خەلقئارا سوتقا سۇنۇلغان ئىمزالىق ئەرىزنامە

beshtash

uigur يوللىغان ۋاقتى  2014-2-24 00:29
بۇ بىر ئىلمى ئىزدىنىشنى باشقىچە ياكى ئۆزگىچە ئىپادىل ...

توغرا دەيسىز.

umay

   ئەسسالامۇئەلەيكۇم 18-ئىنكاستىكى

   مەرھۇم ئالىم ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن «بالاساغۇننىڭ ئورنى مەسىلىسى ھەققىدە»نى قايسى زىددىيەتنى تاما قىلىپ يازغان بولغىدى؟ مەرھۇم زەينۇل ئاىدىن مەۋلەۋى داموللاھاجىم قايسى زىددىيەتنى تاما قىلىپ «بالاساغۇن ئاتۇشتا» دېگەن ئىمزالىق ئەرىزنامىنى يازغان بولغىدى؟ سەلەيھاجى داموللام بىلەن رەھىم مۇسا نېمە ئۈچۈن مۇشۇ داۋا بىلەن بىشكەك تۇرمىسىدە ياتقان بولغىدى؟ ئابدۇقادىر داموللام، قۇتلۇق شەۋقى، ئەھمەد زىيائىلار بالاساغۇن ئاتۇشتا دېگەن قاراشنى ئالغا سۈرۈپ كەلگەنلىكى زىددىيەتنى ئولغايتىش بولغىمىدى؟
   ياق! ياق! ھەرگىز ئۇنداق ئەمەس. تارىخى ھەقىقەتنى ئايدىڭلارشتۇرۇش ھەربىر ۋىجدانلىق ئىنساننىڭ مۇقەددەس بۇرچى.

  مەن بۇ «خەلقئارا سۇتقا سۇنۇلغان ئىمزالىق ئەرىزنامە»نى يۇقارقى ئەزىمەتلىرىنىڭ روھى دەۋىتى بىلەن نەچچە ئاي تەييارلىق قىلىپ يېزىپ چىقتىم. شۇنداقلا ئىمزا قويغۇچىلارنىڭ ئەڭ ئاخىرىغا ئەرزىمەس ئىسىم فامىلەمنى پۈتتۈم.

  ھەقىقەتنىڭ ئايدىڭلىشىشى بۈگۈنكى دۇنيادا ئىلمى مۇنازىرە ئارقىلىق بولىشى كېرەك. ئەگەر ئىلمى مۇنازىرىمۇ كار قىلمىسا، ئادالەت ھەققانىيەتنى ياقىلايدىغان مەزكۇر تىمىدا تىلغا ئالغان ئورۇنلارمۇ مەۋجۇت...

bura010

مەھمۇت قەشقرى ۋە يۈسۈپ خاس .ئەلشىر ناۋايى قاتارلق ئالىملىرىمىزنىڭ مللەت تەۋەلك مەسلىسدە ئۇيغۇر بىلەن قازاق.قرغىز.ئۈزبەك قېرىنداشلار ئوتتۇرسىدىكى ئىختىلاپ ئاز ئەمەس...ھەم بېسىقمىدى..مەركىزى ھۆكۈمەت مۇقىملق ۋە ئوتتۇرا ئاسىيادىكى سەۋەپلك بۇ ئشلارغا ئىزچىل پەرۋاسىز مۇئاملە قىلپ كەلدى..بۇ تىما يەنە باغداشتا ئوتتۇرغا چىقىپتۇ..بۇ مىئەسلىنى مىنىڭچە مۇنازىرە قلمغان ياخشى.پەقەت ھەربىر ئۇيغۇر پەرزەنتى بۇ 3نەپەر بۈيۈك ئالىمنىڭ ئۇيغۇر ئىكەنلكنى بىلپ قالسىلا بولدى..بۇ مۇنازىرە يەنە قېرىنداش مللەتلەرنىڭ  ئارىسىدىكى جىدەل مەنبەسى بۇلۇپ قالسا ياخشى بولمامدىكىن دەيمەن...ئەمدى تورداشلار قانداق ئويلاۋاتىدىكىن

tengrikut

ئنكاس يازغۇچىلار بەك ساددىمۇ قانداق؟ ئالىملارنىڭ ‹ئىمزا› قويغانلىقى گۆردىن يۇگۇرۇپ چىقىپ قولىغا قەلەم ئىلىپ ئىمزا قويدى دىگەنلىك ئەمەس. قالدۇرۇپ كەتكەن كىتاپ ماتېرياللىرى ئىمزا بولۇشقىمۇ، دەلىل ئىسپات بولۇشقىمۇ، ئالىملارنىڭ ھاياتىنى نامايان قىلىپ بىرىشكىمۇ يىتەرلىك. ھەممە نەرسىگە يۈزەكى قارىساڭلار كۈلكىگە قالىسلەر. ئابدۇشكۈر مۇھەممەت ئىمىن ھايات ۋاقتىدا قىرغىزستانغا بارغاندا بىشكەك شەھرىنىڭ توقماك رايۇنىغا جايلاشقان بۇرانا (مۇنار دىگەن سۆزنىڭ قىرغىزچىدا بۇزۇپ ئىيتىلىشى) دىگەن يەرگە بىرىپ تەتقىقات ئىلىپ بارغان. بۇرانا دىگەن يەردە بىر تال كۈزتۈش مۇنارىسىدىن باشقا نەرسە يوق.
يەنى خان ئوردىسى ياكى سارىيى، شەھەرگە خاس خارابە دىگەنلەر يوق. پەقەت قىدىمقى قاراخانىيلارنىڭ ئەسكەرلىرى تۇرىدىغان كىچىكرەك بىر گارنىزون ئىكەنلىكى مەلۇم بولغان. بۇنىڭلىق بىلەن بۇرانانى بالاساغۇن دەپ ئاتاشقا يىتەرلىك ئىسپات يوق. شۇڭا ئابدۇشكۇر مۇھەممەت ئىمىن قىدىمقى بالاساغۇننىڭ ئورنىنى بۇرانا شۇ دەپ بىكىتىشكە بولمايدۇ ، بالاساغۇن قەشقەرنىڭ ئەتراپىدىكى ئەڭ ھاۋاسى ياخشى ئورۇنغا قۇرۇلغانلىقى ئىھتىمالغا يىقىن. بۇرانا بولسا قاراخانىيلارنىڭ ئەسكەر سانغۇنلىرىنىڭ مەخسۇس تۇرالغۇسى دەپ دەلىللىگەن.

Elearner

بۇ خەرىتىدە بەكرەك دىققىتىمنى تارتقىنى ئىسكەردە سىپىلى بىلەن يەئجۈج ۋە مەجۈجىلەرنىڭ زېمىنى.
خەرىتىنى چۈشۈرۈش ئادرىسى:

yalghuz2

   ئالدى بىلەن بۇ تېمىنى يېزىپ بىز بىلەن يۈز كۆرۈشتۈرگەن قېرىندىشىمغا كۆپتىن- كۆپ رەخمەت ئېيتىمەن.
   مەن ئاجىزانە ئەقلىم بىلەن ئىككى ئېغىز پىكىر يۈرگۈزۈپ باقاي،
   « خەلقئارا سوتقا سۇنۇلغان ئىمزالىق ئەرىزنامە» ئىسىملىك بۇ ئەرىز نامە، ھۆرمەتلىك مۇھەممەد قادىرنىڭ ئارزۇسى، ئويلىغانلىرى بولۇپ، تېخى خەلقارا سوتقا سۇنۇلمىدى شۇنداقمۇ ؟
   ئابدىئۈشكۈر مۇھەممەت ئىمىن (1933- 1995) بولۇپ، ئابدۇقادىر دەموللام، ۋە قۇتلۇق شەۋقى ياشىغان ۋاقىت 1920- يىلار بىلەن 1937- يىللار. باشقا ئالىملىرىمىزنىڭ تارىخىنى ياخشى بىلمەيدىكەنمەن، ئەمما يىغىپ ئېيتقاندا بۇ ئەرىز نامىغا قول قويۇپ، ئىمزا ئاتقۇچىلار ئلگىرى- كېيىن ياشىغان بولغاچقا، بىر يەرگە كېلىپ، مۇزاكىرلىشىش ۋەئابدۇقادىر داموللام، قۇتلۇق شەۋقىلەردىن كېيىن، 1945- يىللىرى قۇرۇلغان خەلقاراسوتقا ئەرىز قىلىش  ئېھتىمالى يوق، شۇنداقمۇ؟
  ھازىر ھەر نېمە دېسىك گىپىمىزنى ئاڭلىتالمايمىز . ئاڭلىمىغاندىن كېيىن، دەيلى دېسەك ئەھۋالىمىزنى ھەممىمىز بىلىمىز. مەنچە،
    1- ئەگەر بۇ ئەرىز نامە سۇنۇلماقچى بولسا قولىدىن كېلىدىغانلار تەرىپىدىن سۇنۇلسۇن. بىزگە نېمە چۈشسە ئۈستىمىزگە چۈشكىنىنى قىلايلى.
    2- ئەگەر مەن چۈشەنمەي قېلىپ، قانداقتۇ خەلقارا سوتقا مۇشۇنداق بىر ئەرىزنامە سۇنۇلغان بولسا، سۇنۇلغان ۋاقتى، ئەرز نامىنىڭ نومۇرى، ئەرىز ئەھۋالى، مەسئۇل كىشى، ۋە بۇ ئەرز نامىغا مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنىڭ ھەممىسى ئاشكارىلانسۇن،... بۇ ئىش بىر تەرەپ بولسۇن...
   3- ئەگەر ھېچ قايسىسى بولمىسا بەزى قېرىنداشلىرىمىز دېگەندەك، مەخمۇت قەشقىرى، يۈسۈپ خاس ھاجىپ، ئېلىشىر ناۋايى قاتارلىق ئامەمشۇمۇل بۇ ئۈچ نەپەر ئالىمنىڭ ئۇيغۇر ئىكەنلىكىنى بىز ئۇيغۇر مىللىتىمىزگە، خەلقىمىزگە بىلدۈرسەك، ھازىرچە ئۇ قېرىنداش مىللەتلەر بىلەن زىددىيەتلىشىپ يۈرمىسەك ياخشىمىكىن.

uyghurghol

بۇ ئىلمىي ئەسەرمىكىن دېسە، ھەجۋىي ئەسەرگە ئوخشايدىغان بىر ئەبجەش ژانىردىكى ئەسەر بوپتۇ. ئاپتور ئۆز كۆز قاراشلىرىنى ئىلمى ئوتتۇرىغا قويماقچى بولسا خەلقئارا ئىلىم سەھنىسىدە پۇت تىرەپ تۇرغۇدەك پاكىتلىرى بىلەن دېسىلا بولىدۇ. دۇنيا تارىخىدا مۇنداق ئىلىم ئىشىدا ئەرزنامە يېزىپ سوتقا چۈشىدىغان ئىش مىسلى كۆرۈلمىگەن ئىش بوپتۇ.

qukkani

ئاپتۇرنىڭ ئىزدىنىشلىرگە كوپ تەشەككۇرلەر بولسىۇن .گەرچە بۇ ئەرىزنامە ئەمىليەتتە قەلقارا سوتقا ئىلىپ بىرلىش مۇمكىنچىلگى بەك چوڭ بولمىسمۇ بىز ئاپتۇرنىڭ ئىزدىنشىنى تۇلۇق مۇئەييەنلەشتۇرىمىز. يەنە بىر جەھەتتىن ، قارا خانلار خاندانلىقنىڭ يەنە بىر پايتەختى بالاساغۇننىڭ  ھازىرقى قىرغىزىستاننىڭ توقماق شەھرى ئىكەنلىكى مۇئەييەنلەشتۇرۇلگەن تەقدىردىمۇ ،بالاساغۇندا تۇغۇلغان ئۇلۇق ئالىممىز يۇسۇپ خاس ھاجىپنىڭ قىرغىز ئىكەنلكىنى ئسپاتلاپ بىرەلمەيدۇ .چۇنكى ئەينى ۋاقىتتە كەڭ ئوتتۇرا ئاسىيادا ياشاپ ئستىقامەت قىلىپ كلىۋاتقان غۇللۇق خەلىق ئۇيغۇر ئىكەنلكدە قىلچە شەك يوق ، بۇ نۇرغۇن تارىخى يازمىلاردىن ئاللا بۇرۇن ئسپاتلاپ چىقىلغان ھەقىقەت.بالاساغۇننى ئۇيغۇر قاراخان دولتىنىڭ پايتەختى قىلغان ئىكەن چۇقۇم بۇ شەھەرنىڭ ئاساسى ئاھالىسنىڭ ئۇيغۇر قەۋمى بولشى ئەقەللى ساۋات .ئەينى ۋاقىتتا چارۋىچىلىق ئوۋچىىلىق بىلەن شۇغۇللىندىغان قىرغىز ئاھالسىنىڭ ئۇرخۇن دەرياسىنىڭ شىمالدىكى ئورمانلاردا ياشايدىغانلىقنى تارىخ ساۋادى بار كىشلەرنىڭ ھەممىسى بىلىدۇ.قىرغىزلارنىڭ ھازىرقى قىرغىسىتانغا كۇچۇپ كىلىشى نەچچە ئەسىردىن كىينىكى ئىشلار. ئوتتۇرا ئاسيادىكى قازاق ، قىرغىز ، ئوزبەك قاتارلىق قىرنداش قەۋىملەرنىڭ ئويغۇر تارىخى شەخسلەرنىڭ زۇرقۇپ تالشىشى پەقەتلا شۇ يەردىكى ھاكىميەتنىڭ ئوينىغان ئۇيۇنلىرى ، تارىخ ئۇلارنىڭ خاتا قىلغانلىقنى ھامان ئسپاتلايدۇ !