قەيسەر مىجىت: يۇرتلار سۆيگۈسى

qeyser-mijit

يۇرتلار سۆيگۈسى

قەيسەر مىجىت

  نۇرغۇن كىشىلەر ھاياتىدا نۇرغۇن ئىشلارنى ئويلىماي ياشايدۇ، بەزى كىشىلەر بەزى ۋاقىتتا بەزى ئىشلارنى ئويلاپ ياشايدۇ، مەلۇم كىشىلەر ھەممە ۋاقىتتا مەلۇم ئىشلارنى ئويلاپ ياشايدۇ. ئويلىغان ئىشلارنىڭ نەتىجىسى چىققاندا ياكى جاۋابى تىپىلغاندا - قانائەت ھاسىل قىلىدۇ-دە، ئوي-خىيالىنى يەنە مەلۇم يىڭى ئىشلارنى ئويلاشقا يۆتكەيدۇ.
   ئىلىمنىڭ  بىر خاسىيىتى دەل ئۇنىڭ كىشىلەرگە ئويلىنىپ، ۋەقە ۋە ھادىسىلەر ھەققىدە تەپەككۇر يۈرگۈزۈپ پىكىر قىلىشنى ئۈگۈتىدىغانلىغىدا. جۈملىدىن ئىلىم - شەخسنىڭ ئۆزىنىڭ "مەن كىم ئىدىم، نەدىن كەلدىم، كىم بولماقچى، نەگە بارماقچى" دىگەنگە ئوخشاش سۇئاللارنى ئۆز-ئۆزىگە قويۇشىغا تۈرتكە بولىدۇ.
   ئادەم دىگەننىڭ ئەجدادى بولىدۇ، ئۇلارنىڭ تۇغۇلۇپ، چوڭ بولىدىغان ماكانى بولىدۇ. مانا بۇ ماكان - تار دائىرىدە "يۇرت" دەپ ئاتالسا، ئوخشاش ئادەملەر توپى ئولتۇراقلىشىپ ياشاپ كەلگەن  زىمىن- ئۇلارنىڭ ۋەتىنى بولىدۇ. شۇڭا ئەقىل - ئېدرىكى نورمال ھەرقانداق ئىنسان بالىسى - ئۆزىنىڭ ئەجدادىنىڭ كىملىگىنى، قەيەردە ۋە قانداق ياشاپ ئۆتكەنلىگىنى بىلىشكە قىزىقىدۇ.  مەنمۇ بۇ قىزىقىشتىن مۇستەسنا ئەمەس ئىدىم، ئەلۋەتتە. دەل شۇ سەۋەپتىن مەنمۇ ئەجدادلىرىمىزنىڭ كىم ئىكەنلىگى ۋە نەدىن كەلگەنلىگىنى بىلىش -مەن ئۆسمۈرلۈك چىغىمدىن باشلاپ ئويلاپ كەلگەن ئىشلارنىڭ بىرى بولسىمۇ، ئالاھىزەل ئۆمرۈمنىڭ يىرىمىنى بىسىپ بولغان بۇگۇنكى كۈندە شۇ سۇئالىمنىڭ جاۋابىنىڭ يىرىمىنى تاپتىم، بەلكى قالغان يىرىمىنى مەڭگۇ تاپالماسمەن.
   ئەلۋەتتە مەن ئاقكوڭۇل، ئىنساپلىق گۈزەل، خەلقىمىز ياشايدىغان ھەممە يۇرتنى سۆويىمەن، "ھەممە يۇرت-مىنىڭ، مەن ھەممە يۇرتنىڭ ئوغلى" دەپ قويىدىغان سۆزۈممۇ بار جۇمۇ. شۇڭا مەن مەدھىيە ئوقۇمىغان، خوتەن، قەشقەر، ئاقسۇ، ھەتتا كۇچار، كورلا ۋە  كۈيلىمىگەن ئۈرۈمچى-غۇلجا، تەسۋىرلىمىگەن قۇمۇل -تۇرپان قالمىدى. (بۇلارنىڭ بەزىلىرىنى باغداشتا ئىلان قىلدىم)لىكىن مەن 18 ياشقىچە پامىر تاغلىرىنىڭ ئىتىگىدىكى تاغلىق رايونلاردا، 3 يىل ئاتۇش شەھرىدە، يازلىق تەتىللىرىمنى ئاتۇشنىڭ ئۈستۈن ئاتۇشتا ئۆتكۈزگىنىم ئۈچۈن، مەندىكى بۇ يۇرتلارغا بولغان ھىسسىيات بەكلا قايناق.شۇنداق بولغانلىقتىن مەن ئۆزۈم چوڭ بولغان بۇ يۇرتلار ھەققىدىكى سۆيگۈمنى ئۇلارنى ئەسلەش ئارقىلىق ئىپادە قىلغۇم كىلىپ قالدى، بۈگۈن.
   مىنىڭ ئەجدادلىرىم - ئاتۇشتىن ئىبارەت بۇ قەدىمى ئانا يۇرتتا ئاپىرىدە بولۇپ ياشاپ كەلگەن ئىكەن.ئاتۇش - ئۆزى كىچىك، ئادەم سانى ئاز، ئەمما ئادەملىرى چىچەن ۋە تېرىشچان بىر يۇرت. ئاتۇشتا بىر نەچچە يىزا بار. ئۇلارنىڭ بىرسى ئۇستۇن-ئاتۇشتۇر. بەزى چۈشەنمىگەنلەر ئاتۇش ئىككى يۇرت يەنى  ئاستىن ئاتۇش ۋە ئۈستۈن ئاتۇش دەپ ئويلايدۇ. ئەمىليەتتە، ئاتۇش ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخىدا مۇھىم ئورۇن تۇتىدىغان
پۈتۈن بىر يۇرتتۇر. شۇڭا خەلقىمىز بۇ يۇرتنى ئىنتايىن ھۆرمەت ۋە سۆيگۈ بىلەن ئىغىزىغا ئىلىشىدۇ.
    مىنىڭ دادام- مىجىت ئەمەت، ئاتۇش ئۈستۇن ئاتۇشنىڭ "ساي" دەپ ئاتىلىدىغان كەنتىدە تۇغۇلغان بولۇپ ئەمەتجان ئىسرائىل ئىسىملىك ساي كەنتىدە ياشاپ ئۆتكەن كىشى بىلەن قايراق ياپچاندا ياشاپ ئۆتكەن يۇرتقا داڭلىق قاسساپ - مەمتىلى قاسساپنىڭ چوڭ قىزى، ھاجىخان ئىسىملىك ئايالنىڭ ئوغلى بولسا، )چوڭ دادام بىلەن چوڭ ئانام نەۋرىلەردىن ئىكەن(، ئانام مەرەمنىسا ئەمەت، - ئۈستۈن ئاتۇش ئوچاردا تۇغۇلغان بولۇپ باقى ئىسىملىك تىجارەتچىنىڭ چوڭ ئوغلى ئەمەت باقى (باغداشتا ئىلان قىلىنغان "مىنىڭ چوڭ دادام - ئەمەت باقى" دىگەن ئەسەرگە قارالسۇن) بىلەن يولچىلا كەنتىدىكى چوڭ جەمەت شاھبازلار جەمەتىدىن بولغان ئايشەمخان دىگەن ئايالنىڭ قىزى. شۇڭا بىزنىڭ كۆپ ئۇرۇق-تۇققانلىرىمىز، قايراقنىڭ ساي، ياپچان، بوستان، لەڭگەر، لايلىق، بەيساق، توقاچلا، ئوتياغ، ئوچار، يولچىلا، قارىغۇل، ئىكىساق دىگەن يەرلەرگە تارقالغان.  كىچىك چاغلىرىمدا مەن بۇ كەنتلەرگە ئاتا-ئانامغا ئەگىشىپ تۇققانلارنى يوقلاپ بىللە بارغىنىم ئۈچۈن ئۇستۇن ئاتۇشنىڭ ھەرقايسى كەنتلىرى ئىچىدە ئۇرۇق-تۇققانلىرىمىز بار يەرلەرگە قارىتا بالىلىق تەسىرىم ۋە تېخىمۇ چوڭقۇر، ۋە ئەسلىمەم تېخىمۇ ئىنچىكە.
    مەن ئۇزۇن يىللار ئىلگىرى مەرھۇم تارىخچى ھاجى نۇر ھاجى ئەپەندىمنىڭ يازمىسىدىمۇ ياكى قايسى بىرسىنىڭ يازمىسىدا قاراخانىلار خاندانلىغىنىڭ خاندانى - سۇلتان ساتۇق بۇغراخاننىڭ  ئۆز قىزى بىلەن كۈيئوغلىنى ئۈستۈن ئاتۇشقا بۆلەك قىلىپ ئۇ يۇرتنى خاندانلىق چىرىكلىرىنىڭ ئاتلىرىنى ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىنلەيدىغان خام ئەشيا بازىسى قىلغانلىغىنى ئوقۇدۇممۇ ياكى بىرسىدىن ئاڭلىدىممۇ ئاشۇنداق بىر ئۇچۇر مىڭەمنىڭ بىر يىرىدە ساقلىنىپ قاپتۇ. مەھمۇد قەشقىرىنىڭ "تۈركى تىللار دىۋانى" دىگەن مەشھۇر ئەسىرىدىمۇ ئۈستۈن ئاتۇش ھەققىدە تەسۋىرلەر بارلىغىنى ئاڭلىدىم. (ئەسلىدە كىلىش مەنبەسى ئىنىق بولمىغان ئۇچۇرلارنى ئىلمى يازمىلاردا نەقىل كەلتۇرۇش - نامۇۋاپىق بولسىمۇ، ئەمما مەزكۈر يازما ئىلمى ئەسەر تۈرىگە تەۋە بولمىغانلىقتىن، سوبىكتىپ ھىسلىرىم ئارىلىشىپ كەتتى، چۈشەنگەيسىزلەر!)
    دىمەك ئۈستۈن ئاتۇش - ئاتۇشتىن ئىبارەت ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمى ئانا - يۇرتى بولغان بۇ مۇقەددەس زىمىننىڭ بىر بارچىسى بولۇپ قىياسىمچە ئۈستۈن-ئاتۇشنىڭ  ئاھالىسىنى  ئاتۇش (بەزىلەر ئاستىن ئاتۇش دەپمۇ قويۇشىدۇ) نىڭ ھەرقايسى يىزا-مەھەللىرىدىن سۇ ۋە يەر قوغلىشىپ كۆچۈپ چىققان كىشىلەر بولسا كىرەك. (چۈنكى نوپۇسنىڭ كۆپۈيىشىگە ئەگىشىپ ئىنسانلارنىڭ يىڭى - يۇرت ۋە شەھەرلەرنى بەرپا قىلىشىنىڭ ئۇزۇن تارىخى جەريانى بار.) ئالايلى،  مىنىڭ دادام تەرەپنىڭ ئەجدادلىرى ئاتۇشنىڭ "ئاغۇ" دىگەن يىزىسىدىن كىلىپ چىققان بولۇپ ئۇلار يۇرت ئىچىدە "ئاغۇ ئۇرۇغى" دەپ ئاتىلىدىكەن. جەمەتىمىزدىكى ئوقۇمۇشلۇق بىرەيلەننىڭ دىيىشىچە، ئەجدادلىرىمىزدىن بىر بوۋىمىز ھەربى قوماندان يەنى سەركەردە ئىكەنمىش.... (ھىلىقى ئۇرۇمچىدىكى مۇزىيدا كۆرگەزمىگە قويۇلغان 10000 يىللىق تارخقا ئىگە ئاتۇش ئادىمىنىڭ باش سۆڭىگىمۇ مۇشۇ ئاغۇدىن تىپىلغان بولۇپ، دىمەك ئاغۇ دىگەن بۇ مۇقەددەس يۇرت،-ئاتۇش ئۇيغۇرلىرى ياشاپ كۆپەيگەن ئۇزۇن تارخقا ئىگە مۇقەددەس ئانا يۇرتتۇر!)  بىزگە كۈي-ئوغۇل بولغۇچى - ئابلاجان ئابلەتنىڭ ئەجدادلىرى  بولسا ئاتۇشنىڭ ئازاق يىزىسىنىڭ ئىشتاچى كەنتىدىن كۆچۈپ چىققان كەسپى كۇلالچىلار ئۇرۇغىدىن بولۇپ، ئۈستۈن ئاتۇش يەزىسى ساي كەنتىنىڭ "كۇلالچى" مەھەللىسىنى تەشكىل قىلغان ئىكەن. دادىسى "توقاچلا" كەنتىدە تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان بىر دوستۇمنىڭ دىيىشىچە ئۇلارنىڭ ئاتا-بوۋىسى - سۇلتان ساتۇق بۇغراخاننىڭ قەۋرىسى بار "مەشھەد" دىگەن يۇرتتىن كۆچۈپ چىققان ئىكەن. مىنىڭچە ئۇستۇن ئااتۇشنىڭ يەنىلا ئاتۇش دەپ ئاتىلىشى - ئۇستۇن ئاتۇشنىڭ جۇغراپىيەلىك ئورۇن جەھەتتىن ئاتۇش بازىرىنىڭ ئۈستى تەرىپىگە جايلاشقىنىدىن تولاراق ئۇنىڭغا يەرلەشكەن ئادەملەرنىڭ ئاتۇشنىڭ ھەرقايسى يىزىلىرىدىن كىلىپ چىققانلىغىدەك تارىخى ئۇلىنىشتىن بولسا كىرەك.(بۇ خۇددى مەن تۇرۇۋاتقان ماسساچۇسىتتس ئىشتاتىغا ئەينى چاغدا ئەنگىلىيەدىن ئەركىنلىك ۋە پۇرسەت ئىزدەپ كەلگەن ئېنگلىزلار ئۆز يۇرتلىرىنىڭ نامىنى كۆچۈرۈپ كىلىپ بۇ ئىشتاتتىكى يەرلەرنى "كامبرج"، "سومېرۋىلل" دەپ ئاتىغانغا ئوخشاش).

   مىنىڭ نەزىرىمدە ئۆزى تۇغۇلغان يەرگە، ئۆزى چوڭ بولغان زىمىنغا بولۇپمۇ ئۆزىنىڭ ئاتا-بوۋىسى ئاپىرىدە بولغان يۇرتقا مۇھەببىتى بولمىغان ئادەم - ھىسسىياتسىز، تۇزكور، بىۋاپا مەخلۇقتۇر. ئۆز يۇرتىغا بولغان مۇناسىپ ۋە مۇۋاپىق سۆيگۈ - نورمال ئادەملەردە بولۇشقا تېگىشلىك ئادىمىلىك ھىسسىياتتۇر. شۇنداق بولغانلىقتىن مەن ئۆزۇم تۇغۇلغان، چوڭ بولغان، ھاۋاسىنى سۈمۈرۈپ، سۇيىنى ئىچىپ، چوڭ بولغان يۇرتلارنىڭ ھەممىسىنى ئۇلۇغلايمەن، شۇنداقلا ئەجدادلىرىم ياشاپ ئوتكەن ئانا يۇرت ئاتۇش، جۈملىدىن ئاتا-ئانام تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان ئۈستۈن ئاتۇشقا نىسبەتەن چەكسىز سۆيگۈمنى ئىپادىلەيمەن ھەمدە ۋۇجۇدۇمغا بۇ يۇرت خەلقىنىڭ ھاياتنى سۆيۈپ، مەرىپەتكە ئىنتىلىپ، غۇرۇر ۋە ئەخلاق بىلەن ياشايدىغان روھىنىڭ ماڭا سىڭگەنلىگىدىن پەخىرلىنىمەن ھەم  روھلىنىمەن.
   شۇنى تەكىتلەش زۆرۈركى، يۇرتقا بولغان سۆيگۈ -ۋە مېھىر-مۇھەببەت بىلەن يۇرتۋازلىق ئىككىسى ئىككى گەپ، ئالدىنقىسى - ئىدرەكلىك ئادەملەردە بولىدىغان چىن ھىسسىيات بولۇپ مەن ئۇ خىل تۇيغۇغا ئىگە ئادەملەرگە ھۆرمەت بىلدۈرسەم، كىيىنكىسى - مەنمەنچىلىك، ھاكاۋۇرلۇق، نادانلىق ۋە دوتلۇك بولۇپ مەن بۇ خىل تىپتىكى ئىنسانلاردىن يەنى يۇرتۋازلاردىن سەسكىنىمەن.
   گەرچە نۇرغۇن مەشھۇر ئۆلىما-ئالىملىرىمىز،  "يۇتۋازلىق، مەھەلللىۋازلىق، تەرەببازلىق"نىڭ مىللەتكە ئىلىپ كەلگەن زىيانلىرىنى ئەينى چاغا ئىنىق كۆرسىتىپ جاھالەتكە قارشى جەڭ ئىلان قىلغان بولسىمۇ، يۇرتۋازلىقنىڭ مەينەتچىلىكلىرى يەنە بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ كۆڭلىدىن تېخىچە كۆتۈرۈلمەپتۇ. مەن بۇنىڭ مىسالىنى 90-يىللارنىڭ ئوتتۇرلىرى دەل مەشھۇر يازغۇچىمىز، ئابدۇرھىم ئۆتكۈر ئەپەندى قازا قىلغان كۈنى ، بۇ زاتنىڭ نامىزى چۈشۈرۈلگەن مەسجىدنىڭ ئالدىدا ئۆز بىشىمدىن ئۆتكۈزدۈم.
   خەلقنىڭ - ئۆزىنى سۆيگەن زاتنىڭ ۋاپاتىغا ئىپادىلىگەن كۆڭلىنى تەسۋىرلەشكە تىلىم ئاجىزلىق قىلىدۇ، شۇڭا تەسۋىرلىمەي ئۆتۈپ كىتەي.بىز ئالى مەكتەپنىڭ ياش ئوقۇتقۇچى، ۋە ئوقۇغۇچىلىرى بىر توپ بولۇپ قاپتۇق. مېيىت نامىزى چۇشۇرۇلۇشتىن بۇرۇن يىغىلغان ئادەملەر توپىنى مەن شۇ چاققىچە كۆرۈپ باقمىغان ئىدىم.بىر چاغدا يىنىمىزدىكى بىر توپتا بىر كىشى سۆزلەپ كەتتىكىن مەن بۇ شىۋىگە قاراپ بۇ ئادەمنى خۇددى تۈنۈگۈن ئاتۇشنىڭ ئۈستۈن ئاتۇشتىن چىققان ئوخشايدۇ دەپ قاپتىمەن. (بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ھەر يۇرتنىڭ ئۆزگىچە شىۋىسى بار، جۈملىدىن ئاتۇشنىڭ ھەرقايسى يىزىلىرىنىڭمۇ شۇنداق.، كىيىن سۈرۈشتە قىلسامبۇ كىشى - يىزا ئىگىلىك ئۇنىۋىرسىتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى بولۇپ ئۈرۈمچىدە ياشىغىنىغا 30 يىل بولغان ئىكەن )شۇ ئارىدا، ئىككى-ئۈچ پارچە ھىكايىسى گىزىت جورنالدا ئىلان قىلىنىپ قالغان ئەدەبىيات فاكۇلتىتىنىڭ ئاتۇشنىڭ بازىرىغا يىقىن يۇرتتا چوڭ بولغان بىرسى شۇنداق دەپ سالدى، ئۇ ھىلىقى كىشىنى مازاق قىلغاندەك دىدى ھىجىيىپ:
-قەيسەركا، سىزنىڭ سىچۇئەنلىكىڭىز باركەن ماۋەدە .
-نىمە، نىمە دىدىڭ، غۇججىدە ئۆرلىدى جۇدۇنۇم ئۇنىڭ چىرايىغا قاراپ.
-سىزنىڭ سىچۇئەنلىكىڭىزدىن بىسسى باكەن ماۋەدە.... ئۇنىڭ چىرايىدا رەسمى مازاق قىلىش بار، چاقچاق دىگىلى بولمايدۇ.
    ئاتۇشنىڭ بارلىق يىزىسىنىڭ ئىچىدە ئۆستۈن ئاتۇشنىڭ نوپۇسى ئەڭ كۆپ. شۇڭا ئاتۇشنىڭ باشقا يىزىسىدا تۇغۇلغان بەزىلىرى تۈزكۆڭۈللۈك ۋە دوستانىلىق بىلەن ئەركىلەپ ئۈستۈن ئاتۇشتا تۇغۇلغانلارنى "سىچۇئەنلىك" دەپ چاقچاق قىلىپ قويسا، بەزى ئاز ساندىكى دۆت، ئەقىلسىزلەر ئۇلارنى كۆزگە ئىلمايراق، ھاكاۋۇرراق تەلەپپۇزدا گەپ قىلىپ قوياتتى، مەن شۇنداق مازپاينەكتىن بىر نەچچىنى كۆرگەن ئىدىم.ئەمدى مەن ماۋۇ جاڭۋانى خىلى پىكىر قىلالايدۇ، ئاز-تولا بىر نىمە يازالىغاندىن كىيىن دىسەم، نۇرغۇن بالىلارنىڭ ئالدىدا شۇنداق دەۋاتمامدۇ؟.
  ئۈستۈن ئاتۇش - ئاتا-ئانامنىڭ يۇرتى، مىنىڭ يىلتىزىم شۇ يەردە -دە! كىمدە كىم ئۇنىڭ شەنىگە داغ چۇشۇرىدىغان ئىشنى ياكى سۆزنى قىلسا ئۆچلا بوپ قالاتتىم شۇ كىشىگە بالا چاغلىرىمدىنلا.شۇڭا ئىمانىم قىرىق گەز ئۆرلىدى:
- ئاغزىڭنى چايقىۋىتىپ  سۆزلە، ...لاتا....كىمىڭنى شاڭخو قىلىسەن.
---ۋوي ۋوي...
ئۇنىڭ رەڭگى ئۆڭۈپ ئوسال ھالغا چۇشۇپ قالدى، باشقىلارنىڭ ئالدىدا.
   كىشىنىڭ غۇرۇرىغا تىگىدىغان گەپنى قىلساڭ ئاشۇنداق ئاھانەت ئاڭلايسەن. شۇندىن كىيىن ئۇنىڭغا قاراپمۇ قويمىدىم. ئۇزۇن يىللاردىن كىيىن بىرسى ئۇنىڭ نەشىكەش بولۇپ كەتكەنلىگىنى ئىيتتى ماڭا.ئەسلى قەلبى گۈزەللىككە، كەمتەرلىككە، كاللىسى ئەقىلگە تولغان بولسا بەلكىم ئۇنچىۋالا زەيپانىلىشىپ كەتمەس بولار ئىدى بۇ بالا.خوش ئەمدى، مەن مۇشۇنداق تۇغۇلغان، ئۆسكەن يەرلىرىمنى سۆيىدىغان ئادەم بولۇپ چىقىپتىمەن قاراڭلا.
    مەن ئەسلىدە پامىر ئىتەكلىرىگە جايلاشقان ئاقتۇنىڭ  خانتىرەك كەنتىدىكى ئورمانچىلىق مەيدانىدا دىكابىرنىڭ سوغۇق بىر كۈنىدە دۇنياغا كۆز ئىچىپ ئەمدىلا 21 ياشتىن ئاشقان ئاتا-ئانامغا بۇ دۇنيانىڭ ھارارىتى ۋە قىزغىنلىغىنى ئىلىپ كەلگەن ئىكەنمەن. رادىئو ئاڭلاشقا ھىرىسمەن دادامنىڭ ئىيتىپ بىرىشىچە، دادام مەن دۇنياغا كەلگەن كۈنى - بىر مۇسۇلمان دۆلەتنىڭ زىيارەتكە كەلگەن تاشقى ئىشلار مىنىستىرىنىڭ ئىسمىنىڭ "قەيسەر" ئىكەنلىگىنى ئاڭلاپ ئاتىلارچە مىھىر ۋە تىلەكلەر بىلەن ئىسمىمنى شۇ كىشىنىڭ ئىسمى بىلەن قويغان ئىكەن ۋە شۇ ئىسىمنى قويغان چاغدا مىنىڭمۇ بىر كۇنلەردە ئاشۇ "قەيسەر" ئىسىملىك مۇسۇلمان دىپلوماتتەك ئايرۇپىلانغا ئولتۇرۇپ باشقا دۆلەتلەرنى كۆرۈپ ياشايدىغان ئادەمدىن بولۇشۇمنى ئىچىدە ئاللاھدىن تىلىگەن ئىكەن. قايسى مىھرىۋان دادا، ئۆزىنىڭ يۈرەك پارىسىغا پارلاق كىلەچەك تىلىمىسۇن-ھە؟
    14-يىشىدا ئانىسىدىن، 21-يىشىدا دادىسىدىن يىتىم قىلىپ ئەڭ كىچىكى 5 ياشتا قالغان بىر ئىنى ۋە 5 سىڭىللىرىغا  پۈتۈن مەھر-مۇھەببىتىنى بىرىپ ياشاپ كەلگەن  ۋە بۇ قىرىنداشلىرىغا كۆرسەتكەن ھىممىتى ئۈچۈن ئۇرۇق-تۇققان ۋە يۇرت جامائىتى تەرىپىدىن تەرىپلىنىدىغان دادام (مەن كىچىك چاغدا كۆپ كۆرگەن، بولۇپمۇ مەشھۇر دىنى ئۆلىما، مەرھۇم مۇھەممەد داموللام تاغىمىزمۇ كۆپ دۇئا قىلاتتى دادامغا، رەھمەتلىك داموللام تاغىمىزنىڭ ياتقان جايى جەننەتتىن بولسۇن، ئامىن) نىڭ دۇئاسى ئىجاۋەت بولغان بولسا كىرەك دەپ ئويلاپ قالىمەن، گەرچە مەن .ئامىرىكىدا ئاددى ۋە ھالال ياشاۋاتقان بولساممۇ.
   مەن دەرۋەقە 27 يىشىمدا ئوكيان ئاتلاپ ئايرۇپىلانغا ئولتۇرۇپ باشقا قىتئەگە ئۇچۇپ كەتتىم ۋە شۇندىن بىرى بۇ ئەلدە ياشاپ كەلمەكتىمەن. (بۇ ھىكايىنى ھەم ئېنگلىزچە يىزىلغان "خاسكېي خاتىرىلىرى" دىگەن يازمامدىمۇ يىزىپ ئۆتتۈم)دادام، مىنىڭ ئىسمىم ھەققىدىكى ھىكايىنى نەچچە رەت سۆزلەپ بەرگىنى ئۈچۈن، بۈگۈن بۇ يازمامدا يىزىپ ئۆتۈشنى توغرا كۆردۈم، مەنغۇ خۇراپى ئادەم ئەمەس، ئەمما ئىتىقادلىق ئادەممەن، دۇئانىڭ خاسىيىتىگە، ياخشى ئىشنىڭ ياخشى نەتىجە بىلەن، يامان ئىشنىڭ ئاقىۋەت بىلەن ئاياقلىشىدىغانلىغىغا ئىشەنگۈچىمەن.
شۇنداق، مەن كىندىك قىنىم تۆكۈلگەن يۇرت - خانتىرەكنى ئۇلۇغلايمەن، ئۇنىڭ شەنىگە ھەتتا مۇنداق مىسرالارنىمۇ پۈتكەنمەن.

خانتىرەك

‏********

‏پامىر تاغلىرىنىڭ ئىتىگىدە،

‏ئاسمانغا ئەڭ يىقىن يەردە.

‏خانتېرەك دەپ بىر يۇرت بار،

‏كىندىك قىنىم تۆكۈلگەن شۇ يەرگە.

‏تاغلىرى ھەيۋەتلىك، ئاسمىنى كەڭ،

‏ئىقىپ كىلىدۇ چوققىدىن سۇلار.

‏دۇنيانىڭ پاكلىغى ئۇ يەردە،

‏پەرۋاز ئەيلەيدۇ شۇڭقارلار.

‏ياپچانغا تۇتاشقان يوللىرى بار،

‏ئاقتۇغا يول ئالاتتى پىيادە،

‏ئىگىز بويلۇق غوجا مامۇتكام.

‏غەيرەت دىگەن بالىنىڭ دادىسى،

‏توم قاشلىق ئاۋۇت داۋۇتكام.

‏ئىشان دەپ ماگىزىنچى بار ئىدى،

‏دۇكىنىغا يوغۇن تۆمۈر قۇلۇپ سالاتتى.

‏ئىسىمدە بىر ئىغىز ئۆيىمىزدە،

‏قۇيماق قۇيماقچى بولغىنى ئانامنىڭ.

‏ياغنىڭ بۇسىدا باش قىيىپ،

‏بوسۇغۇدا بىر مەھەل ئولتۇرغىنىم

‏كۆك خالات بار ئىدى ئۇچامدا،

‏ئىسىمدە يەنە ئۇنىڭغا قۇسقۇنۇم.

‏شۇ چاغدا كۆزۈمگە چۈشكىنى،

سازايى قىلىنىپ ماڭغانلار.

بىشىدا بەك ئۇزۇن قالپاق بار،

‏ۋە يەنە پۈكۈلگەن قامەتلەر.

‏كەينىدە توۋلايدۇ ۋاقىراپ،

‏ئادىمى سۈرئەتلىك ھايۋانلار.

مەن بەلكىم بۇلاردىن يىرگەندىم،

‏بولمىسا خالاتقا قۇسامدىم؟

‏بەختىمنى ئىزدىگەن ياش دادام،

‏مۇشۇنداق بىر تىلەك قىپتىكەن:

‏«بۇ بالام، چوڭ بالام بىر كۈنى،

‏شۇڭقار بوپ يىراققا ئۇچسىكەن»

‏خانتېرەك،

‏مەن سەندە «ئىڭڭەلەپ» كۆز ئاچتىم.

‏مىھرىم بار قوينۇڭغا ئاتقۇم بار،

‏قىپ قالغان بوۋاقلىق ھىدىمنى،

‏پۇراشچۈن توپاڭدا ياتقۇم بار.

‏سۆيۈملۈك يۇرتلارنىڭ ئىچىدە،

‏باش قىلىپ ئالدىغا قاتقۇم بار  ...

************************************

   شۇنداق، مەن بالىلىقىم قالغان ئويتاغ ۋە كەنشىۋەر، ئۇلۇغچات قاتارلىق يۇرتلارنىمۇ سىغىنىپ تۇرۇپ باشقا ئەسەرلىرىمدە ئەسلەپ چىققانمەن، مەدھىيەلىگەنمەن.
    ئۈستۈن ئاتۇش - ئاتۇشنىڭ ئورگانىك تەركىۋى قىسمى بولۇش سۇپىتى بىلەن مەن ھەر يىلى تەتىل مەزگىللىرىمنى شۇ يەردە ئۆتكۈزۈپ چوڭ بولغان. گەرچە بۇ يۇرتتا تۇرغان ۋاقتىم ناھايىتى قىس بولسىمۇ يەنى تاكى ئالى مەكتەپكە بارغۇچە ئاساسەن يازلىق تەتىللەردىلا ئۈستۈن ئاتۇشقا كىلىدىغان بولساقمۇ، ئەمما مەن بۇ يۇرت ۋە بۇ يۇرت خەلقىدىن نۇرغۇن نەرسىنى ئۈگەندىم.
    بۇ يۇرت خەلقىنىڭ مۇنداق ياخشى ئادىتى بار. ئۇلارنىڭ ئۇرۇق-تۇققانچىلىق ۋە خۇلۇم-قوشنىدارچىلىق مىھرى چوڭقۇر. بۇلاردىن بىرەرى باشقا يەرگە بىرىپ قالسا شۇ يەردە ياشاپ قالغان مەھەلىلىكلىرىنى  ئىزدەپ كۆرۈشۈدۇ، ئۇلارنىڭ بالىلىلىرى ئوقۇۋاتقان بولسا ئۇلارنى يوقلاپ قويىدۇ. مەسىلەن، مەن شۇنداق كىشىلەرنى كۆرگەن، شۇڭا ھازىرمۇ ئۇلارنى ئەسلەپ ئىچىمدىن مىننەتدارلىق بىلدۈرۈپ تۇرىمەن.   بىر يۇرت سۈپىتىدە مەرىپەتكە ئىنتىلىدۇ. بالىلىرىنى ئوقۇتۇشقا ئالاھىدە ئىتىۋار بىرىدۇ، ئوقۇغانلارغا، ئوقۇيالايدىغانلارغا ئالاھىدە ھۆرمەت بىلدۇرىدۇ. خەلقى تەنتەربىيەگە بولۇپمۇ چىلىش، ۋالليبول، فۇتبول (بەلكىم مۇسابايوپلارنىڭ تەسىرىدىن بولسا كىرەك) دىگەندەك تۈرلەرگە بەك ھىرىسمەن كىلىدۇ. كەنتلەر ئارا ھەر يىلى دىگۈدەك مۇسابىقە ئىلىپ بارىدۇ. بۇنداق پائالىيەتنى ھەتتا قەشقەردىن ئۆي ئىلىپ قىشنى شۇ يەردە ئۆتكۈزىدىغان دادام، ئاتۇشتا خىزمەت قىلىدىغان ئىنىممۇ چىقىپ كۆرىدىكەن، ماۋۇ مەرگىزى مىللەتلەر ئىنستىتوتىنىڭ دوكتۇر ئاسپىرانتى،  - تىلىۋالدى سىدىقنىڭ بۇ قىتىم ئۆز كەنتىنىڭ ئارىيىتى ئۈچۈن مۇسابىقىگە قاتنىشىش ئۇچۇن ئايرۇپىلان بىلەن ئۇستۇن ئاتۇشقا يىتىپ بىرىپ مۇسابىقىگە چۇشكىنىنى نىمە دەيسىلە؟ ئاجايىپ روھ جۇمۇ ئۇ!

     مەن كىچىگىمدە بىلىدىغان ئۇستۇن-ئاتۇشنىڭ ھاۋاسى ۋە ئادەملىرى ساپ،ھەم  پەدىشەپ بىلەن ياشايدىغان خەلق بولۇپ  جىنايەتنىڭ يۈز بىرىش نىسبىتى ئىنتايىن تۆۋەن بىر يۇرت ئىدى. خىلى بىر ۋاقتقىچە كىشىلەر ئۆيىگە قۇلۇپ سالماي بەك ئىشىپ كەتسە لوك قۇلۇپ سىلىپ ياشايدىكەنتۇق، مەن ئۆسمۇر چىغىمدا شۇنداق لوك قۇلۇپ سىلىنغان ئۆيلەرنى كۆرگەن ئىدىم، دىمەك بۇ يۇرتتا ئادەملەر ئارا ئىشەنچ كۈچلۈك، ئوغرى يالغان ئاساسەن يوق دىگەن گەپ شۇ چاغلاردا، بەلكىم ھازىرمۇ شۇنداقتۇ!!
بۇ يۇرتنىڭ ئادەملىرى تولىمۇ ئۆزىنىڭ "يۇزىنى ئايايدىغان كىشىلەردىن بولۇپ" تۇرمۇش تەس چاغلاردائۆزىنىڭ قوشنىسى "1000 قىشقا 10 كوي بىرەي قۇيۇپ بەرگىن دىسە ئۇنىماي"  تاققا چىقىپ قىرغىزلارنىڭ 1000 قىشىنى 9 كويغا قۇيىدىغان ئادەتلىرى بولىدىغان ... بەلكىم ئۇ خىل پىسخىكا ئۆزگەرگەندۇ بۇ چاققىچە.
    مىنىڭ ئالاھىدە سىغىنىش بىلەن ئەسلەيدىغىنىم يەنە ئۈستۈن ئاتۇش خەلقىنىڭ ئۆزگىچە شىۋىسىدۇر. ھەتتا بىر كەنت بىلەن بىر كەنتنىڭ ئارىسىدىمۇ بەزى سۆزلەردە پەرق بار. مەسىلەن قايراق تەرەپتە مەن كىچىك چاغلاردا مۇنۇ گەپنى كۆپ ئىشلىتەتتى.
مۇتىللا، ئەنبەرنىساغا دەيدۇ:
- ساۋۇتكامنىڭ سارىسىدا (سايىسىدا) يىتىپ ئۇخلاپ قاسام موزىرىم (موزىيىم)، بۇغدىرىمنى (بۇغدىيىمنى) يىۋاپتۇ
-"ئىنچە؟" دەيدۇ بۇنىڭغا چۈمپۈتمىگەن ئەنبەرنىسا.
-"قۇراننىسۇ" دەيدۇ مۇتىللا ئۆزىنىڭ دىگىنىنىڭ راستلىغىنى قەيت قىلىپ.
   مەنمۇ دادام تەرەپتىكى تۇققانلارنىڭ بالىلىرى بىلەن ئوينىغاندا كۆپ ئىشلەتكەن بۇ سۆزنى، لىكىن تازا مەنىسىنى بىلىپ كەتمەپتىكەن. كىيىن ئويلىسام، ئۇ "ئەنت ئىچ يەنى قەسەم قىلە" ۋە "يالغان دىگەن بولسام قۇرئان ئۇرسۇن" دىگەن گەپلەر ئىكەن.
ئەمدى ئانام تەرەپتىكىلەر ئاشۇنداق سۆھبەتتە بولسا، ئۇلار مۇنداق دەيدۇ:
تۇسۇنھاجىم دەيدۇ بىلىقىزغا:
تۇرسۇن شەپەشنىڭ بالىسى تاشقوغاندىن خوتۇن ئەكەپتۇ.
-يالغان سۆزلىمىگىنا بى دەيدۇ بۇنىڭغا ئىشەنمىگەن بىلىقىز.
- ھارام بولسۇن دەپ جاۋاپ قىلىدۇ تۇسۇنھاجىم ئۆزىنىڭ گىپىنىڭ راستلىغىنى تەستىقلاپ.

ئۇنىڭدىن سىرت ئۇلار گەپ قىلىشقاندا ئاجايىپ تاتلىق سۆزلىشىپ كىتىدۇ، مەسىلەن: ۋاي ماڭ قايلا، نىم دەدىغانسە دەمە؟ بۈگەن نە ۋاداڭ؟  ھەتتا تويلاردىمۇ قايراق ۋە ئوچا تەرەپنىڭ قائىدىلىرىدە مۇئەييەن يوسۇندا پەرق بار.  دىمەك قىزىق يۇرتمىكەن خالايىق، بۇ!مەن تويۇمنى ئۈرۈمچىدە قىلىپلا قۇتۇلغان بۇ تەڭقىسلىقتىن جۇما، قايراقنىڭ پەدىسىدە قىلساق نۇرغۇن "قوي" سويۇلۇپ كىتىدۇ ھەر يەردىن كەلگەن مىھمانلارغا بىر ئۆيگە بىردىن قوي تارتىپ ، ئوچار پەدىسىدە قىلساق، "مىھمانخانا قىزىتىمىز دەپ مەشرەپ ئۆتكۈزۈپ ئوڭ ئايلىنىپ كىر دەپ تالاغا چىقىرىۋىتىدۇ....:):) چاقچاق -ھە؟ ھۇ ئاتۇشلۇق خەسىس دەپ قالماڭلا، جامائەتكە سويمىغان قوي  بولدىلا تاغقا قىچىپ كىتىپ موماننىڭ قوتىنىغا كىرىپ كەتسۈن. ئۈرۈمچىدە توينى تۈگۈتۈپ بارغاندىن كىيىن قايراق سايدىكى ئۆيىمىزدە جامائەتكە توي ئىشى بەردۇق، ئەلۋەتتە. ئاتا-بوۋىمىزدىن بۇيان داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان ئۆرپ-ئادەتكە ۋارسلىق قىلمىساق بولمايدۇ دېتمە مەتتۇسۇن مەتقايىم.....
  -ئۇندىن سىرت، بۇ يۇرتنىڭ كىشىلىرى-بىر- بىرىنى يىقىن كۆرۈپ ئۆزئارا "سەن" لىشىپ گەپ قىلىپ كىتىدۇ. مۇنۇ كۇچار تەرەپنىڭ ئادەملىرى بەك سىلىق بولىدىكەن. قېينى ئانام رەھمەتلىك دەپ كىتىدىغان (ئاللاھ ياتقان جايىنى جەننەتتىن قىلسۇن، ئامىن!)
- مۇشۇ ئاتۇشىڭ ئادەملىرى قوپالراق بولىدىكەنسىلە ھە، كىمنى بولسا سەن دەپ چۈشۈپ...ماۋۇ ئادەممۇ شۇ (قېينى ئاتامنى دىمەكچى)
-ۋاي،  ئۇ يىقىن كورگەنلىك ئاپا، مانا مەن قىزلىرىنى ئاغزىمدا سەن دىگىنىم بىلەن كۆڭلۈمدە قەن دەپ ياخشى ئۆتۈۋاتمامدىم؟
    بۇ يۇرتنىڭ ئادەملىرىدە مەھەللىدە چوڭلارنى، كىسەلچانلارنى سورايدىغان، نامراتلارغا يۆلەنچۇك بولىدىغان، مەكتەپتە ياخشى ئوقۇغانلارنى مۇكاپاتلايدىغان ئىسىل ئەن-ئەنە بار (باغداشتا ئىلان قىلىنغان ساي كەنتى ھەققىدە مۇھەببەتلىك سۆزلىرىم دىگەن ماقالىگە قارالسۇن) ھەمدە بۇ يۇرت كىشلىرى ئۆزلىرىىنىڭ ياخشى نەرسىلىرىنى باشقىلارغا ئۈگۈتۈشتە ئاكتىپ بولۇپ كوللىكتىپ ئېڭى يۇقۇرى.  مەسىلەن چوڭ دادام ئەمەت باقى ۋە تاغام زەيدىن ئەمەت -80-يىللارنىڭ بىشىدا بىر كۈنى قەشقەرگە پەيزىۋاتتىن تۇرمۇشتا چىقىش يولى ئىزدەپ كىلىپ قالغان 17-18 ياشلىق بىر بالىنى ئۇچرىتىپ ئوچارغا ئىلىپ كىلىپ ئۆيىدە 3-4 يىل تۇرغۇزغان ئىدى. ئابلىكىم ئاكا شۇ چاغدا بىزدىن 5-6 ياش چوڭ بولۇپ بەك ئىشچان، ئاق كۆڭۈل، سەمىمى يىگىت ئىدى. بىز ھەممىمىز ياخشى كۆرەتتۇق. ئابلىكىم ئاكا بىزنىڭ چوڭ دادامنىڭ  ئۆيىدە تۇرۇش جەريانىدا چوڭ دادامدىن تىجارەتنىڭ يوللىرىنى ئۈگەندى. بەزى نەرسىلەرنى ئاشۇنداق كۆرۈپ ۋە ئويلاپ ئۈگۈنۈدىغان گەپكەن. كىيىن ئانام ئامىرىكىغا كەلگەندە سورىسام، ئابلىكىم ئاكا بىلەن چوڭلانىڭ مۇناسىۋىتى بار ئىكەن ئابلىكىم ئاكا پەيزىۋاتقا قايتىپ كەتكەندىن كىيىن تىجارەت قىلىپ خېلى بىيىپ كىتىپتۇ. ئاڭلاپ خوش بولدۇم.
    بۇ يۇرت ئادەملىرى قىلىشىدىغان سۆزلەردىن مىنىڭ قۇلىقىمغا ئەڭ تاتلىق ئاڭلىنىدىغىنى -چوڭلارنىڭ بىزدەك كىچىكلەرنى مۇنداق شىرىن سۆزلەر بىلەن ئەركىلىتىپ كىتىشلىرى ئىدى:
   "ئەر، ئەر خۇدا ھۆمرىڭنى بەسۇن. ئالغان كۈلۈڭ كۈمۈچ، ئالغان توپاڭ ئالتۇن بولسۇن...دەپ دۇئا قىلىشلىرى بولسا، ھازىرغىچە كوز ئالدىمدىن كەتمەيدىغىنى ۋە مىنىڭ خاتىرەمدە ئەڭ ياخشى ئورنىغان بىر ئىشى كەمچەت تۇماق كەيگەن چوڭ ئاياللارنىڭ كىچىكلەرنى كۆرسە ئەركىلىتىپ مەڭزىگە سۆيۈپ قويۇشلىرى ۋە يانچۇقىغا سىلىۋالغان بىرەر تال كەمپۇت، گۈلە، جىدگىلەرنى كىچىكلەرنىڭ قولىغا تۇتقۇزۇپ قويىشى ئىدى. نىمە دىگەن ئۇرغۇپ تۇرغان ئىنسانى مېھرىۋانلىق-ھە ئۇ؟
    ماڭا ئاجايىپ تەسىر قىلغىنى، تۇرمۇش قاتتىق، ماددى ئەشيا كەمچىل ئاشۇ چاغلاردا تۇققانلارنىڭ مۇنۇ شىرىن سۆزلەر بىلەن ئەڭ ياخشى نەرسىسىنى "ئۇگاتلىق مىھمان" دەپ بىزدەك يىلدا بىر قىتىم كىلىدىغانلارغا ئاياپ  مىھمان قىلىپ كۇتۇشلىرى ۋە "جىنىم ئانام، بىر پىيالە قايمىقىم بار، ھورنان قىلىپ بىرەي، چامغۇر كۆكىدە كۆك چۆشۈ )كۆك چۆچۈرە( ئىتىپ بىرەي دىيىشلىرى ۋە  ياكى يازدا پۇراپ قالمىسۇن دەپ ئۇننىڭ ئارىسىغا سىلىپ قويغان قوي گۆشلىرىد قورۇما شورپا قىلىپ بىرىشلىرى ئىدى.
   ئېھ، ئەجدادلىرىمنىڭ كىندىك قىنى تۆكۈلگەن ئاتۇش، ئاتا-ئانامنىڭ كىندىك قېنى تۆكۈلگەن ئۈستۈن ئاتۇش، ئەي مەن چوڭ بولغان تاغلىق ماكانلار مەن سىلەرنى نەپىسىمنىڭ ئاخىرىغىچە سۆيىمەن، بۇ مۇقەددەس سۆيگۈنى ئۆز پۇشتۇمنىڭ ۋۇجۇدىغا سىڭدۈرىمەن!.

putin

ئۈستۈن ئاتۇش تارىخلاردىن بۇيان ئۇيغۇر خانلىقلىرىنىڭ تەقدىرى بىلەن بىرىكىپ كەتكەن يۇرت ئىكەن .چۈنكى قاراخانىيلار دەۋرىدە ئىككى ئارتۇچ خانلىق  ھوقۇق  ئىچىدى مائارىپ ۋە ھەربىي مەشىقلەردە ئىنتايىن مۇھىم ئورۇن ئويناپ كەلگەن .ئۈستۈن ئاتۇشلۇق ساۋاقدىشىم بىلەن بۇ يۇرتتا يىرىم ئاي زىيارەت ۋە ساياھەتتە بولدۇم .بۇ يۇرتنىڭ جۇغراپىيىلىك ئورنى مۇھىم بولۇپ ئاتۇش، قەشقەر بىلەن بولغان ئارىلىقى يىقىن ،ھەم قەشقەر ۋە ئاتۇشنىڭ بىرقىسىم سۇ مەنبەسىنىڭ سۇ بىشى ئىكەن .بۇ يەردا بىر دەريا بار ئىكەن .ئىسمى ئىسىمدىن چىقىپ قاپتۇ .بۇ دەريا يۇرتنىڭ ئىككى چەتتىن ئىقىپ ئۆتىدىكەن .بۇ يەردە بىر مازارلىق بار ئىكەن .ئورنى قۇغان بىشى(قۇرغان بىشى) دەپ ئاتىلىدىكەن .شۇ يەردىكى يەرلىك كىشىلەرنىڭ ئاغزىرىدا مەھمۇد قەشقەرىنىڭ ئەسلى مازىرى مۇشۇ مازارلىقتا بولۇپ خاتا ھالدا ئوپال دەپ ئىلىنىپ قالغان .دىگەن گەپلەر تارقلىپ يۈرگەن .بۇ مازارلىقتا مەدرىس ،ھەربىق مەشىق مەيدانى ،كۈتۈپخانا، مەھچىد ۋە مازارلىق بولۇپ شەكلى ئاساسەن ساقلانغان .مەدىنىيەت زور ئىنقىلابىدا مىسلىسىز ۋەيران قىلىغان .تەلىيىمىزگە شۈكرى مەدىنىيەت ئىنقىلابىدىن بۇرۇنقى ھالىتى رەڭسىز رەسىملىك ساقلانغان .
ئاستىن ئاتۇشقا نىسبەتەن مەندە چۈشەنچ يوق ،بىراق ،ئۈستۈنئاتۇشقا نىسبەتەن بىر مەمۇرىي يىزىلارغا نىسبەتەن ئۈستۈنئاتۇشلۇقلردىكى ماددى ۋە مەنىۋى ساپاسى مېللىتىمىز ساپاسىنىڭ نامايەندسى دىسەم ئارتۇق كەتتى دەپ ئويلىمايمەن .

kurbanjan815

ئۈسـتۈن ئاتۇشلۇقلار ھەقىقەتەنمۇ تىرىشچان

arkzat116

شۇ شىۋلەرنى،  شۇ ئەمگەكچان خەلقىمنى، شۇ مەن ئۈچۈن خۇش ئەنبەر تۇپراقنى سىغىندىم

uyguriye219

ئەسسالامۇ  ئەلەيكۇم  قەيسەركا ，يازمىڭىزدىكى  بەزى  جايلارنى ئوقۇپ  تازا  كۈلۈپتىمەن，مەنمۇ ئانىڭىزنىڭ يۇرتى بولمىش ئوچار كەنتىدىن，سىز مەدھىيلىگەن يۇرت سۆيۈش روھى ئەۋلادمۇ-ئەۋلاد داۋاملاشقۇسى！

uyguriye219

قوشنىمىز بىلىقىز ئاچامنىڭ باللىرى ，，بىزنىڭ قەيسەر ئاكىمىز بار，ئامىرىكىدا ئوقۇيدۇ，，دەپ پەخىرلىنىش تۇيغۇسى بىلەن تىلغا ئالاتتى.مەنمۇ چوڭ بولسام ئاشۇ ئاكامدەك چەتئەلدە ئوقالارمەنمۇ دەپ ئويلاپ كىتەتتىم，باغداشقا ئەزا  بولۇپ سىزنى  قايتا تونۇدۇم，سىز ئۈستۈن ئاتۇش خەلقىنىڭ  پەخرى بولۇپلا قالماستىن，پۈتۈن ئۇيغۇرۇمنىڭ پەخرىسىز！

dilshat1976

ئۇسناتۇش خەلقى مائارىپ سۆيەر ،ئاقكۆڭۆل ،ئەمگەكچان خەلق!

izqi1991

putin يوللىغان ۋاقتى  2015-2-2 13:16
ئۈستۈن ئاتۇش تارىخلاردىن بۇيان ئۇيغۇر خانلىقلىرىنىڭ ت ...

سىز دىمەكچى بولغان دەريا چاقماق دەرياسى . بۇ دەريا ئۇستۇن ئاتۇش ۋە ئازاق مىيى، بەشكىرەمنىڭ سۇ مەنبەسى .
سىز دىگەن مازار بوستان كەنتىنىڭ قورغان بىشى مەھەللىسىدە ، مەھمۇد قەشقىرى مازىرى دەپ تالاشقان ئىش بۇرۇن راس بولغان ، مازار تەزكىرىسى يوقاپ كەتكەن ئىكەن ، بۇ مازارنى ھەستىماللام يەنى ھەزرىتى موللام مازىرى دەپ ئاتاپدۇ . ئوپالدىكىنىمۇ ھەزرىتى موللام مازىرى دەيدىكەنغۇ .   ئەمما مازارلىق مۇكەممەل ئەمەس ، سىزنىڭ دىگىنىڭىز پاتىمەم دىگەن بىر موللا ئايالنىڭ قەبرىسى، ئۇ قەبرىگاھنىڭ ئىچىدە رەتلىك قويۇلغان كۆپ قەبرە بار ، قەبرە شەكلى ۋە ئىمارەتنىڭ ئالاھىدىلىكى، ئىشىك ، پەنجىر نۇسخىلىرىغا قارىغاندا بەك قەدىمى بولسا كىرەك .
   سىز بۇرۇنقى ئەسلى ھالەتنىڭ رەڭسىز رەسىمى بار دەپسىز ، بولسا ئەۋەتىپ بەرسىڭىز