|
ئاپتورى: پەرھات ئەمەت (كۇشلەن)
"ئۈنۈمدىن باشقىسى قۇرۇق گەپ"بۇ سۆز ھازىر تور سودسى بىلەن شۇغۇللانغۇچىلاردا مودىغا ئايلىناي دەپ قاپتۇ. بۇ سۆز ئەسلىدە مەلۇم كەسپكە ۋە ياكى مەلۇم مەھسۇلاتنىڭ ئۈنۈمىگە بولغان قاتتىق ئىشەنچىدىن كېلىپ چىققان. شۇنداقلا كىشلەرگە ھەقىقى نەپ بېرش ئارقىلىق ئۈنۈم ياراتقانلىقى ئەكىس ئەتكەن.ھەرقانداق كوللىكىتىپنىڭ ،شىركەتنىڭ كارخانىنىڭ ئۆزىگە خاس شوئارى بولىدۇ. بۇنداق جانلىق ئىدىيە ۋە شوئار شۇ كەسپ ئەھلىلىرنى ياكى خىزمەتچىلەرنى ئۆزلىرگە قاتتىق تەلەپ قويۇشقا ئەسكەرتىدۇ. ئەمما قارىماققا ئىنتايىن توغرىدەك قىلغان،تولىمۇ ھاياجان بىلەن ئېيتىلغان بۇ بىر جۈملە سۆزنى "نەزەرىيە"دەك چۈشنىۋىلشقا بولمايدۇ. دەستەك قىلىۋىلىشقا تېخىمۇ بولمايدۇ. ئەمەلىيەتتە مەيلى بىر شىركەتنىڭ مۇلازىمىتى ياكى بىر مەھسۇلاتنىڭ ھەقىقى ئۈنۈم بېرىپ بازار تاپالىشى نۇرغۇن تەرەپلەر بىلەن مۇناسىۋەتلىك.
ئەگەر بىز پەقەت ۋە پەقەتلا "ئۈنۈم"نىلا ئۆلچەم قىلىپ باشقا تەرەپلەرنى قانداقتۇر"قۇرۇق گەپ"سىياقىدا نەزەردىن ساقىت قىلىۋەتسەك ئۇچاغدا يەنىلا ئەمەلىيەتكە ماس كەلمەي قالىدۇ.سوغۇققانلىق بىلەن ئويلانغاندا تەرەققىياتىمىزدا ئۈنۈمنىلا قوغلاشساق ماھىيەتتە بىز يەنىلا بىر قسىم مەسىلىلەرگە دۇچ كەلمەي قالمايمىز.مەسلىلەر ھەرگىزمۇ "ئۈنۈم"بولغانلىقى بىلەنلا تەلتۆكۈس تۈگەپ كەتمەيدۇ. مەسىلەن،بىر ئىشتا ئۈنۈمدىن باشقا ئىزچىللىقمۇ ئىنتايىن مۇھىم.سەمىميلىكچۇ؟ ئۇبارلىق ئىشلاردابىزنى تىرەپ تۇرىۋاتقان ئامىل. بىر شىركەت ئەگەر بۇ سۆزنى ئۆزلىرگە مىزان قىلسا ئىنتايىن ياخشى ئەھۋال.بۇ ئۇلارغا نىسبەتەن بەلگىلىك ئىلھامبەخىش رولىنى ئوينايدۇ . ئەمما ئۇنى تامدىن يۇلۇپ ئېلىپ بارلىق ئىشلارغا،مەھسۇلاتلارغا،كەسپىكە ماركىغا ئوخشاش چاپلايمىز، تەدبىقلايمىز دەيدىغان بولساق ئۇ ھالدا خاتالاشقان بولىمىز. ھەرقانداق ئىلمنىڭ ئۆزىگە چۈشلۇق دائىرسى بولىدۇ.كۆز قاراشلارمۇ شۇنىڭ ئىچىدە،شۇنىڭغا ئوخشاش شوئارم پەقەتلا شوئار بولۇپ ئۇ قانداقتۇرھەممىگە باب كېلىدىغان"ئەقىلىيە سۆز"ياكى ھېكمەت ئەمەس.بۇ خۇددى ماڭا يېزىپ بەرگەن بېغشلىمىنى باشقىلارغا ئىشلتىشكە بولمىغاندەك،گۈلنى تېزەككە سانجىماي ئىشخانىغا ئېسىپ قويسا ياراشقاندەك بىر ئىش. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۈنۈم دېگەن بۇ نەرسىنىڭ ھەم ئۇزۇن مۇددەتلىكى ھەم قىسقا ،ۋاقىتلىق ئۈنۈم بېردىغانلىرىمۇ بولىدۇ.بىر نەرسنىڭ تېز ئۈنۈم بەرگەنلىكى ئۇنداق قانداقتۇر "ئېسل مەھسۇلات"ئىكەنلىكىدىن دېرەك بەرمەيدۇ.ساختا مەھسۇلاتلار مەۋجۇد ئەھۋالدا ۋە بەزى مۇلازىمەتلەر تېخى يېتەرلىك بولمىغان ئەھۋالدا كىشلەرنىڭ ئەڭ ئاۋۋال سورايدىغىنى ئەلۋەتتە"ئۈنۈمى بارمۇ يوق؟'دېگەن سوئال بولۇپ قالماقتا.
كىشلەردىكى ئەندىشىنى تۈگىتىش ئۈچۈن مەھسۇلاتلارنى بازارغا سالغانلار ئىچىدە يەنە "ئۈنۈمى كۆرۇلمسە پۇلى قايتۇرۇلىدۇ'دېگەن سۆزلەر پەيدا بولماقتا.ئۇيغۇرلار ئەزەلدىن يەپ بولغان تاماقنىڭ پۇلنى تەلەپ قىلىپ باققان خەلق بولمىغاچقا،بۇنداق ئەخلاق ئىلمنتلىرىنى بۇرۇنلا بىلگەن سودىگەرلەر قورۇقماي تۇرۇپ مەھسۇلات پايدا قىلمسا پۇلنى قايتۇرىمىز دىيەلەيدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۈنۈم تېز كۆرۇلىدۇ.ئاخىرغىچە ئۈنۈم بېرەلمسە ئۇ چاغدا قايتۇرۇشقا تېگشلىك بولمايدۇ.چۈنكى دەسلەپتە ئۈنۈم كۆرۇلۇپ بولدى دېگەن سۆز. دېمەك ئۈنۈمنى قارغۇلارچە قوغلىشىش ئەمەلىيەتتەبىر خىل ساختلىققا ئوخشايدۇ. ئۈنۈم ئۇ مۇلازىمەتتە تەربىيلەشتە رولىنى جارى قىلدۇرلايدۇ. ئەگەر بىرجەمئىيەتتە كىشلەر ئۈنۈمى بار ئىشلارغىلا ئېسلىۋالسا ئۇ ھالدا دۇنيادىكى نۇرغۇن تەرەققىياتلارنىڭ ئەسلىدە كىشلەر تەرىپدىن ھېچقانداق"ئۈنۈم"يوق دەپ خاتا قارالغانلىقىنى،كىينچە ئۇنىڭ ئىلىمى ئاساسلىرى ئىسپاتلىنىپ چىققانلىقىدەك پاكىتىلار مەلۇم مەنىدە كۆز ئالدىمىزدىكى ئۈنۈمنىڭ ھەممسىنىڭ ئۈنۈملۈك ئەمەسلىكىنى،ئەسلىدە بىز ئۈنۈملۈك دەپ قارىغان ئۇسۇللىرىمىزدا چوقۇمكى باشقىلارغا ئوخشاشلا نۇرغۇن كەمچىللىك ساقلانغانلىقىنى،ئۇلارنىڭ كۆز ئالدىمىزدا ئۈنۈم بېرىۋاتقانلىقى تۈپەيلىدىن بۇلارنى ھازىرچە بەلكىم ھېس قىلالمايۋاتقانلىقمىزنى ئۇنتۇپ قالماسلىقىمىز كېرەك.
شۇڭلاشقا مەن ئويلايمەن ،مودا بولىدىغان سۆز بولىدۇ،مودا بولالمايدىغان سۆز بولىدۇ.قۇرۇق سۆزمۇ،شۇنداقلا كىشلەر تەرىپىدىن "قۇرۇق گەپ"دەپ تاشلىۋىتىلگەن نەرىسلەردە ئالتۇندەك ھەقىقەتلەرمۇ بولىدۇ.بۇنداق بىلملەرنى كىشلەر بايقىيالماي نۇرغۇن ۋاقتىن ئۆتكۈزىۋىتىدۇ دە ،دەۋرنىڭ تەرەققىياتىدا ئاندىن ئالىملار ئۇلارنى بايقاپ چىقىدۇ.چۈنكى ھەقىقەت نىمنىڭ قۇرۇق گەپ نېمنىڭ قۇرۇق گەپ ئەمەسلىكىنى ئايرىپ چىقالايدۇ.
تور سودىگەرلىرى قانچە ئەقىللىق بولسمۇ بېشى ئەلدىن ئېشىپ كېتەلمەيدۇ. بۇنداق ئەھۋالدا ھەقىقى مەھسۇلات ئۇ ئۈنۈمدىن باشقا نەرسىلەرنى نەزەردىن ساقىت قىلمايدۇ.كەمچىللىك تەرەپلەرنىمۇ تىلغا ئالالايدۇ. ئۇنداق بولمايدىكەن بىز مىڭ ئېغىز سۆزلىگەن بىلەن 100 قېتملاپ ۋەدە بەرگەن ،مەيدىمىزگە مۇشتلىغان بىلەن ئەكسىچە ئۇ ئۈنۈمى يوق قۇرۇق گەپكە ئايلىنىپ قالىدۇ. ئۈنۈمدىن باشقىسى قۇرۇق گەپ .بۇ سۆزنىڭ تېخى كىشلەر تەرىپىدىن رەسىمى قوبول قىلىنىش ۋە ئالقشقا ئېرشىشدىن بۇرۇن ئۇنىڭ بىر تاياقتا ھەيدىگەندەك باشقا نۇرغۇن ئامىللارنى سۇغا غەرىق قىلىۋەتكەنلىكىنىمۇ ھېس قىلىش بىلەن بىرگە. توردىكى بىر قسىم شىركەت ياكى شەخسىلەر ئېلھام بېرىش،مەدەت بېرىش رولى بار تامدىكى شوئارنى دەستەك قىلىۋالغانلىقىنى بىلمەك تەس ئەمەس. | 
يوللىغان ۋاقتى 
قېزىلما
ھەمبەھر
ساقلاش
قوللاش
قارشى
