سەرخۇش ئاتالغۇسى ھەققىدە بېكىتىمزدىن ئىزاھات

bagdax

 ئەسسىلام تور بېكىتىمىزنىڭ قىزغىن ئىشتىراكچىلىرى :
    يېقىندا تور بېكىتىمىزدە <ئوخشاش جىنىسلىقلار ھەققىدا ساۋاد > ناملىق ماقالە ئېلان قىلىنغان ،ھەمدە ماقالە ئاپتورى <سەرخۇش> سۆزىنى ئوخشاش جىنىسلىقلارغا باغلاپ قويغان ،  ماقالە ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن تورداشلار ئارىسىدا كۈچلۈك مۇنازىرە قوزغىدى ،  <سەرخۇش  ئىنگىلىزتىلى تەربىيلەش مەركىزى > نىڭ قۇرغۇچىسى ، ئامىرىكىدا بىلىم ئاشۇرىۋاتقان  پەخىرلىك ئوغلانىمىز زۇلپىقار ئۆزباش  بۇ سۆز ھەققىدە چۈشۈنچە بەرگەن بولسىمۇ بىر قىسىم ئەزالار يەنىلا بۇ سۆزنى نوقۇل ھەمجىنىس ،بەچچىۋاز ئاتالغۇلىرىغا باغلاپ ئىنكاس يازدى ،  بۇ خىل ئىنكاسلارنى ۋاقتىدا بايقاپ ئۆچۈرمىگەنلىكىمىز ئۈچۈن زۇلپىقار ئەپەندىمدىن سەمىمىي كۈچۈرۈم سورايمىز ، ھازىر بۇ ھەقتىكى بارلىق ئىنكاسلار ئۆچۈرۈلدى ، تور بېكىتىمىز <سەرخۇش> ئاتالغۇسى ھەققىدە تورداشلارغا ئېنىق ئىزاھات بېرىش ئۈچۈن ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ئەدەبىيات -سەنئەتچىلەر جەمئىيتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ، تەتقىقاتچى يۈسۈپ ئىساق ئاكىمىز بىلەن ئالاقىلاشتۇق .

  يۈسۈپ ئىساق ئاكىمىز  <سەرخۇش> ئاتالغۇسىغا ئىزاھات بېرىپ مۇنداق دېدى .
  <سەرخۇش>  ئاتالغۇسى پارسچە سۆز بولۇپ ، پارىسچىدە بىر قانچە خىل مەنىلىرى بار:< سەر >سۆزى باش ، بېشى دىگەن مەنىدە ،<خۇش> سۆزى ئۆزىدىنلا خوش بولۇشنى بىلدۈرۈپ تۇردىغىنى ئېنىق : لوغەتتىكى مەنىسى بولسا :
     بىرىنجى مەنىسى : خوش بولماق ، ھاياجانلانماق ، ياخشى ، ھاياجانلىنىش دىگەن مەنىلەرنى بىلدۈرىدۇ ، ئىككىنجى مەنىسى بولسا : خالىغانچە ، مەست دىگەندەك مەنىلەرنى بىلدۈرىدۇ ، پارىسچە -خەنزۇچە ئىزاھلىق
(لوغەتنىڭ 1332-بېتىگە قاراڭ ).
 يەنە پارىسچە- ئەزەربەيجانچە لوغەتتىمۇ <سەرخۇش > سۆزى ئىككى يوقىرىقىدەك ئىككى خىل مەنىنى بىلدۈردىغانلىقى يېزىلغان ، ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا كۆپىنچە بىرىنچى خىل مەنىسى(خوش بولماق  ، ياخشى ، ھاياجانلانماق ) ئىشلىتىلىپ كېلىۋاتىدۇ . <سەرخۇش> ئاتالغۇسى ھەرگىزمۇ بەچچىۋاز ،ھەمجىنىس دىگەن مەنىدە كەلمەيدۇ .ھەم بۇنىڭغا يېققىنمۇ كەلمەيدۇ .

 

ilim

باغداش ئەپەندىنىڭ  بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىغىغا ئاپىرىن.ئەمدى تامام.

nusrat

بالىمىزغا ئىسىم قويساقمۇ خېلى ئويلىشىپ قويار بولغىيدۇق-ھە، جامائەت؟! بىر تىل تەربىيلەش مەركىزىمۇ ئۆزىگە بەلگە بولغۇدەك بىر ئىسىمنى قويۇش ئۈچۈن جىق ئويلىشىدۇ. مەنىسىنى شۇ ئورۇننىڭ ئەمەلىي خىزمەت مەزمۇنى، مەقسىتىگە يېققىنلاشتۇرۇشقا تىرىشىدۇ. «سەرخۇش»مۇ شۇنداق. بىر ئىلىم-مەرىپەت سورۇنى ھەم شۇنى قۇرغۇچى بىر زىيالىي قانداقتۇر مەينەت مەنىسى بار بىر ئىسىمنى بەلگە قىلىپ قويىۋالماس. كاللىسى ئىشلەيدىغان ئادەم بۇنى ئىزىپ چۈشەندۈرمىسىمۇ بىلەلەيدۇ.

يوللانغان تېما ھەققىدە گەپ قىلماي، بىرىنچىدىن، شەخىسكە ھۇجۇم قىلىدىغان، ئىككىنچىدىن، ماس كەلمىسىمۇ دىننىي ئىشلارغا چېتىۋالىدىغان قىلىقلارنىڭ قاچان تۈگەيدىغىنىنى بىلمىدىم. ئامال بار ئۆزۈڭلارنىمۇ ئۇپراتماي، قۇرلارنىمۇ زايە قىلماي، ئادەمنىڭ تولا ئىچىنىمۇ پۇشۇرماي...گەپ بولسا تېما ھەققىدە قىلىپ، بولمىسا جىم تۇرۇپ تۇرساڭلار بولىۋېرىدۇ. شەخسىي غەرىزىڭلار بولسا شۇ ئادەمنىڭ ئۆيىگە بېرىپ قورساق كۆپىكىڭلارنى چىقىرىپ كېلىڭلار. باغداش دېگەن ھاۋاسى ساپ، مەنزىرىلىك، مۇھىتى پاكىز يەر. خاتا كېلىپ قالغانلىقىڭلارنى بىلەلمىسەڭلار بەك سەت تىللاپ قوغلىۋېتىشىمىز مۇمكىن. بىزنى ھەرقانداق ئادەمگە سىلىق-سىپايە گەپ قىلىۋېرىدۇ دەپ قالدىڭلارمىكىن، بۇ يەردە «ئەركە»لىك قىلىپ.

noruz0997

يۈسۈپ ئىسھاقنىڭ چۈشەنچە بەرگىنى ياخشى بوپتۇ. لېكىن پارىسچە خەنزۇچە لۇغەتلەردىن ئاپتورمۇ مىسال كەلتۈرۈپتۇ. ئۇنىڭمۇ ئاساسى يوق ئەمەسكەن. ھەتتا توردىن گوگۇللىسىمۇ سەرخۇشنى ئىنگلىزچە gay دەپ تەرجىمە قىلىپتۇ. مەنمۇ گوگللاپ قاراپ باقتىم.
سەرخۇش سۆزى زۇلپىقار بارات تۇغۇلۇشتىن ئىلگىرىلا بار سۆز. ئەمدى ئۇنىڭ باشقىلارنى بۇ سۆزنى ئىشلىتىشكە يول قويمايمەن دىيىشى بەك كۈلكىلىكمۇ قانداق؟
ئەسقەر ئەيسامۇ ناھايىتى ئېنىق چۈشەندۈرۈپتۇ. بەچچىۋازلىق دېگىنى ھەمجىنىسلىقنىڭ ئىچىدىكى ئەرلەر بىلەن ئەرلەرنىڭ قىلىقىدا ئەر رولىنى ئالىدىغاننى، سەرخۇش دېگىنى ئايالنىڭ رولىنى ئالىدىغاننى كۆرسىتىدىكەن. ئەگەر زۇلپىقار بۇنى ئۆزىگە ئېلىۋېلىپ ئۇ سۆزنى ئىشلىتىشكە يول قويمىسا، ئۇنداقتا قايسى ئاتالغۇنى ئىشلىتىش لازىم؟

sadir-palwan

سەرخۇش سۆزى ھەرگىزمۇ بەچچىۋاز دىگەن مەنىدە بولىشى مۇمكىن ئەمەس ،
ئاپتور ۋە بۇرمىلىغانلار بۇنى پەقەت يۈزەكى بىر تەرەپتىن چۈشەنگەن بولشى مۇمكېن ،
ئىزاھات بېرىلگېنى ياخشې بوپتۇ

tarim

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مىللەتلەر تىل-يېزىق خىزمىتى كومىتېتى لۇغەت بۆلۈمى تۈزگەن <<ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاھلىق لۇغىتى>> (قىسقارتىلمىسى) دە سەرخۇش سۆزىگە مۇنداق ئىزاھات بېرىلگەن:
سەرخۇشi كەيپ قىلغان، كەيپى بار، بىر ئاز مەست، شىركەيپ.
سەرخۇشii ئېلىشاڭغۇ، ساراڭ قېتىش، تەلۋە.
يۇقۇرىقى لۇغەت 618-بەت

zaynap0909

راستىنلا بىراز مۇرەككەپ ئىكەن مەن مەستانە بولماق دەپ ئويلاپ كەلگەن ئىدىم

karwan@

«سەرخۇش» سۆزىنى ئۆزۈڭنى خۇش ئەت،بېشىڭدىن كېلىدىغان خۇشلۇق،تەپەككۇرۇڭدىن كېلىدىغان خۇشلۇق دېگەن مەنىدە دەپ چۈشىنىمەن،چۈنكى «سەر» سۆزى« باش» دېگەن مەنىدىكى سۆز.ئۆزىنى خۇش قىلىش ھەربىر تەپەككۇر ئېگىسىگە باغلىق ئىش،بەزىلەر بىلىم ئېلىشتىن،ئېگەللىگەن بىلىمى ئارقىلىق ئۆزىنى خۇش قىلىشنى،خەلقىنى خۇش قىلىشنى شەرەپ،خۇش بولۇش دەپ قاراپ بۇ سۆزنى قوللىنىدۇ.يەنە بەزىلەر كەيىپ ساپادىن،ئەيشى ئىشرەتتىن ئۆزىنى خۇش قىلىدىغان ئادىمىي ھايۋانلارمۇ كۆڭلىنى خۇش قىلىدۇ.لېكىن ئىككىسىنىڭ قوللانغان ئۇسۇلى ۋە نىشانىمۇ ئوخشاش ئەمەس،نەتىجىسىمۇ ئوخشاش ئەمەس.ئىجابىي ئىشقا ئىجابىي مەنىسىنى،سەلبىي ئىشقا سەلبىي مەنىسىنى قوللانساق بولىدۇ،بۇ مېنىڭ شەخسى قارىشىم.