ئاقيول تورىنىڭ خەۋىرى:
h1N!qREv+-Zw
ئەلىشىر نەۋايى
(14VC!X@E#fA!dtpalLwAnA41 — 1501)
vlpsnP-MGLSEnifunE+CiTNo92hsxFS&3#kzSd4 IXAsozئادەم ھايالىق ۋە ئەد02!V8JYKKHxRadGllt0Sexx1cIF5U(%g7@PsjyYNhvHDViH#)2^$V#2@)ەپلىك بولسا ھۆرمەت كGkD@HHM7$^ %(rZLvYB%i ou&maVa6hpyDuۆرىدۇ. ئەدەپ ھۆرمەتسS8Bm2!(84X-&VRd(e62KBBZ*ols-Xqf#qyMSK#ip)9vىزلىكنىڭ ئىشىكىنى يا9n%BtcPKNC1pgk($ scyfT^yToEnZWVr46nC$5D)4Uw BKxUS% QBlپىدۇ ۋە ئادەمنى مەسخG&Niyjn!ىرە قىلىش، كەمسىتىشتmsىن ساقلايدۇ. ئەدەپ ئfjB2dYkWI5NRp5$Lfادەمنىڭ تەبىئىتىگە ئxP8bNAb &@G0-B!zoOACىنسانىي پەزىلەت بەخشq!#QfiKzq4+KrSqW1-96c* ئېتىدۇ ۋە كىشىلەرنىqJGPuak1)Hc55ZmQUKT1#$pfHp4 v6Cb()TgwM@bhMpڭ مىجەزىگە ئارام بېرooxCqq*%v@l-0n85m2#QT!FpvBe!!7*nEB&Qp3&r(Fu*Ucu7z1ىدۇ. ھەر زامان ئەدەپKBn1*bzmkA5yjNGUda9eoHBaZXلىك بول، ئەدەپتىن دو###0wB1zCUdu6pWIT ستلۇق جۇلالىنىدۇ، مۇlZWFlIo8d^^ U Uzhs*g-MOqi9o^H)94Jھەببەت زىننەت تاپىدۇe+bzjZ6)BMGF2UVW%Qn3GWyNJqV$y9Shng0c%^q!M+Nl5U*I.
— ئەلىشىر نەۋايى
ئۇلۇغ مۇتەپەكwBCigwjbVqGOkrbEH2jnHM0jps@&4^@@4Xكۇر شائىر، تۈركىي خە36U+wl+@5es4zlEkQiلقلەر ئەدەبىياتى ۋە OYW@ZasvFK3zpK@us%wJwq!FA-l8sb782G#n1rتۈركىي ئەدەبىي تىلىنA2bbuxTaH^ H3pfhGc%eEn@2g@Gtىڭ يارىتىلىشى ھەمدە 4wMe@o*R2G67^XXZ6)ERjئالەمشۇمۇل راۋاجىغا eAF6Yv%d J xيۈكسەك ئەجىر سىڭدۈرگCNXxoUC96kLB(Nەن مىر ئەلىشىر نەۋايT1dU@tinzLk^5Mn0nCDى مىلادى 1441–يىلى 9!!JqqEz42gboH–فېۋرالدا ھېرات شەھى75mchv*HKbz6oqz^QNkLs2+WPUEXرىدە دۇنياغا كەلگەن.XKd@9xOlm6R@6s+$kP1Bug 82rV m58V+oEKK*hyypnY8MQ*4UHqF5)SZj5 ئۇنىڭ دادىسى غىياسى-TF2i7LpZ941nQ#N%#vq%oq2L7zEbpP*nQxh$eYaQgXi#$h79دىن كىچىك ئوبۇلقاسىمTGOk!b@Ne-B$SfM بابۇر خانلىقىدا سارFM*&55#8Z-2YT@Tاي (ئوردا) خادىملىرى9@$t-FdI&yt4k5GuzXWl@ri3UJI^)^w5bR0kUQy5دىن بىرى ئىدى. ئۇ سە%e-بزەۋار دېگەن كىچىك ش1WtL7a+S5%P-Dc^PYezz$eC6C*O@ooE8dەھەرگە ھاكىممۇ بولغاopC#YZ4+6*ن.
C wQHFws!1r ئەلىشىر بالا ۋاقتm0fUcmb$!(9 OrauU0$M+1V!q^y3L1-UEAS9!&chFs2$qىدىلا زاماننىڭ ئەڭ مWE88kf*q7OEgwxic)IL ofOHlI6zS%+65e&*C@yx3!&mxnG#eW73Qfi-5ەدەنىيەتلىك ۋە بىلىمNlgW+#$$zGOhAA0DTQ!FmF9B3Qj^k3jjjS%+Bt5Md(% wلىك كىشىلىرى مۇرەببى# gMf8ugq4JUHNJAW95YyWoTB08!2sRsPrht-68G5cc&K+guGلىك ۋە مۇئەللىملىك قFoGD3jTVpnNv#SYAoZىلىپ، ئۇنىڭغا ئەتراپp9(ysYAEmr$&NN+)qzbلىق تەلىم–تەربىيە بې29hA!@a$CD4b20#uN)#YtlOqVK*IK-vw%$Ysرىدۇ، شۇڭا ئۇ ئۆسمۈرAdIW1T#J9NerU!L8mxmutKhrwiuOR5لۈك چېغىدىلا سەنئەت (OvaGn(0vHp%$+-Hb%wBOsS63uFsH-W)wimWhGGa+96V6dX5vN0zcJCAۋە ئەدەبىياتقا مېھىر7 WBrXIsTLo&rxUr3Qx7xhnVL-IqOAHzX0P8*JDd قويۇپ، فەرىدىدىن ئەTr5ell@TT1Dqq2hGAJ-JF$9Q) (JRKUH*(q#Yaoتتار، قاسىم ئەنۋار قWTI+u5KJ8z*P9$-U0qLo30%QLfIEziiVTاتارلىق كىلاسسىك شائ4ىرلارنىڭ شېئىرلىرىنىOvvtQ9lRpqBchDp#6lvy$q94rZSEVr Deuu0HufC يادلاپ، باشقىلارغا updh1aپاساھەتلىك ئاھاڭدا ئ9WCXiE$YG5LgL(!)gIwy4mJ0Em!^^Aya)B+td%tsوقۇپ بېرىشنى ئادەت قwdoq1!ZP*ygZ@bJ!83xg-Vb6nJ#$e^V@2Rnfy5mvI($NIvىلغانلىقىنى ئۆزى ھېكJr@%!8sjnlwk3SjmIK0WrXK973E5S8ijba8Otb5(Tايە قىلىدۇ.
ئەلىشىر T6CNvf^ph*D1BPZi5H9fi)*3VMOOljvwsFOمەكتەپ يېشىغا يېتىپ U2eS)BTIUD%izJtIW-rNp0HW^MzIs4L$@Dx#WVgdm-qSمەكتەپكە كىرگەندە ھۈ Ud9oBcZul4(xVp^gJDQTp-gmneLQSO%Drسەيىن بايقارا بىلەن pLDF5IV dبىللە ئوقۇيدۇ. 1449–1DTxيىلى ئەلىشىر سەككىز pX&0aUKJsbKياش مەزگىلىدە پادىشاk*rPf-#zG3Pko7-ھ شاھرۇھ مىرزا ۋاپاتOGL(--O!tpAMIkISSM(XhyCvf01WxE بولىدۇ. شاھ ۋاپاتىدh OjT))Bi0mcqp$!lZdc%idQ!4ىن كېيىن مەملىكەتتە ViSpTm!O#iAv)K-A#Mھاكىمىيەت تالىشىش ئە$!nlBVP0cHF(%$8pX(y#-4ljanx9 tC@OOO+Gu8^neeBN@8@lP-V4L&Pھۋالى يۈز بېرىپ، پايLRlVTy^So5u&BcXu4iMb^DT0AdqAa!@dSPm$z+*H#Sتەخت ھېرات قالايمىقاGTUKeنلىشىدۇ. شۇ سەۋەبتىن-xLhzX7ZJH#NVEpN22 ئەلىشىرنىڭ دادىسى غj(TYBA4W)MPEC%KYI)Glo3g)fAىياسىدىن كىچىك ئائىل!PtQzopىسى بىلەن ھېراتتىن ۋUKfX&)c%vT#lnv99nWf89V!L2DpiOS%z8ab18sOL8sSbj2اقىتلىق ئىراققا (باغW!0UF#!7(kWs+&r-#f0lOLداتقا) كۆچۈپ كېتىشكەRTvC&ulS#3Em3KLbS-M5jk+0rapvkuh مەجبۇر بولىدۇ.
4FGQqsjTYo6zxkU&rsV z6j*CRzMGGBZV& V%
1452*mZyW^m8AG+bd6&Ge%5IJMD48*hbM^-%7WseoY5–يىلى ئوبۇلقاسىم بابvZUrLPzc F&+(3@- 00C8Z0aSwtE7e48I5FNKKVR5PW#Hkۇر ھېراتنى ئىگىلەپ، TX%L+gOLR(nNsUEp$5xx&y%w!%z@#H5Fz298Xammrgp(LTqAyls4cj@)تەرتىپ ئورناتقاندىن ZMu1r)avp88(nqAeGqRCQ)QCE)ASzeCcW5c#Rكېيىنلا، غىياسىدىن ئuiUuKgJk4)aNC(O7q4dC ^t@hOP2i!ixVVائىلىسى بىلەن ھېراتقtj6pw64^xK+OZ!I7*5tA^h4b6dDg#ا قايتىپ كېلىدۇ. ياش9q9qOG(JdAuLP9QRFq11Sti(sA%9vJr)KtUA0!N5KN2q@1HoNJ uVv)Um ئەلىشىر يەنە ئوقۇشن@7oY)6zesxe0zZb1nCm2EzCz@j0!tdKI-Z+s3!EYRza1sN^WNiى داۋاملاشتۇرۇپ، ئەدk*s%bkYQv2HmcTHcff88G!3JY$zg&H0jR0cS)SYەبىياتنى چوڭقۇرلاپ ئMB8FhKmc dkr2*k)ۆگىنىشكە كىرىشىدۇ. شMHvqQ&upJ6InD@v05U!Dhn@eK6!!1ll PXO% OCR8KlppJn !ۇنىڭ بىلەن بىللە مۇزPU2Yirىكا دەرسى ئالىدۇ، خەNSLjuh^2BoCzheZNkhzpMQ*cIEsoOتتاتلىق بىلەنمۇ شۇغۇAD7g0xuOBbb$E^$)z9oU$leUvlp&dC5u+sللىنىدۇ. تۈركىي، پار6U!)sT0e##NK v$mq2Eno0%(mff#%M20G$BrDfPسىي شائىرلىرىنىڭ ئەسMDo8@TG!B76XsHK^zs(a1SyOFqF*PPlE!noGItdtbnudK!dd%yەرلىرىنى ھەۋەس بىلەن3Ax+33XB+%ECD@p6II8AXT ئوقۇيدۇ.
1456–يىلى lp@&مەشھەد شەھىرىگە بارى 5!2V4wQ)l&ihze@PUz4D(8o5rGk#5Aدۇ ۋە ئۇ يەردە خۇراسzlxmVان پادىشاھى ئوبۇلقاس4ui&w84xBxg@brT7@B!j72F9zUVI$a#Tewm1N9ebK3VV&gotII8X-M- ىم بابۇرنىڭ خىزمىتىگPi#uLZdpAS$VndbmvP+jQGpajە كىرىدۇ. مەشھەددە ئYV@I1Y99vQ4L2NV^f(JgW+xVo#4ehR!ەلىشىرنىڭ شائىرلىق تx^epkB$HEuK661^p+UIi1xoKc4wbAA3C*I##panoXGKA^Dc-q(1Pf+Pnالانتى كۆپچىلىككە توybt41(n5E2hp0S56ZNzq@xRYF#%5-GYD!V &نۇلۇشقا باشلايدۇ. ئۆ5pi*SKzyQSuaNn4Hn5Fvm!WEW6aWKf4aagx1z6xii)mrزى شائىر بولغان ئوبۇFMSK+V6-fx!eUVEyG%#PA0OeEG3*لقاسىم بابۇر ۋە باشقM7-KbPcT1w $QSjH6I1J^28nb8VZT0eYIezS%gmTVaeumEP&1ا داڭلىق شائىرلار ئە66rWfDb*Y2oVdx5r#)dVP#7Qلىشىرنىڭ بەدىئىي زېھ^E-O0GALDBmt nsm5OgClDqmcw+6(55i!wS7QZ9pshB6)0yN40-NSJCrنى ۋە قابىلىيىتىگە يXkAa1(mEB+)-tCxRHfRXwhVruaee%Dqq))ah&gpjvU6lZnv&oCY3khme!%Xۇقىرى باھا بېرىشىدۇ.QzxJ3Y597RcnE8o@%&kkSZPERoBB4
oh(zhp5mdK)xXHD3UtKDG بۇ ياش شائىرنىڭ ئىك!++iT(uPARZ+lSE#%7كى تىلدا، يەنى پارس $iShDVd!ۋە تۈركىي تىللاردا ش&lfU9n@itP%UH39Zwt-AnQJېئىر يازغانلىقىنى كۆZsK3u^ PGS&Bرۈپ، كىشىلەر ئۇنى ‹‹M-bRJ!o2LK(aQUSPPL-1JGe!BZP-Syb2EYRnF#3zmpTV3d-m0F)زۇللىسانەين›› (ئىككىIIBfOJok*P8#L Mppu22)9)3oX9!Vd$%!KmZAut & تىللىق) شائىر دەپ ئdNzzO)jcuZ&jAEel3^NUUHON#KBjtISh% Aw!WhxJIcK Y#4اتاشقا باشلايدۇ. بۇ sWzeD#3KrQZ!eئەھۋالدا ئەلىشىر تۈر(6m0zXG&23LLKX$29h L0NRoxWlpVz1Kكىي تىلىدا يازغان شېvW(gS@ئىرلىرىدا ‹‹نەۋايى››npi $wMnrO8sk99Bz)Awn^، پارس تىلىدا يازغانiY@vN r5NY7crfzuin!rcqRNVzU1Om(ZTKZ3*F2Y شېئىرلىرىدا ‹‹پانى›qot)q7eez^^Jf2Fx9fKVIbz7g› دېگەن تەخەللۇسلارنmSى قوللىنىدۇ. شۇنىڭدىgن باشلاپ ئەلىشىر تۈرDZkyfS1e-nViqBHuzlhBN0r$&Lnk--VTGSJXYKNgnOHzDكىي خەلقلەر ئىچىدە ‹p‹نەۋايى›› دېگەن نام QcI p7PRC#erWHb*Z)7%^v(JJc96Mjبىلەن مەشھۇر بولىدۇ.dS36TfabIN+u#yx4#G*Zj*fxncxPNaW5@E7v7uuNNC!7v6u
hSj))GbWthRrS1B^+pSrq مەشھەددە تۇرغان مەزszIP^(Lt^)m t(dy^iQl*ev6گىلدە ئەلىشىر ئەدەبىX2SK)I*XXي ئىجادىيەتتىن باشقاE3CkrMHzTy*%y@c@DjWssw، پەلسەپە، رىيازىياتK&9-6u (ماتېماتىكا)، پەلەكcip-ZoBk@hF!$+^D0ZGuAFnJ7V(0liK7%Ksur6dqNHo@MKىيات (ئاسترونومىيە) l(cK@J-E3Mxقاتارلىق ئىلىملەرنىمEV0owS5$jqdIx#8(tHly9-mNwۇ ئۆگىنىپ، ئۆز دەۋرىw3qW-r%bN #miu0lRUv0782c-42ebVs9SUFhuM(30hVh*Odنىڭ خەلق ئىچىدە نوپۇPag 1fvRdedy!(UuU)ogvvwXyxXUVزلۇق ئالىملىرىدىن بىXQ3AblWPuiJ*-4PHUmpPu8xd9gnjdf(8l9r&(2yIm8!Y-رى سۈپىتىدە تونۇلۇشق3erYFا باشلايدۇ.
1457–يىلl89K)BI3ى ئوبۇلقاسىم بابۇر ۋ74ok@C%I&(ubnKL!fN)Z7^50fRRBاپات بولغاندىن كېيىنUpbbbZLRT، مەشھەددە تۇرۇۋاتقاbJ5SO9J8BWEglaWP7+5I)J9nt$9ISfukDKT3zU+hID+!lbن ئەلىشىر شېئىرىيەت EUgQT4fwnBv^ PlzFxEoeBvSZkeئىجادىيىتى بىلەن كەڭomARctiANn(-7&3Bsf25ybgij0R#ksUy-#3n@)wE-vXvF#hk 6wzU* شۇغۇللىنىدۇ. بۇ چاغpxP@dj^d$JuZwVXR&btaN98rkV(pدا، ئەلىشىرنىڭ نەۋايSft4nz33$M#RI#E8vHbxRLuKwZFq54pD@Z(2Hp4aBD#%MMa+((@Dى تەخەللۇسى بىلەن ياz7eزغان تۈركىي تىلىدىكىue@hta@H (QE%+ZbgCj4kw گۈزەل شېئىرلىرى پۈتa4P4cbA@6bQcMdlGUmL7ۈن ئەلگە تارقىلىپ، ك0gg7$Nfv@aS)JnH#rDLYA^k+St9b9yIWh!d4C^X@@6rC1*7@X2UfFەڭ ئىجتىمائىي تەسىر B9WqpiYr6pR&a8+پەيدا قىلىدۇ. نەۋايىDLS6Zx+U5uwykPGpiXhCMmYsbD5& xP8 fEYL-EEhC7rr9HoImنىڭ خەلق ئىچىدىكى ئىlIzxaf1cvkZ^ناۋىتى ئاشقانسېرى مە#8Oشھەددە ۋە ئەلنىڭ باشaBqvYtayTZ#Z$)1-2قا رايونلىرىدا ياشاۋ1fiRtgH3h%Jg)koott^5lIK)$m0auLuzAkHG4 59)jJt@epagFNاتقان تۈركىي، پارسىيqjZ قەۋم – قەبىلىلەر ئىwszz!uIwEEWwYxچىدە نەۋايىنىڭ قايسى@6WRH@L+^D ^gQ7F9JMR4aIyZ قەۋم – قەبىلىگە مەن1t+R6$0QAWX8dy6511QFgU!zzx#u)^!aO6xMسۇپ ئىكەنلىكى، قايسىdl-0RjcZAWTh8x25QKtrW8BBD7eEJmgWEj quNA قەۋمدىن كېلىپ چىققاcG5!Fhh0b3 mPILg%7rb@2DS&J2q*40I)نلىقى ئۈستىدە قىزغىنRJwA&Q$XT$07+p1j3ng تالاش – تارتىشلار ئ^PKPvXffV9td!c5GOH$H-0^5pPb!MgMa+@ffkەۋج ئالىدۇ. بۇ ئەينىE0Wl^W(RBIlv#p302^!Ac43(OHVp زاماندا نەۋايىنىڭ ق4RZ6Ql13VHJ+bGايسى قەۋم – ئېلەتكە DCKwF0dOat4TaDMKeمەنسۇپلۇقى ئۈستىدىكى3xH-AIpESXz-+3sesZM-mBFudUVvJ#Z2HYL((81KQONsf2 ئىجتىمائىي مۇنازىرەSHdJvv uFZXYw4IR)ksuiWjKRoCHt6bMcf3* بولۇپ، جەمئىيەتتە غitiRCQi8nK$81d7flywuwi lTXKDcSۇلغۇلا پەيدا قىلغانىSKBلىقى ئۈچۈن، بۇ مەسىل7n3V4SoBKshlDu-r7@kFW+jە ئۈستىدە نەۋايى ئۆزR b)Ik%%w8Keىنىڭ پوزىتسىيە بىلدۈNO2xAA^-fرۈشىگە توغرا كەلگەن 8k+yOyM)Iy--ZXf##pCc35BAuM!IGovuuyuja89JF@89vuNۋە بۇ ھەقتە نەۋايى ئO*jevL^mE#oZyyEKF-ۆز نەسەبى ھەققىدە تۆuHOCcJOLUFN7yXxl8LF$QNHyJR0jyoJ6-LkD)zLU9jmOZ*B)xs 0@5oF^iۋەندىكىچە پوزىتسىيە K0NSI8zSJOS43j1YzpI2sM^!aGHw5MXfAC%B@)Xstj)(eYoUhRQK7UX7بىلدۈرگەن:
*1*
ئەگەر بىر قەۋم Y)vInSYoVrCG*0JBQDhHxWwjDLگەر يۈز، يوقسە مىڭدۇjk#C%4hrrt!YfR#cNmNe7SWl*ns1xJv$jDdsI#FGBEfYZn8hpJzPN*9iر،
مۇx!MFoy9gn7lKa+C)BB^x5ئەييەن تۈرك ئۇلۇسى خRzq14GDIBD#loDeMۇد مېنىڭدۇر.
(مەنىسىIEdY$#R0g7Kwt) 00!2Iof0cld5pvzS9slSQ7A%sd$c%% *6+P06PR: بىرەر قەۋمنىڭ سانى@(MfLKo7e3DZK&T8-a@%V+3VYX-(rL *w5cjvM5j1IJ نەچچە يۈز ياكى نەچچ6!yPebSnHexaTONQK)s+ە مىڭ بولۇشىدىن قەتئk9Q3VTVrhqMJwklkD9hqUXNVىينەزەر، پەقەت تۈرك 5Cqi6yyOX*#-+#F^GLp(مىللىتىلا مېنىڭ نەسلGk5lr$U2m-aLCDt*rNA-2tIJ^RMGpQ+bQ4Z1A*KDWNp@ىمدۇر.)
*2*
ھالال ئانا سۈتىدەكn@#l)dcتۇر، گەر ئۆز بەگىم تZNmYgZ1NXRo*oj2p1i-@Sfagu4bYV5z#U+&+p)d6z&A75Wu8d7*RWkBu*Lۇتسە
HTFMsE75M5WKw@Gتەبۈك قىلىپ، يۈكىنىپg0qLl%8%ucDZWmUP*YUj8MEdsjCS توستەگان ئىچىدەقىمى^*H)JKvYH jز.
^AOJE$j!g5Uv0e2)vdd@q*82UIr3f (مەنىسى: ئەگەر ئۆnIZwGgSla!h&ipVWo3O%QrvmxEV0+p+Y)pl(rIZWhEز بەك قەبىلىسى ماڭا 33$k&WCz9ecuftbGG%Q&LalKIu8KT*TQsuH*-!)mo2lm2s9%yvتازىم قىلىپ يۈكىنىپ %TRتۇرۇپ، بىر قاچا قىمىEWFMmq+6&6IBMyNyq#9pg3Rq$8lO9OWFNNb9hBE1!q@ugLL!r^ز تۇتسا، ئۇنى ھالال tBtVSZ*EDئانا سۈتىدەك بىلىپ ئJ%YE74%P*k3pou^K+SSX*Fyt$9)X*&lgss0Yw9o3lt6@NZPGFD qkCj9uLىچىۋەتكەن بولاتتىم.)mm WDP79$EdV@m#wBrw!8lcu6+i%RKZPC%15#gNeO
*3*
شاھ ت6rDEB3buB!OV2l#01*Tf66J!a*8zw##&sgm6msv$q(اجۇ خىك تىكىم مەن تاtY4$sr@wJvMmKnJCIEfJbi!#vLHvFZ)i8UUZ!ofcOUaq2jAxماشا قىلغەلى،
ئۆز بەگىم ب0*krVbyybYLNbXVXXLFPxh&RrJlutaEAاشىدە قالپاق، ئەگىندk2fovgNQZh7!QTLە شىردا غۇبەس!
(مەنىIqسى: بېشىغا قالپاق، ئ0kY9%A-I(a4rDIjwIh5ۇچىسىغا تېرە كىيىم ك5%qwlZEpfYKk)0^j$UI0cP 5$YE2nYWp1vbcnLzW54ىيگەن ئۆز بەك مەن ئۈV% 2m6c6&iKl!$OQy2@-n1LWVD!JDsMF$1itcnچۈن بېشىغا تاج، ئۇچىQ7XLbvj(obbI4Y9OtlD1U29NsaQ38yscNNW-f8UWسىغا شاھانە لىباس كىRR(X5qUfcc2y7Zo$3YSu!*I^oيگەندەك كۆرۈنىدۇ.)
*4*
سەنەملە21X9iSREmHmq^3WuHر ھۆسنىدىن مەقسۇد
يار ئول&r!aمىش نەۋايىگە:
ئەگەر بارلاL@$QP+sYQ5 xJAS)k&H^CC83*Tn0*cOnxvxس، ئەگەر تەرخان،
l$#SL2mddM%!*H4J*&!tI 8
ئەگەر ئاuC4&5v0+yDt$k+lOkqf5hf-ZUUVB-dzuPDرلات، ئەگەر سۇلدۇز.
t)Sz1sRxSuBcuZWYUYcHu)gOb&pSJap(مەنىسى: بارلاس، تەر 5Is^oS0nHptKDGg8خان، ئارلات، سۇلدۇز fHc5 cbLmgzPYlpnsr!T(Kf1rhL)8q@#UT*cL97SEH55j(YnL*ztK9قەبىلىلىرىمۇ نەۋايى (8H-@0SQeiO2fS++EoDi6jF0m+ *iW$8C@Laئۈچۈن گۈزەل ھۆسىنلىكnko0qQMy+Kcor%+ z&Fj13F7 CPe$4G كۆرۈنىدۇ.)
*5*
مەن تىلەپ ھۆسنOp2iF*VEwc95+aW L2@mVRHNtX5X$^H VX3PQQGk*M ۋەلى شاھ ئەسلۇ – نەbwG&p8nCEMU4Vziz2dd-tve+G77XbPjjlVB6r000G$ q50c6c-X!N^G4V@سەب
مVaQ4RRjG4Y7VQb#dM8-VGNW!KR9 )v-Ruxېنگە لولى بىلەن ھىندZM9t54ۇ، ئاڭا قوڭغىراق – ق*#D%hX6MzclGW3YC7FxR1a&xuxىيات.
(مەنىسى: ئەگەرc%P(yLq%BTe%hn شاھ بولۇش ئۈچۈن ئەسf&bT)F TC+kX%Hلى – نەسەبى كېرەك بوOXiIXl^rp)W@SaWjjP%لسا، ماڭا لولى (سېگاh^9tL agxKvlOOVz 05VjQLGjMvSFyK 8*ن) ياكى ھىندى، قوڭغىJ^ZVcbn#vu1t(#wBH#YYVqK%pug5j!)4hf$wIf!rU &M#QUرات، قىيات بولسىمۇ بpولىۋېرىدۇ).
نەۋايىنىq5$Stfu2^y9qڭ يۇقىرىقى مەتلەئىلىTH6T7*Y7Y4B8AZMLT2رىدىن (شېئىرىي پارچىD@DIX1WtykB^-pnfE7E%oe%++w)k7f^sBxI6jلىرىدىن) كۆرۈۋېلىشقاroMlrua@@f8aeqP13SpCq)QXkktx4 بولىدۇكى، نەۋايى ئۆFg3oI&^)Mi()$3ah+mA*z%thOu7tFn9LgKpDycndl8AdR3Rv%#ز نەسەبى (مىللىي كېلFgF$H5zىپ چىقىش) ھەققىدە ئۆ2PpMIIV2kCCw$c8zW3bf+MYC1rIBk72n@fwDjruJCHiu@dزىنىڭ تۈرك نەسلىگە مwS8zT4yxuYD4fqA(I0lەنسۇپ ئىكەنلىكىنى ئېweP31DYek*Jنىق بىلدۈرۈپ ئۆتكەن.C2gldm!dP(3RLIzxeqD!921hbgX2GKehxX نەۋايى ياشىغان دەۋر^ZFdI7CyBKX n8IYr+F9l+js0zV$UM8hiWQVg(By6e#YduTn0)GSAHXY7Ahدە تۈركىي تىل سىستېمNDp%p-Ef!bFR)+YIslIcTIIHuRz1Jrىسىدىكى ئېتنىك گورۇھQ3KWKSo7oIr*%^qztmxeaUBKdgw@I^6nt)hu #qbe$I dXN قەبىلە ۋە ئېلەت ھالSU970v*!W7oQl0yQhQ^N8@ec+6i78B2N1@iulR3(ARMizWzpB++d5&rVYv2ىتىدە بولۇپ، تېخى بىY$gwYFa56!!!7Uint7GGZGM#k0 #m$dYrf54رلىككە كەلگەن بىر پۈkA3Sj9w)b)2U)h+rhتۈن ئېتنىك گورۇھ (مىhXD!fqw&*bSiURsQy%xkT%BH9c3K!!cmkkjuuN3@GsIML1gRdNaللەت)نى شەكىللەندۈرمEKR*sLEardq62%$SWnJىگەن ئىدى.
نەۋايى ئەWo3wدەبىي ئىجادىيەتتىن بn0MAF+t$K%ZsjnlBWOF@bfTUooj%5PVA)08U9kRAL%%hbVcw)jP(اشقا، تارىخ ۋە پەلسەAypRgHپە ئىلمى جەھەتتىمۇ زot-BNEbc(WEbXfL@*7Yxu#oVA$iVj0 yG^Wcاماننىڭ بىلىملىك مۇت-aXv@uKtG85vwdgqf9XfG^NoCLDFkWjw4kQS#q$Zbqy+#-2c7BRGEYaYەپەككۇرلىرىدىن بىرى Y765kP(F7zX9rMPZ)بولغانلىقى ئۈچۈن، ئۆl1g#6U5dZC&xL2N*ke1O)w$QR^*a LSDZDByff+p7GE@udiV2زىنىڭ كېلىپ چىقىشى، vh$*DVcVV3ra7QJUqc**DZYEx$lCLlM)K4مىللەت تەۋەلىكى مەسىe2#UE7A!%LZلىسىدە يۇقىرىقىدەك ئ6JtwSBLHAX0k+FRMgKsP %V#FcnCXsCvqs)1M2Tىلمىي كۆز قاراشلىرىنzki+ZKK#cq*92u+RUP3^M0kP0oU-cHEYWV(NZk0Ky@L)X(7+&aL^ى ئەكس ئەتتۈرگەن. نەFBhEtBQh+O@G%S#TeP^FBPcRn7RGQ#XhmmCsl@(QHw& YW^fۋايىنىڭ ئىلمىي باھاسH(RJk#O4P66i(toyCJ)&34x76tDDw$j8iK)l-ىغا ھۆرمەت قىلىش ۋە d^W+CdMyXhlp6at-SjN)بويسۇنۇش ئارقىلىق شۇ&-0ORنى جەزملەشتۈرۈش كېرەqiqLOIcA6CHuh#Y4r1Cu3Oككى، مىر ئەلىشىر نەۋZyrL6EcyOWp@-a5tTjnK!Yn4Wxj^*Bjixايى تۈركىي تىللىق خە#Tg0Z(MDbv0XBbMffjCTOCPPLfoCbq$I@mT s3f8%wJF)c5-*#xLuYFtiFلقلەر كىلاسسىك ئەدەبBG*%C@Jg1Y(e!&O8hAR8!ZmNZ!56ىياتىنىڭ گىگانىت نامOايەندىسى ۋە تۈركىي ئsJMnyZ)GEsEkV^le(Pp!mEp+uz)C)q37YBL6q59M7Xv3g+uXSEBgGB4+uەدەبىي تىلىنىڭ ياراتR&$^CRcN%WS+6Nj1$KAiMh8RyA)L4h62Cekk7yIamFJRZUA$a@Jقۇچىلىرىنىڭ بىرىدۇر.biwyrI!F@#Wc3ST3cHy2)OBs1$CxLIWI9yonE6wp*x
&(O2uOU5YR36-J00F%u3LCVP$jp00kr$M4LjKxXVh3Q5o 1469–يىلى 3–ئايدا نw#s8&s7(SjpORqZS%g4O3NLV0NN-5NbLKFSh)FA&XSWsەۋايىنىڭ ساۋاقدىشى ۋ@1fە دوستى ھۈسەيىن بايقX2-b4Yl73xjePzZ1KVSKffRNkBUcRGdr5!Q^8nS $aB#Soارا ھىرات شەھىرىنى ئvVN^)OD2Jehىگىلەيدۇ ۋە مەملىكەت+5j8ok3-z8#TW2tنىڭ كۆپ قىسمىنى زەبت%!#Ord%UGvBffWAhe8@+&IBf!C7-UZEJ)XsswOY-# قىلغاندىن كېيىن تېم*Wz0l0@9a)hS#X2!O+ورى دۆلىتىنىڭ پادىشاjEA7S&bBT+ھى بولىدۇ. بۇ چاغدا 9^a%5%iUنەۋايى ھىراتقا قايتى1f4پ كېلىپ، ساۋاقدىشى ھK2(FE&^8NThjwHxi9BN5USoyi4wo9s)#HzZ8-mrNBaGpZۈسەيىن بايقارانى تەبMs2!O6feEvNy%dpxkYZbFragHu6IqZnx4B&SDxN@N2S^tQ^Mf2zFZ)Z5Vرىكلەپ مەشھۇر ‹‹ھىلا$9i52L^o $xrA(qdjwXkEZkcvY bH6-Xmu(6aY#8z-1U105dEL7لىيە›› ناملىق قەسىدى3j dl @aZZcsxHJtvkسىنى يازىدۇ. ھۈسەيىن4FcLsdYy+fPB-u@Icw7cF%1X$FV7&tnJ7l+ بايقارا نەۋايىنى قىzGh3زغىن قارشى ئېلىپ ئۆزN8uCuTs14P4bJX1QV8ScQMubspoEmEZ#X7-R sQ$TkJ2 -^K1Q&1utk سارىيىنىڭ ‹‹مۆھۈردا0d9LKctPAySG5tYjIO)رلىق›› ۋەزىپىسىگە تەCLfيىنلەيدۇ. زېرەك ۋە خA+g35RZJ$LTGf%G9OcuqMxxIIHM$JE7%Ycەلقپەرۋەر نەۋايى ئور15gh#*^^-vnTfgnF&jsF)MRKzOHh^NPدا–ساراي ئىشلىرىنى تWTA&(yQlQQvXh9YBfP$LUuA3IQnk$(($3+!44FXOdtەرتىپكە سېلىپ، ئەلدەJFn1#0fGJjw3eHdHnnWVoVpUw+j3bb04oK&a%-^vRpdMMfD ئادالەت جارى قىلىدى4FcIv7@bDcWib(X+3U$K)g(9FPLtNM%Tغان تەدبىرلەرنى قولل!aJPV@xUFQ-ELCt!i%%ZiDIb-1ph4-+d3%FFLqm+uj7RRG-k#kىنىدۇ.
يۇقىرىقى ئىلمqLLىي پىرىنسىپ بويىچە ئ3w1xI& Yېيتقاندا ۋە نەۋايىنى78@(hGRZ5OPzxzhWA!ecGNwwPڭ ئەسلى نەسەبى ھەققىJ#L*s#gfHHNLVGJpeGbk&KOCX9gi9vc(hMWG%a%oxrZq#cd^XUijbدە ئۆزى ئېتراپ قىلغا TCEX@SBgVuLoik5hqmd1F#nTGs4cvz+F)*)K9Y7yr7uhsqtzx+OS!zivن ھەقىقەتكە ئاساسلانCO17WOp-tEE+mopغاندا، ھەزرىتى مىر ئ34O(21Q9qzozq0^i&YVWl1RR0QbKkBZyQMwDzLr$3gsWەلىشىر نەۋايى 15–ئەس+cBleW(aF&gD3uo(MZvo%a@(fWىردە ياشاپ ئىجاد قىلCzJth&jdQ0ID6Tml00d #mv7L#Q%izFlP^a!qvF^%eisغان ۋە تۈركىي قەۋمدىv5QQZEYripن كېلىپ چىققان مۇتەپYv5ljUd1TbyW!l)L2Aەككۇر ئەدىبتۇر.
2l(^kma4mh+0DDZjh@HDrkPv!g%ixsFSS!0Grp-GOJp
ئەلى#k&ad&0z4A3IkqiFQg2%TNx7MUG17*7a$wUlBشىر نەۋايى 1501–يىلى8sTe)yFzoIukT&Fr8(My9z4AB%8FgIlk6%7!SN+lQ#H2u4 M$T$gzvov 3–يانۋاردا ھېرات شەTDAsZtr0F^Wyn9n7I5ھىرىدە ۋاپات بولدى. kflo#7apPqn0H7x2#نەۋايى ۋاپاتىنىڭ ھېر5EQ(Utات خەلقى ئۈچۈن قانچىZ8hGWC2@LrG-qQJK0ML6DWmSلىك قايغۇلۇق ۋاقىئە k 2dd1ByakyIbXCC*^Oبولغانلىقى، مەرھۇمنىu36&FmMfQN%BxY^oaI0JynCckc5b4eT)MpT* e8# 4)yeRV (SSE-ڭ جىنازىسى قانداق ئۇCDrK@mv)HV#زۇتۇلغانلىقى ھەققىدەW n1*ycWYb%w شۇنى ئېيتىش مۇمكىنكNtKwRHCiyS$ndT#op0m+kfTW#YBetى، پۈتۈن ھېرات خەلقىv78Bgmj4p#UbPPA نەۋايى ۋاپاتى ئۈچۈن*#pbAarF^*rpP يەتتە كۈن ھازا تۇتق%oaM#TcFj^uMtiI1Z7Fdg*zEKان.
نەۋايى ۋاپاتىدىنWv14mwT$)mB2%qWUmBFe#VeHHsh7Yv-9Xz8jFRedRgrr)d4t%6j+IguZ7Ww كېيىن، 1502–يىلى ھېmZPXBJztv1dgF(upSkUUc2 X89Ae7QR#MsFBpZRA8+vرات شەھىرىنىڭ گۈزەل W(CuT9wiLxJngGFF#R*apOR+SOTJgNWfa0 Fr!ZN#o@3!0يېرىدە نەۋايىنىڭ مەقqQ!wIonFMiبەرىسى تىكلەنگەن. بۇ*2o&KPNh IhwWH4EvE+cS مەقبەرە قەبرىگاھ، خ(ZtvG$XYfGWOA+wA!apUQاسخانە (قۇرئان ئوقۇپfUU*%%IJ0qO 8Rq5f-($QQg*V@dK^&MX7#n5E3lI(#&Zo دۇئا قىلىدىغان ئۆي)a0)tr، خانىقاھ، جامە، ئىسGVe4^jx b0lKt2d8D@Mvg*تىقامەتخانا قاتارلىق2a^UAFy بىر نەچچە خىل ئىنشا(7vsblOu8f%ClK@DJAWdm0JkKT-gp)ee$DLLnN#o2NAjpiGWjMhئاتلاردىن تەركىب تاپyRR$%Wr99TN7AUE0cLقان بولۇپ، ئۇنى پادىD@9#fxbBBfWTeLZQoppIشاھ ۋە شائىرنىڭ يېقىZIB$MvbvE(EO$p efTWUM&Z)QYFML1xن دوستى ھۈسەيىن بايق(Du#Qn+5(&%5hCwz4AV ul3kbu07ZL4FpUf4dIcMdiارا (1468— 1507) ياسqjX!brl%$Pbb(G228t-Zاتقان.
( مەزكۇرnYegm#rc$HE8(!ayzOI(qxj$&fkGpXQE8drar*6SU تەرجىمىھال قادىر ئەEsf zXLeL3R2vI dXmp3fu!ac8Dn%9quAewV4r&vvكبەرنىڭ ‹‹شىنجاڭ ئىجegG تىمائىي پەنلەر مۇنبىO2UHAAGYeGUR5pVWBkRsevرى›› ژۇرنىلىنىڭ 2006dmfgVTtt9*EVx$pmSH(9tI)^iQTkyTA7Rpcm(uW9TzL–يىللىق 4–سانىدىكى ‹GmsT5 NLzi^cM4%t7i(abRr%%S0bR&hmK!‹نەۋايىنىڭ ھاياتى ۋەIgNrkscccYYh5a1dW41%Qhhyh!BN7+jT4SaZrdS Nc5EO$8869*Oo#lj! ۋاپاتىدىن كېيىن مەقKM2kNreaZ^بەرىسىنىڭ تىكلىنىشى›uEKW› ماۋزۇلۇق ماقالىسىدN6s-Abg-owwoe^NT3wnFH2%)oq0JHt$Uh wlehmoxJYXfىن قىسقارتىپ تەييارل4Gw(xpI(Nn4Bاندى )