دۇنيادىكى تىللارنىڭ ئىشلىتىش رەت تەرتىۋى

a.kaxkiriy

ئۇيغۇر تىلى ھازىر جۇڭگۇدا ئىككىنچى چوڭ تىل ھېسابلىنىدۇ. تۇڭگان، مانجۇر، جۇاڭزۇلارنىڭ نوپۇسى ئۇيغۇرنىڭكىدىن كۆپ بولسىمۇ، تۇڭگاننىڭ تىلى يوق. مانجۇر تىلى  يوقۇلۇش ئالدىدىكى تىل، 2009- يىلى ب د ت مانجۇر تىلىغا سېرىق سىزىقلىق ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەن. مانجۇرلارمۇ دەپتەردە سانى بار جىمسى يوق ھالغا كېلىپ قالدى. ئۇلارغا ئاپتۇنومىيە ھوقۇقىمۇ بېرىلمىگەچكە ئۆزىنى ساقلاپ قېلىشىمۇ تەس بولىۋاتىدۇ. جۇاڭزۇ تىلىمۇ ئانچە ئىشلىتىلمەيدۇ. جۇاڭلار خەنزۇۋانلىشىپ كېتىپ بارىدۇ. بۇ تىلمۇ يېقىن كەلگۈسىدە ئۆلگەن تىللار قاتارىدىن ئورۇن ئالىدۇ.

a.kaxkiriy

تەكرار    يوللىنىپ قاپتۇ

a.kaxkiriy

رۇسىيە دەۋرى، سوۋىت دەۋرى ۋە زامانىمىزدا ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئۇيغۇرنىڭ سانى ئېنىق ئېلان قىلىنمايدۇ، ھەر قايسى دەۋرلەردە ئېلان قىلىنغان سان بىر بىرى بىلەن زىددىيەتلىك.
رەھمەتلىك چاقچاقچى تۇداخۇننىڭ  بويى ئۆسسە ئۆسىدۇكى، ئوتتۇرا ئاسىيا ئۇيغۇرلىرىنىڭ سانى ئۆسمەيدۇ.

dolataogli

dolataogli يوللىغان ۋاقتى  2013-4-27 09:46
ھەي دۇنيا بويىچە ئىشىلتىش سانى جەھەتتە 61- ئورۇندا تۇرى ...

ئەسكەرتكىنىڭىزگە كۆپ رەھمەت.

attila

نەبىجان تۇرسۇننىڭ «موسكىۋا خىياللىرى» دا ئۇيغۇرلارنى نوپۇس جەھەتتىن 94-ئورۇندا تۇرىدۇ دەپ يازغان. ئارسلان ئابدۇللا ئەپەندى «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى» ناملىق كىتابتا ئۇيغۇر  تىلىنى ئىشلىتىلىش جەھەتتىن 72-ئورۇندا تۇرىدۇ دەپ يازغان. بەلكىم ئارسلان ئابدۇللا ئەپەندىم خەنلەرگە ئوخشاش ئايرىم تۇغقان تىللارغا ئىگە بەزى مىللەتلەرنىڭ كونكېرت مىللىي پەرقىنى بۇ يازمىدەك ئايرىمىغان بولىشى مۈمكىن. تۈركىيەدىكى ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتچىسى سۇلتان مەھمۇد قەشقەرلى ئەپەندىنىڭ «مودارېن (ھازىرقى زامان) ئۇيغۇر تىلى» ناملىق كىتابىنىڭ كىرىش سۆز قىسىمىدا ئۇيغۇرنىڭ نوپۇسىنى 24 مىليۇن (28 مىليۇن دېگەن بولىشىمۇ مۈمكىن. 1992-يىلى كۆرگەن بولغاچقا تازا ئېسىمدە قالماپتۇ) دەپ ئالغان. 2009-يىلى 11-ئايدا شىنجاڭ رادىيوسىدىن جۇڭگودىكى ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسىنى 10 مىليۇندىن ئاشتى دەپ ئاڭلىدىم.

oguzhan

    دۆلىتىمىزدە  ئۇيغۇرلار  نەشىريات  ،  ئۈن - سىن  ۋە  كىتاپ  بۇيۇملار  جەھەتتە  يەنى  كىتاپ  ئوقۇيدىغانلار  جەھەتتە  ،  كىشى  بېشىغا  توغرا  كېلىدىغان  نىسبەت  بويىچە  بىرىنجى  ئورۇندا  تۇرىدۇ  .   
   
      ئەتىراپىڭىزغا  قارىسىڭىز  ئۇيغۇرلار  كىتاپ  ئوقۇمايدىغاندەكلا  كۆرۈندۇ  ،  ئەمما  ئېلىمىزدە  نىسبەتلەشتۈرسە  ئالدىنقى  قاتاردا  تۇرىمىز  ،  كىتاپ  نەشىر  بۇيۇملىرىمىز  ئازدەك  بىلىندۇ  ئەمما  نىسبەتلەشتۇرسەك  يەنىلا  ئالدىنقى  ئورۇندا  .   56  مىللەت  ئىچىدە  ژورنال ،  كىتاپ  ،  گېزىت  ۋە  ئۈن - سىن  قاتارلىقلاردا  خەنزۇلاردىن كېيىنلا  تۇرىمىز  ئەمما  نىسبەتلەشتۈرسە  بىز  ئەڭ  ئالدىدا  تۇرىمىز  ،   دۆلىتىمىزدە  گەرچە  بىز  ئاز سانلىق  بولساقمۇ  ئۆز  تىل  يېزىقىدىكى  نەشىرىيات  جەھەتتە  كىشى  بېشىغا  توغرا  كېلىدىغان  نىسبەتتە  بىز  بىرىنجى  ئورۇندا .........     ساندا  جىق  بولسىلا  ھىساپ  ئەمەس  .  

    بىزنىڭ  ئۆيدە  ئون  ئادەم  بار  ،  تۆت  ماشىنىمىز  بار  ،  خوشنىلارنىڭ  ئاران  ئۈچ  ماشىنىسى  بار   ئۇلار  ئۇچ  ئادەم  .  بىزنىڭ  ماشىنا  جىقمۇ  ياكى  خوشنىلارنىڭمۇ ؟

BADBOY

باشقىلار بىزنى ئاز سانلىق دەپ تەشۋىق قىلسا بىزمۇ تەڭ ئۇزىمىزنى ئاز سانلىق دەپ يۇرمەيلى دوسلا .... ئۇيغۇر دىيارىدا ئۇيغۇرنىڭ نۇپۇسى 1- ئورۇندا تۇرىدۇ ... گەرچە بىزنى جۇڭگۇ نۇپۇسىغا سېلىشتۇرۇپ ئاز سانلىق دەپ بىزنى ئاز كورسۇتۇپ روھىمىزنى سۇندۇرماقچى بۇلۇشقان بىلەن  ئەمىلىيەتتە بىز ئۇزىمىز ياشاۋاتقان ئۇيغۇر دىيارىدا كوپ سانلىق .. بىز نەدە ياشاۋاتىمىز .. ؟ ئۇيغۇر دىيارىدا ....  ئۇنداقتا  كىملەر كوپ سانلىق .. ؟؟ ..ئۇيغۇرلار .... دىمەك بىز  كوپ سانلىق ... ئۇنداق بولغان ئىكەن بىزنىڭ ئۇيغۇر تىلى بۇ رايۇندا ئۇستۇن ئورۇندا تۇرىدۇ ... شۇنداققۇ ۋىۋىسكىلاردا كورىمىزغۇ گەرچە باشقىلار بىزنىى كوزگە ئىلماي ئۇيغۇرچە خەتلەرنى خاتا يىزىپ پۇچەكلەشتۇرىۋاتكەن بولسىمۇ ... ئۇيغۇرچە خەتلەر ھامان خىتتايچە خەتنىڭ ئۇستىگە يىزىلىدۇ ....ئەپسۇسۇ باشقىلارنىڭ دەپسەندە قىلىشىغا ئۇچۇرىغان بولساقمۇ  شۇنچىلىك بىر ئىشتىنمۇ بىزنىڭ بۇ زىمىندىكى ھەق ھوقوقىمىزنىڭ ھامان  باشقىلارنىڭكىدىن يۇقۇرى تۇرىدىغانلىقىنى بىلەلەيمىز .. بىز ئاز سانلىق ئەمەس بۇزىمىندا بىز كوپ سانلىق ...يەنى بۇزىمىننىڭ يەرلىك خوجايىنلىرى ..... بىز ئۆز زىمىنىمىزغا ئىگە چىقىشىمىز كىرەك.... بىز ئىنسانى ھەق ھوقوقىمىزغا ئىگە چىقىشىمىز كىرەك ... بىز ئۇزۇندىن بىرى ئۇيغۇر بۇلۇپ يارالغانلىقىمىزدىن تارىختا ئەجداتلىرىمىزنىڭ شانلىق تارىخى بولغانلىغىدىن ئۇيغۇرلىغىمىزدىن پەخىرلىنىپ ياشاپ كەلدۇق ... بۇ ئۇيغۇر دىگەن ئىسىمدىن پەخىرلەندۇق ھەم نۇرغۇن قىيىنچىلىقلارغا يۇلۇقساقمۇ مۇشۇ ئىسىم تۇپەيلى ئۇزىمىزنى يۇقۇتۇپ قويماي تىك مەغرۇر ياشاپ كەلدۇق... ئەمدى بۇ ئۇيغۇر دىگەن ئىسىمنىڭ بىزدىن پەخىرلىنىدىغان ۋاخىتى كەلدى ... سەھنە ئالماشتى .. بۇرۇن بىز تاماشىبىن بۇلۇشقان بولساق ... ئەمدى بىز سەھنىگە چۇشۇپ ھەرخىل روللاردا ئارتىس بۇلىشىۋاتىمىز ... پەستە ئۇيغۇر دىگەن بۇ ئىسىم تاماشىبىن بۇلىۋاتىدۇ .. ... ئۇنداقتا بىز نەچچە ۋاقىتتىن بىرى پەخىرلىنىپ كىلىۋاتقان ھەم ھازىر تاماشىبىنلار قاتارىدا ئولتۇرغان شۇ ئۇيغۇرنى چىن دىلىدىن بىزدىن پەخىرلىنەلەيدىغان قىلالامدۇق .... ؟؟

dolataogli

dolataogli يوللىغان ۋاقتى  2013-4-27 23:27
ئەسكەرتكىنىڭىزگە كۆپ رەھمەت.

خاتا كېتىپتۇ.

arkzat

تىل ھەققىدە گەپ بولىۋاتقان ئىكەن، نېمىلا بولمىسۇن«ئىنگىلىس تىلى»دەپ ئەمەس، ئېنگىلىز تىلى  دەپ توغرا ئاتايلى، شۇنداق يازايلى!!!  چۈنكى ئانا تىلمىز ھەر قانداق ئاتالغۇنى توغرا ئىپادىلەشكە قادىر!
  ھەيرانمەن: تېما يوللىغۇچىلارغۇ شۇنداق خاتا يوللىسۇن، باشقۇرغۇچى نامى بار ئەمەلدارلار نېمىنى باشقۇرىدىغاندۇ؟!!!!
   ئىملا-ساپا مەسىلىسى!

yitimbala

banker625 يوللىغان ۋاقتى  2013-4-27 11:34
ئۇنداق سىياسەتلەرنى ھەرگىزمۇ بىزگە بىلىۋال دەپ ئەكىل ...

سىز قەشقەردە بۇلسىڭىز ئۇنداق دىممەيتىڭڭىز ھەقاچان !