سەركە(پوۋېست)

enwer-jula

	ئەسكەرتىش: مەتبۇئاتلارنىڭ تەلىۋىگە ئاساسەن ئۇزۇندىن بۇيان تورغا ئەسەر يوللىمىغان ئىدىم، لېكىن مەن تەييارلاۋاتقان «چەتئەل نادىر پوۋېست- ھېكايىلىرىدىن تاللانما» ناملىق توپلامدىكى بۇ ھېكايىنى تورداشلارنىڭ بىر ئوقۇپ چىقىشىغا ئەرزىيدىكەن دەپ قارىدىم. چۈنكى بۇ ئەسەرنىڭ ئاپتورى مېرىمې فرانسىيەنىڭ بىزگە تېخى تۈزۈك تونۇشتۇرۇلمىغان راۋرۇس زىيالىي تىپىدىكى بىر داڭلىق يازغۇچىسى بولۇپ، ھەر بىر ھېكايىسىدە قالتىس بىر ۋەقەلىك ۋە قالتىس بىر ئىدىيەنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ، ئوشۇق گەپ ساتمايدۇ، ھەددىدىن زىيادە پاساھەت ۋە ماھارەت قوغلىشىپ، تولا تىرەجەلگەن جۈملىلەرنى يازمايدۇ. ئۇنىڭ بۇ ھېكايىسىنى ئۆز ئىچىگە نۇرغۇن ھېكايە- پوۋېستلىرى ئاساسەن دراممىلاشتۇرۇلغان ۋە كىنو قىلىپ ئىشلەنگەن. بەزى ئەسەرلىرىدىن ئۆزگەرتىپ ئىشلەنگەن دراممىلار دۇنيادا ناھىيىتى زور شان- شۆھرەتكە ئىگە. پىروسپېر مېرىمې سەركە (ھېكايە) ئەنۋەر جۇلا تەرجىمىسى   كاپىتان رېد تەجرىبىلىك بىر دېڭىزچى. ئۇ دەسلەپتە بىر ئاددىي ماتروس ، كېيىن ياردەمچى رولچى بولدى. تىرالفالگار ئۇرۇشىدا ياغاچ پارچىسى تېگىپ كېتىپ بىر قولى ناكار بولدى، قولى كېسىۋېتىلگەندىن كېيىن ئەلا باھالانغان ھەربىي مەجبۇرىيەت كېنىشكىسىنى ئېلىپ يۇرتىغا قايتتى. بىراق، بىكار تۇرۇشنى خالىمايدىغان ئادەم بولغاچقا كونا كەسپىنى قىلىدىغان پۇرسەت كېلىشى بىلەنلا، بىر دېڭىز قاراقچىلىقى كېمىسىنىڭ ياردەمچى كاپىتانى بولدى. بىر نەچچە قېتىملىق بۇلاڭچىلىقتا ئاز- تولا پۇلغا ئېرىشىپ ئۇنىڭغا كىتاپ سېتىۋېلىپ، دېڭىزدا يۈرۈش نەزىرىيىسىنى تەتقىق قىلدى ۋە ئەمىلىيەتتىمۇ مۇكەممەل قوللىنالايدىغان بولدى. ئانچە ئۇزۇن ئۆتمەي، دېڭىز قىرغىقى بويلاپ ئۈزۈدىغان 3 ماچتىلىق بىر دېڭىز قاراقچىلىقى كېمىسىنىڭ كاپىتانى بولدى. بۇ كېمىدە 3 زەمبىرەك، 60 ماتروس بار ئىدى. يېرسىي ئارىلىدىكى دېڭىز قىرغىقىنى بويلاپ ئۈزگۈچى كېمىنىڭ ماتروسلىرى تا بۈگۈنگىچە ئۇنىڭ پارلاق نەتىجىلىرىنى ئەسلىيەلەيدۇ. تېنچلىقنىڭ يېتىپ كېلىشى ئۇنى ئىنتايىن ئۈمۈتسىزلەندۈردى. چۈنكى، ئۇرۇشتا ئازراق مال- مۈلۈك غەملىۋالغان بولۇپ، ئەنگىلىيىلىكلەرنى بۇلاش ئارقىلىق مال- مۈلكىنى تېخىمۇ كۆپەيتىش غەرىزىدە يۈرەتتى. ھازىر ئۇنىڭغا تېنچلىقپەرۋەر سودىگەرلەر ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىشتىن باشقا چارە قالمىغان ئىدى. ئۇ  كەسكىن ۋە مول تەجرىبىلىك بولغاچقا، بىر خۇجايىن ھېچ ئىككىلەنمەيلا كېمىسىنى ئۇنىڭ باشقۇرىشىغا تۇتقۇزدى. نېگىر قۇللارنى توشۇش چەكلەنگەندىن كېيىن، بۇ خىل سودىنى قىلىدىغانلار چوقۇم فىرانسىيە تامۇژنىسىنىڭ كۆزىگە چېلىقىپ قالماسلىقى كېرەك ئىدى. بۇغۇ ئانچە قىيىن ئىش ئەمەس، ئەڭ خەتەرلىكلىگى ئەنگىلىيە دېڭىز چارلىغۇچى قىسىملىرىنىڭ قوغلاپ تۇتۇشىدىن قېچىپ قۇتۇلۇش ئىدى. شۇڭا، نېگىر سودىسى قىلىدىغانلارغا نىسبەتەن، كاپىتان رېد كەم تېپىلىدىغان ئىختىساس ئىگىسى ئىدى.   ئۇنىڭ ئۆزىگە ئوخشاش ئۇزۇن يىل تۆۋەن دەرىجىلىك ۋەزىپە ئۆتىگەن باشقا دېڭىزچىلارغا ئوخشىمايدىغان يېرى، ئۇ يېڭىلىققا ئىچ- ئىچىدىن ئۆچلۈك قىلمايتتى ھەم ئەمىلى ئۆسۈش بىلەنلا مۇتەئەسسىپ، تەدبىرسىز بولىۋالمىدى. ئەكسىچە ، ئالدى بىلەن كېمە خوجايىنىغا تۆمۈر ساندۇق ئورنىتىپ سۇ قاچىلاش ۋە سۇ ساقلاش تەكلىۋىنى بەردى. ئادەتتە قۇل توشىغۇچى كېمىلەرنىڭ ھەممىسىدە كويزا ۋە تۆمۈر كېشەنلەر بولاتتى. ئۇنىڭ كېمىسىدە بۇ خىل نەرسىلەر يېڭى قانۇن- تۈزۈمگە ئاساسەن ئۆزگەرتىپ ياسىتىلىپ، ئۈستىگە تۈجۈپىلەپ سىر بېرىلىپ، داتلىشىشنىڭ ئالدىنى ئالدى. ئەمما قۇل ئەتكەسچىلىرى ئارىسىدا ئۇنى ھەممىدىن مەشھۇر قىلغىنى ئۇ ئۆزى يېتەكچىلىك قىلىپ، مەخسۇس قۇل توشۇيدىغان قوش ماچتىلىق كېمىدىن بىرنى ياساتتى. بۇ كېمە ئىنتايىن ئۇستىلىق بىلەن ياسىتىلغان بولۇپ، جەڭ كېمىلىرىدەك تار ھەم ئۇزۇن بولغىنىغا قارىماي نۇرغۇن نېگىر قۇلنى سىغدۇرغىلى بولاتتى. ئۇ بۇ كېمىگە «ئۈمىد» دەپ ئىسىم قويدى. بىر نەچچە ئومۇمىي كايۇتا تار ۋە پاكار ياسىتىلغان بولۇپ ئېگىزلىكى پەقەت 3 گەز 7 سۇڭلا كېلەتتى. بۇ ئېگىزلىك بويى ئادەتتىكىچە كېلىدىغان قۇللارنىڭ ئولتۇرۇشىغا بەك باپ ئىدى، بىراق ئۇلار قانداقمۇ ئۆرە تۇرالىسۇن؟ - مۇستەملىكە زېمىنغا يېتىپ بارغاندا، - دېدى كاپىتان رېد، - ئۇلارغا پات-پات ئۆرە تۇرۇش ۋاختى بېرىمەن! قۇللارنى كېمىنىڭ يان بىقىنىغا چاپلاپ پاراللىل ھالەتتە ئىككى سەپ قىلىپ تىزسا، پۇتلىرىنىڭ ئارىلىقىدا ئازراقلا بوشلۇق قېپ قالىدۇ. باشقا بارلىق قۇل توشىغۇچى كېمىلەردە بۇ بوشلۇق يول قىلىناتتى. بىراق رېد بۇ بوشلۇققىمۇ بىر قىسىم قۇللارنى ۋېرتىكال ھالەتتە ياتقۇزۇشنى ئويلاشتى. شۇنداق بولغاندا ئۇنىڭ كېمىسىگە باشقا ئوخشاش تونناژلىق كېمىلەرگە قارىغاندا 10 نەچچە قۇل ئارتۇق سىغىپ كېتىدۇ، زۆرۈر تېپىلغاندا يەنە بىر نەچچە قۇلنىمۇ سىغدۇرۇپ كېتىش مۈمكىن. بىراق ئىنسانپەرۋەرلىك نۇقتىسىدىن ئېيتقاندا ھەر بىر قۇل ئېگىزلىكى 5 گەز، كەڭلىگى ئىككى گەز كېلىدىغان قىسىلچاقتا 6 ھەپتە ئوكيان سەپىرى قىلىدۇ، ئازراق مىدىرلىغۇدەك ئىمكانىيەت يارىتىپ بەرمىسىمۇ بولماس. - ئەسلى- ۋەسلىنى سۈرۈشتۈرسەك، - دېدى كاپىتان رېد كېمە خۇجايىنىغا ئۆزىنىڭ كەڭ قورساقلىقىنى بىلدۈرۈپ قويۇش ئۈچۈن،- نېگىرلارمۇ ئاق تەنلىككە ئوخشاش ئادەم. « ئۈمىد» ماركىلىق كېمە نەنتېستىن يولغا چىقتى. كېيىن خۇراپىي كىشىلەر ئۇ كۈننىڭ ئازنە كۈنى ئىكەنلىكىنى بايقاشتى. نازارەتچى خادىملار بۇ قوش ماچتىلىق كېمىنى ئەستايىدىل تەكشۈرۈپ 6 چوڭ تۆمۈر ساندۇق ۋە ئۇنىڭ ئىچىگە قاچىلىنىدىغان تۆمۈر كېشەن، كويزا ۋە نىمىشقا شۇنداق ئاتالغىنىنى كەمىنە چۈشەنمەيدىغان «ئادالەت كالتىكى» دەپ ئاتىلىدىغان تۆمۈر كالتەكلەرنى كۆرەلمىدى. يەنە «ئۈمىد» ماركىلىق كېمىگە نىمىشقا زور مىقداردا ئىچىملىك سۇ قاچىلانغىنىغىمۇ قىلچە ھەيران قالمىدى. چۈنكى ئىسپات ھۆججەتلىرىگە ئاساسلانغاندا بۇ كېمە يالغۇز سېنىگالغىلا بېرىپ ياغاچ ماتىرىياللىرى ۋە پىل چىشى سودىسى قىلىپ كەلمەيتتى. دەرۋەقە، مەنزىلنى بەك يىراق دېگىلى بولمىسىمۇ، ئەمما ئاپەتكە ئالدىن تەييارلىق قىلىپ قويۇشنىڭ زىيىنى يوق. تاسادىپ، دېڭىزدا كۈچلۈك ئاپتاپقا دۇچ كەلسە سۇ بولمىسا قانداق قىلار؟ شۇنداق قىلىپ بىر ئازنە كۈنى «ئۈمىد» ماركىلىق كېمە بارلىق ئەسۋاپ- جابدۇقلىرى، يەلكەن- ئارقانلىرىنى بېسىپ يولغا چىقتى. رېد ئەسلىدە تېخىمۇ پۇختا بولغان بىر نەچچە ماچتا تۈۋرۈكىنى ئېلىۋالسا بولاتتى. بىراق، كېمىدە يالغۇز ئۇنىڭ دېگىنى گەپ بولغاچقا بۇ نۇقتىدىن قىلچە ئەنسىرەپ كەتمىدى. دېڭىزنى كېسىپ ئۆتۈش ناھىيىتى ئوڭۇشلۇق بولۇپ كېمە تېزلا ئافرىقىغا يېتىپ كەلدى، ئەنگىلىيە دېڭىز چارلىغۇچى قىسىملىرى بۇ ئەتراپتىكى دېڭىز قىرغىقىغا دىققەت قىلمىغان پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ رۇئار دەرياسى ئۇدۇلىدا لەڭگەر تاشلىدى. يەرلىك دەللاللار بۇ ئىشتىن بىر دەمدە خەۋەر تاپتى. شۇنداقمۇ توغرا كېلەرمۇ، مەشھۇر جەڭچى ۋە قۇل ئەتكەسچىسى تامانگۇ بۇ چاغدا بىر توپ قۇلنى ئەمدىلا بۇ يەرگە يۆتكەپ ئەكەلگەن بولۇپ، ئەرزان باھادا ساتقىلىۋاتاتتى. چۈنكى ئۇ ماللىرى تۈگەپ كەتسە بىر دەمنىڭ ئىچىدە مال تېپىپ كېلىپ تولۇقلاپ قويالايتتى. كاپىتان رېد قىرغاققا چىقىپ تامانگۇ بىلەن كۆرۈشمەكچى بولدى. تامانگۇ ۋاقىتلىق چېدىرىدا ئىككى خوتۇنى، بىر نەچچە قۇل سودىگىرى ۋە قولچوماقلىرى بىلەن بىللە ئولتۇراتتى. ئاق تەنلىك كاپىتاننىڭ ئالدىغا چىقىش ئۈچۈن  ھەربىيچە كۆك چاپان كىيىپ، مۈرىسىگە مىلادشى سېرژانتلىق پاگۇنىنى تاقىدى. ئەمما ھەر بىر مۈرىسىدىكى تۈگمىنىڭ ئۈستىگە ئىككى تالدىن ئىزناك ئورنىتىلغان بولۇپ، ئىزناكلارنىڭ بىرى ئالدىغا، بىرى كەينىگە مايماق- سايماق ئورنىتىلىپ قالغان ئىدى. كۆڭلەك كىيمىگىنى سەۋەپلىك، ھەربىيچە چاپان قاۋۇل بەستىگە كالتە كېلىپ، چاپان ئەستىرى بىلەن گىۋىنىيىنىڭ قوپال پاختا رەختىدە تىكىلگەن كالتە ئىشتىنىنىڭ ئارىلىقىدا قاپقارا قورساق تېرىسى ئېچىلىپ قېلىپ، خۇددى يوغان بىر قارا كەمەرنى باغلىۋالغاندەك كۆرۈندى. ئۇ بېلىگە شوينا ئارقىلىق ئاتلىق ئەسكەرلەرنىڭ قىلىچىنى ئېسىپ، ئەنگىلىيىنىڭ چىرايلىق قوش ئاتار مىلتىقىنى كۆتۈرىۋالغان ئىدى. مۇشۇنداق ياسانغاندىن كېيىن ئافرىقىلىق بۇ جەڭچى ئۆزىنى گويا پارىژ ۋە لوندوندىكى ئېسىلزادە نوچىلاردىنمۇ بەكرەك سالاپەتلىك ھىس قىلدى. كاپىتان رېد بىر ئېغىزمۇ گەپ قىلماي ئۇنىڭغا نەزەر سالدى. بىراق تامانگۇ چەتئەللىك گېنىرالنىڭ كۆزدىن كەچۈرىشىگە نائىل بولغان سەرخىل ئەسكەردەك قەددىنى تىك تۇتتى. ئاق تەنلىككە ياخشى تەسىرات قالدۇرالىسا ئۆزىدىن تولىمۇ رازى بولاتتى ئۇ. رېد كەسپ ئەھلىگە خاس نەزەر بىلەن دەڭسىگەندىن كېيىن ياردەمچى كاپىتانغا: - ئەگەر بۇ باتۇرنى سەللىمازا ماتىنىك ئارىلىغا ئېلىپ بارالىساق، ئەڭ ئاز دېگەندىمۇ ئۇنى مىڭ ئېسوغا ساتقان بولاتتىم،- دېدى. مېھمان ۋە ساھىپخان ئولتۇردى. ۋولوف تىلىنى ئاز- تولا بىلىدىغان بىر دېڭىزچى تەرجىمانلىق قىلدى. بىر پىراكتىكانت دېڭىزچى سېۋەتكە سېلىنغان بىر نەچچە بوتۇلكا ئاق ھاراقنى كۆتۈرۈپ كىردى. كۆپچىلىك ئىچىشىپ كەتتى. كاپىتان رېد تامانگۇنى خۇشال قىلىش ئۈچۈن ئۇنىڭغا ناپولېئوننىڭ سۈرىتى نەقىشلەنگەن نەپس بىر دورا چەينىكىنى سوۋغا قىلدى. ساھىپخان سوۋغىنى ئېھتىرام بىلەن قوبۇل قىلغاندىن كېيىن كۆپچىلىك چېدىردىن چىقىپ دەرەخنىڭ سايىسىدا داۋاملىق ئىچىشتى. تامانگۇ قولچۇماقلىرىغا شەرەت قىلىپ قۇللارنى باشلاپ كېلىشكە بۇيرىدى. قۇللار ئۇزۇن بىر سەپ بولۇپ ئېلىپ كېلىندى. ئۇلار ھارغىن ۋە قورققان ھالدا بەدىنىنى تىك تۇتالمايتتى. ھەر بىرىنىڭ بوينىغا 6 گەزدىن ئۇزۇنراق ياغاچ تاقاق سېلىنغان، تاقاقنىڭ ئىككى ئۇچى بوينىنىڭ ئارقىسىدىن ياغاچ بىلەن تۇتاشتۇرۇلغان ئىدى. مېڭىشقا بۇيرۇلغاندا، سەپنىڭ ئەڭ ئالدىدىكى يالاپ ئېلىپ ماڭغۇچى ئەسكەر كەينىدىكى قۇلنىڭ بوينىدىكى تاقاقنى مۈرىسىگە ئېلىپ كۆتۈرۈپ ماڭاتتى. بۇ قۇلمۇ ئارقىسىدىكى قۇلنىڭ بوينىدىكى تاقاقنى مۈرىسىدە كۆتۈرۈپ ماڭاتتى، 2- رەتتىكى قۇلمۇ 3- رەتتىكى قۇلنىڭ بوينىدىكى تاقاقنى كۆتۈرۈپ ئەگىشەتتى...قالغانلارمۇ مۇشۇ بويىچە ماڭاتتى. ئەگەر توختاش كېرەك بولسا يالاپ ئېلىپ ماڭغۇچى تاقاقنىڭ ئۇچىنى يەرگە قارىتىپ شۇنداقلا باسسا، سەپتىكى پۈتۈن قۇللار شۇ ھامان توختايتتى. قاچىمەن دېيىش ھەرگىز مۈمكىن ئەمەس ئىدى. چۈنكى ئۇلارنىڭ بوينىغا سېلىنغىنى 6 گەز ئۇزۇنلۇقتىكى يوغان بادىرلار ئىدى. كاپىتان كۆز ئالدىدىن ئۆتكەن ھەر بىر ئەركەك ۋە چىشى قۇلغا بىردىن مۈرىسىنى كۆتۈرۈپ قويدى. ئۇنىڭغا ئەركەك قۇللار بەك ئاجىز، ئايال قۇللار ياش بولسىمۇ، بىراق نېگىرلارنىڭ سورتى چېكىنىپ كەتكەندەك كۆرۈنۈپ، ئەپسۇسلاندى. -نېگىرلارنىڭ سورتى چېكىنىپتۇ،- دېدى ئۇ، - بۇرۇنقىلارغا يەتمەيدىكەن. بۇرۇنقى نېگىر ئاياللارنىڭ بويى 5 چى 3 سۇڭ كېلەتتى، راۋرۇس 4 ئەركەكمۇ ئۇلارنى تەستە باغلاپ 3 ماچتىلىق كېمىنىڭ ياكورىغا ئاران ئېلىپ كىرەتتى. بىراق، ئەستايىدىل تاللاش ئارقىلىق بىرىنچى تۈركۈمدە ئەڭ قاۋۇل، ئەڭ چىرايلىق قۇللارنى ئايرىپ چىقتى. بۇلارغا ئادەتتىكى باھانى قويدى. بىراق تامانگۇ ماللىرىنى داڭلاپ ئەركەك قۇللارنى تاپماقنىڭ بەك تەسلىگىنى، يۆتكەپ كەلگۈچە نۇرغۇن خەتەرگە تەۋەككۈل قىلغانلىقىنى ئېيتتى. قارا تەنلىك تاللىۋالغان قۇللارغا باھا قويدى، تەرجىمان تامانگۇ ئېيتقان باھانى فىرانسۇز تىلىغا تەرجىمە قىلىپ بېرىۋېدى، رېد قاتتىق ھەيران قالغىنىدىن ئوڭدىسىغا ئۇچۇپ چۈشكىلى تاس قالدى. ئارقىدىن ئۇ بىر نەچچە ئېغىز تىللىغىنىچە ئورنىدىن دەس تۇرۇپ كەتتى، تۇرقىدىن بۇنداق غەرەز ئۇقماس كىشى بىلەن ھەر قانداق سودىنى قىلماسلىق قارارىغا كەلگەن ئىدى. تامانگۇ دەرھال ئۇنىڭ ئالدىغا بېرىپ ئۆزر ئېيتىپ مىڭ تەسلىكتە ئۇنى جايىدا ئولتۇرغۇزدى. يەنە بىر بوتۇلكا ھاراقنىڭ ئاغزى ئېچىلىپ سۆھبەت قايتىدىن داۋاملاشتى. بۇ قېتىم ئاق تەنلىك قويغان باھا بەكمۇ تۆۋەن تۇيۇلۇپ نېگىر قوشۇلمىدى. بىراق ھاراق سودىلىشىۋاتقان ئىككى تەرەپكە پۈتۈنلەي ئوخشىمايدىغان روللارنى ئوينىدى. فىرانسىيەلىك ئىچكەنسېرى باھانى تۆۋەنلەتتى، ئافرىقىلىق ئىچكەنسېرى شۇنچە يول قويدى. بىر سېۋەت ئاق ھاراق ئىچىلىپ بولغاندا ئۇلار پۈتۈشتى. بىر ئاز سۈپەتسىز پاختا رەخت، پىستان، چاقماق تېشى، 3 تۇڭ ھاراق، 50 تال ئەسكى مىلتىققا 160 قۇل تېگىشىلدى. كاپىتان مەست بولۇپ تەڭشىلىپ قالغان نېگىر بىلەن قول ئۇرۇشۇپ پۈتۈشكەندىن كېيىن قۇللارنى دەرھال ماتروسلارغا تاپشۇردى. ئارقىدىن تېز تۇتۇش قىلىپ قۇللارنىڭ بوينىدىكى تاقاقلارنى ئېلىۋېتىپ، ئۇنىڭ ئورنىغا تۆمۈر سىرتماق بىلەن ئىشكەلنى سالدى. بۇ تەرىپى ياۋروپا مەدەنىيىتىنىڭ ئىلغارلىقىنى تولۇق نامايەن قىلدى. يەنە 30 قۇل ئېشىپ قالدى. بۇلار بالىلار، قېرى- چۆرى، ئاجىز- كېسەلمەن ئاياللار بولۇپ، كېمە ئاللىقاچان توشۇپ بولغان ئىدى. تامانگۇ ئېشىپ قالغان كېرەكسىز قۇللارنى قانداق بىر تەرەپ قىلىشنى بىلمەي، كاپىتانغا ھەر بىر قۇلنى بىر بوتۇلكا ھاراققا تېگىشىپ بېرىشنى تەلەپ قىلدى. بۇ باھا ئادەمنى جەلپ قىلاتتى. رېد ئىلگىرى نەنتېستا « سېتسىلىيىدىكى كەچلىك تىلاۋەت» دىراممىسى قويۇلغاندا نۇرغۇن سېمىز ئادەمنىڭ تىياتىرخانىغا قىستىلىپ كىرگىنىنى، تىياتىرخانا زېلى ئادەمگە لىق توشۇپ كەتكەن بولسىمۇ، لېكىن ئادەملەرنىڭ قىسىلىش ئىقتىدارى بولغاچقا ھەممە ئادەمنىڭ ئولتۇرالىغىنىنى ئېسىگە ئېلىپ، 30 قۇلنىڭ ئارىسىدىن 20 قۇلنى تاللىۋالدى. تامانگۇ بۇ قېتىممۇ بولدى قىلماي ئېشىپ قالغان 10 قۇلنىڭ ھەر بىرسىنى بىر قەدەھ ھاراققا تېگىشىپ بېرىشنى تەلەپ قىلدى. رېد كىرا پەيتۇنىدا كىچىك بالىغا ھەق ئېلىنمايدىغانلىقىنى، لېكىن يېرىم ئورۇندا ئولتۇرغۇزىدىغانلىقىنى ئېسىگە ئالدى. شۇڭا 3 ئوغۇل بالىنى ئېلىپ، ئەمدى بىر قۇلنىمۇ ئارتۇق ئېلىپ قالالمايدىغىنىنى جاكارلىدى. تامانگۇ ئېشىپ قالغان 7 قۇلنى ساتالمىغىنىغا ئاچچىقلىنىپ مىلتىقىنى سەپنىڭ ئەڭ ئالدىدا تۇرغان ئايالغا توغرىلىدى. بۇ ئايال دەل ھېلىقى 3 ئوغۇل بالىنىڭ ئانىسى ئىدى. -ئۇنى سېتىۋېلىڭ، - دېدى ئۇ ئاق تەنلىككە، - بولمىسا ئۇنى ئېتىۋېتىمەن، بىر رۇمكا ھاراق، ئۇنىمىسىڭىز ئوق چىقىرىمەن. - ئۇنى ئېلىپ نېمىگە ئىشلىتىمەن؟ تامانگۇ ئوق چىقىرىپ ئايالنىڭ جېنىنى ئالدى. -        ياخشى، يەنە بىرسى! تامانگۇ ۋارقىرىغىنىچە بىر ئاجىز بوۋاينى قارىغا ئالدى، - بىر رۇمكا ھاراق، بولمايدىكەن... ئۇنىڭ خوتۇنى ئۇنىڭ بىلىكىنى تارتىۋېدى، ئوق قېيىپ كەتتى. ئۇ ئايال ئېرى ئۆلتۈرمەكچى بولغان ئۇ بوۋاينىڭ «گىرىئو»، باشقىچە ئېيتقاندا بىر پالچى ئىكەنلىكىنى تونۇپ قالغان ئىدى. بۇ ئادەم ئىلگىرى ئۇنىڭ كەلگۈسىدە خانىش بولىدىغانلىقىدىن بىشارەت بەرگەن ئىدى. تامانگۇ ھاراقنى بەك كۆپ ئىچىۋالغاچقا مېجەزى قۇتراپ كەتكەن ئىدى. بىراۋنىڭ ئۆز ئارزۇيىغا خىلاپ ئىش قىلغىنىنى كۆرۈپ، ئۆزىنى زادىلا تۇتۇۋالالمىدى. مىلتىقىنىڭ پاينىكى بىلەن خوتۇنىنى راسا سالدى. ئاندىن، رېدقا قاراپ: - بۇ ئايالنى ئېلىپ كېتىڭ،- دېدى. ئۇنىڭ بۇ خوتۇنى بەك چىرايلىق ئىدى. رېد قارىۋىدى، بۇ ئايال كۈلۈمسىرىدى. رېد ئايالنىڭ قولىدىن تۇتۇپ ئېلىپ ماڭدى. - مەن بىر يەرنى تېپىپ ئۇنى ئورۇنلاشتۇرىمەن،- دېدى ئۇ كېتىۋېتىپ. تەرجىمان ئاقكۆڭۈل ئادەم ئىدى. تامانگۇغا قاتتىق قەغەزدىن بىر ناسىۋال قاپىقى ياساپ بېرىپ، ئېشىپ قالغان 6 قۇلغا تېگىشتى. ئاندىن قۇللارنىڭ بوينىدىكى تاقاقنى ئېلىۋېتىپ، قەيەرگە كېتىشنى خالىسا شۇ يەرگە كېتىشنى ئېيتتى. قۇللار خۇشاللىقىدىن ھەر تەرەپكە قاراپ قاچتى، لېكىن ھېچقايسىسى دېڭىز قىرغىقىدىن 800 چاقىرىم يىراقلىقتىكى يۇرتىغا قانداق قايتىپ بېرىشنى بىلمەيتتى. كاپىتان تامانگۇغا خوش دەپ قويۇپ قۇللارنى كېمىگە بېسىشقا تېز تۇتۇش قىلدى. چۈنكى، دەريادا ئۇزۇن تۇرۇش خەتەرلىك ئىدى، دېڭىز چارلىغۇچى قىسىملىرىنىڭ ھەر قانداق چاغدا كېلىپ قېلىش ئېھتىمالى بار ئىدى. ئەتىسى يولغا چىقماقچى بولدى. تامانگۇچۇ؟ ئۇ چۆپلۈكنىڭ سالقىن يېرىدە يېتىپ، خورەككە چۈشتى. ئۇ ئويغانغا چاغدا، كېمە ئاللىقاچان يەلكەن چىقىرىپ دەريا بويلاپ ئۇزاپ كەتكەن ئىدى. بىر كۈن بولىشىغا ئىچكەچكە تېخىچە يېشىلىپ بولالمىغان ئىدى. ئۇ خوتۇنى ئەيىشەنى ئىزدىدى. بىرسى ئەيىشە ئۇنىڭ چىشىغا تېگىپ قويغاچقا ئۇنىڭ ئەيىشەنى ئاق تەنلىك كاپىتانغا سوۋغا قىلىۋەتكىنىنى، ئاق تەنلىك كاپىتاننىڭ ئۇنى كېمىگە سېلىپ ئېلىپ كەتكىنىنى ئېيتتى. بۇ گەپنى ئاڭلاپ داڭ قېتىپ قالدى. ئاندىن بېشىغا مۇشتلىغىنىچە مىلتىقىنى قولىغا ئالدى. دەريا بىر نەچچە ئەگىلمىدىن كېيىن دېڭىزغا قۇيۇلىدىغان بولغاچقا، ئۇ ئەڭ يېقىن يولنى تاللاپ دەرياغا ئىككى كىلومېتىر كېلىدىغان بىر كىچىك قولتۇققا قاراپ ئۇدۇل يۈگۈردى. ئۇ ئۇيەردە بىرەر تاق كىشىلىك قولۋاق تېپىپ قوش ماچتىلىق كېمىگە يېتىشىۋېلىشنى ئۈمۈت قىلدى. چۈنكى دەريا بويى يىلانباغرى بولغاچقا يەلكەنلىك كېمە تېز يۈرەلمەيتتى. دەرۋەقە، ئويلىمىغان يەردىن بىر تاق كىشىلىك قولۋاقنى ئۇچرۇتۇپ قالدى ھەمدە قۇل توشىغۇچى كېمىگە يېتىشتى. رېد ئۇنىڭ قوغلاپ كېلىۋاتقىنىنى كۆرۈپ قاتتىق ھەيران قالدى، ئۇنىڭ خوتۇنۇمنى قايتۇرۇپ ئەكىتىمەن دېگەن گېپىنى ئاڭلاپ تېخىمۇ ھەيران قالدى. - نەرسىنى بېرىپ بولدۇم، ئادەمنى قايتۇرۇپ كېتىشكە بولمايدۇ، - دېدى ئۇ جاۋاپ بېرىپ. ئاندىن تامانگۇغا دۈمبىسىنى قىلدى- دە، ئۇنىڭ بىلەن كارى بولمىدى. نېگىر بولدى قىلمىدى، قۇللارغا تېگىشكەن بىر بۆلۈك ماللارنى قايتۇرۇپ بەرمەكچى بولدى. كاپىتان قاقاھلاپ كۈلۈپ، ئەيىشەنى ياختۇرۇپ قالغىنىنى، ئۇنى قايتۇرۇپ بەرمەيدىغىنىنى ئېيتتى. بىچارە تامانگۇنىڭ كۆزلىرىدىن تاراملاپ ياش تۆكۈلدى. ئۇنىڭ نالە- پەريادى تاشقى كېسەللىكلەر ئوپېراتسىيەسى قىلىنىۋاتقان بىمارنىڭ ئازاۋىدىن قېلىشمايتتى. ئۇ بىر دەم كالتەك بىلەن پالۇبانى ئۇرۇپ خوتۇنى ئەيىشەنىڭ ئىسمىنى چاقىرسا، يەنە بىردەم كېمە گەۋدىسىگە ئۈسۈيتتى، خۇددى جېنىدىن تويغاندەك. كاپىتان قىلچە پەرۋا قىلماي دەريا قىرغىقىنى كۆرسۈتۈپ «ئەمدى كەت» دېدى. بىراق تامانگۇ يەنىلا چىڭ تۇرۇپ سېرىق پاگونى، مىلتىقى ۋە ھەربىي قىلىچىنى بېرىپ خوتۇنىنى قايتۇرۇۋالماقچى بولدى. بىراق بۇلارنىڭ ھەممىسى كارغا يارىمىدى. ئۇ تازا جېدەللىشىۋاتقان ۋاقىتتا، «ئۈمىد» ماركىلىق كېمىنىڭ ئورۇنباسارى كاپىتانى: - تۆنۈگۈن ئاخشام 3 قۇلىمىز ئۆلدى. نىمىشقا بىز بۇ قاۋۇل ئەبلەخنى ئولجىغا ئالمايمىز. ئۇ ئۆزى يالغۇز ئەشۇ ئۆلگەن 3 قۇلنىڭ ئورنىنى باسىدۇ،- دەپ قالدى. رېد ئويلىنىپ قالدى، تامانگۇنى مىڭ ئېسوغا ساتقىلى بولاتتى. گەرچە بۇ قېتىمقى سەپەردىن ئالغان ھوسۇل كۆپ بولسىمۇ، ئەمما بۇ سەپەر ئۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ ئاخىرقى بىر قېتىملىق سەپەر بولۇپ قېلىشى ئېھتىمالغا ئىنتايىن يېقىن ئىدى. دېمەككى، باي بولاتتى، لېكىن يەنە بىر قېتىم قۇل ئەتكەسچىلىكى قىلىش پۇرسىتى يوق ئىدى. گىۋىنىيە قىرغىقىدا ياخشى نامى قالامدۇ ياكى يامان نامى قالامدۇ ئەمدى ئۇنىڭ نېمە كارى؟ مۇنداقچە ئېيتقاندا، ئاسانلىقچە ئادىمىزات ئايىقى تەگمەيدىغان بۇ دېڭىز قىرغىقىدا بۇ ئافرىقىلىق جەڭچىنى پۈتۈنلەي ئۆز ئىختىيارىغا ئالالايتتى، پەقەت ئۇنىڭ قورالىنى ئېلىۋالسىلا بولاتتى. چۈنكى ئۇنى قورالسىزلاندۇرمىغاندا، ئۇنىڭغا قول سېلىش تولىمۇ خەتەرلىك ئىدى. رېد ئۇنىڭ مىلتىقىنى ئەكەلدۈرۈپ گۈزەل ئەيىشەگە تېگىشىشكە ئەرزىيدىغان- ئەرزىمەيدىغىنىنى بىلمەكچى بولغاندەك ئەستايىدىل قارىدى. ئۇ پۇرژۇن تەپكىنى كۆرۈۋاتقان چاغدا پىلىكتىكى ئوق دورىسىنى ئېلىۋەتتى، ئورۇنباسار كاپىتانمۇ ھەربىي قىلىچنى قولىغا ئېلىپ سىناپ باقتى. شۇنداق قىلىپ، تامانگۇ پۈتۈنلەي قورالسىزلاندۇرۇلدى. ئىككى سەرخىل قوراللانغان قاۋۇل ماتروس تۇيۇقسىز باستۇرۇپ كېلىپ تامانگۇنى يەرگە بېسىپ پۇت- قوللىرىنى باغلىماقچى بولدى. تامانگۇ باتۇرلۇق بىلەن قارشىلىق كۆرسەتتى. ئۇ ھۇجۇمغا ئۇچرىشى بىلەنلا سەگەكلىشىپ، ۋەزىيەت ئۆزىگە پايدىسىز شارائىتتا ئىككى ماتروس بىلەن خېلى ئۇزۇنغىچە ئېلىشتى. تۇغما كۈچتۈنگۈر بولغاچقا ئورنىدىن تۇرۇپ كەتتى. ئاندىن بىر مۇشت بىلەن كانىيىنى بوغقان ماتروسنى ئوڭدىسىغا ئۇچۇرىۋەتتى. يەنە بىر ماتروس پەقەت ئۇنىڭ چاپىنىنىلا يىرتالىدى. ئۇ ئاجرىغاندىن كېيىن ئورۇنباسار كاپىتانغا غەزەپ بىلەن ئېتىلىپ، ھەربىي قىلىچىنى قايتۇرۇۋالماقچى بولدى. ئورۇنباسار كاپىتان قىلىچ بىلەن بېشىغا بىرنى چاپتى. يارا ئېغىزى كەڭ بولسىمۇ، ئەمما چوڭقۇر پېتىپ كەتمىدى. تامانگۇ يىقىلدى. شۇ ھامان پۇت- قوللىرى پۇختا قىلىپ باغلىۋېتىلدى. ئۇ خۇددى قەپەسكە سولانغان شىردەك ئۆزىنى ھەر تەرەپكە ئۇرۇپ ھۆركىرىدى. بىراق، ئاخىرى قارشىلىق كۆرسۈتۈشنىڭ پايدىسى قالمىغانلىقىنى چۈشۈنۈپ يېتىپ كۆزىنى يۇمغىنىچە شۈكلەپ قالدى. پەقەت كۈچلۈك ھەم جىددى نەپەس رېتىمىلا ئۇنىڭ ھايات ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىپ تۇراتتى. - قالتىس بولدى، - دېدى كاپىتان ئۈنلۈك قىلىپ، - ئۇ بىزگە سېتىپ بەرگەن نېگىر قۇللار ئەمدى ئۇنىڭ ھالىغا قاراپ قاقاھلاپ كۈلىدىغان بولدى. بۇ ئىشتىن ئۇلار تەڭرىنىڭ ھەقىقەتەنمۇ مەۋجۇت ئىكەنلىكىنى بىلىۋالسا ئەجەپ ئەمەس. بۇ چاغقىچە، بىچارە تامانگۇدىن يەنىلا قان ئېقىۋاتاتتى. ئاقكۆڭۈل تەرجىمان ــــــ ئالدىنقى كۈنى 6 قۇلنىڭ ھاياتىنى قۇتۇلدۇرغان ھېلىقى ئادەم ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ يارىسىنى ئوبدان تېڭىپ قويغاچ بىر نەچچە ئېغىز تەسەللى بەردى. زادى نېمە دېگەنلىكى ماڭا نامەلۇم. نېگىر خۇددى ئۆلۈكتەك مىدىر- سىدىر قىلمايتتى. ئىككى دېڭىزچى ئۇنى بوۋاق يۆگىكىنى كۆتۈرگەندەك كۆتۈرۈپ ئاپىرىپ كايۇتىدا ئۇنىڭغا ئاجرىتىپ بېرىلگەن ئورۇنغا ياتقۇزۇپ قويدى. پۈتۈن ئىككى كۈن ھېچنېمە يېمىدى، سۇمۇ ئىچمىدى، ھەتتا كۆزىنى يۇمۇپ باقمىدى. ئىلگىرى ئۇنىڭ ئالدىدا پەس سانىلىدىغان قۇللار ھازىر كامىرداش قېرىنداشلىرىغا ئايلاندى. قۇللار ئۇنىڭ ئۆز ئارىسىدا پەيدا بولغىنىنى كۆرۈپ ھەيران قالغىنىدىن ھاڭۋېقىپلا قالدى. ئۇلار ئۇنىڭدىن ئىنتايىن قورقۇيتتى، ھېچكىممۇ ئۆزىنى مۇشۇ ھالغا چۈشۈرۈپ قويغان بۇ ئادەمگە «خوپ بوپتۇ» دېيىشكە جۈرئەت قىلالمىدى.كېمە قۇرۇقلۇقتىن كەلگەن كۈچلۈك شامالدا ناھىيىتى تېزلا ئافرىقا دېڭىز قىرغىقىدىن ئايرىلدى. كاپىتان ئەمدى ئەنگىلىيە دېڭىز چارلىغۇچى كېمىسىگە يولۇقۇپ قېلىشتىن ئەنسىرىمەي پۈتۈن دىققىتى بىلەن كۆز ئالدىدىكى مۇستەملىكە رايونىنىلا ئويلايتتى. ئۇ يەردە ئۇنى غايەت زور پايدا كۆتۈپ تۇراتتى. قارا ئەبنۇس ياغىچىدىن ياسالغان كېمىسى ھېچقانداق زىيان- زەخمەتكە ئۇچرىمىدى، ھېچقانداق يۇقۇملۇق كېسەلمۇ تارقالمىدى، پەقەت 12 نېگىرلا بەدىنى بەك ئاجىز بولغانلىقتىن ئىسسىققا پايلىماي ئۆلۈپ كەتتى. بۇ تىلغا ئالغۇچىلىكى يوق كىچىك ئىش ئىدى. ئادەم سۈرەتلىك ماللىرىنىڭ يول جاپاسىنى ئىمكان قەدەر ئازايتىش ئۈچۈن، ھەر كۈنى ئۇلارنى پالۇباغا ئېلىپ چىقىپ ئاپتاپقا قاقلاشنى ئۇنتۇپ قالمىدى. بىچارە قۇللار 3 تۈركۈمگە ئايرىلىپ، ھەر بىر تۈركۈمنىڭ ئۈچتىن بىرى بىر سائەت ساپ ھاۋادىن نەپەسلەندۈرۈلەتتى. بىر بۆلۈك ماتروس مىلتىقنى بەتلەپ ئۇلارنى نازارەت قىلىپ، ئۇلارنىڭ قارشىلىق كۆرسۈتۈشىنىڭ ئالدىنى ئالاتتى. ئۇنىڭدىن باشقا، ئۇلارنىڭ پۇت- قوللىرىدىكى كويزا- كېشەنلەرنىڭ ھەممىسىنى ئاجرىتىۋېتىشىدىن ئېھتىيات قىلاتتى. ئىسكىرىپكا چېلىشنى بىلىدىغان بىر ماتروس قۇللارنىڭ ئازراق بولسىمۇ كۆڭلىنى ئېچىش ئۈچۈن پات- پات مۇزىكا چېلىپ بېرەتتى. شۇنىڭ بىلەن بىر- بىرىدىن قارا يۈزلەر ئىسكىرىپچىگە قاراپ ئۈمۈتسىز كەيپىياتتىن بىر دەم بولسىمۇ خالاس بولاتتى. ئەگەر تۆمۈر زەنجىر بەك پۇتلاشمىغان بولسا ئىدى، ئۇلار چاۋاك چېلىپ جۆر بولغان بولاتتى. بۇ مەنزىرە ھەقىقەتەن كىشىنى ھاڭ- تاڭ قالدۇرىدۇ. ھەرىكەتنىڭ ساغلاملىققا پايدىسى بار، شۇڭا كاپىتان رېدنىڭ ساغلاملىقنى ساقلاش تەدبىرىنىڭ بىرى قۇللىرىنى ھەمىشە ئۇسسۇلغا سېلىش ئىدى. بۇ خۇددى كېمىگە بېسىپ يىراققا ئاپىرىدىغان ئاتنى پات-پات يورغىلىتىپ قويغاندەكلا بىر ئىش. - كېلىڭلار بالىلىرىم، ئۇسسۇل ئويناڭلار، ھەمىمىز شاتلىنايلى،- دەيتتى كاپىتان ئاۋازى گۈلدۈرمامىدەك ياڭراپ ۋە قولىدىكى پەيتۇنكەشنىڭكىدەك ئۇزۇن،توم قامچىنى سۈرلۈك قارسىلداتقان ھالدا. - بىر مەزگىلگىچە تامانگۇ بەدىنىدە زەخمە بولغىنى ئۈچۈن ھاۋالىنىشقا ئېلىپ چىقىلمىدى. مانا، ئۇ پالۇبىدا پەيدا بولدى. دەسلەپتە ھاڭۋېقىپ، قورقۇپ كەتكەن قۇللار ئارىسىدا ھاكاۋۇرلۇق بىلەن ئۆرە تۇرۇپ كېمە ئەتراپىدىكى بىپايان دېڭىزغا پەرىشانلىق بىلەن نەزەر تاشلىدى. ئاندىن ئوڭدىسىغا ياتتى. ئۇنى ياتتى دېگەندىن كۆرە، ئۈمۈتسىزلىنىپ پالۇبادىكى ياغاچ پول ئۈستىگە ئۆزىنى تاشلىۋەتتى، دېگەن تۈزۈك. ھازىر كويزا- كېشەنلەر ئۇنىڭغا ھېچقانداق قورقۇنۇچلۇق نەرسە ئەمەستەك تۇيۇلۇپ كۆڭلى سەل تەسەللى تاپتى. رېد كېمىنىڭ ئارقا كاستىلىدا ئولتۇرۇپ بەخىرامان تاماكا چېكىپ ئولتۇراتتى. ئەيىشە ئۇنىڭ يېنىدا ئۆرە تۇراتتى، كويزا- كېشەنلىرى ئېلىۋېتىلگەن بولۇپ، ئۈستىگە ئېسىل كۆك كۆڭلەك، پۇتىغا قوي تېرىسىدىن ئىشلەنگەن چىرايلىق ساپما ئاياق كىيىۋالغان ئىدى. قولىدا پەتنۇس كۆتۈرگەن بولۇپ، پەتنۇسقا ھەر خىل رەڭدىكى تاتلىق ھاراق تىزىلغان ئىدى. ئۇ ھەر ۋاقىت كاپىتانغا ھاراق قۇيۇپ بېرىشكە تەييار ئىدى.بۇنىڭدىن، كاپىتاننىڭ ئەتىۋارلىشىغا سازاۋەر بولغانلىقى كۆرۈنۈپ تۇراتتى. تامانگۇدىن نەپرەتلىنىدىغان بىر نېگىر تامانگۇغا ئۇ تەرەپنى شەرەتلەپ كۆرسۈتۈپ قويدى. تامانگۇ ئەيىشەنى كۆردى-دە، قاتتىق بىر ۋارقىرىغىنىچە ئورنىدىن چاچراپ تۇرۇپ ئارقا كاستىلغا قاراپ يۈگۈردى. نۆۋەتچى ماتروسلار دېڭىز ئۈستى ئنتىزامىغا ئېغىر خىلاپ بۇ قىلمىشنى توسۇشقا ئۈلگۈرەلمىدى. - ئەيىشە!،- گۈلدۈرماما كەبى ۋارقىرىدى ئۇ، ئەيىشە قورققىنىدىن چىرقىراپ كەتتى،- سەن بۇ ئاق تەنلىكنىڭ يېرىدە «مامارېنبو»نى يوق دەپ قارامسەن؟ بۇ چاغدا، بىر مۇنچە ماتروس كالتەك ئېلىپ يۈگۈرۈپ كەلدى. بىراق تامانگۇ ئىككى بىلىكى بىلەن بەدىنىنى توسۇپ ھېچ ئىش بولمىغاندەك، قورقۇپمۇ كەتمەي ئەسلىدىكى جايىغا قايتىپ كەلدى، بىراق ئەيىشە يۇم-يۇم يىغلاپ، بۇ سىرلىق گەپتىن قورقۇپ جېنى چىقىپ كەتكىلى تاس قالدى. «مامارېنبو» دېگەن بۇ ئىسىم ئادەمنى شۇنچە قورقۇتقىدەك زادى قانداق مەنىسى بار؟ تەرجىمان بۇنى كاپىتانغا چۈشەندۈرۈپ قويدى. - ئۇ نېگىرلارنىڭ باشقىلارنى قورقۇتىدىغان ئالۋاستىسى،- دېدى ئۇ چۈشەندۈرۈپ، - ئەگەر بىر ئەر ئۆز ئايالىنىڭ فىرانسىيەلىك ياكى ئافرىقىدىكى نۇرغۇن ئايالدەك ئەخلاقسىزلىق قىلىشىدىن ئەنسىرىسە، «مامارېنبو» دەپ ئايالىنى قورقۇتىدۇ. ئىلگىرى «مامارېنبو»نى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆرۈپ، ئۇنىڭ ئادەم ئالدايدىغان ساختا ئويۇنلىقىنى بىلگەن ئىدىم. بىراق نېگىرلار...ئۇلارنىڭ كاللىسى بەك ئاددىي،ھەرگىز چۈشەنمەيدۇ. كۆز ئالدىڭىزغا كەلتۈرۈپ بېقىڭ، بىر كۈنى كەچتە، ئاياللار ئۇسسۇل ئويناپ كۆڭۈل ئېچىۋاتاتتى. تۇساتتىن، بىر قويۇق ئورمانلىقنىڭ ئىچىدىن غەلىتە بىر مۇزىكىنىڭ ئاۋازى كەلدى. لېكىن كىملەرنىڭ چالغىنىنى كۆرگىلى بولمايتتى. بارلىق سازەندىلەر ئورمانلىقنىڭ ئىچىگە يوشۇرىنىۋالغان ئىدى. مۇزىكا قومۇش نەي، ياغاچ دۇمباق، كىنولوفىن ۋە قاپاق گېتاردا تەڭكەش قىلىنغان ئىدى. بۇ مۇزىكا ئادەمنى بىزار قىلاتتى. ئاياللار مۇزىكىنى ئاڭلىشى بىلەنلا قورققىنىدىن لاغ- لاغ تىترەشتى. ئۇلار قاچماقچى بولىۋېدى، ئەرلىرى تۇتۇۋالدى. ئاياللار ھازىرلا بىر ئىش بولىدىغىنىنى بىلدى. تۇساتتىن، ئورمانلىقنىڭ ئىچىدىن بىر ئاق رەڭلىك غەلىتە مەخلۇق چىقتى. ئۇنىڭ ئېگىزلىكى مۇشۇ كېمىنىڭ يەلكىنىدەك كېلەر. بېشى سېۋەتتەك، كۆزى ياكۇر تۆڭلۈكىدەك ئىدى. ئاغزى ئالۋاستىنىڭكىدەك يوغان بولۇپ ئىچىدە ئوت بار ئىدى. بۇ غەلىتە مەخلۇق تولىمۇ ئاستا، تولىمۇ ئاستا ماڭاتتى. يېتىپ بارغان ئەڭ يىراق يېرى دەرەخلىكتىن 10 مېتىرمۇ كەلمىدى، ئاياللار توۋلىشىپ كەتتى: -        مامارېنبو كەلدى!... ئۇلارنىڭ ئاۋازى مۇلى قۇلۇلىسى ساتىدىغان ئاياللارنىڭكىدەك بەك چىقاتتى. شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ ئەرلىرى ئۇلارغا ئېيتتى: - ھەي بۇزۇقلار، تېز بىزگە ئېيتىڭلار، سىلەر پاكلىقىڭلارنى ساقلىيالىدىڭلارمۇ؟ يالغان ئېيتساڭلار بۇ يەردە «مامارېنبو» تۇرۇپتۇ. ئۇ سىلەرنى خام يەۋېتىدۇ. بەزى ئاياللارنىڭ كاللىسى ئاددىي بولغاچقا ئىقرار قىلدى، شۇنىڭ بىلەن ئەرلىرىدىن چالا ئۆلۈك قىلىۋېتىلگىچە تاياق يىدى. - «مامارېنبو» دېگەن بۇ غەلىتە مەخلۇق زادى قانداق نەرسە؟- دەپ سورىدى كاپىتان. - ھەي، ئۇ بىر ھەييارنىڭ ئويۇنى، يوغان بىر ئاق رەختنى كىيىپ، رەختنىڭ ئۈستىگە ئىچى ئويۇپ ئېلىۋېتىلگەن يوغان كاۋىنى كىيگۈزۈپ قويىدۇ، ئىچىدە ئۇزۇن بىر بادىرا بار، بادىرىنىڭ ئۇچىغا بىر تال يېقىغلىق شامنى سانچىپ قويىدۇ. بۇ چارە ئاددىي بولسىمۇ، ئەمما ئازراق كاللا ئىشلەتسىلا نېگىرلارنى ئالدىماق تەس ئەمەس. ئىشقىلىپ، «مامارېنبو» ئىنتايىن ياخشى بىر كەشپىيات. مەنمۇ خوتۇنۇمنىڭ «مامارېنبو»غا ئىشىنىشىنى ئۈمىت قىلىمەن. - مېنىڭ خوتۇنۇم،- دېدى رېد، - «مامارېنبو» دىن قورقمىسىمۇ، ئەمما تاياقتىن قورقىدۇ، ئۇ مېنىڭ دوپپامغا جىگدە سالىمەن دەيدىكەن، مېنىڭ قانداق جازالىشىمنى ئوبدان بىلىدۇ. رېد جەمەتى ئۆلسەكمۇ شان- شەرەپنى قولدىن بەرمەيمىز. گەرچە بىر قولۇملا كېرەككە كەلسىمۇ، ئەمما قامچا ئوينىتىشقا ماھىرمەن. «مامارېنبو»نىڭ گېپىنى چىقارغان ئاۋۇ ئەبلەخكە بېرىپ ئېيتقىن. يۇۋاشراق بولسۇن، بۇ ئايالنى ئەمدى قورقۇتۇپ يۈرمىسۇن، بولمايدىكەن ئادەم ئەۋەتىپ راسا ئۇرغۇزسام ئۇمۇرتقىلىرىنىڭ تېرىسى قارىدىن قىزىلغا ئۆزگۈرۈپ كېتىدۇ، خۇددى كالىنىڭ يېڭى سويۇلغان گۆشىدەك. ئۇ گېپىنى دەپ بولۇپ پالۇبا ئاستىدىكى خانىسىگە كىرىپ كەتتى. ئەيىشەنى يېنىغا چاقىرتىپ ئۇنىڭغا تەسەللى بەردى. بىراق مەيلى تەسەللى بەرسۇن، مەيلى دۈشكەللىسۇن( چۈنكى تەسەللى بېرىۋېرىپ تاقىتى يېرىلدى)، قارا تەنلىك چىرايلىق ئايال ئۈچۈن سالاپىتىنى ساقلاپ يۈرمىدى. نېگىر ئايال ئۆكسۈپ يىغلاپ، يىغىسىنى پەقەت توختاتمىدى. كاپىتان پالۇباغا چىقىپ، ئاچچىقلانغان ھالدا « نىمىشقا ئوبدانراق قاراشمايسەن؟» دەپ نۆۋەتچى ماتروسلارنى راسا تىللىدى. كېچىدە، كېمىدىكىلەرنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك تاتلىق ئۇيقىغا كەتكەندە ، پوستتا تۇرغان ماتروسنىڭ قۇلىقىغا كايۇتا ئىچىدىن چىقىۋاتقان تولىمۇ بوش، غەمكىن ناخشىنىڭ ئاۋازى ئاڭلاندى. ئارقىدىن بىر ئايالنىڭ قورقۇنچلۇق چىرقىرىغان ئاۋازى ... ئۇنىڭغا ئۇلۇنۇپلا رېدنىڭ قوپال ۋارقىرىغىنى، تىللىغىنى ھەم تەھدىت سالغىنى... ئۇنىڭ ئادەمنى شۈركەندۈرىدىغان قامچىسىدىن « چاڭ- چۇڭ» قىلىپ چىققان ئاۋاز پۈتۈن كېمىنى سەراسىمگە سالدى. سەلدىن كېيىن، ئاۋاز جىمىقتى. ئەتىسى، تامانگۇ پالۇبىغا چىقتى. يۈزى جاراھەت بىلەن تولغان بولسىمۇ، ئەمما يەنىلا بۇرۇنقىدەك مەغرۇر ۋە قەيسەر كۆرۈنەتتى. ئەيىشە ئەسلىدە ئارقا كاستىلدا كاپىتان رېدنىڭ يېنىدا ئولتۇراتتى. ئۇنى كۆرۈپلا ئۇچقاندەك ئۇنىڭ ئالدىغا بېرىپ تېزلاندى ھەمدە ئۈمۈتسىزلىك بىلەن ئۇنىڭغا يالۋۇردى: - مېنى كەچۈرۈڭ تامانگۇ، مېنى كەچۈرۈڭ! تامانگۇ كۆزىنى مىتمۇ قىلىپ قويماي ئۇنىڭغا بىر مىنۇتقىچە تىكىلىپ قارىدى- دە، ئارقىدىن تەرجىماننىڭ يېقىن ئەتراپتا يوقلىقىنى كۆرۈپ ئېيتتى: - ماڭا بىر ئىكەك تېپىپ بەر! ئاندىن پالۇبىدا يېتىپ ئەيىشەگە كارىنى قىلمىدى. كاپىتان ئەيىشەگە بىر نەچچە ئېغىز قاتتىق گەپ قىلدى، بۇرۇنقى ئېرى بىلەن گەپلەشكىنى ئۈچۈن بىر نەچچە تەستەك سالدى. ئەمما ئۇلارنىڭ قىلىشقان بىر نەچچە ئېغىز گېپىدىن قىلچىمۇ گۇمانلانمىدى ھەم ئۇ توغرىلىق سۇئالمۇ سورىمىدى. تامانگۇ بىلەن باشقا قۇللار بىر يەرگە سولىۋېتىلدى. ئۇ بىر سوتكىغىچە باشقا قۇللارنى ئەركىنلىك ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا چاقىردى. ئاق تەنلىكلەرنىڭ سانىنىڭ ئازلىقىنى، قاراۋۇللارنىڭ بارغانسېرى بىخۇتلىشىۋاتقىنىنى، ھەممەيلەننى ئۆز يۇرتىغا باشلاپ ئاپىرىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ئۇ ئۆزىنى نېگىرلار چوقۇنىدىغان سېھىر- جادۇنى بىلىمەن دەپ پو ئېتىپ، كىم بۇ ھەمكارلىقنى بۇزىمەن دېسە چوقۇم ئۇنى ئالۋاستىغا تاپشۇرۇپ بېرىدىغانلىقىنى ئېيتىپ قورقۇتتى. ئۇ نۇتۇقنى فورلارنىڭ تەلەپپۇزىدا سۆزلىدى. ئۇنىڭ بۇ تەلەپپۇزىنى كۆپ ساندىكى نېگىرلار چۈشۈنەلىگەن بىلەن ئەمما تەرجىمان چۈشەنمەيتتى. سۆزى ئىنتايىن ئورۇنلۇق ئىدى. ئۇنىڭ نام- شۆھرىتىگە قۇللارنىڭ ئۇنىڭدىن ھېيىقىدىغان، ئۇنىڭغا بويسۇنىدىغان ئادىتى قوشۇلۇپ، ئۇنىڭ سۆزلىرىنى تېخىمۇ قايىل قىلارلىق سېھرىي كۈچكە تولدۇرىۋەتتى. نېگىرلار تېخى ئۇنىڭغا مۇشۇ ھەپتىنىڭ ئىچىدىلا ئەركىنلىكىمىزنى قولغا كەلتۈرەيلى دەپ تەلەپمۇ قويۇشتى. لېكىن ئۇ ئۆزى تېخى ۋاختى كەلمىگەنلىكىنى ئېيتتى. ئۇ تەقدىرداشلىرىغا شارائىتنىڭ تېخى پىشىپ يېتىلمىگەنلىكىنى، چۈشىگە كىرىدىغان ئالۋاستىنىڭ تېخى بىشارەت بەرمىگەنلىكىنى، بىراق ئۇلارنىڭ بۇيرۇق كەلسىلا ھەرىكەتنى باشلاشقا تەييار تۇرۇشىنى، قاراۋۇللارنىڭ سەگەكلىكىنى كۈزىتىدىغان ھەر قانداق پۇرسەتنى بوش قويۇۋەتمەسلىكىنى تەلەپ قىلدى. بىر قېتىم بىر ماتروس مىلتىقىنى كېمە بىقىنىغا يۆلەپ قويۇپ، كېمىگە ئەگىشىپ سەكرىشىۋاتقان بېلىقلارنى تاماششا قىلىۋاتاتتى. تامانگۇ مىلتىقنى قولىغا ئېلىپ، ماتروسلارنىڭ مىلتىق مەشق قىلغان ھەرىكىتىنى كالۋالارچە دورىدى. سەلدىن كېيىن، ماتروس مىلتىقنى ئېلىپ كەتتى. ئەمما ئۇ بىلدىكى، مىلتىقنى تۇتسا بولىدىكەن، لېكىن دەرھال گۇمان قوزغاپ قويۇشتىن ساقلىنىش لازىم ئىكەن. ۋاختى كەلگەندە، كىممۇ قولىغا چىقىپ بولغان قورالنى تارتىۋالالىسۇن، ئۇ چاغدا ئۇ قاپلاننىڭ يۈرىكىنى يىگەن ئادەمگە ئايلىنىدۇ. بىر كۈنى، ئەيىشە ئۇنىڭغا بىر بولكىنى تاشلاپ بەردى ھەمدە ئۇ چۈشىنىدىغان قول ئىشارىسىدىن بىرنى قىلدى. بولكىنىڭ ئىچىدە بىر كىچىك ئىكەك بار ئىدى. تەۋرىتىدىغان ئىشنىڭ غەلىبە قازىنالىشى ياكى مەغلۇپ بولىشى پەقەت مۇشۇ كىچىككىنە ئەسۋاپقىلا باغلىق ئىدى. دەسلەپتە، تامانگۇ بۇ نەرسىنى ھەمراھلىرىغا كۆرسەتمىدى. قاراڭغۇ چۈشۈشى بىلەن دۇرۇت ئوقۇپ غەلىتە بىر ھەرىكەتنى قىلدى، بارغانسېرى خۇشال بولۇپ توۋلاپمۇ سالدى. ئۇنىڭ ئاۋازىدىكى ئېگىز- پەسلىكنى ئاڭلىغان ئادەم ئۇنى كۆز بىلەن كۆرگىلى بولمايدىغان بىر ئادەم بىلەن قىزغىن پاراڭلىشىۋېتىپتۇ، دەپ قالاتتى. بارلىق قۇللار غال- غال تىترەشكەن ھالدا ئالۋاستىنىڭ يېتىپ كەلگىنىدىن قىلچىمۇ گۇمانلانمىدى. ئاخىرى، تامانگۇ خۇشاللىق بىلەن ۋارقىرىغان ھالدا بۇ بۇ مەيدانغا خاتىمە بەردى: - بۇرادەرلەر،- دەپ توۋلىدى ئۇ، - مەن يالۋۇرغان روھ باياتىن ماڭا بىر نەرسىنى بەردى. قولۇمدىكىسى بىزنى ھۆرلۈككە چىقىرىدىغان قورال. ھازىر سىلەر يۈرەكلىك بولۇشۇڭلار كېرەك. شۇندىلا بىز ھۆرلۈككە چىقالايمىز. ئۇ ئەتراپتىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ ئىكەكنى سىلىشىغا يول قويدى. گەرچە ئۇنىڭ سېھىرگەرلىكى بەك ئاددىي بولسىمۇ، ئەمما كاللىسى تېخىمۇ ئاددىي بولغان كىشىلەر ئۇنىڭ راستلىقىغا ئىشەندى. بىر مەزگىللىك كۈتۈشتىن كېيىن، ئىنتىقام ئېلىپ ھۆرلۈككە ئېرىشىدىغان ئۇلۇغ كۈن ئاخىرى يېتىپ كەلدى. قۇللار قەتئىنىيەت بىلەن قەسەم قىلىپ، ئويۇلتاشتەك ئىتتىپاقلاشتى. ئېھتىيات بىلەن مۇزاكىرە قىلىش ئارقىلىق پىلان تۈزدى. ئىرادىسى ئەڭ مۇستەھكەم تامانگۇ قوزغىلاڭنىڭ رەھبىرى بولدى. پالۇبىغا چىقىش نۆۋىتى ئۇلارغا كەلگەن چاغدا قاراۋۇلنىڭ قورالىنى تارتىۋالدى. باشقا بىر نەچچە ئادەم كاپىتاننىڭ بۆلمىسىگە كىرىپ ئۇ يەردىكى مىلتىقلارنى ئېلىپ چىقتى. ئەڭ ئاۋال پۇت- قوللىرىدىكى كويزا- كېشەنلەرنى غەلىبىلىك ئاجرىتالىغان قۇللار ئاۋال قوزغالدى. لېكىن بىر نەچچە ئاخشام ھەپىلىشىپمۇ كويزا- كېشەنلەرنى ئاجرىتىپ بولالمىغان كۆپ سانلىق قۇللار قوزغىلاڭغا ئاكتىپ قاتنىشالمىدى. شۇڭا، 3 قاۋۇل نېگىر يانچۇقىدا كويزا- كېشەنلەرنىڭ ئاچقۇچىنى ساقلايدىغان قاراۋۇلنى جايلىۋېتىپ، دەرھال باشقا قۇللارنىڭ كويزا- كېشەنلىرىنى ئاجرىتىۋېتىشكە مەسئۇل بولدى. ئۇ كۈنى كاپىتان رېدنىڭ كەيپىياتى ياخشى ئىدى. ئۇ ئادەتتىكى پوزېتسىيىسىنى پۈتۈنلەي ئۆزگەرتىپ، قامچىسى توغرىلىق غەيۋەت قىلغان بىر پىراكتىكانت ماتروسنى جازادىن كەچۈرۈم قىلدى. يۇقۇرى دەرىجىلىك ماتروسلارنى كېمىنى ياخشى ھەيدىدىڭلار دەپ ماختىدى ھەمدە ماتروسلارنىڭ خىزمىتىدىن ناھىيىتى رازى ئىكەنلىگىنى، ماتىنىك ئارىلىغا يېتىپ بارغاندىن كېيىن ھەر بىرەيلەنگە مۇكاپات پۇلى قوشۇپ بېرىدىغانلىقىنى ئېيتتى. ماتروسلار مۇكاپات پۇلىنى قانداق خەجلەش توغرىسىدا كاللىسىدا چوت سوقۇپ تولىمۇ خۇشال بولۇشتى. ئۇلار ماتىنىك ئارىلىدىكى ئاق ھاراق بىلەن پاھىشىلەرنى خىيال قىلاتتى. دەل مۇشۇ چاغدا، تامانگۇ بىلەن قوزغىلاڭچىلار پالۇبىدا پەيدا بولدى. ئۇلار كويزا- كېشەنلەرنى سىرتتىن قارىغاندا چانمىغۇدەك قىلىپ كەسكەن ئىدى. بىراق سەللا كۈچ ئىشلەتسە ئاجرايتتى. ئۇندىن باشقا ئۇلار كويزا- كېشەنلەرنى ناھىيىتى ئاۋازلىق شاراقشىتتى. باشقىلار ئاڭلىسا ئېغىرلىقى بىر ھەسسە ئېشىپ كەتكەندەك تۇيۇلدى. تولدۇرۇپ نەپەس ئېلىۋالغاندىن كېيىن، ھەممىسى قول تۇتۇشۇپ ئۇسسۇل ئويناشقا باشلىدى. بۇ چاغدا تامانگۇ ئۆز قەبىلىسىنىڭ جەڭ ناخشىسىنى ئوقىدى. بۇ ئۇ ئىلگىرى جەڭگە ئاتلانغاندا چوقۇم ئوقۇيدىغان ناخشىسى ئىدى. بىر ھازا ئۇسسۇل ئوينىغاندىن كېيىن، تامانگۇ ئۆزىنى ھېرىپ كەتكەندەك كۆرسۈتۈپ، روھسىز ھالدا كايۇتىغا يۆلىنىپ تۇرغان دېڭىزچىنىڭ پۇتى ئاستىدا يېتىۋالدى. باشقا قوزغىلاڭچىلارمۇ شۇنداق قىلدى. شۇنداق قىلىپ، ھەر بىر ماتروسنىڭ ئەتراپىنى بىر نەچچە نېگىر قورشاپ بولدى. تۇساتتىن، تامانگۇ كويزا- كېشەنلەرنى يېنىك ئاجراتقاچ، بار ئاۋازى بىلەن ۋارقىرىدى. بۇ ئاۋاز شۇئار ئىدى. ئاندىن ئۇ يېنىدىكى ماتروسنىڭ ئىككى پۇتىدىن تارتىپ ئوڭدىسىغا باستى- دە، قورسىقىغا دەسسەپ مىلتىقىنى تارتىۋېلىپ، بىر پاي ئوق بىلەنلا ئۇنى ئۆلتۈردى. بۇ چاغدا، باشقا ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان ماتروسلارمۇ قۇرالسىزلاندۇرۇلۇپ، دەرھال ئۆلتۈرۈلدى. قىر- چاپ ئاۋازى ئالەمنى بىر ئالدى. كويزا- كېشەنلەرنىڭ ئاچقۇچىنى تۇتىدىغان باش گۇندىپاي ئەڭ ئاۋال ئۆلتۈرۈلگەنلەرنىڭ بىرسى ئىدى. شۇنىڭ بىلەن بىر توپ نېگىر پالۇبىغا چىقتى. قۇرال تاپالمىغانلار  چىغرىقنىڭ سېپى ياكى قولۋاقنىڭ پالىقىنى قورال قىلدى. ياۋروپالىق ماتروسلار پايدىلىق ۋەزىيەتنى قولدىن بېرىپ قويدى. بىراق، بىر نەچچە ماتروس يەنىلا ئارقا كاستىلدا جاھىللىق بىلەن قارشىلىق كۆرسەتتى، ئەمما، قورال كەم بولغاچقا ئىشەنچىسىنى يوقاتقان ئىدى. رېد تېخىچە ھايات، جاسارىتىنى بىر ئازمۇ يوقاتمىغان ئىدى. ئۇ تامانگۇنىڭ قوزغىلاڭچىلارنىڭ باشلىقى ئىكەنلىگىنى بايقىدى-دە، ئۇنى بىر تەرەپ قىلىۋەتسىلا باشقىلارنى يۇغۇشتۇرماق ئاسان دەپ ئويلىدى. شۇڭا تامانگۇنىڭ ئىسمىنى ئاتاپ ۋارقىرىغىنىچە قىلىچىنى شىلتىپ ئېتىلدى. تامانگۇ دەرھال ئۇنىڭغا يۈزلەندى. ئۇ مىلتىقنىڭ نەيزىسىنى چىقىرىۋالغان بولۇپ، كالتەك ئويناتقاندەك ئوينىتىپ تۇراتتى. ئىككى ئاتامان ئالدى كاستىل بىلەن ئارقا كاستىل تۇتىشىدىغان تار كارىدوردا ئۇچراشتى. تامانگۇ ئاۋال ھۇجۇم قىلدى. كاپىتان بەدىنىنى ئازراق چەتكە ئېلىپلا بۇ ھۇجۇمنى بوشقا كەتكۈزىۋەتتى. مىلتىق پاينىكى پولغا قاتتىق تېگىپ 2 پارچە بولۇپ سۇندى ۋە قاڭقىش بەك كۈچلۈك بولغانلىقتىن مىلتىق تامانگۇنىڭ قولىدىن چىقىپ كەتتى. تامانگۇنىڭ قولىدا تۆمۈرنىڭ سۇنىقىمۇ قالمىغىنىنى كۆرۈپ، رېد زەھەرخەندىلەرچە كۈلدى-دە، مۈرىسىنى كۆتۈرۈپ قويۇپ، قىلىچنى ئۇنىڭغا قارىتىپ تىقتى. تامانگۇ يۇرتىدىكى قاپلانغا ئوخشاش چاققانلىق بىلەن ئۇنىڭ قۇچىقىغا ئېتىلدى ھەمدە رېدنىڭ قولىنى تۇتۇۋالدى. ئۇلار قۇرالنى تالىشىپ بىردەم تارتىشتى. كەسكىن ئېلىشىش داۋامىدا ھەر ئىككىسى بىرلا ۋاقىتتا يەرگە يىقىلدى. تامانگۇ تېگىگە چۈشۈپ قالدى. لېكىن ئۇ قىلچىمۇ بوشىشىپ كەتمەي رەقىبىنى چىڭ قۇچاقلىغىنىچە ئۇنىڭ كىكىرتىكىنى چىشلىدى. چىشلىگەنسېرى شىردەك ۋەھشىلىشىپ، تاكى ئۇنىڭ كىكىرتىكىدىن قان ئېتىلىپ چىقمىغۇچە بولدى قىلمىدى. كاپىتاننىڭ جانسىزلانغان قولىدىن قىلىچ يەرگە چۈشتى. تامانگۇ قىلىچنى ئېلىپ ئورنىدىن تۇردى ھەمدە قان سىرغىپ تۇرغان ئاغزى بىلەن غەلىبە ساداسىنى توۋلىغىنىچە، چالا ئۆلۈك ياتقان رەقىبىنىڭ تېنىنى چاپتى. ئۇلار تەل- تۆكۈس غالىبە قىلدى. ھايات قالغان بىر نەچچە ماتروس بىر قوشۇق قېنىنى تىلىدى. لېكىن نېگىرلار ئۆزىگە ئازراقمۇ يامانلىق قىلمىغان تەرجىماندىن تارتىپ بىرسىگىمۇ رەھىم قىلماي ئۇلارنى پاك-پاكىز قىرىپ تاشلىدى. ئورۇنباسار كاپىتاننىڭ ئۆلۈمى ئىنتايىن شەرەپلىك بولدى. ئۇ كېمە قۇيرۇقىدىكى چاچما ئوق ئاتىدىغان چاقلىق زەمبىرەكنىڭ قېشىغا چېكىنىپ بېرىپ، سول قولىدا زەمبىرەكنى ئايلاندۇرغاچ، ئوڭ قولىدا قىلىچ تۇتۇپ جەڭ قىلغانسېرى شۇنچە باتۇرلىشىپ، بىر توپ نېگىرلارنى ئۆزىگە جەلپ قىلدى! ئۇ زەمبىرەكنىڭ پىلتىسىنى تارتىشى بىلەنلا، شۇ ھامان نېگىرلار توپى ئارىسىدىن بىر قانلىق يول ئېچىلدى. نېگىرلارنىڭ ئۆلۈكى ياستۇقتەك دۆۋىلىنىپ كەتتى. سەلدىن كېيىن ئۆزىمۇ گۆش توغرىغاندەك توغرىۋېتىلدى. ئەڭ ئاخىرقى بىر ئاق تەنلىكنىڭ جەسىدى پارچىلىنىپ دېڭىزغا تاشلىۋېتىلگەندىن كېيىن قىساس ئېلىپ پۇخادىن چىققان نېگىرلار بېشىنى ئۈستۈن قىلىپ يەلكەنگە قارىدى. يەلكەن باشتىن- ئاخىر كۈچلۈك شامالدا لەپىلدىگىنىچە كېمىنى ئۇدۇل ئۇلارنى قۇل قىلىدىغان نىشانغا ئوقتەك ماڭدۇرىۋاتاتتى. - ھەممىنى بىكارغا قىپتۇق،- دەپ ئويلىدى ئۇلار ئاھ ئۇرۇپ،- ئاق تەنلىكلەر چوقۇنىدىغان بۇ يوغان مەخلۇق ئۇنىڭ ئىگىسىنى ئۆلتۈرگىنىمىزنى بىلىپ تۇرۇپ بىزنى يۇرتىمىزغا ئېلىپ بارارمۇ؟ - بىر قانچە ئادەم بۇ مەخلۇقنى تامانگۇنىڭ بويسۇندۇرالايدىغانلىقىنى ئېيتتى. شۇنىڭ بىلەن كىشىلەر تامانگۇنى توۋلاشتى. تامانگۇ ئۆزىنى كۆرسۈتۈشكە ئالدىرىمىدى. كۆپچىلىك ئۇنىڭ كېمە قۇيرۇقىدىكى بىر ئۆينىڭ ئىچىدە كاپىتاننىڭ ھېلىقى قانلىق قىلىچىنى سۈرتۈپ، يەنە بىر قولىنى خوتۇنىغا ئۇزۇتۇپ ئۆرە تۇرغىنىنى كۆردى. ئەيىشە تىزلىنىپ ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ قولىغا سۆيىۋاتاتتى. غەلىبە شاتلىقى ئۇنىڭ يۈرىكىدە يوشۇرۇنۇپ ياتقان خاتىرجەمسىزلىكنى يېنىكلىتەلمىگەن ئىدى، بۇ ئۇنىڭ چىرايى ۋە ھەر بىر ھەرىكىتىن كۆرۈنۈپ تۇراتتى. باشقىلارغا سېلىشتۇرغاندا، بىپەرۋادەك تۇرغىنى بىلەن ئەمما ئۇ ئىشنى ئىنچىكە ئويلايتتى، بېشىغا كەلگەن مۈشكۈلاتنى تېخىمۇ چوڭقۇر ھىس قىلالايتتى. ئۇ ئاخىرى پالۇبىدا پەيدا بولدى. غەم- ئەندىشىگە چۆمگەن بولسىمۇ، ئەمما سىرتىدىن چاندۇرماسلىققا تىرىشتى. يۈزلىگەن ئاۋاز ئۇنى كېمىنىڭ يۆنۈلىشىنى ئۆزگەرتىشكە قوماندانلىق قىلىشقا چاقىردى. ئۇ ۋاقىتنى قەستەن ئۇزارتماقچى بولغاندەك، ئۆزى ۋە باشقىلارغا نىسبەتەن سەۋرچانلىقىنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىكىگە ھۆكۈم قىلماقچى بولغاندەك ئاستا مېڭىپ كېمە رولىنىڭ ئالدىغا كەلدى. پۈتۈن كېمىدىكى ھەر قانداق بىر نېگىر ھەر قانچە دۆت بولىشىدىن قەتئىنەزەر بىر چاقسىمان نەرسە بىلەن ئۇنىڭ ئالدىدىكى ساندۇقنىڭ كېمىنىڭ يۈرىشىدە ئوينايدىغان رولىغا دىققەت قالماي قالمىدى. بىراق بۇ خىل مىخانىزىم ئۇلارغا نىسبەتەن پۈتۈنلەي سىرلىق ۋە ناتۇنۇش ئىدى. تامانگۇ كومپاسقا ئۇزاق قارىدى، ئۇنىڭ ئۈستىگە يېزىلغان خەتنى ئوقىغاندەك قىلىپ كالپۇكىنى مىدىرلاتتى. ئاندىن پىشانىسىنى سىلىغىنىچە بىر نەرسىنى ھېساپلاۋاتقاندەك قىلدى. نېگىرلار ئۇنىڭ ئەتراپىنى چۆرىدەپ ئاغزىنى كاماردەك ئېچىپ، كۆزلىرىنى پولتايتقىنىچە ئۇنىڭ ھەر بىر ھەرىكىتىگە گۇمان بىلەن قارىدى. ئاخىرى، تامانگۇ تەۋەككۈل قىلىپ رولنى كۈچ بىلەن ئايلاندۇردى. «ئۈمىد» ماركىلىق گۈزەل قوش ماچتىلىق كېمە خۇددى ماھىر چەۋەنداز ئېتىنى بىر دېۋىتسە ئات ئالدى پۇتىنى ئېگىز كۆتۈرگەندەك، دېڭىز دولقۇنى ئۈستىدىن زەرپ بىلەن يۇقۇرىغا كۆتۈرۈلدى. يەلكەننىڭ يۆنۈلىشى بىلەن رولنىڭ يۆنۈلىشى ئوتتۇرىسىدىكى ماسلىشىش مۇناسىۋىتى تۇساتتىن بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراپ كېمە گەۋدىسى قىڭغىيىپ دېڭىزغا چۆكۈپ كەتكىلى تاس قالدى. يەلكەننىڭ ئۇزۇن جاھازلىرى سۇغا چىلىشىپ قالدى، بىر قانچە ئادەم خۇددى قاپاقتەك يەرگە دومىلىدى، بەزىلىرى ھەتتا دېڭىزغا چۈشۈپ كەتتى. بىراق كېمە ناھىيىتى تېزلا زور دولقۇننىڭ كۈچى بىلەن بېشىنى كۆتۈردى، گۇيا ئەزرائىل بىلەن يەنە بىر قېتىم كۈچ سىناشماقچى بولغاندەك. شامال بارغانسېرى كۈچەيدى. تۇساتتىن، ئىنتايىن قورقۇنچلۇق بىر ئاۋاز بىلەن تەڭ ئىككى ماچتا تۈۋرۈكى پالوبىدىن بىر نەچچە چى ئېگىزلىكتىن غاراسلاپ سۇنۇپ چۈشتى. ياغاچ پارچىلىرى بىلەن يەلكەن پارچىلىرى يەرگە ئېغىر چۈشۈپ پۈتۈن پالۇبىغا چېچىلدى. نېگىرلار قورقۇپ قىيا- چىيا قىلىشقىنىچە كېمە ئاستىغا كىرىۋالدى. شامال توختىدى، كېمە ئۆرە بولۇپ دولقۇندا يېنىك داۋالغۇدى. شۇنىڭ بىلەن ئەڭ يۈرەكلىك نېگىرلار يەنە پالوبىغا يامىشىپ چىقىپ، يولنى توسۇۋالغان ياغاچ ۋە رەخت پارچىلىرىنى پاكىز تازىلىدى. تامانگۇ جەينىكىنى كومپاس ئىشكابىنىڭ ئۈستىگە قويۇپ بىلىكى بىلەن يۈزىنى توسۇپ قىمىر قىلماي تۇراتتى. ئەيىشە ئۇنىڭ يېنىدا تۇرۇپ ئۇنىڭغا بىر ئېغىز گەپ قىلىشقىمۇ جۈرئەت قىلالمىدى. نېگىرلار يەنە توپلىنىشتى: - رەھىمسىز ئەبلەخ، ئالدامچى!، دېدى ئۇلار ۋارقىراپ،- سەن بىزنى بالاغا تىققان باش جىنايەتچى، سەن بىزنى ئاق تەنلىككە ساتتىڭ، بىزنى ئۇلارغا قارشى چىقىشقا مەجبۇرلىدىڭ. سەن بىلىمىم بار، سىلەرنى يۇرتۇڭلار ئېلىپ بارىمەن دەپ پو ئاتتىڭ. بىز گالۋاڭ بولۇپ ئىشىنىپتۇق! بىز پۈتۈنلەي تۈگەشكىلى تاس قالدۇق، چۈنكى سەن ئاق تەنلىكلەر چوقۇنىدىغان بۇ نەرسىگە ئۇۋال قىلدىڭ. تامانگۇ مەنسىتمەسلىك بىلەن بېشىنى كۆتۈرۈپ قارىۋىدى، ئەتراپىدىكى نېگىرلار قورققىنىدىن ئارقىسىغا چېكىندى. ئۇ ئىككى مىلتىقىنى قولىغا ئېلىپ خوتۇنىنى ئەگەشتۈرۈپ سەپنى يېرىپ ماڭدى، نېگىرلار دەرھال يولنى بوشاتتى. ئۇ ئۇدۇل كېمە قېشىغا يېتىپ باردى. ئۇ يەردە بىر قۇرۇق تۇڭنى تېپىپ شال بىلەن ئازراق ئىش قىلدى-دە، ئۇنىڭ ئىچىگە كىرىپ ياتتى ھەمدە ئىككى مىلتىقنىڭ نەيزىسىنى دەھدىت ئورنىدا چىقىرىپ قويدى. نېگىرلار ئەمدى ئۇنىڭ يېنىغا كېلىپ ئاۋارە قىلمىدى. قوزغىلاڭچىلارنىڭ بەزىلىرى يىغلايتتى، بەزىلىرى ئۆز تەڭرىسى ۋە ئاق تەنلىكلەرنىڭ تەڭرىسىدىن گۇناھىنى تىلەيتتى. بەزىلىرى كومپاس ئالدىدا يۈكۈنۈپ ئولتۇرۇپ كومپاستىن ئۆز يۇرتىغا ئاپىرىپ قويۇشنى ئۆتۈنەتتى، بەزىلىرى پۈتۈنلەي ئۈمۈتنى ئۈزگەن ھالدا پالۇبا ئۈستىدە يېتىپ ئەزرائىلنىڭ كېلىشىنى كۈتەتتى. پۈتۈنلەي ئۈمۈتسىزلەنگەن بۇ كىشىلەر ئارىسىدا يەنە قوشاق قېتىپ ھازا ئېچىۋاتقانلار ۋە 20دەك يارىدار بار ئىدى. لېكىن ئۇلارنىڭ نالە- پەريادىغا ھېچكىم قۇلاق سالمىدى. تۇساتتىن، بىر نېگىر پالوبىدا پەيدا بولدى، ئۇ بەك خۇشال ئىدى. ئاق تەنلىكلەرنىڭ ئاق ھاراق ئامبىرىنى تاپقانلىقىنى جاكارلىدى. روھلۇق تۇرقىدىن ئاللىقاچان مەست بولۇپ بولغانلىقى مەلۇم بولۇپ تۇراتتى. ئۇنىڭ بۇ خەۋىرى بىچارە قۇللارنىڭ نالە- پەريادىنى شۇ ھامان بېسىقتۇردى. ئۇلار يېمەكلىكلەر ئامبىرىغا يۈگۈرۈپ كىرىپ، ھاراقنى بولىشىغا ئىچىشتى. بىر سائەتتىن كېيىن، پالوبىدا ئۇسسۇل ئويناپ، قاقاھلاپ كۈلۈپ، مەستلەرنىڭ ھەر خىل ياۋايى قىلىقلىرىنى قىلىشتى. ئۇسسۇل بىلەن ناخشا ساداسى يارىدارلارنىڭ نالە- پەريادى بىلەن قوشۇلۇپ كەتتى. مانا مۇشۇنداق قىلىپ ئۇلار كۈندۈزنىڭ قالغان قىسمى ۋە پۈتۈن بىر ئاخشامنى ئۆتكۈزدى. سەھەردە ئويغانغاندا، ئۇلارنى يەنىلا ئۈمۈتسىز كەيپىيات كۈتۈۋالدى. كېچىچە، نۇرغۇن يارىدار ئۆلگەن ئىدى. كېمە دېڭىزدا لەپپەڭشىپ تۇراتتى. كېمە ئەتراپىدا بىر مۇنچە جەسەت لەيلەپ يۈرەتتى. شامالنىڭ سۈرئىتى تېزلىشىپ، دولقۇن كۆتۈرۈلدى، ھاۋا يەنە ئەلپازىنى بۇزغىلىۋاتاتتى. كۆپچىلىك يەنە بىر يەرگە يىغىلىپ كېڭەش قىلدى. ئاز- تولا سېھىر بىلىدىغان بىر نەچچەيلەن باشتا تامانگۇنىڭ ئالدىدا ئۆزلىرىنىڭ كارامىتىنى كۆرسۈتۈشكە جۈرئەت قىلالمىغانلىقىنى ئېيتىشىپ، نۆۋەت بىلەن سېھىر ئىشلىتىشكە باشلىدى. لېكىن ھېچقايسىسىنىڭ ئۈنۈمى كۆرۈلمىدى. ھەر قېتىم مەغلۇپ بولغاندا، ئۈمۈتسىزلىك نەچچە ھەسسە ئېشىپ كېتەتتى. ئەڭ ئاخىرى، بىرسى تامانگۇنىڭ ئىسمىنى چىقىرىپ قالدى. تامانگۇ باشتىن- ئاخىر يوشۇرۇنىۋالغان جايىدىن چىقمىغان ئىدى. نېمىلا بولمىسۇن، ئۇ نېگىرلار ئارىسىدىكى ئەڭ بىلىملىك، نېگىرلارنى ھالاكەت يولىغا باشلىغان ئادەممۇ شۇ ئىدى، ھازىرمۇ پەقەت شۇلا نېگىرلارنى ئازاپ دېڭىزىدىن قۇتۇلدۇرالايتتى. بىر قېرى نېگىر ئۇنىڭ بىلەن يارىشىپ قېلىش ئۈمىدىنى بىلدۈرۈپ، يول كۆرسۈتۈشنى ئۆتۈندى. بىراق، تامانگۇ كىرىئولانغا ئوخشاش قۇلىقىنى يوپۇرۇپ جىم تۇرۇۋالدى. كېچىدىكى قالايمىقانچىلىقتىن پايدىلىنىپ، بىر مۇنچە پىرەنىك ۋە تۇزلانغان گۆشنى ئاپىرىۋالغان، ئادەم توپىدىن ئايرىلىپ مۇشۇ يەردە يالغۇز تۇرۇشقا ئىرادە باغلىغان ئىدى. ئاق ھاراق تېخىچە تۈگەپ كەتمىگەن ئىدى. ئۇ كىشىلەرگە ھېچ بولمىغاندىمۇ دېڭىز، قۇللۇق ۋە يېتىپ كېلىش ئالدىدا تۇرغان ھالاكەتنى  ئۇنتۇلدۇراتتى. كىشىلەر ھاراقنى ئىچىپ ئۇخلاشتى، چۈشىدە ئافرىقىغا قايتىپ بېرىپ كاۋچۇكزارلىقنى، ئىشىكى كاماردەك ئوچۇق تۇرىدىغان ساتما ئۆيلەرنى، سايىسى پۈتۈن كەنتنى قاپلايدىغان ئەنجۈر دەرەخلىرىنى كۆرۈشتى. ئالدىنقى كۈندىكىگە ئوخشاش خالىغانچە يەپ- ئىچىش يەنە باشلاندى. مۇشۇنداق قىلىپ بىر نەچچە كۈن ئۆتتى. ۋارقىرىشىش، يىغلاش، چاچلىرىنى يۇڭداش، ئاخىرىدا مەست بولۇپ ئۇخلاش مانا بۇ ئۇلارنىڭ بارلىق تۇرمۇشى ئىدى. بەزىلەر ھاراقنى كۆپ ئىچىۋېلىپ ئۆلدى، يەنە بەزىلەر ئۆزىنى دەرياغا ئېتىۋېلىپ ياكى ئۆزىنى بوغۇزلاپ ئۆلىۋالدى. بىر كۈنى سەھەردە، تامانگۇ يوشۇرۇنغان جايىدىن چىقىپ، ئۇدۇل يېرىمى سۇنۇپ كەتكەن ماچتىنىڭ يېنىغا كەلدى. - قۇللار،- دېدى ئۇ يۇقۇرى ئاۋازدا، - تەڭرى چۈشۈمگە كىردى، ئۇ ماڭا سىلەرنى قۇتقۇزۇپ يۇرتۇڭلارغا باشلاپ ئاپىرىدىغان ۋەھىينى چۈشۈردى. ئەسلىدە سىلەرگە كارىمنى قىلاي دېگەن، چۈنكى سىلەر ياخشىلىققا يامانلىق قايتۇردۇڭلار، بىراق مەن نالە- پەريادىڭلارغا چىدىمىدىم. سىلەرگە كەڭچىلىك قىلاي دېدىم، گېپىمنى ئاڭلاڭلار. ئۇششاق- چوڭ ھەممىسى بېشىنى تۆۋەن قىلىپ ئۇنىڭغا ھۆرمەت بىلدۈردى ھەمدە ئۇنىڭ ئەتراپىغا يەنە ئولاشتى. - پەقەت ئاق تەنلىكلەرلا بۇ ياغاچ ئۆينى ماڭدۇرىدىغان ئەپسۇننى بىلىدۇ، - دېدى ئۇ گېپىنى داۋاملاشتۇرۇپ،- بىراق بىز ئاۋۇ يۇرتىمىزدىكى قېيىققا ئوخشايدىغان يېنىك قېيىقلارنى خالىغانچە ھەيدىيەلەيمىز. ئۇ شۇنداق دەپ قۇتقۇزۇش كېمىسى بىلەن باشقا كىچىك قېيىقلارنى كۆرسەتتى. - بىز بۇ قېيىقلارغا يېمەكلىكنى جىق قاچىلاپ بولغاندىن كېيىن ئۇنىڭغا ئولتۇرۇپ شامالنىڭ كۈچى بىلەن ماڭايلى. مېنىڭ تەڭرى بىلەن سىلەرنىڭ تەڭرىڭلار چوقۇم بىزنى يۇرتىمىزغا قايتۇرۇپ ئاپىرىدىغان شامالنى چىقىرىپ بېرىدۇ. كۆپچىلىكنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ گېپىگە ئىشەندى. ئەمىلىيەتتە، بۇ پىلاننىڭ بىمەنىلىكتە چېكى يوق ئىدى. ئۇ كومپاسنى قانداق ئىشلىتىشنى بىلمەيلا قالماي، يەنە ئاسترونومىيىنىمۇ بىلمەيتتى. پەقەت دېڭىز دولقۇنلىرىغا بويسۇنۇپ لەيلەشنىلا بىلەتتى. ئۇنىڭ ئويىچە بولغاندا ئالدىغا قاراپ ئۇدۇل ماڭغاندىلا چوقۇم نېگىرلار ماكانىغا يېتىپ بارغىلى بولاتتى. چۈنكى قۇرۇقلۇقتا پەقەت نېگىرلارلا ياشايدۇ، ئاق تەنلىكلەر بولسا پەقەت كېمىدىلا ياشايدۇ. بۇ گەپنى بۇرۇن ئۇنىڭ ئانىسى ئۇنىڭغا ئېيتىپ بەرگەن ئىدى. كېمىگە چىقىدىغان تەييارلىق ناھىيىتى تېزلا پۈتتى. بىراق قۇتقۇزۇش قېيىقى بىلەن بىر كېچىك قېيىقنىلا ئىشلەتكىلى بولدى. ئورۇن بەك كىچىك بولغاچقا تىرىك قالغان 80 دەك نېگىرنى سىغدۇرالمايتتى، چوقۇم يارىدارلارنى قالدۇرۇپ قويۇش كېرەك ئىدى. زور كۆپچىلىك نېگىر بۇ يەردىن ئايرىلىدىغان چاغدا يارىدارلارنى ئۆلتۈرىۋېتىشنى تەلەپ قىلدى. نېگىرلار قېيىقلارنى نۇرغۇن كۈچ سەرپ قىلىپ دېڭىزغا ئاران چۈشۈردى. چوڭ كېمىدىن ئايرىلىدىغان ۋاقىتتا ئىككى قېيىققا بېسىلغان يۈك ۋە ئادەملەر نورمىدىن خېلىلا ئېشىپ كەتتى. دېڭىز دولقۇنى كۈچلۈك بولۇپ، ھەر قاچان ئىككى قېيىقنى يۇتۇۋېتىشكە تەييار ئىدى. كىچىك قېيىق ئەڭ ئالدى بىلەن ئۈزۈپ كەتتى. تامانگۇ بىلەن ئەيىشە قۇتقۇزۇش قېيىقىنىڭ ئۈستىدە ئىدى. قۇتقۇزۇش قېيىقى ئەسلىدىنلا ئېغىر، ئۇنىڭغا بېسىلغان ئادەمنىڭ سانىمۇ كىچىك قېيىققا قارىغاندا خېلىلا كۆپ ئىدى. شۇڭا كىچىك قېيىقنىڭ خېلىلا ئارقىسىدا قالدى. كىشىلەر چوڭ كېمىدە قالغان بىچارىلەرنىڭ ئىڭراشلىرىنى ئاڭلاپ تۇراتتى. تۇساتتىن، ناھىيىتى زور بىر دولقۇن قۇتقۇزۇش قېيىقىغا قاراپ دەۋرەپ كەلدى، قېيىقنىڭ ئىچى بىر دەمدە سۇغا لىق تولدى. بىر مىنۇتقا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە قېيىق سۇغا چۆكۈپ كەتتى. كىچىك قېيىقتىكىلەر بۇ مەنزىرىنى كۆرۈپ، سۇغا چۈشۈپ كەتكەن ئادەملەر ئۈزۈپ كېلىۋالمىسۇن دەپ ئەنسىرىشىپ، پالاقلىرىنى كۈچ بىلەن ئۇرۇشتى. قۇتقۇزۇش قېيىقىدا ئولتۇرغانلارنىڭ زور كۆپچىلىكى سۇدا تۇنجۇقۇپ ئۆلدى. پەقەت 10 دەك ئادەملا چوڭ كېمىگە قاراپ ئۈزدى. بۇلارنىڭ ئارىسىدا تامانگۇ بىلەن ئەيىشەمۇ بار ئىدى. كۈن پەسكە ساڭگىلىغاندا، ئۇلار كىچىك قېيىقنىڭ ئۇپۇق سىزىقىدا غايىپ بولغىنىنى كۆردى ۋە كېيىن قانداق بولغىنىنى بىلمىدى. پېقىرنىڭ ئاچلىق ئازابى ۋە كىشىنىڭ يۈرەك- باغرىنى ئېچىشتۈرىدىغان بۇ پاجىئەنى تەپسىلى تەسۋىرلەپ ئوقۇرمەنلەرنىڭ كەيپىنى ئۇچۇرۇشقا قانداقمۇ رايىم بارسۇن؟ 20 دەك ئادەم بىر تار بوشلۇقتا قىستىلىپ، گاھ دېڭىز دولقۇنىدا چايقىلىپ، گاھ كۈچلۈك ئاپتاپقا تالىنىپ، ھەر كۈنى ئېشىپ قالغان ئازغىنە يېمەكلىكنى تالىشىپ يەپ ھايات قېلىش ئۈچۈن كۈرەش قىلدى. بىر دانە پىرەنىكمۇ بىر مەيدان كۈرەشنى كەلتۈرۈپ چىقىراتتى. ئاجىزلار كۈچلۈكلەر تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلدى، بىر نەچچە كۈندىن كېيىن، «ئۈمىد» ماركىلىق قوش ماچتىلىق كېمىدە پەقەت تامانگۇ بىلەن ئەيىشەلا تىرىك قالدى. بىر كۈنى كەچتە، دېڭىز دولقۇنى زەرپ بىلەن كۆتۈرۈلۈپ، بۇران راسا قۇترىدى. ئەتراپ سىياھ چېچىۋەتكەندەك قاراڭغۇ بولۇپ كېمە قۇيرۇقىدىن قارىسا كېمە بېشىنى كۆرگىلى بولمايتتى. ئەيىشە كاپىتان بۆلمىسىدىكى بىر ماتراستا ياتاتتى، تامانگۇ بولسا ئۇنىڭ پۇت تەرىپىدە ئولتۇراتتى. ئىككىيلەن ئۇزاققىچە بىر-بىرىگە گەپ قىلىشمىدى. - تامانگۇ،- دېدى ئەيىشە ئاخىرى زۇۋان سۈرۈپ،- سىز بەك قىينالدىڭىز، تارتقان جاپايىڭىزنىڭ ھەممىسى مېنى دەپ... - مەن قىينالمىدىم،- دېدى تامانگۇ روھسىز ھالدا جاۋاپ بېرىپ، ھەمدە ئېشىپ قالغان يېرىم پارچە پىرەنىكنى خوتۇنىنىڭ ئالدىغا تاشلاپ بەردى. - سىز ئۆزىڭىز يەڭ، - دېدى ئەيىشە پىرەنىكنى ئۇنىڭ ئالدىغا سۈرۈپ، - مەن ھازىر قورسىقىم ئاچقىنىنى سېزەلمەيمەن، ھەم بۇنى يىيىشىمنىڭ نېمە زۆرۈرىيىتى؟ ئۆلىدىغان ۋاختىم يېتىپ كەلدىغۇ؟ تامانگۇ جاۋاپ بەرمىدى. ئۇ ئورنىدىن تۇرۇپ دەلدەڭشىگىنىچە پالۇبىغا چىقىپ بىر سۇنغان ماچتا ياغىچىنىڭ ئۈستىدە ئولتۇردى. بېشىنى مەيدىسىگە ساڭگىلاتقان ھالدا قەبىلىسىنىڭ بىر كۈيىگە ئىسقىرتتى. تۇساتتىن، دولقۇن ئاۋازى ئارىسىدىن بىر ۋارقىرىغان ئاۋاز ئاڭلىنىپ، بىر دەستە نۇر پەيدا بولدى. ئارقىدىن بىر نەچچە توۋلىغان ئاۋازنى ئاڭلىدى. قارا رەڭلىك بىر چوڭ كېمە بۇ كېمىنىڭ يېنىدىن ناھىيىتى تېزلا ئۆتۈپ كەتتى. ئارىلىق بەك يېقىن بولغاچقا، ئۇ كېمىنىڭ يەلكىنى ئۇنىڭ باش ئۈستىدە تۇرغاندەكلا كۆرۈندى. ئۇ پەقەت ماچتىغا ئېسىلغان پەنەر يورۇقىدا ئىككى ئادەمنىڭ چىرايىنىلا كۆرەلىدى. بۇ ئىككى ئادەم تېخىچە ۋارقىراشماقتا ئىدى. ئۇلارنىڭ چارلىغۇچى كېمىسى بىردىنلا قۇترىغان بوراننىڭ كۈچى بىلەن ناھىيىتى تېزلا قاراڭغۇلۇقتا غايىپ بولدى. كېمىدىكى نۆۋەتچى خادىملار ئاۋارىيىگە ئۇچرىغان بۇ كېمىنى كۆرگەن بولىشى مۈمكىن. بىراق بوران كۈچلۈك، دولقۇن ئېگىز بولغاچقا ئۇلار ئارقىسىغا قايتىپ كېلەلمىدى. سەلدىن كېيىن تامانگۇ زەمبىرەك ئوقىنىڭ يورۇقىنى كۆردى ھەمدە پارتلىغان ئاۋازنىمۇ ئاڭلىدى. ئارقىدىن يەنە بىر قېتىم ئېتىلغان زەمبىرەك ئوقىنىڭ يورۇقى كۆرۈندى. لېكىن ھېچقانداق ئاۋازنى ئاڭلىيالمىدى، ئارقىدىن، ھېچنېمىنى كۆرەلمىدى. ئەتىسى، ئوچۇقچىلىقتا ھېچقانداق يەلكەننىڭ سايىسى كۆرۈنمەيتتى. تامانگۇ قايتىدىن ماتراسقا چىقىپ كۆزلىرىنى يۇمۇپ ياتتى. تۆنۈگۈن كەچ خوتۇنى ئەيىشە ئۆلگەن ئىدى. قانچىلىك ۋاقىت ئۆتكەنلىگى كەمىنىگە نامەلۇم، ئەنگىلىيە دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ 3 ماچتىلىق «جەڭ ئىلاھى» ناملىق جەڭ كېمىسى يىراقتىن ماچتىلىرى سۇنغان، قارىماققا ماتروسلىرى تاشلاپ كەتكەن بۇ كېمىنى كۆردى. بىر كىچىك قولۋاقتا ئەسكەرلەرنى چارلاپ كېلىشكە ئەۋەتتى. چارلاپ بارغانلار كېمىدە بىر ئۆلگەن نېگىر ئايال بىلەن ئورۇقلاپ بىر تېرە، بىر ئۇستىخان بولۇپ مومياغىلا ئوخشاپ قالغان بىر نېگىر ئەرنى بايقىدى. ئەر ئاللىقاچان سېزىمىنى يوقاتقان بولسىمۇ، ئەمما ئازراق تىنىقى بار ئىدى. جەڭ كېمىسىدىكى تاشقى كېسەللىكلەر دوختۇرى ئۇنى ئالدۇرۇپ كېلىپ داۋالىدى. «جەڭ ئىلاھى» ناملىق پاراخوت كىنىستوندا قىرغاققا چىقىشقا تەييارلىنىۋاتقاندا، تامانگۇنىڭ سالامەتلىگى پۈتۈنلەي ئەسلىگە كەلدى. ئۇ باشقىلارغا بىلىدىغانلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئېيتتى. ئارالدىكى ئۆسۈملۈك باغچىسىنىڭ خۇجايىنى بۇ قوزغىلاڭچىغا بوغۇپ ئۆلتۈرۈش جازاسى بېرىشنى ئويلىشىۋاتقاندا، بۇ يەرنىڭ ۋالىيسى توسۇپ قويدى. ئۇ ئىنسانپەرۋەر ئادەم ئىدى. ئۇ تامانگۇغا ھىسداشلىق قىلىپ ئۇنىڭ ئەھۋالنى چۈشەنگىلى بولىدىغانلىقىنى، تېگى- تەكتىدىن ئالغاندا، ئۇنىڭ پەقەت ئۆزىنى قوغداش ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەنلىكىنى ھەم ئۆلتۈرۈلگەنلەرنىڭ فىرانسىيەلىك ئىكەنلىگىنى ئوتتۇرىغا قويدى. شۇنىڭ بىلەن كىشىلەر ئەتكەسچىلىك كېمىسىدىكى قۇللار ئۇنىڭغا قانداق مۇئامىلە قىلغان بولسا شۇنداق مۇئامىلە قىلىپ ئۇنىڭغا ئەركىنلىك بەردى. تېخى، ھۆكۈمەت ئورگىنىدىن ئىشمۇ تېپىپ بەردى. ئۇ ئىنتايىن كېلىشكەن بولغاچقا، 75- پولكنىڭ كوماندىرى ئۇنى ياختۇرۇپ قېلىپ، ئۇنى ئوركېستېر ئەترىتىنىڭ جاڭچىسى قىلىپ قويدى. ئۇ ئازراق ئېنگىلىز تىلى ئۆگەندى. بىراق گەپنى ناھىيىتى ئاز قىلاتتى. ئۇنىڭ ئەكسىچە، لام ھارىقى بىلەن تافىيە ھارىقىنى سۇدەك ئىچەتتى. كېيىن ئۆپكە ياللۇغى بىلەن ئاغرىپ، دوختۇرخانىدا قازا ئەتتى.

ahu

	چەتئەل ھىكايىلىرىنىڭ ۋەقەلىگى ،ېېشىمىمۇ ئۆزگىچە.«دۇنيا ئەدەبىياتى»ژورنىلىنى ياقتۇرۇپ ئوقۇيتتىم،ھازىر بارغانچە نېپىزلەپ كېتىۋاتىدۇ.نەشىرگە تەييارلىنىۋاتقان توپلامنى كۆرۈپ باقسام بولغىدەك.

baburhan

	ياخشى قىپسىز. بىراق بۇ پوۋسىتمۇ ياكى ھىكاينىمۇ؟

luna

	ياخشى ھېكايىكەن. مەتبۇئاتلار نىمىشقا سىزدىن تورغا ئەسەر يوللىماسلىقنى تەلەپ قىلىدۇ؟ تورغا يوللىغاننى مەتبۇئاتتا ئېلان قىلمامدىكەن؟

qtqft

	应该加分呀 办大专毕业证, 办大专毕业证多少钱,办本科毕业证, 办本科学历, 办大专文凭,办中专毕业证来源网址：http://jsyedu.org/