كىتاپ ۋە كىتاپ ئوقۇش ھەققىدە ھېكمەتلەر

tarsayi1

كىتاب ۋە كىتاب ئوقۇش ھەققىدە ھېكمەتلەر
    2015- يىلىنىڭ كىتاب ئوقۇش يىلى قىلىپ بىكىتىلگەنلىگى مۇناسىۋىتى بىلەن، كىتاب ئوقۇۋاتقانلارغا تېخىمۇ ئىلھام بولسۇن ئۈچۈن، كىتاب ئوقۇمايدىغانلارغىمۇ كىتاب ئوقۇش ھەۋىسى پەيدا قىلىپ،ئۇلارغىمۇ ئىلھام بولسۇن ئۈچۈن، دانىشمەنلەرنىڭ ئىلىم گۈلشەنىدىن كىتاب ھەققىدىكى تەپەككۇر گۈل چېچەكلىرىنى ئۈزۈپ گۈلدەستە تەييارلاپ ،ئوقۇرمەنلەر ھوزۇرىغا سۇندۇم. بەھىرلەنگەيسىلەر .
            
              بىر دانا توختىماي قىلاتتى خىتاپ ،
              بىلىمسىز نادانلار  ئەما  ۋە بىتاپ .
              مەن دېدىم:«ئەملەشنىڭ دورىسى نىمە»؟
              ئۇ دېدى:« كىتابتۇر، كىتابتۇر،كىتاب».

              كىتابتىن ياخشىراق دوست يوق جاھاندا،
              غەمخۇرۇڭ بولغاي ئۇ غەملىك  زاماندا .
              ئۇ بىلەن قال تەنھا، ئۇ ھىچ بەمەس ئازار،
              جېنىڭغا  يۈز راھەت  بەرگۈسى  تەكرار  .
كىتاب-ئەقىلنىڭ نۇرلۇق چىرىقى. كىتاب -بىلم دېڭىزى،كىتاب -بىلىمنىڭ بۇلىقى، ئەقىل- پاراسەتنىڭ كانى.كىتاب -ئالىملار پىكىرنىڭ پاناھگاھى، دانالار بوستانىنىڭ چەمەنى، ئاددى كىشىلەرنىڭ تاماششاگاھىدۇر. ئۇ- ھېچكىمى يوق كىشىلەرگە كۆڭۈل ئاچىدىغان باغ،غەمكىن كىشىلەرگە رەھنا مادۇر. ئۇ- ھەممە يەردە ھەممە بىلەن ئاشىنا بولۇپ،دەرتلىك كىشىلەرنىڭ دىلىغا داۋادۇر.كىشى ئۈچۈن كىتابتىن ئارتۇق ئەزىز ۋە يېقىملىقراق سۆھبەتتاش يوقتۇر. كىتاب پاساھەت، بالاغەت ۋە لاتاپەتتە تەڭداشسىز بولۇپ، مۇناپىقلىقتىن خالىي ھەمراھدۇر. يالغۇزلۇق ۋە غەملىك كۈنلەردە سىرداش ئۈلپەتتۇر.ئۇنىڭدا ئىككى يۈزلىمىلىك ۋە گېنە يوقتۇر. ئۇ شۇنداق ھەمدەمكى،سۆزلىرىدە يالغان ۋە خاتا بولماس.سۆھبىتىدىن كىشىگە مالاللىق يەتمەس. ئۇ ئۆز دوستىنىڭ دىلىنى ئاغرىتمايدۇ. ئۇ شەپقەتلىك مەھبۇب، مېھرىبان دوستتۇر. ئۇ ئېگىسىنى ھالاۋەتكە يەتكۈزگۈچى بىر چاپقۇر ئاتتۇركى، ئۇ چەۋەندازىنى راھەت ۋە ئىتىۋار مەنزىلىگە تېزلا يەتكۈزىدۇ. ئۇ شۇنداق بىر ھېمايىچىدۇركى، ئۆز ئېگىسىنى تەما ئوتىدىن قۇتقۇزۇپ ،نەپسى بالاسىدىن ئامان  ساقلايدۇ. ئۇنىڭ سۆھبىتىدىن شۇنداق ئېسىل پايدىلار يېتىدۇركى،ئۇنداق پايدىنى ئىنسان بالىسىدىن ھەرگىز تاپالمايسەن.كىتابتىن ئىبارەت بۇ دوست ئىچىدە بارچە ئىلىم ھۈنەر مۇجەسسەمدۇركى،ئۇ كىشىلەرنى ئۆتمۇشتىن ۋە كىلەچەكتىن خەۋەردار قىلىپ تۇرۇدۇ. كىتاب ئىنسان بالىسىنى دۇنيادا ئەزىز ۋە مۇكەررەم قىلىپلا قالماي ئاخىرەتتىمۇ مۇكاپاتلىق قىلىدۇ. ئىنسان بالىسىنى مەرىپەت نۇرىغا ۋە سائادەت گۈلشەنىگە باشلاپ، ئاچكۆزلۈك، پەسكەشلىك ۋە جاھىللىقتىن قۇتۇلدۇرىدۇ. كىتاب ئىنساندىن ھېچنەرسە تىلىمەيدۇ،ئەمما ئۇنى كامىللىققا يەتكۈزىدۇ.جانابى ئاللاھ قۇرئان كەرىمنى نازىل قىلىپ رەسۇلىمىزگە يەتكۈزگەندە تۇنجى ئايەت كەلىمىنى«ئوقۇ» دەپ نىدا قىلغان. شۇڭلاشقا «كىتاب ئەقىل قەلئەسىدۇر » دىيىلىدۇ. كىتابسىز ئۆي گىياھسىز قاقاسلىققا،  قۇشلىرى يوق ئورمانلىققا، سۈيى يوق كۆلگە، ئاي يۇلتۇزسىز ئاسمانغا ئوخشايدۇ. كىتاب ئوقۇش ئادەمنى ئالىيجاناپ قىلىدۇ. ئادەمگە سۆيۈش ۋە سۆيۈلۈشنى ئۈگىتىدۇ. روھنى ئۇرغۇتۇپ، كۆڭۈل غەل- غەشلىرىنى تازىلاپ، ئادەمنى روھىي جەھەتتە ساغلام قىلىدۇ.كىتاب ئوقۇش كىشىنى خارلىق مەھكۇملىقتىن قۇتۇلدۇرۇدۇ.كىتاب ئىنسان قەلبىدە گۈزەل ئارزۇ ۋە يۈكسەك ئۇمىدلەرنى پەيدا قىلىپ، ئوقۇغۇچىسىنى بەخت مەنزىلىگە يېتەكلەيدۇ. كىتاب ئوقۇش ئادەمنى غەيۋەت- شىكايەتتىن، ئورۇنسىز رەنجىشتىن، مەنىسىز ئىشلاردىن، بىھۇدە ئاۋارىچىلىقلاردىن، گۇناھ –مەئىسەتلەردىن ۋە كۆڭۈل غەشلىكلىرىدىن يىراق قىلىپ، ئەرزىمەس ئىشلاردىن قول ئۈزدۈرۈپ، قەلبنى تەكەممۇللاشتۇرۇدۇ.  كىمىكى كىتابنى كۆپ ئوقۇسا كىتاب ئۇنىڭ زېھنىنى ئاچىدۇ، زوقىنى ئاشۇرۇدۇ،سۆزگە چىچەن ۋە ھازىر جاۋاپ قىلىدۇ. ئەل ئىچىدە ھۆرمەتكە سازاۋەر قىلىدۇ.ئىككى دۇنيالىق بەخت سائادەتكە ئېرىشتۈرىدۇ.كىتاب ئوقۇش ئادەمنىڭ جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىغىمۇ ئالاھىدە مەنپەئەت قىلىدۇ.كىتاب ئوقۇش چوڭ مىڭىنىڭ ئاكتىپلىغى ۋە ھەركەتچانلىغىنى ساقلاپ،ئۇنىڭ قېرىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. كىتاب ئوقۇش ئادەمنىڭ روھىي ۋە جىسمانىي بېسىمىنى تۆۋەنلىتىدۇ، ئۇنىڭ ئۈنىمى مۇزىيكا ئاڭلاش ۋە سەيلە قىلىشتىنمۇ ئۈنۈملۈك بولۇپ ، جىسماىنىي جەھەتتىكى جىددىيلىكنى پەسەيتىدۇ.ئەستە تۇتۇش قابىلىيىتىنى يۇقۇرى كۆتىرىدۇ. تۇرمۇش ئۇسۇلىنى ساغلاملاشتۇرۇدۇ. كىتاپ ئوقۇشنى ياخشى كۆرىدىغان كىشىلەرنىڭ ئەمگەك ۋە دەم ئېلىشى مۇئاپىق بولۇپ، ئوزۇقلىنىش ئادىتى ئىلمىي ۋە ساغلام بولىدۇ. كىتاپ ئوقۇش كىشىنى تۇرمۇشنى قىزغىن سۆيىدىغان،ھاياتلىقنى قەدىرلەيدىغان قىلىدۇ. دىققەتنى مەركەزلەشتۈرۈپ،بىر ئىشقا تېخىمۇ كۆڭۈل قويۇشقا ياردەم بېرىپ ،ئىش بېجىرىش ئۈنىمىنى يۇقۇرى كۆتىرىشكە تۈرۈتكە بېرىدۇ. كىسەللىكتە ئاغرىقنى توختۇتۇش رولىنى ئويناپ،كىسەللىك ئازاۋىنى ئۇنتۇلدۇرىدۇ، قايغۇ ھەسرەتنى كەتكۈزىدۇ.   كىتاپ ئوقۇماسلىق- ئىنسان ئۆمرىنى قىسقارتىۋىتىدۇ، ھالال مىېھنەتتىن، بەخىت سائادەتتىن، ئادىمىيلىك ئەخلاقىي پەزىلەتتىن، ئىنساپ- قانائەتتىن، ئىتىقات- دىيانەتتىن،گۈزەل ئىستىقبالدىن، ھايا-نۇمۇستىن قىسقىسى ھەممە- ھەممىدىن مەھرۇم قىلىپ ھاياتتا خار بىئىتىۋارلىققا ئىلىپ بارىدۇ.

-        ئوقۇلمىلاردىن ئۆزلەشتۈرۈپ تەييارلاندى.



                  كىتاب ئىلىمنىڭ زەر- ئالتۇن كانى،
                  كىتابسىزنىڭ قولىدىن كىتەر ماكانى.
                  كىتاب بىلىم بۇلىقى، ئەقىل چىرىقى،
                  كىتاب ئىنساننىڭ ئۆرلەش ئىمكانى.

                   ئاقىل دانىشنىڭ ئاشناسى كىتاب،
                   نادان دىللارنىڭ داۋاسى كىتاب،
                   كىتابسىز ياشاش خار- زەبۇنلۇقتۇر،
                   غەپلەتتىن ئويغۇنۇش نىداسى كىتاب
                                   -تەرسايى

mijityimit

       كىتاپ دىگەن غەزىنە ،
      غەزىنىدە ئالتۇن بار .
       ئوقۇمۇساڭ جەزىرە،
      جەزىرىدە ھېچ نىمە.

           شاھ.

Gvlmisal

تولىمۇ ئەھمىيەتلىك بۇ تېمىنىڭ بويۇن قىسىپ قالغانلىقى ...سەت تۇرۇپتۇ جۇمۇ؟قارىغاندا بۇ مۇنبەردە مەخسۇس تالاش-تارتىش قوزغايدىغان تېمىلار بازار تاپسا كېرەك....

Gvlmisal

كىتاب – ھاياتنىڭ ئەڭ جۇلالىق ۋە شېرىن نېمەتلىرىدىن بىرى.

بىباھا قىممەتلىك گۆھەردۇر كىتاب،

‏ئەجداتتىن بىزلەرگە مىراستۇر كىتاب.

چاڭقىغان دىللارغا شىپالىق دورا،

‏تارىخقا گۇۋاھچى پۈتۈكتۇر كىتاب.

قەدەم ئال ئەي دوستۇم كىتابخانىغا،

‏چاڭ بېسىپ قالمىسۇن ئۇلۇغ ئەسەرلەر.

‏خارابلىشىپ تاقالسۇن شۇ قاۋاقلار،

‏غەپلەتتە قالدۇق بىز ئۇزاق ئەسىرلەر.

كىتابلار ئۈستىدە قۇرۇلسا سۆھبەت،

‏ياغقۇسى دىللاردا ئاڭا كۆپ ھۆرمەت.

‏دانالار سۆزلىرى قوشۇلسا ئاڭا،

‏بولغۇسى بۇ سۆھبەت مۇكەممەل سۆھبەت

كىتاب قەدىناس دوستۇم

‏‏دوست تۇتتۇم دۇنيادا تۈرلۈك–تۈمەن خىل،

‏ھەممىسى ئۆزگىچە كۆڭلۈم بەكمۇ شاد.

‏شۇ دوستۇم ئىچىدە ماڭا بەك سادىق،

‏سۆيۈملۈك ھەمراھىم بولدى شۇ كىتاب.

سىردىشىپ، مۇڭدىشىپ تۈگىمەس سۆزۈم،

ئۇندا بار ھېكمەتلەر تۈمەن ھېكايە.

‏كىتاب ئۇ گۇۋاھچى تارىخقا مەڭگۈ،

‏بىباھا بايلىقتۇر تۈگىمەس خەزىنە.‏

جاھاندا كىتابتەك يار چىقماس ماڭا،

‏كىتابسىز كۈنلىرىم ماڭا قىيامەت.

‏«ئوقۇ» دەپ باشلانغان مۇقەددەس كىتاب،

‏ئۇنۇتما، ئاڭا سەن قىلما خىيانەت.

كىتاب دەپ سۆزلىسەم يايرايدۇ دىلىم،

‏شۇ كىتاب دىلىمغا بەردى كۆپ ئىلىم.

‏ئوقۇيمەن بىر ئۆمۈر «دوست»نى تاشلىماي،

‏يېشىلەر « كىتاب»تا كۆپ سىرلار تىلسىم.

  ئابدۇخېلىل مۇھەممەد قۇتتېكىن(ئەلپىدا ئۇچۇر تورىدىن ئېلىندى)