مىنكاۋخەن قىزنىڭ ناماز ئوقۇشى

              يازلىق تەتىل ۋاقىتلىرى ئىدى . بىر كۈنى بىر دوستۇمنىڭ ئۆيىگە باردىم ، ئىشكتىن كىرىشىمگىلا ،ئۇ « ھۈش ، ئۈنلۈك گەپ قىلما ، ئاچام ناماز ئوقىۋاتىدۇ » دىدى ھەم ئىشىكنى ئىشارەت قىلدى ، شۇنىڭ بىلەن سىرتقا چىقتۇق . ھەيرانلىقىمنى باسالماي :
_ قايسى ئاچاڭ ؟ – دەپ سورىدىم .
_ مىنىىڭ شۇ بىرلا ئاچام بار ، بىلمەيدىغاندەك سورايسەنغۇ .
_ شۇ دەيمەن ، ئاچاڭ ناماز ئوقامدا ؟ ئۇ مىنكاۋخەن تۇرسا ؟
_ باشتا سەنلا ئەمەس مەنمۇ ھەيران قالغان ، دادام – ئاپاملارمۇ ئىشەنمىگەن . بولدى ، يۈرە ، ئۆيگە كىرەيلى ، بۇ كەمگە ئاچاممۇ ناماز ئوقۇپ بولدىمىكىن .
دەرۋەقە ، ئۆيگە كىرگەن چىغىمىىزدا ،ئاچىسىى ئەمدى مىھمانخانا ئۆيگە چىقىپ تۇرغانىكەن . ئۇ مىنى كۆرۈپلا :
_ ۋۇي ، ئەسلى مىھرىبان كەپتىكەنغۇ ، – دىدى .
_ ياخشىمۇسىز مۇكەررەم ئاچا ، – دىدىم مەن . دوستۇم :
_ ئىككىڭلار پاراڭلىشىپ ئولتۇرۇپ تۇرۇڭلار ، مەن چىقىپ كۆكتات ئەكىلەي ، – دەپ چىقىپ كەتتى .
مەن ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ كىيىمىگە دىھقەت قىلدىم ، ئۇزۇن يەڭ ئاق مايكا ، قارا تەنتەربىيە ئىشتىنى كىيىپ ، ياغلىقنى كەينىگە چىگىۋالغانىدى.
_ چاي ئىچىڭ ، – دەپ بىر ئىستاكان چاينى سۇندى مۇكەررەم ئاچام .
_ مۇنەۋەردىن ئاڭلىسام ناماز ئوقۇۋىتىپسىز ؟ – دەپ تۈزلا سورىۋەتتىم ھەيرانلىقىمنى باسالماي .
_ ھەئە ، – دىدى ئۇ ، – يېرىم يىلدىن ئاشتى ، سىز ئىچكىرىگە كەتكەچكە بىلمەيسىز ، دەسلەپكى تۆت ئايدا كۈندە بىر ۋاق ئوقۇدۇم ، ئىككى ئايدىن ئاشتى ، بەش ۋاق ئوقۇۋاتىمەن . يۈرۈڭ ھۇجرامغا كىرەيلى ، سىزگە ئوقۇۋاتقان كىتابلىرىمنى كۆرسىتىپ قوياي ، – دەپ مىنى ھۇجرىسىغا باشلىدى .
_ قاراڭ ھازىر مۇشۇ« 富乐智慧»(«قۇتادغۇبىلىگ » نىڭ خەنزۇچە نۇسخىسى ) كىتابنى ئوقۇۋاتىمەن ، نۇرغۇن خاتىرىمۇ قالدۇردۇم تىخى ، – دەپ كىتابنى ماڭا سۇندى ،- يەنە «古兰经» ( « قۇرئان – كەرىم » نىڭ خەنزۇچە نۇسخىسى )نىمۇ سىتىۋالدىم ، كۆرۈپ باقاي دەيمەن.
_ بەك ياخشى بوپتۇ ، ناھايتتى ياخشى ئويلاپسىز، سىزدىن بىر ئىشنى سوراپ باقسام بولارمۇ ، سىز قانداق قىلىپ ناماز ئوقۇشنى باشلاپ قالدىڭىز ؟
_ بۇ سوئالنى نۇرغۇن ئادەم مەندىن سوراپ كەتكەنىدى ، مەن ئۇلارغا « شۇنداق قىلىشقا تىگىشلىك ئەمەسمۇ » دەپلا جاۋاب بەرگەن، سىزگە تەپسىلىي دەپ بىرەي ، – دەپ ھىكايىسىنى باشلىدى ئۇ .
مىنىڭ دادام – ئاپام ھەر ئىككىسى مىنكاۋخەن بولۇپ ، نىفىتلىكتە خىزمەت قىلاتتى . بۇ يەردە دادام – ئاپامنىڭ خىزمەتداشلىرىمۇ ساپلا خەنزۇ بولغاچقا ، مەنمۇ كىچىكىمدىن خەنزۇ بالىلار بىلەن ئويناپ چوڭ بولدۇم ، ھەم خەنزۇ مەكتەپتە ئوقۇدۇم . سىڭلىم بولسا چوڭ ئانامنىڭ يىنىدا چوڭ بولدى . تاكى تولۇق ئوتتۇرىنى پۈتتۈرگىچە ، ئۇيغۇرچىنى ئانچە بىلىپ كەتمەيتتىم . پەقەت تەتىلدە چوڭ ئانامنىڭ ئۆيىگە بارغاندىلا ، ئاز – تولا ئۇيغۇرچە سۆزلەيتتىم . ئىسىڭىزدە بارمىكىن ، مەن تولۇق 3-يىللىقنى پۈتتۈرگەن تەتىلدە ، چوڭ ئانامنىڭ ئۆيىگە بارغان ھەم شۇ چاغدا سىزنى تۇنجى قىتىم كۆرگەنىدىم . سىز سىڭلىم بىلەن ئوينىغىلى كەپتىكەنسىز . سىز شۇ چاغدا « ئاچا – سىڭىل ئىككىڭلارنىڭ ئىسمى مۇكەررەم ، مۇنەۋەر ئىكەن . بىرىڭلارنىڭ مەككە – مۇكەررەم ، يەنە بىرىڭلارنىڭ مەدىنە – مۇنەۋەركەن ، نىمىدىگەن پەيزى » دىگەنتىڭىز ، مەن شۇ چاغدا گىپىڭىزنى قەتئىي چۈشەنمەپتىكەنمەن .
كىيىن ئىچكىرىگە ئالىي مەكتەپكە ئوقۇغىلى باردىم . مەن شۇ يەردە بىر ئۇيغۇر يىگىت بىلەن تونۇشۇپ قالدىم ، ۋە ئۇنىڭ سەۋەبى بىلەن ناماز ئوقۇشنى ئۆگەندىم .داۋامى مەن ئالىي مەكتەپنەڭ 2 – يىللىقىغا چىققان ۋاقىتلار ئىدى ، بىر كۈنى ساۋاغداشلىرىم بىلەن باشقا بىر فاكۇلتىتنىڭ كەچلىك كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتىگە قاتناشتۇق ، پائالىيەتتە بىر ئۇيغۇر يىگىت ساتتار چىلىپ مۇقام ئېيتىپ بەردى . ئەسلى بىلسەم ئۇ مۇشۇ مەكتەپنىڭ xxفاكۇلتتىنىڭ 3-يىللىقىدا ئوقۇيدىكەن . كىيىن باشقىلار ئۇنى بىر ئۇيغۇر ئۇسۇلى ئويناپ بىرىشكە تەكلىپ قىلدى ، ئۇ ئەتراپقا بىر تەكشى كۆز يۈگۈركەندىن كىيىن ، مىنىڭ ئالدىمغا كىلىپ :
_ ئەسسالامۇ – ئەلەيكۇم ، – دىدى . نىمە دېيىشىمنى بىلەلمەي ، خىجىللىقتىن يۈزلىرىم قىزىرىپ كەتتى ، چۈنكى مەن ئەينى چاغدا،
« ئەسسالامۇ – ئەلەيكۇم » غا « ۋەئەلەيكۇم – ئەسسالام » دەپ جاۋاب قايتۇرۇشنى دەماللىققا ئېسىمگە ئالالمىدىم ، ئەسلىگەندەك قىلغان بولساممۇ ، لېكىن دەپ ئادەتلەنمىگەچكە ئاغزىمغا كەلمىدى . ئۇ يىگىت يەنە :
_ سىز ئۇيغۇرمۇ ؟ – دەپ سورىدى . مەن گەپ قىلماي بېشىمنى لىڭشىتتىم . ئۇ يىگىت كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ :
_ كەچۈرۈڭ ، ماڭا بىر ياردەم قىلغان بولسڭىز ، ئۇلار ماڭا بىر ئۇسۇل ئويناپ بىرىسەن دەپ تۇرۇۋالدى ، قارىسام چىرايىڭىزدىن ئۇيغۇر ئىكەنلىكىڭىز چىقىپلا تۇرىدۇ . ئۇسۇلنى ئىككىمىز بىللە ئوينىساق دىدى ،- دىدى .
« ئۇھ » يۈرىكىم ئورنىغا چۈشتى ، مەن چوڭ ئانامنىڭ ئۆيىگە بارغاندا سىڭلىمدىن ئۇيغۇرچە ئۇسۇل ئويناشنى ئۆگىنىۋالغان ، ھەم يامان ئەمەس ئوينايتتىم . مەن بېشىمنى لىڭشىتىپ ئويناشنى خالايدىغانلىقىمنى بىلدۈردۈم. شۇنداق قىلىپ بىز ئىككىمىز بىر مەيدان ئۇيغۇرچە ئۇسۇل ئوينىدۇق . كىيىن بىر – بىرىمىزنىڭ يانفۇن نۇمۇرىنى كىرگۈۋىلىپ خوشلاشتۇق .
شۇندىن كىيىن بىز دائىم ئۇچرىشىپ تۇرىدىغان بولدۇق ، ئۇ مىنىڭ ئۇيغۇرچىنى تازا ياخشى سۆزلىيەلمەيدىغانلىقىمنى ئۇققاندىن كىيىن ، ماڭا ئۇيغۇرچە ئۆگىتىپ قويىدىغان بولدى . مەن ناھايتتى تىز ئىلگىرلىدىم . ئۇچرىشىش جەريانىدا ئۇنىڭ ئاساسىي ئەھۋالىدىن خەۋەردار بولدۇم ، ئۇ بەش ۋاق ناماز ئوقۇيتتى ، دەرىسى شۇنچە ئالدىراش بولسىمۇ ، بىرەر ۋاق نامازنى تەرك ئەتمەيتتى . ئۇنىڭ گەرچە مىنكاۋخەن بولسىمۇ ، دىننىي ئىتىقادىنىڭ شۇنداق كۈچلۈك بولشى مىنى ھەيران قالدۇراتتى . ئۇنىڭ تەسىرىدە مەن يۈرۈش – تۇرۇش ، كىيىنىش ھالىتىمنى ئۆزگەرتتىم . مەن بىلەن پاراڭلاشقاندا ، زادىلا خەنزۇچە سۆزلىمەيتتى ، بۇ تىلنى ئۆگىنىشىمىز ۋە مۇشۇ تىلدا ئوقۇشىمىز ئامالسىزلىقتىن بولغان دەيتتى . ئۇ ماڭا ئۇيغۇرچە خەت يېزىشنى ئۆگىنىۋىلىشىمنى تەشەببۇس قىلدى ھەم ئۆگىتىپ قويماقچى بولدى ، لېكىن بىر ئوقۇش يىلى تىزلا ئاخىرلىشىپ ، ئۇ 4 – يىللىقنىڭ ، مەن بولسام3 – يىللىقنىڭ ئوقۇغۇچىسى بولۇپ قالدۇق . ئۇيغۇرچە خەت يېزىشنى ئۆگىنىشكە زادىلا ۋاقىت چىقىرالمىدىم.
مەن ئۇنىڭ ھەربىر ئىشلىرىغا قايىل ئىدىم ، سۆزلىرىنى ئاڭلىسام – ئاڭلىسام ئاڭلىغۇم كىلەتتى ، بىز ھەر قىتىم پاراڭلاشقاندا ئۇ ئىسلام دىنى توغرىلىق ، مۇھەممەت ئەلەيھىسالام توغرىلىق ، يەنە يۈسۈپ خاس ھاجىپ ۋە ئۇنىڭ « قۇتادغۇبىلىگ » دىگەن ئەسرى توغرىلىق يەنە مەھمۇد قەشقەرىي ۋە « تۈركىي تىللار دىۋانى » توغرىلىق سۆزلەپ بىرەتتى . مۇسۇلمانلار نىمىلەرنى قىلىشى ، نىمىلەرنى قىلماسلىقى كىرەكلىكى توغرىسىدا ، ناماز ئوقۇشنىڭ ئىككى دۇنيالىقتىكى ساۋابى توغرىسىدا قىلغان سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئۆزۈمدىن بەك نومۇس قىلىدىغان بوپ قالدىم . ھەمدە ناماز ئوقۇشنى ئۆگىنىش قارارىغا كەلدىم .
بىر كۈنى ئۇنىڭغا بۇ ئويلىرىمنى ئېيتىۋىدىم ، ئۇ بەك خۇشال بولدى ، ئۇ ماڭا ناماز ئوقىغاندا ئوقۇيدىغان بىر قانچە ئايەت – سۈرىلەرنى ئوقۇلىشى بويىچە ئىنگىلىزچە قىلىپ يىزىپ بەردى . تاھارەت ئىلىش ، سەجدە قىلىش قاتارلىقلارنى باسقۇچ بويىچە بىرمۇ- بىر قىلىپ ، خەنزۇچە تەپسىلىي يېزىپ بەردى ، ھەمدە ناماز توغرىسىدا خەنزۇچە يېزىلغان (خۇيزۇلار ئىشلىتىدىغىنى بولسا كىرەك ) بىر قانچە كىتابنى تېپىپ بەردى . قولۇمدىكى « قۇتادغۇبىلىگ »نىڭ خەنزۇچە نۇسخسىنىمۇ ئۇ شۇ چاغدا بەرگەن .
دەسلەپتە كۈنىگە بىر ۋاق ، يەنى ئەتىگەنلىكىلا ئوقۇدۇم ، ئوقىغاندىمۇ دەپتەرگە قاراپ تۇرۇپ ئۇنىڭ يېزىپ بەرگەنلىرى بويىچە قىلاتتىم.
ئەڭ دەسلەپتە بامدات ئوقۇشۇم ئۈچۈن بىر سائەت ۋاقىت سەرپ قىلغاندىم ، كىيىن بارا – بارا سۈرىلەرنى يادقا ئىلىۋالدىم ، بىر ۋاق ناماز تۇرمۇشۇمنىڭ بىر قىسمىغا ئايلاندى . ئۇ ۋاقتى بولسىلا مىنى ئىزدەپ ماڭا ئايەت ئۆگىتىپ قوياتتى . ئەلۋەتتە ، مەن ئۇنىڭمۇ تۇرمۇشۇمنىڭ بىر قىسمىغا ئايلىنىپ قالغانلقىنى سەزدىم .
ئۇ بۇ يىل ئوقۇش پۈتتۈرەتتى ، مەن ئۇنىڭمۇ مىنى ياخشى كۆرىشىنى ، ماڭا كۆڭۈل ئىزھار قىلىشىنى ئۈمىد قىلاتتىم ، لىكىن دائىم بىز ئۇچراشقاندا ، ئۇ يەنىلا داۋاملىق دىن توغرىلىق ، مىللەت توغرىلىق سۆزلەييتى ، مەن ئۆز خىيالىمنى ئۇنتۇپ بېرىلىپ ئاڭلايتتىم ، ئۇنىڭ توختاپ قالماي سۆزلىشىنى ئۈمىد قىلاتتىم ، ئۇنىڭ قىلغان ھەربىر سۆزىنى كاللامغا ئويۇۋالغۇم كىلەتتى . ئۇ بىر كۈنى مىنىڭدىن :
_ بىر ۋاق ناماز ئوقۇشنى داۋاملاشتۇرىۋەرمەكچىمۇ سىز ،- دەپ سوراپ قالدى .
_ سۆزىڭىزنى چۈشىنەلمىدىم ، – دىدىم مەن ، چۈنكى ئۇنىڭ نىمە دىمەكچى بولغانلىقىنى ھەقىقەتەنمۇ چۈشىنەلمىگەندىم .
_ دىمەكچىمەنكى ، بىر ۋاق نامازنى بەش ۋاققا ئۆزگەرتىشنى ، يەنى بەش ۋاق ناماز ئوقۇشنى ئويلاشمىدىڭىزمۇ ؟
_ سىزنىڭچە مەن قىلالارمەنمۇ ؟ – ئىككىلىنىپ سورىدىم مەن .
_ ئەخمەق قىز ، نىمىشقا قىلالمىغۇدەكسىز ، يەنە ئىككى ئايدىن كىيىن ئوقۇش پۈتتۈرۈپ بۇ مەكتەپتىن كىتىمەن ، مەن كەتكۈچە سىزگە بەش ۋاق ئوقۇشنى ئۆگىتىپ قوياي دىگەن نىيىتىم بار ئىدى .
_ ئەلۋەتتە ئۆگەنگۈم بار ، بۇرۇنمۇ ئويلىغان ، بىراق سىز بەك ئالدىراش تۇرسىڭىز ، سىزنى ئاۋارە قىلىپ قويارمەنمۇ؟
_ بىراۋغا ناماز ئۆگىتىش ناھايتتى ساۋابلىق ئىش ، بۇ ساۋابلىق ئۈچۈن قانچە ئاۋارە بولسام ئەرزىيدۇ ، – دىدى ئۇ .
شۇنداق قىلىپ ، نەچچە كۈندىن كىيىن ، بەش ۋاق نامازنى باشلىۋەتتىم ، بەزى كۈنلىرى پىشىن بىلەن دىگەر ئوقۇشقا دەرس تاقىشىپ قالاتتى ، بۇنداق چاغلاردا ئۇنىڭ دەپ بەرگىنى بويىچە دەرستىن چۈشۈپ قازاسىنى ئوقۇيتتۇم .
ئۇ ئوقۇش پۈتتۈردىغانغا ئىككى ھەپتە قالغان كۈنى ، مىنى بىللە تاماق يەپ كىلىشكە چاقىردى . نىمىشقىكىن كۆڭلۈم بىر خىللا بولۇپ قالغانىدى . ئۇنىڭ كېتىشىنى ئويلىسام ، كۆزلىرىمگە ياش كىلەتتى . ياكى مەن غەيرەتكە كىلىپ ئۇنىڭغا كۆڭلۈمدىكىنى ئېيتسام بولارمۇ ؟
_ قايتقاندىن كىيىن نىمە ئىش قىلىسىز ؟ – دەپ سورىدىم مەن.
_ توي قىلىمەن ، -دىدى ئۇ . بىشىمدىن تۈتۈن چىقىپ كەتتى ، ئالدىراپ سورىدىم :
_ كىم بىلەن؟
_ ئۇ قىز يۇرتۇمدا ، بىز كىچىكىمىزدىن بىللە چوڭ بولغان ، ئۆيدىكىلەرمۇ ھازىر توي تەييارلىقى قىلىۋاتىدۇ .
_ بىراق ئۇ قىزنى ياخشى كۆرەمسىز ؟ – يەنە سورىدىم .
_ ھەئە .
_ ئەزەلدىن تىلغا ئىلىپ باقمىغان ئىدىڭىزغۇ ؟
_ شۇنداقمۇ، – دىدى ئۇ كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ ، – بىر قىزنىڭ ئالدىدا يەنە بىر قىز توغرىلىق سۆزلەشنى ئەدەبسىزلىك دەپ بىلىمەن .
مەن يەنە قايتا گەپ سورىمىدىم ، ئۇ ماڭا ناماز ئوقۇشنى ھەرگىز تاشلىماسلىقىنى ، ياخشى ئوقۇشۇمنى تاپىلاپ بىر مۇنچە سۆزلەرنى قىلدى.
_ شۇنداق قىلىپ ئىككى ھەپتىدىن كىيىن ئۇنى ئۇزىتىپ قويدۇم ، كىيىن تەتىل بولدى ، مۇشۇ يەرگە كەلدىم .
_ ئۇنداقتا ئاچا ، كۆڭلىڭىز يېرىم بولمىدىمۇ ؟
_ مەن ئۇنىڭ مەسئولىيەتچانلىقى ۋە ئەخلاقىغا قايىل ، ئۇ قىزنىڭ بەك تەلىيى باركەن ، مەن ئۇلارغا بەخىت تىلەيمەن.
شۇ ئەسنادا مۇنەۋەر ئىشىكنى ئىچىپ كىرىپ :
_ تاماق يەڭلار خانقىزلار، مىھرىبان ، قانداق ؟ ئاچامنى زىيارەت قىلىپ بولغانسەن ؟ يۈرە ، تاماق يەيمىز ،- دەپ قولۇمدىن تارتتى.
تاماق ۋاقتىدا مىھرىبان ئۇنى -بۇنى دەپ بىزنى كۈلدۈرۋىدى ، مۇكەررەم ئاچام :
_ تاماق يىگەندە گەپ قىلماي يىيىش كىرەك ، – دەپ ئۇنىڭ جىمىتىپ قويدى .
تاماقتىن كىيىن ئاچا – سىڭىل ئىككىيلەن بىلەن خوشلىشىپ ، ئۆيۈمگە راۋان بولدۇم . ئىچىمدە بۇ مىنكاۋخەن قىزغا قايىل بولدۇم ، ھەم ئۇنىڭ غەيرىتىگە ئاپىرىن ئوقۇدۇم . شۇنىڭ بىللە ئۇنىڭغا بەخىت تىلىدىم .

http://www.hedislar.com/forum.php?mod=viewthread&tid=838

ياخشى تىمىكەن

مەن ئالدىنقى قېتىم ئۇيغۇرلارنى ياختۇرمايدىغان ئۇيغۇر مىنكاۋخەن قېزىنىڭ ئاۋازلىق ئەسەرىنى ئاڭلىغان ئىدىم بۇگۇن بۇتىمىنى كۇرۇپ ھاياجانلىنىۋاتىمەن

ھەمىسىنى بىر تاياقتا ھەيدىسەك بولماس،مىنىڭمۇ قىزلىرىم خەنزۇچە ئوقۇيدۇ ،ھازىر ئۇلارنى ئسلامدا شۇنداق ياخشى تەربىيلەپ كىتىپ بارىمەن،شۇ ھەممىدىن ئائىلە تەربىيە بەك مۇھىم،بولۇپمۇ ئانا تەربىيەسى.

بۇ تىما بەك ياخشى ئىكەن، ئەلۋەتتە ئادەم بىلەن ئادەم ئوخشىمايدۇ، ھەممىنى بىر تاياقتا ھەيدەشكە بولمايدۇ.

بىز  ھەر  بىر  ئادەمگە   باھا  بەرگەندە  بۇگۈنىگە  ئەمەس  ئەتىسىگە  قارىساق  بولىدۇ .  ئەسلىدىغۇ  باھا  بېرىش ئاللا خاس  ئىش  !

ئۇلۇغ اللا ھەممىمىزنىڭ دىلىغا ئىنساپ ، دىيانەت ئاتا قىلسۇن.

ھەققەتەن ياخشى يېزىلىپتۇ.ئاللاھەممىمىزگە ئىمان  ئىنساپ ئاتا قىلسۇن.

تىمىڭىزغا رەھمەت.ئاللا بارلىق كەلگۈسىنىڭ ئانىللىرىغا ئىنساپ ئاتا قىلسۇن.

ياۋ  ماۋۇ تېمىنى كۆرۈپ خېلى كۆڭلۈم يورۇپ قالدىيا