسى يوق، مەدەنىيەت يۇرتىدىن قاندا رەسمىيەتلەرنى بىجىرىمىز ؟  كىتاپخانا ئىچىش ئۈچۈن يەنە  نىمىلەرگە دىققەت قىلىمىز ؟ تەجرىبىسى بار دوستلارنىڭ مەسلىھەت بىرىشىنى ئۈمىد قىلىمەن !

anatil8

	بەزى ئىشلارنى شۇنچە ئويلاپمۇ ھېچبىر تىگىگە يىتەلمەيمەن،،خىياللىرىم سەرسان بۇلۇپ يۈرىدۇ.. ئەگەر خەلىقنىڭ ئارزۇسى ھۆكۈمەت تەشكىللىكىدە توغرا بىجىرىلسە،،يېزىمىزدىكى قىمارخانا،،پاھىشخانا،،بىليارتخانا،،ھەم ئىلىكتىرونلۇق ئۇيۇنچۇقخانىلارنى بىر ھەپتىگە قالمايلا تاقىۋىتەلىشى تامامەن مۇمكىن،،،ھەم ھۆكۈمەت تەشكىللىكىدە خەلىقتىن مەبلەغ يىغىپ بولسىمۇ ھەر بىر يېزا بازىرىغا كىچىك بولسىمۇ بىردىن كىتاپخانا قۇرۇش تامامەن مۇمكىن بۇلىدىغان ئىشقۇ؟ ئۇيغۇر دىيارىدا ھەر بىر يېزىغا بىردىن كىتاپخانا قۇرۇلغان بولسا بۇ مىنىڭ ياش غۇنچە گۈلۈم ئېچىلاتتى...

xax189

	ھازىر كەنىتلىرىمىزگىمۇ كۈتۈپخانىلار قۇرۇلدى. پايدىلىنىش قىممىتى بار كىتاپلارنى ئاپىرىۋاتىدۇ. لىكىن بىزگە ئۇقۇش خوشياقمايۋاتىدۇ.

ئۆتۈكەن

	مېنىڭچە، كىتابخانا قۇرۇلمىسىنى سەل ئۆزگەرتىپ ئاچسا قانداق بولىدىكىن، مەسىلەن: تۆت ئەتراپى كىتاب بار جاھازىلار بىلەن بېزەلگەن، ئوتتۇرىغا بىر نەچچە يىراق-يىراق قويۇلغان ئىككى كىشىلىك ئۈستەل ۋە ئورۇندۇق، ئۈستەلدە پەقەت بىر چەينەك بىلەن قەغەز ئىستاكانلا بار بولسا؛ سوغۇقتا بىراۋنى ساقلىماقچى بولغانلارمۇ، پاراڭلىشىدىغان يەر تاپالمىغانلارمۇ، پۇلى يوق كىتاب كۆرىدىغانلارمۇ كىرسە؛ ئوقۇسا بولىدىغان كىتابلار ئايرىم يەرگە بىر يۈرۈشلا قويۇلسا، سېتىلىدىغانلىرى ئايرىم قويۇلسا، ئاۋۋال كىتابنى ئوقۇپ بېقىپ، ئاندىن پاكىز كىتابتىن سېتىۋالسا؛ ھە راست، بولىدىغان يېنىك مىللىي مۇزىكىلاردىن قويۇلۇپ تۇرسا؛     قىسقىسى، كىتابخانىغا كىرگەن كىشى مەقسەتسىز كىرسىمۇ كىتابتىن كۆزىنى ئۈزەلمىگۈدەك بولسا، كىتاب ساتىدىغانلارمۇ ھەقىقىي خوجايىندەك كۆرۈنسە، بىر-بىرىگە كىتاب سوۋغا قىلىش ئەۋجىگە كۆتۈرۈلسە، ئوقۇمىسىمۇ شۇ خىل كەيپىياتنى كۆتۈرۈشكە پايدىسى بولسا....  مېنىڭمۇ ياش غۇنچە گۈلۈم ئېچىلاتتى!

yawasamsak

	ئېسىل ئىشتىن بىرسىگە تۇتۇش قىپسىز.غەيرىتىڭىزگە باركاللا! مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلاردىن بىجىرمەكچى بولغان رەسمىيەتلىرىڭىزمۇ ئاسانغا توختىغاي! بۇ شىجائىتىڭىز مېنى بەكمۇ تەسىرلەندۇردى.

kukhelal

	مەنچە ئەڭ موھىم ھالقا-تەربىيە ۋە تەشۋىقاتنى كۈچەيتىش. ئەجداتلىرىمىز كىتابخۇمار مىللەت .بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە تىل ئاسمىلاتسىيىسى تۈپەيلى مىللىي يىزىقتىكى كىتابلىرىمز خاراپلىشىشقا يۈزلىنىۋاتىدۇ.مۇشۇنداق كىتىۋەرسە يەنە يۈز يىلغا قالماي مىللى يىزىقتىكى  كىتابلار ئوقۇرمەنلەر يوق بولۇشتەك تەھدىتكە دۇچ كىلىشكە مومكىن. شۇڭا بىز ئەڭ ئاۋال پەرزەنىت تەربىيىسىدە كىتاب ئوقۇش تەربىيىسىنى كۈچەيتىپ،ئۇلارغا ياخشى بولغان كىتاب ئوقۇش خارەكتۈرىنى سىڭدۈرىشىمىز لازىم. يەنە موھىم مەسىلە نەشىرياتلارنىڭ قورال كىتاب نەشىر قىلىشىنى جىددىي تۈزەش ۋە تەرتىپكە سىىش زۆرۈر.

qalikux2010

	ئۆتۈكەن يوللىغان ۋاقتى  2012-11-28 09:26 مېنىڭچە، كىتابخانا قۇرۇلمىسىنى سەل ئۆزگەرتىپ ئاچسا ق ... ھەجەپ مەن ئويلىغاندەكلا ئويلاپسىز. لېكىن مەنمۇ رەسمىيىتىنى بېجىرىدىغان يەرنى تاپالماي يۈرىۋاتىمەن.