«ئۇرۇش پىرى» ئەمىر تۆمۈرنىڭ ئەپسۇنى ۋە ئىككىنجى دۇنيا ئۇرۇشى

xxxxxx

توغلۇق تىمۇرخان خانلىققا ئولتۇرغاندىن كېيىن ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلغان.

pelek

بۇ ئەمىر تىمۇرنىڭ ھەيكىلىنى قاتۇرغان ھەيكەلتىراش مىخائىل گىراسىموۋ شۇ.
1967-يىلى سەمەرقەند.ئۇنىڭ تۇغۇلغان خاتىرە كۈنىكەن.

tengrikut

ئەمىر تۆمۈرنى ئۇيغۇرلار تۆمۈرلەڭ ياكى ئاقساق تۆمۈر دەپ ئاتايدۇ. ئۇنىڭ مىللىتى توغرۇلۇق ھەرخىل كۆز قاراش بار. لىكىن مەيلى قايسى مىللەتتىن بولۇشىدىن قەتئىي نەزەر تۆمۈرىيلەر سۇلالىسىدا قوللىنىلغان تىل چاغاتاي تىلى ئىدى. چاغاتاي تىلى بولسا ئوتتۇرا ئەسىر ئۇيغۇر تىلى.
ھازىرغا قەدەر مەلۇم بولغان تارىخى مەلۇماتلاردىن مەلۇم بولۇشچە ئۇيغۇرلارنىڭ سەمەرقەند بىلەن بولغان ئالاقىسى 1500 يىلدىن ئاشىدۇ. ئەجدادىمىز ئاق ھون (ئەفتالىت)ئىمپىريەسى تەركىبىدە سەمەرقەندمۇ بولغان.كىيىن قارا خانلار دەۋرىدە سۇتۇق بۇغراخان قەشقەردىن سەمەرقەندكە يۈرۈش قىلىپ سامانىيلار سۇلالىسىغا خاتىمە بەرگەن. غەربي قاراخانلارنىڭ پايتەختى سەمەرقەند بولۇپ ئاخىرقى قاراخان سۇلتان ئوسماننى خارازىمشاھ ئالائىدىن مۇھەممەت مۇنقەرىز قىلغان.چىڭگىزخان خارازىمشاھلار مەملىكىتىنى ئىستىلا قىلغاندا شۇيەردىكى يەرلىك خەلق قىدىمقى ئۇيغۇر تىلىدا سۆزلىشەتتىكەن. ھازىرمۇ دىيارىمىزدىكى ئۇيغۇرلار ئۆزبىكىستاننىڭ تاشكەنتكە بىرىپ ئۇيغۇرچە سۆزلىشىپ قالسا ئۆزبەكلەر« خارازىملىقمۇسىز؟»«سەمەرقەندتتىن كەلدىڭىزمۇ؟» دەپ سورايدىكەن.
قىسقىسى مىللەت ئىتنىك تەركىبىدىنمۇ بەكىرەك قوللانغان تىل موھىم ئورۇندا تۇردۇ. دىيارىمىزدىكى ھەر مىللەت خەلقىمۇ راۋان ئۇيغۇر تىلىدا سۆزلەشسە ئالدى  بىلەن ئۇيغۇرغا تەۋە بولۇدۇ. بۇ بىر قانۇنىيەت.
ئۆزبىك تىلى بولسا ئۇيغۇر تىلى بىلەن فارىس تىلىنىڭ بىرىكمىسىدىن شەكىللەنگەن يىڭى تىل.

koktash

«ئۇرۇش پىرى» دېسە مۇۋاپىق بولامدىكىن دەيمەن!
ئەمىر تۆمۈر ئەسلى تۇغلۇق تۆمۈرخانغا ئەمىر بولغان ئىدى، شۇڭا ئەمىر تۆمۈر دەپ ئاتالغان. سەمەرقەنتلەرمۇ تۇغلۇق تۆمۈرخان ھۆكۈمرانلىقىدىكى مۇغۇلىستان خانلىقىغا تەۋە ئىدى. تۇغلۇق تۆمۈرخان ۋاپات بولغاندىن كېيىن، سەمەرقەنتتە سىايسىي ئۆزگىرىش قوزغاپ، ھوقۇقنى قولىغا ئالغان. شۇنىڭ بىلەن تەڭ كۈچىيىپ، ئىران، ئەرەب، ئوسمان ۋە ھىدىستانلارنى قولغا كەلتۈرگەن.
ئەمىر تۆمۈرنىڭ جۇڭگوغا تاجاۋۇز قىلماقچى بولغان ۋاقتى قىشقا ئۇددۇل كېلىپ قالغاچقا، 300 مىڭ كىشىلىك چوڭ قوشۇن بىلەن قاراپ تۇرۇپ تاجاۋۇزلۇق ئۇرۇشىنى قوزغىيالمىغانلىقىدىن كۆڭلى بىئارام بولغان، ئاندىن «سوغۇق دېگەن قانچلىك نەرسىتى» دەپ جان ئاچچىقىدا يالىڭاچ سىرتقا چىقىپ، سوغۇق ئۆتۈپ قالغان، شۇ سەۋەبلىك ئاغرىپ ئۆلگەن. شاراپ ئىچىپ ئۆلگەن دېگەن ھۆكۈم خاتاغۇ دەيمەن!
سەمەرقەنتنىڭ ئەسلى ئىسمى «سېمىز كەنت» بولۇپ، سېمىز سۆزى قەدىمكى تۈرك تىلىدا باي دېگەن مەنانى بىلدۈرىدۇ، باي شەھەر دېگەن گەپ.

albax

koktash يوللىغان ۋاقتى  2015-1-29 10:22
«ئۇرۇش پىرى» دېسە مۇۋاپىق بولامدىكىن دەيمەن!
ئەمىر تۆم ...

  پىكىرىڭىزنى قوللايمەن ، تارىخمىزدا تۈمۈر ئىسىملىك پادىشاھتىن ئىككىسى بولغان ، مۇنۇ ئىنكاسىڭىزدا بۇ نوقتىنى يۇرۇتۇپ بىرىپسىز .............

iksak

esilzad يوللىغان ۋاقتى  2015-1-28 20:55
مېنىڭ بۇ تەرجىمەمنىڭ تالاش-تارتىش پەيدا قىلىشىنى خال ...

ھەي ، تېما ئىگىسى بۇرادەر.  بۇ تېمىدىمۇ  مۇنبەردىكىلەر ئۇرۇش-تالاش قىلىپ كىتەمدۇ تېخى، ھازىر قايسىلا تېمىغا كىرسە شۇ تېمىدا جودا

ئاتتىلا

مۇشۇ كىشى زادى مۇسۇلمانمۇ ئەمەسمۇ مەن تازا بىلەلمىدىم مۇسۇلمانمىكى دىسە ئىلىپ بارغان ھەركەتلىرىنىڭ ھەممىسىدە ئەھلى ئىسلامىنى قىرغانكەن مۇسۇلمان ئەمەسمىكىندىسە ئىسلامچە دەپنە قىلىنغانكىن بىرخىل چۈشۈنىكسىز  بىلىدىغانلار چۈشەندۈرۈپ قويساڭلار تىما ئىگىسىگە رەخمەت ئىسىمغا سەل دىققەت قىلىڭلار ئىلاھ پەقەت ۋە پەقەت بىر

oghuzkhan

بۇ تۆمۈرنىڭ قانداق ئاقساق بولۇپ قالغانلىقى توغرىسىدىمۇ بىر قىززىق ھىكايە بارغۇ