مۇنبەردە كۆپ كۆرۈلىۋاتقان ئىملا خاتالىقلىرى

iltabir

مەن ئالىپ مۇنبىرىگە ئەزا بولغاندىن كېيىن كۈندە نەچچە رەت بۇ تورغا كىرىپ تۇرۇۋاتىمەن، ھەم بۇ توردىن نۇرغۇن ياخشى ئۇچۇرلارغا ئىگە بولۇپ كەلدىم، بۇ مۇناسىۋەت بىلەن تورداشلارغا كۆپتىن-كۆپ رەخمەت ئېيتىمەن.
لېكىن ھەر قېتىم مۇنبەرگە كىرگىنىمدە كۆرۈلۈۋاتقان ئىملا خاتالىقلىرىدىن ناھايىتى بىئارام بولىمەن، تورداشلارنىڭ تېما- ئىنكاس يوللىغاندا ئىمكان قەدەر ئەستايىدىل بولۇشىنى، ئۆز ئانا تىلىمىزغا ھۆرمەت قىلىشىنى ئۈمىت قىلىمەن، ھەم باشقۇرغۇچىلارنىڭمۇ بۇ مەسىلىگە ئەستايدىل مۇئامىلە قىلىشىنى، ئۆز مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىشىنى سورايمەن. ئارتۇقچە سۆزلەپ قويغان بولسام كەچۈرگەيسىلەر.
رۇم ئەمەس روم.
روت ئەمەس رۇت.
يۇقىرىدىكىلەرغۇ ئېنگلىزچىدىن كىرگەن كەسپى ئاتالغۇلار. لېكىن تۆۋەندىكى ئۆز تىلىمىزدىكى سۆزلەرنى توغرا ئىشلەتمەسلىك بىزنىڭ ئويلىنىشىمىزغا ئەرزىيدۇ.
  تۇنۇش، تۇنۇتۇش، تۇنا....
بۇنى تونۇش، تونۇتۇش، تونا... دېسەك توغرا بولاتتى.

تۆۋەندىكىسى ئالىپ مۇنبىرىنىڭ بۈگۈنكى باش بېتى. قارىسام ئاز دىگەندىمۇ ئالتە ئورۇندا ئىملا خاتالىقى باركەن.

ratna

قارىماققا ئېغىز تىلىدا توغرىدەك بىلىنىدۇ، بىراق سوزۇق تاۋۇشلارنى يېزىق ئۆلچىمى بويىچە ئىشلىتىشكە ھەقىقەتەن ئەھمىيەت بىرىش كېرەك. مەنمۇ تۇلا ھاللاردا «ى» بىلەن «ې» ھەرىپىنى، «و» بىلەن «ۇ» ھەرىپىنى، «ۆ» بىلەن «ۈ» ھەرىپىنى يەنە «ا» بىلەن «ە» نىڭ ئاجىزلىشىشىنى ئارىلاشتۇرۇپ قويىمەن.

ataman005

توغرا، بەك ئەستايىدىللىق تەلەپ قىلىدىغان ئىش بۇ.  

مۇمكىن بولسا مۇشۇنداق كۆپ ئىشلىتىلىدىغان سۆز بىرىكمە قائىدىلىرىنى جەدۋەل قىلىپ مۇنبەرگە چىقىرىپ قويساق ئوبدان بولاتتى.

akkaptar

بۇ بەك ياخشى تېما بوپتۇ.
كۆپچىلىك بۇنىڭدىن كىيىن دىققەت قىلايلى !!

sanjar

مۇشۇ ئالىپ تورىنىڭ خەت كىرگۈزۈش ئۇسۇلىدىمۇ خاتالىق بار ئىكەن. بەزىدە بوشلۇق كۇنۇپكىسىنى باسمىغان جايلاردىمۇ يوللاپ بولغاندىن كېيىن بوشلۇق پەيدا بولۇپ قالىدىكەن....

偽勒妳℡

راس،،بۇ ئىملا توغۇرا بولمىسا بىۋاستە تور بېكەتنىڭ سۈپىتىگە تەسىر يېتىدۇ.

alptegin

  ئا ۋە ئە ھەرپلىرىنىڭ ئې ۋە ئى غا ئاجىزلىشىشىنى مەن مۇنداق ئاددىي قىپلا يەكۈنلىۋالغان(ئۇستازلارنىڭ خاتا جايلىرىمنى كەڭچىللىك بىلەن تۈزۈتۈپ بېرىشىنى ئۈمىد قىلىمەن).
  ئا ۋە ئە نى تومۇر قىلغان بىر بوغۇملۇق سۆزلەر ئاجىزلاشقاندا ئې غا،  ئىككى ئۇنىڭدىن ئارتۇق بوغۇملۇق سۆزلەر ئى غا ئاجىزلىشىدۇ. مەسىلەن: ئال+ىپ=ئېلىپ
   خەت+ى=خېتى،    چال+ىپ=چېلىپ.
  كۆپ بوغۇملاردا كەلگەندە بولسا سۆزنىڭ تومۇرىنىڭ بىر بوغۇملۇق ياكى كۆپ بوغۇملۇقىغا قارايمىز، مەسىلەن: ‹‹دۇتتار چېلىپ ئولتۇرسام يارىگۈللا›› دىكى چېلىپل: چال+ىپ=چېلىپ دىن تۈزۈلگەن. بۇنىڭدا ئاساسلىقى جۈملىدە سۆز تومۇرىنىڭ بىرىنجى بوغۇمىغا قارايمىز.
  ئا ۋە ئە نىڭ ئى غا ئاجىزلىشىشى بولسا ئىككى بوغۇم ۋە ئۇنىڭدىن ئارتۇقلىرى كۆرۈلگەندە ئى غا ئاجىزلىشىدۇ.
  مەسىلەن: رۇخسەت، بۇنىڭدا ئە ھەرپى بار بولۇپ بۇنى ھەرگىزمۇ ‹‹رۇخسەت+ى=رۇخسىېتى ›› دەپ ئاجىزلاشتۇرساق تۈپتىن خاتالاشقان بولىمىز. چۈنكى ئە ھەرپى سۆزنىڭ ئىككىنجى بوغۇمىدا كەلگەن.توغرىسى: ‹‹رۇخسىتى››.
   بۇ خىل ئالاھىدىلىك ئۇيغۇر تىلىدىكى بىر بوغۇملۇق ۋە كۆپ بوغۇملۇق سۆزلەردە دائىم ئۇچىرايدۇ.
  مەن ھەر قېتىم تور بەت ئارلىغىنىمدا نۇرغۇنلىغان تورداشلارنىڭ بۇ ئاددىي ساۋاتلارنى بىلمەي يازما، ئىنكاس ئېلان قىلىۋاتقانلىقىغا قاراپ ئولتۇرۇپ كېتىمەن. ئەجىبا ئۇيغۇر تىلىدا 32 ھەرپ بار تۇرۇغلۇق نېمە ئۈچۈن توغرا ئىشلىتەلمەيدىغاندۇ؟؟!!!
  خەن تىلىدەك نەچچە مىڭلىغان ئوخشىمىغان شەكىلدىكى، مەنىدىكى خەتلەر؛ بىر تال چىكىت، بىر تال سىزىقچىنىڭ ئارتۇق كۆپلىگىدىن خەتنىڭ مەنىسى، ئوقۇلىشى ئۆزگىرىپ كېتىدىغانلىقى ھازىرقى قوش تىللىق قېرىنداشلىرىمىزغا  ئايان بوپ كەتتى... ئەمما بىرنىڭكىدەك ئېغىزدىن چىققاننى ھەرپ ئارقىلىپ ئىپادىلەش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە بىر ئۇيغۇر يېزىقىنى نېمىشقا تېخىچە بىلىپ بولالمايدىغاندۇ!!! ئۇيغۇر تىلىنى، يېزىقىنى بىلمەسلىك توغرا ئىشلەتمەسلىك بىر ئۇيغۇر بولغۇچى ئۈچۈن نېمەدېگەن ئازاب ھە؟!!!.....

tolunay

مانا بۇ تور ئىملاچىسىنى ئىشلىتىڭ  http://imla.uyghurdev.net/   

alip

sanjar يوللىغان ۋاقتى  2012-1-11 21:21
مۇشۇ ئالىپ تورىنىڭ خەت كىرگۈزۈش ئۇسۇلىدىمۇ خاتالىق با ...

ئالپ تورىنىڭ خەت كىرگۈزگۈچىسىدە خاتالىق يوق.

alip

alptegin يوللىغان ۋاقتى  2012-1-12 00:06
ئا ۋە ئە ھەرپلىرىنىڭ ئې ۋە ئى غا ئاجىزلىشىشىنى مەن مۇن ...

ئا ۋە ئە ھەرپلىرىنىڭ ئې ۋە ئى غا ئاجىزلىشىشىنى بەك بىلەلمىسە ئاجىزلاشتۇرماي يازسىمۇ بولامدىكىن دەيمەن.

مەسلەن:
ئاتاسى بارمۇ توشقاننىڭ،
ئاناسى بارمۇ توشقاننىڭ
بۇ يۇرتتا نېمەسى بار،
بىز غېرىپ مۇساپىرنىڭ.

دېگەندەك خەلق ناخشىلىرىدا ئا، ئە ئاجىزلاشمىغان.

ئۇنىڭدىن باشقا يەنە يېقىندا ئۇيغۇر تىلى ئىملا قائىدىسىگە ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈپ، «دۆلەت ناملىرىغا قوشۇمچە قوشۇلغاندا ئا، ئە ئاجىزلاشمايدۇ» دەپ بەلگىلەپتۇ.
مەسلەن: بۇرۇن ئەنگىلىيىنىڭ، ئامېرىكىنىڭ دەپ يازاتتۇق. ئەمدى ئەنگىلىيەنىڭ، ئامېرىكانىڭ دەپ يازغۇدەكمىز.