مانداق لەقەملەرمۇ بار

yatmix

                                                            

   

مانداق لەقەملەرمۇ بار

     ئەسسالامۇئەلەيكۇم قېرىنداشلار
مەن ئالدىنقى تىمامدا«مانداقمۇ يەرناملىرى بار»بەزى ئۇنتۇلۇشقا يۈز تۇتقانيەرناملىرىنى يازغانىدىم ،قارىسام دوستلارنىڭ قىزغىنلىقى ناھايىتى يۇقۇرى.شۇڭا مەن بۈگۈن «ئۇيغۇر لەقەملىرى»دېگەن بۇ تىمىنى ئاچتىم،بولسا قالدى قېرىنداشلارمۇ ئۆزجەمەتەنىڭ ياكى مەھەللە تۇنۇشلىرىنىڭ «لەقەم»لىرىنىدەپ باقسا، بولسا نېمە ئۈچۈن شۇنداق لەقەم بىلەن ئاتالغانلىقىنڭ تارىخىنى بىلسە ئىنكاس شەكلىدە يزىپ قويسا دېگەن ئۈمىتتە مەن.
  1.يەرجاي ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
   قۇمۇل ،چىرا، ئەنجان،لەلىك،لوپلاغ،گەمە،قاراغوجا،قورول،پەرەڭ.كۇچا،قېقى،بومباي،بۇخارا،قەشقەرى.....
2.دەل-دەرەخ،ئۆسۈملۈك ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
   مۇناقى،ماش،مەدەك،خۇخا(تىكەن)،چىلىگ،زىرە،پۇرچاق،ئۈجمە،لازا،سامساق،پاسار،قاراگۈل....
3.ھايۋان ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
   ئەكەچ،موزاي،بويناق،ئېشەك،توشقان،توپاق،قۇمچاق(پاقا)،مايمۇن،چوشقا،چۈجە،تايلاق،ئېيىق،تېكە،قوچقار،ھاڭگى،مىش(مۈشۈك)،جاندا،مۇغا،يوغا،چاشقان.....
4.ھۈنەر-سەنئەت ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
  خارەت(ياغاچچى)كالىچى،بۇياغچى،تىرىچى،سۇپۇنچى،ساتراچ،قويچى،ياغچى،دەتتىكام،بۆزچى(بۆچچى)قالۇنچى،كىگىزچى،مىسكەر،مىراب،خالۋاپ،بېدىك،رەۋەندە،سارايۋەن،......
5.قۇش ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
   ھۆپۈپ،سا،توغاي،قالغاچ،سۈندۈك،كاككۇك،تۆمۈر خوراز،قاغا،.........
6.بەدەن ئەزالىرىدىنكەلگەن لەقەملەر
   جىگەر،چېكە،تۆش،كاناي،قۇساق،پاچاق،قاڭشا،چوقا،پەللەك،تاپان،يوغان باش،بەز،......
7.ھاقارەت سۆزلىرىدىن  كەلگەن لەقەملەر
  چىچقاق،ياقىسى پوق..
8.سۈپەت سۆزلىرىدىن  كەلگەن لەقەملەر
   ئۇزۇن،قىران،قارىۋاش،ئاچچىق،چاۋاش،پاكا(پاكار)،سالپى،ياغلاش،بودەك،تولاش،سوقا،سىدام،خاپان،شىلاشتوڭ سويما،كۇس،ئالا مايمۇن ، قىڭى ، نەشتە ، سەتەڭ ، شىغا، چىركىن، كالا كۆز....
  9.نەرسە -كېرەك ناملىرىدىن كەلگەن لەقەملەر
    ھارۋا،وغا،غالتەك،ناۋات،كۇلا،غەلۋى،نەشە،ماتاڭ،ئۆتەك،ماياق،شاكال،داڭقان،كالتەك،ئەگۈنە،ياڭاق،نوگايخادا،تاماق،مونچاق،باسماق،قاپاق،داراڭگى،گومەن،زاغرا،سوك، تەلپەك،غادىراڭ،كۈمەچ،پاخال....
  .10مىجەز خاراكتىرنى ئاساس قىلغان لەقەملەر
    كاداڭ،يالغانچى،غېرىب،كاللىكو(دۆت)،خوررەك،تەتۈر،تاكان(بۇ نېمە مەنىسىدە؟)،گىجىڭ(تەرسا)،گىرىسەپرا،كۇرۇك،ساخۇ(دۆت)،دودەن(گەپ ئاڭلىماس)،تىك-تىك ، دەڭگىرەك،قاشاڭ.......
  11.جىسمانىي ئەيىب ئاساس قىلغان لەقەملەر
    كۇسا،كۆك كۆز،كۇكاچ،قورىماق،پەشتاق،پاناق،كۇدەك،دوك،تەيتاق،پاڭ.چۇلاق،
  12.ئېنىقسىز سۆزلەردىن كەلگەن سۆزلەر
    نەۋرەش،دۇگان،ساراچ،مۇتاق،توپپىش،سارام،تالەي،كاۋۇل،جاغال،جاۋا،كا،پىژ،رىپەك،كوت،،چا،باڭگازاماق،لەپ،ماچاق،ئاسماق،شىرىق،بوزەك،جان،ۋاتەك،غالدا،تاڭتۇر، شالدۇك،شاك،نەخ،قوداي،پەيخۇن
  باشقىلار
      تۇڭگان،پاخمىجان،شەيتان،ماز،ھاللاڭ،رەئىس،سوپى،پەييى،سۇنجاڭ،شەيىخ،ئەرەب،ياڭزا،بوران،جىن،قالماق،چېرىك،شاڭزۇڭ،دوغا،خەلپە،ئىشان.....
«چەرچەننىڭ تارىخى،مەدەنىيىت"ناملىق كىتاپتىن ئېلىندى.
______________________________________________________
قېنى دوستلار ھەممىمىز ئۆزجەمەتەنىڭ ياكى مەھەللە تۇنۇشلىرىنىڭ «لەقەم»لىرىنى
دەپ باقسا، بولسا نېمە ئۈچۈن شۇنداق لەقەم بىلەن ئاتالغانلىقىنڭ تارىخىنى
بىلسە ئىنكاس شەكلىدە يزىپ قويسا دېگەن ئۈمىتتە مەن.

erturk

مۇنداق لەقەملەرمۇ بار

sutapanqisi

كەچۈرۈڭ، بىراۋنىڭ لەقىمىنى دىسەم گۇناھ بولىشىدىن قورقىمەن، شۇڭا ھىچنىمە يازغۇم كەلمىدى،ئاللاھ سىزنى نا ئۈمۈت قويمىغاي...

eli

مۇمداق لەقەملەرمۇ بار : تايغان ،ئۆچكە ،تۈلكە ،ھاڭگا ،شىرە ، پوستەك ،زاغرا ،كاۋاپ ،تەدان.كۇررەك ،ئىككى چىش ،تاكان ،قۇشقاچ ،چەلىك ،گوپ ،قوداي ،سېرىق ، نىىمە ئۈچۈن مۇشۇنداق ئاتالغانلىقىنى مەن بىلمەيمەن ،لېكىن مۇشۇ لەقەملىك ئادەملەر بىلەن مەن بىر يەرلىك ،ئەلۋەتتە ،مېنىڭ تارىخىي لىقىمىممۇ مۇشۇنىڭ ئىچىدە،

eli

يەنە باركەن : پەرتەك ، موزەك ،ھۈمچۈك ،خەلپەت ،دەندان ،توپاق ،مۇزدوز،كاداڭ ،دۈمبەك،پاۋان (پالۋان)،ھۆپۆپ،قۇش،چاشقان ،تاكان،قاتاڭ،ھازىر،ياغچى،بوتتاڭ،

eli

بۇ تېمىنى يازغان چەرچەنلىك يولداش مەن بىلەن بىر يەرلىككەن.

xatmen

مەن تونۇيدىغان لەقىمى بار كىشىلەر :

مۇتەللىپ جاڭسۇ
مۇرادىل موزاي
ئەنۋەر ماڭدا
ئەكپەر پاپا
ھەسەن جاڭخۇ
نۇرمەمەت گو كۆز
سەمەت سىلىق
ئابلىز داگازا
تۇرسۇن تاڭلويا
ئالىم دەنلەن
داۋۇت ناۋاي
ئالىم گىتتار

بىزنىڭ بۇيەردىكىلەرنىڭ لەقىمى خەنزۇ تىلىنىڭ ھۇجۇمىغا ئېغىر ئۇچراپتۇ .

nijat0220

     لەقەمنىڭ تۈرلىرى كۆپ بۇلۇپ، باشقىلارنىڭ جىسمانىي ئاجىزلىقلىرىنى كەمسىتىش خاراكتىردىكى لەقەمدىن باشقىلىرى ئىجابىي رول ئوينايدۇ، ھەتتا بىر جەممەتنىڭ فامىلىسىغا ئايلىنىپ كەتكەنلىرىمۇ ئۇچرايدۇ...