ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەتتە چېكىنىشىدىكى تارىخى سەۋەپلەر

4032

سوفىزىم 1600 يىللىرى ئۇتتۇرا شەرىق ئەللىرى ۋە ئۇسمان تۇرۇك خىلاپەتلىك رايۇنلاردىمۇ ئەۋجىغا چىققان شىنجاڭدىكىسى شۇلارنىڭ تەسىردىن بۇلغان1920يىللىرىى ئاتا تۇرۇك مۇستاپا كامال باش كۇتۇرۇپ 700 يىلدىن كۇپرەك ھۇكۇم سۇرگەن خىلاپەتلىكنى يىمىرىپ تاشلاپ سۇفى ئىشان مۇللىلارنى يۇقاتقان،دىن بىلەن ھۇكۇمەتنى ئايرىپ باشقۇرغان، سۇفى ئىشانلار شىنجاڭنىلا ئەمەس پۇتكۇل ئۇتتۇرا شەرىقنىڭ تەرەقىياتىغا پايدىسىز بۇلغان 1760يىللىرى باش كۇتۇرگەن ۋاھابى ھەركەتلىرى دەل شۇ سۇفى ئىشانلارنى سۇككەن ۋە ئۇلار ئۇلۇغلىغان ئىماملارنىڭ قەۋىرىلىرىنى چىقىۋەتكەن،ئۇلۇغلىغان دەرەخلەرنى كىسىۋەتكەن،ھەرقانداق شىرىك ئىبادەتكە قارشى تۇرغان

ili

مۇرىتلىرىغا رەھبەرلىك قىلىپ ھاكىميەت تالىشىش كۈرەشلىرىدە ئاز بولمىغان قىرغىنلارنىڭ بىۋاستە سەۋەپپكارىغا ئايلاندى. ئاخىرقى ھىساپتا سوپىلارنىڭ بۆلگۈنچىلىك ۋە ھىلە مېكىرلىرى، سەئىدىيە ئەۋلاتلىرىنىڭ ئىقتىدارسىزلىغى تۈپەيلى 1680- يىلى ھاكىميەت ئۇيغۇرلاردىن جوڭغارلارنىڭ قولىغا ئۆتتى، سوپىلار جوڭغارلارنىڭ سادىق غالچىلىرىغا ئايلىنىپ ئۆزلىرىنىڭ قورچاق ھاكىميىتىنى تىكلەشكە مۇيەسسەر بولدى. سوپىلارنىڭ جوڭغارلار ياردىمىدە تىكلەنگەن بۇ قورچاق ھاكىمىيىتى ئەمەلىيەتتە خەلقنى ئېكىسپىلاتاتسىيە قىلىپ بايلىق توپلاپ ئۇنى خوجايىنلىرىغا سوۋغا قىلىپ خەلقنى تېخىمۇ دەھشەتلىك ۋەيرانچىلىققا گىرىپتار قىلدى. سوپىلارنىڭ دەھشەتلىك زۇلۇمى ئاستىدا ئۇيغۇر خەلقى جوڭغارلار ئۈچۈن سېلىق تۆلەپ، قۇل دېدەك تۇتۇپ بەردى. پۈتكۈل ئۇيغۇر دىيارى سوپىلارنىڭ ”ئاق تاغلىق“ ۋە ”قارا تاغلىق“ تىن ئىبارەت ئىككى مەزھەپنىڭ ھاكىمىيەت، مۇرىت، بايلىق تالىشىدىغان، ئۆز- ئارا قىرغىنچىلىق قىلىشىدىغان ھالاكەت مەيدانىغا ئايلاندى. بۇ ئىككى مەزھەپ قىرغىنچىلىق قىلىشقاندىن سىرت ئۆزلىرىنىڭ سوپىستىك ئېدىيىسى بويىچە مەدەنىيەتنى قاتتىق تەقىپ قىلىپ مەدەنىيەتنى خەلق تۇرمۇشىدىن ۋە ئۇيغۇر جەمئىيىتىدىن يۇقاتماق بولدى، جۈملىدىن مەدەنىيەت ئەرباپلىرىنىمۇ قىرغىن قىلىپ يۇقاتتى يارايدىلا : ئۇيغۇرلارنىڭ كىمنىڭ قۇلدا ۋەيران بولغانلىقىنى يەنە بىر قىتىم كورسىتىپ بەردىلە رەھمەت سىلگە.

4032

huxruy يوللىغان ۋاقتى  2014-6-16 22:21
ئۆتمۈش يەنە قايتا تەكرارلانماسلىقى كېرەك ئىدى ، نادان ...

ئىنشائاللاھ ئاللاھ خالىسا ئۇنداق كۇنلەرنى بىزلەرگە كۇرسەتمىسۇن،ھازىر خەلقىمىزنىڭ مەدىنىيەت ساپاسى زۇر دەرىجىدە ئاشتى،چەتئەللەردە ئۇقۇغانلار كۇپەيدى،يۇمشاق دىتال تۇر ئالاقە جەھەتتە دۇلىتىمىز بۇيىچە 2- ئۇرۇندىكەنمىز، مانا مۇشۇلا بىزنىڭ زۇردەرىجىدە يۇكسەلگەنلىكىمىز بۇلماي نىمە،خەلقىمز بۇش ئەمەس خەلقىمىزدە ئۇمۇت بار

ebrar

niyaz1 يوللىغان ۋاقتى  2014-6-16 15:40
تەرەققىياتنىڭ ئالدىنقى شەرتى تىنچلىق دەي دېسە، ياۋروپ ...

ياۋروپادا ئۇرۇش بولسا، ھەربىي سانائەت ۋە ئىقتىسادنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈپتىكەن، بىزنىڭ ئۇرۇشلىرىمىز يەككە تىپتىكى قىسقا مۇددەتلىك ۋاستە تاللىمايدىغان ئۇرۇش، شۇڭا پاجىئە بىلەنلا ئاياغلىشىدۇ.

dolanogli

بەزىلەر نىمانداق داڭقان پۇتى  گەپلەرنى قىلدۇ  بۇ گەپلەرنىڭ تولا قىلغانىڭ نىمە مەزىسى  بۇ سۇپىلاردىن كىيىن مەدىنيەت جەھەتتە  نەچچە قېتىم خېلى كۇچەيدى  لىكىن بۇئىشلارمۇ قان بىلە ئاخىرلاشتى  مەمتلى روھى بىر مەھەل كۇچەيدى قان بىلە ئاخرلاشىتى .ئازاتلىقتىن كىيىن مەدىنيەت ئىنقلاۋى دەيدىغان ئىنقلاپتا 10-20يىل چايقىلىپتۇق .بەزىلەر يەھۇدىلار ئانداق ئازاپ چەككەن مۇنداق بولغان دەيدىكەن ،بىزنىڭ يىقىنقى ۋاقىتلارغىچە كورگەن كۇنلىرمىز يەھۇدىلاردىن قېلىشمىغىدەك

RASDAYSIZ

oghulbey يوللىغان ۋاقتى  2014-6-16 23:44
ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەت جەھەتتە چېكىنىش تارىخى سۇتۇق ب ...

راس دەيسىز

BADBOY

مىللى ھىمايەت تۇيغۇلىرى ئۆلگەن رىياخور سوپىلار،دىنى ھىفازەت تۇيغۇلىرى ئۆلگەن رىياخور دىندارلار ھىلىھەم مەۋجۇت، زىناخورنى، پاھىشۋازنى،ئوغۇرنى شەرىئەتتىن مىسال ئېلىپ تازا تىللىيالايدۇ.ئەمما مىللەتنىڭ بېشىغا كەلگەن ئاشۇنداق كۈلپەتلەرنىڭ تېگى مەنبىئى ھەققىدە ئېغىزىدىن بىرەر ئېغىز سۆز چىقىپ سالمايدۇ،چىقسىمۇ كونا مۇقام، يەنى مۇسۇلمانلار خۇداغا ھەقىقى ئىمان ئېيتىمىغانلىقى ئۈچۈن مۇشۇ كۈنگە قالدى دەپ چۈشەندۈرىدۇ، ئۇلارنىڭ نەزەرىيسى بويىچە ئاۋام خەلقنىڭ ئاشۇنداق ئېچىنىشلىق پاجىئەلەرگە گىرىپتار بولۇشى، ئۇلارنىڭ ئۆزىنىڭ شورى،بۇنداق بولۇشى ھەقلىق.ئۆزلىرىنىڭ ئۇنداق پاجىئەلەرگە گىرىپتار بولماي مەرتىۋىلىك ئورۇندا سەللىسىنى يۆگەپ ئولتۇرالىغىنى ئۆزلىرىنىڭ ئەمەللىرىنىڭ خۇدانىڭ نەزىرىدە مەقبۇل بولغانلىقىدىن ئىرىشكەن ھەم ئىرىشىشكە تىگىشلىك بولغان شان - شەرەپ.

بۇنداق ئىشلار ھازىرمۇ ئېغىر دەرىجىدە مەۋجۇتقۇ .. بۇ مۇناپىق موللىلار ئاز كەپ قالغاندەك بۇ مۇناپىقلارنىڭ سىپىغا ئەمدىلىكتە داڭلىق ئالىملىرىمىزمۇ قۇشۇلۇپ خەلىقنى  قايمۇقتۇرۇپ سېتىپ خەجلەۋاتمامدۇ ئەنە ..

isyankarman

تىما ئىگىسىگە تەشەككۈر، ھەقىقەتەن تارىخى پاكىتلار ئارقىلىق تارىخىمىز ياخشى مۇلاھىزە قىلىنىپتۇ. بۇ تىمىنى نادىرلاشقا تىگىشلىك تىما ئىكەن.
لىكىن مۇشۇ سوپى ئىشانلار ھازىرمۇ بار، بىر ۋاقىتلاردا بىر سوپىنىڭ ئاسمانغا چىققانلىقى توغرىسىدا مۇشۇ باغداشقا بىر تىما يىزىلغان. ئىزدىنىشمۇ قايسى بىر تور بەتتە ئاپاق خوجا ۋە جاللات خېنىم توغرىسىدا تىما يىزىلغاندا ئاپاق خوجىنىڭ مۇرتلىرى ئاپاق خوجىنى ئاقلاپ بىر نەرسىلەرنى يىزىپ غەۋغا بولغان. ھەتتا سەئىدىيە خانلىقىنى ئۇيغۇرلارنىڭ خانلىقى ئەمەس بەلكى مۇڭغۇللارنىڭ خانلىقى دەپ جۆيلۇپ، ئاپاق خوجا ئۇيغۇرلارنى مۇڭغۇللارنىڭ زۇلىمىدىن قۇتقۇزدى دەپ ئادەمنىڭ ئەقلىگە سىغمايدىغان گەپلەرنى قىلغان. بۇ ئاللاغا شىرىك كەلتۈرىدىغان ، ساراڭ سوپىلار ھە دەپ بەرسە يەنە سەكرەپ چىقىپ بىزنى ئاق تاغلىق ۋە قارا تاغلىق قىلغۇسى بار.