يوقالغان قوشۇن

(7-قىسىم)

metro

      قاسىمبەگ بىر دەم جىمىلىپ كەتتى ،ئۇ بۇۋاينىڭ بۇ ھىكايىسىنى يالغان دەي دىسە ئەتىراپىدا يۈز بىرىۋاتقان ئىشلار ، راس شۇنداقمىكىن دىسە ، تېخى ئۇنداق ھايۋان - مەخلوقلارنى كۆرۈپمۇ باقمىغان تۇرسا شۇنىڭ بىلەن بۇۋايدىن يەنە سورىدى :

       - سادىرۋاي ، سەن بىزنى قورقۇتۇش ئۈچۈن بۇ ھىكايەڭنى توقىمىغانسەن ھە ، مەنغۇ ھازىرغىچە ئۇ سەن دىگەندەك ئاجايىپ - غارايىپ يۇغان مەخلوقلىرىنى كۆرۈپ باقمىدىم ، سەنمۇ كۆرۈپ باقمىساڭ ، نىمىگە ئاساسەن ئۇنداق ھايۋانلارغا يېقىنلاپ قاپتۇق دەيسەن ، سەن جەسەتلەرنىڭ پارچىلىنىشىغا قاراپلا بۇنداق دىسەڭ قالماشماس ، بەلكىم ئۇلارنى بۆرىلەر موشۇنداق قىلىۋەتكەندۇ، بەلكىم موشۇنداق ھىكايىلىرىڭ بىلەن بىزنى كەينىمىزگە ياندۇرماقچى بولۇپ ھېيلە ئىشلىتىۋاتامسەن تېخى!

      سادىربۇۋاي ،قاسىمبەگنىڭ گەپلىرىگە ئىشەنمەيدىغىنىنى بىلەتتى، ئۇنىڭ گۇمانخور مىجەزى ئۇنىڭغا ئايدىڭ ئىدى ، ئۇ كۈلۈپ قويۇپلا زىيادە گەپ قىلمىدى، لېكىن قاسىمبەگ بۇۋاينىڭ جىمىلىپ قالغىنىدىن تېخىمۇ ئەزۋەيلەشكە باشلىدى:

       - توغىرا تاپتىممۇ سادىرۋاي ، مەن بۇنداق ھىيلە مىكىرلەرنى كۆپ كۆرگەن ،نەدىكى مىڭ بىر كىچە ھىكايىلىرىڭ بىلەن باشقىلارنى قورقۇتساڭمۇ مېنى قورقۇتالمايسەن ھە !

    گۈلنەزەر دادىسىنىڭ مەسخىرلىك گەپلىرىدىن خىجىل بولۇپ دادىسىغا ئاغرىنغاندەك ئاھاڭدا:

      - دادا ، نىمىشقا ئۇنداق دەيسەن ، سادىرتاغاممۇ ئاڭلىغان ، بىلگەنلىرىنى دەپ بەردىغۇ ، يە بىر قايتايلى ماڭساق ئۈلىمىز دىمىدىغۇ ، بىكاردىن بىكارغا گۇمان قىلىپ …

     قىزىنىڭ گېپىنىڭ ئاخىرى چىقمايلا قاسىمبەگ قوپال ۋاقىرىدى :

    - ئاغزىڭنى يۇم !  سادىر تاغام دىيىشلىرىنى ، ساڭا نىمە قويدى ئېغىز غېرىچلاپ...

   قىز يەنە گەپ قىلاي دىۋېدى ئاچىسى يېڭىنى تارتىپ گەپ قىلماسلىققا ئاگاھلاندۇردى. پولات ئۆزىنى باسالماي گەپ قىستى :

     - ئىشىنەمسىلەر ، ئىشەنمەمسىلەر ئۆزەڭلەرنىڭ ئىشى ، لېكىن كىمدە - كىم ئاتامغا ھاقارەت قىلسا …

  ئۇ ئاچچىغىدا مۇشلىرىنى تۈگدى ، بۇنىڭ يەنە ئىش تېرىپ سەپىرىگە توسقۇنلۇق قىلىشىدىن ئەنسىرگەن قاسىمبەگ سەل يۇمشاپ بۇۋايدىن سورىدى :

    - ئەمىسە ئاساسىڭنى سۆزلەپ باقە سادىرۋاي ، مېنى ئىشەندۈرگىدەك قانداق ئاساسىڭ بار؟ بۇۋاي يىنىك بىر نەپەس ئېلىۋېتىپ چۈشەندۈرۈشكە باشلىدى :

    - بىز دەسلەپتە چاتقانلىقتا كۆرگەن كۆرۈنىشلەر يادىڭلاردا بادۇ؟  ئۇ يەردىكى ھايۋانلارنىڭ جەسەتلىرى غايەت زور بىر ھايۋاننىڭ ھۇجۇمىدا پارچىلانغانلىغى ئېنىق ، ھەتتا كىيىكتەك شۇنداق چەبدەس ھايۋانلارمۇ قېچىپ ئۈلگۈرەلمەپتۇ ، شۇ چاغدا مەن ئۇ سىرلىق مەخلوقنىڭ ئىزىنى ھېچقانداق بىر ھايۋاننىڭ ئىزىغا ئوخشۇتالمىغان ئىدىم ، ئۇ ئىز شۇنداق چوڭ ، ھەم كۆپ پۇتتىن تەشكىل تاپقان ئىدى ، جەسسەتلەر پارچىلانغان يەردىمۇ شۇنىڭغا ئوخشاش ئىز ، مەيلى ھايۋانلارنىڭ ، ياكى جەسەتلەرنىڭ پارچىلىشىدا قىسىپ ئۈزىۋېتىلگەن يەرلىرى ئىنتايىن كۈچلۈك ، چوڭ قىسقاچتا ئۈزۈلگەندەك ئېنىق بىلىنىپ تۇرۇپتۇ ، بۇنداق قىسىپ ئۈزىدىغان ھايۋاننى مەنمۇ بىلمەيدىكەنمەن ، لېكىن مەن ھېلقى چاياننى كۆرگەندىن كىيىنلا ھەممىنى چۈشەنگەندەك بولدۇم ، مەن ئۇنى گىگانىت چايان دەپ پەرەز قىلسام ئۇنىڭ قىسقاچلىرى ، پۇت ئىزلىرى بىز كۆرگەن ئىزلارغا دەل چۈشىدىكەن ، شۇنىڭ بىلەن ھېلقى ھىكايە يادىمغا كەلدى ، ئىشەنسەڭلەرمۇ ، ئىشەنمىسەڭلارمۇ بەربىر مەن پەرىزىمنى دىدىم ، ئەگەردە پەرىزىم توغىرا بولۇپ قالسا بىزنىڭ بۇ ھايۋانلارغا تاقابىل تۇرغىدەك ھالىمىز يوق.

    - ھە ، بۇ بىر پەرەز دىگىن ، - قاسىمبەگ خوشاللىغىدا كۈلۈپ ،- پەرەز دىگەن پەرەز ،پەرەزگە تايىنىپلا ئۇنداق ھايۋانلارنى بىزنىڭ يېنىمىزدا دىسەڭ بولمايدۇ - دە ، دەپ باقايلى ئۇ ھايۋانلار نىمە ۋەجىدىن ئۇنداق يۇغىراپ كىتىدۇ ، ئۇلارنى ھىكايە سۆزلۈگىچىلەر باشقىلارنى قىزىقتۇرۇش ئۈچۈنلا توقۇپ قويغاندۇ تايىنلىق .     سادىر بۇۋاي قاسىمبەگكە ئەمدى كۆپ سۆزلەشنىڭ ھاجىتى قالمىغانلىغى چۈشىنىپ يەتتى - دە قىستۇرۇپ قويدى :

    - ئۇنداق ھاشارەت ، ھايۋانلارنىڭ يۇغىراپ كىتىش سەۋەبىنى مەنمۇ بىلمىدىم ، شۇ مىتورىت تاشنىڭ ئەتىراپىدىلا شۇنداق بوپتۇ . گۈلنەزەر يەنە ئۆزىنى تۇتالماي گەپ قوشتى:

    - مەن بەزى كىتاپلاردىن ئوقىغان ، ئالىملارنىڭ دىيىشىچە بەزى مىتورىت تاشنىڭ ھايۋانلارنىڭ ياشاش مۇھىتىغا ئىنتايىن زور تەسىرى بار دەپ يېزىلىپتىكەن. قاسىمبەگ قىزىنىڭ گپىنى يەنە قاقتى :

     - قويە ئۇنداق كىتاپلىرىڭنى ، بۇ يەردە قېرى قۇلاق بولماي ئۇخلاڭلار بېرىپ ، گۈلنەزەر ئاچچىقلاپ دادىسىغا يەنە بىر نىمە دىمەكچى بولىۋېدى ئاچىسى تارتىشتۇرۇپ ئېلىپ كەتتى ، قاسمبەگمۇ خو قۇمانداننىڭ يېنىغا بۇ ھىكايىگە ئىشەنمىسىمۇ سۆزلەپ بىرىشنى لايىق تېپىپ ماڭدى ، پولات ، ئاتىسىغا ئورۇن راسلىدى...

    كىچىنىڭ سالقىن شامىلى باشقىلارنى ئۇيقۇغا غەرىق قىلغان بولۇپ ، لېكىن سادىربۇۋاي بىلەن پولات ئاسماندىكى يولتۇزلارغا قارىغىنىچە يۇرتىنى ، ئۆيىنى سېغىنىپ خىياللارغا غەرىق بولدى،

     - ئاتا ، - دىدى پولات ، - ئەگەردە سەن دەپ بەرگەن ئۇنداق ھايۋانلارغا راسلا ئۇچۇراپ قالساق ، موشۇ قۇملۇقتا تۈگىشەرمىزمۇ ؟

   - ئۇيقۇڭنى ئۇخلا بالام ، - دىدى بۇۋاي مىھرىبانلىق بىلەن ، - ھەممىنى ئاللاھ ئورۇنلاشتۇرىدۇ ، ئاللاھ قانداق ئورۇنلاشتۇرغان بولسا بىز بەندىلە بوي سۇنىمىز خالاس ، ئارتۇق ئويلاپ كەتمە ، بۇ بەلكىم قاسىمبەگ دىگەندەك بىر ھىكايىدۇ.

   ئەتىسى يېڭى تاڭ سۈزۈلگەندە «قارا ئېيىق»نىڭ ئەنسىز قاۋىشى بىلەن تەڭ ئاتلارمۇ تېپىرلاپ كىشىنىشىپ ، تۆگىلەرمۇ تۇرۇپ كىتىشتى، بۇ تاسادىپىلىقتىن ھەممە ئادەم ئالاقزادە بولۇشۇپ ئەتىراپقا زەن سېلىشتى.

     - ئۇ كىلىۋاتقان نىمە ؟ پولات قۇملۇق داۋاندىن بىر قارا سايىنىڭ تۇمان ئىچىدە ئۆزلىرىگە قاراپ كىلىۋاتقىنىنى كۆردى ، ھەممىسى پولات كۆرسەتكەن جايغا قاراپ داڭ قېتىپ تۇرۇپلا قېلىشتى ، قۇم داۋاندىن غايەت زور بىر مەخلۇق تىز سۈرئەتتە يېقىنلاپ كەلمەكتە ئىدى ، خو قۇماندان قورقۇپ ۋاقىردى :

     - تىز قوراللارنى ئېلىڭلار … تىز ، ئاۋۇنىڭغا قارىتىپ ئېتىڭلار ، - ئۇ بۇيرۇق چۈشۈرۈپ تاپانچىسىنى چىقىرىپ مەخلوق تەرەپكە ئوق ئۈزدى ، كەينىدىن ئەسكەرلەرمۇ ئوق ئۈزۈشكە باشلىدى ، چىدىردىن ئەمدىلا چىققان ئاياللار چار - چۇر قىلىشىپ چىدىرغا ئۆزىنى ئېتىشتى . پولات تىزلىك بىلەن ئاتىسىنى چىدىرغا كىرگۈزۋەتتى - دە، چىدىردىكى ئالاقزادە بولۇپ كەتكەن ئايال ، قىزلارنى سىرتقا چىقماسلىقنى تاپىلاپ چىدىرنىڭ ئىشكىگە ئىشلەتكەن يۇغان توخماقنى كۆتەرگىنىچە مەخلۇق تەرەپكە يۈگەردى ، ئوقلار ۋىژىلداپ مەخلۇق تەرەپكە ئۇچماقتا ئىدى ، لېكىن تەككەن ئوقلار تەسىر قىلىدىغاندەك قىلمايتتى .

      - بومبا ، تىز گىرانات ئېتىڭلار ، تىز پىلموتنى تەييارلاڭلار ،-ئۇ بۇيرۇق چۈشۈرگەچ ئىشەككە تېڭىلغان پىلىموت تەرەپكە سۈرۈلدى ، قاسىمبەگ بۇ مەنزىرىدىن ھۇدۇقۇپ كىتىپ پالاقلىغىنىچە چىدىر تەرەپكە يۈگەردى ، ھېلقى مەخلوق تۇمان قاينىتىپ يۈگۈرۈپ كەلدى، ھەممىسى ئېنىق كۆردىكىن ئۇ ئىگىزلىگى ئىككى مىتىر ئەتىراپىدىكى ئۇزۇنلىغى سەككىز مىتىرغا ، قۇيرۇقىنىڭ ئۇزۇنلىغى ئون مىتىرغا يەتكۈدەك غايەت زور چايان ئىدى ، بۇ مەخلوق كەلگەن پېتى ئۈركۈپ قاچقان تۈگىدىن بىرنى تۇمشۇقىدىكى يۇغان قىسقۇچتا قىسىپ ئىگىز كۆتۈرۈپلا ئىككى پارچە قىلىپ يەرگە تاشلىدى ، تۆگىنىڭ قېنى ئەتىراپقا چاچىراپ ئەسكەرلەرنى ئالاقزادىلا قىلىۋەتتى ،قۇيرۇقىنى بىر شىلتىۋېدى ئوق ئېتىۋاتقان بەش - ئالتۆيلەن بۇ كۈچتە خۇددى بىر توپ غازاڭلاردەك ئۇچۇپ كىتىشتى ، خو قۇماندان پىلىموتنى چايانغا توغۇرلاپ تەپكىنى باستى ، چايان بۇرۇلۇپ پىلموت تەرەپكە قايرىلىشغا گىراناتتىن بىرى ئۇچۇپ چۈشۈپ ئۇنىڭ ئاستىدا پارتىلدى ، بومبىنىڭ كۈچلۈك پارتىلىشىدا ئۇ سىلكىلىنىپلا چەتكە چىقتى ، پىلموت بىلەن ئاپتۇماتلار نىشاننى مەركەزلەشتۈرۈپ ئوق تۇتۇشتى ، لېكىن بۇ ئوقلار بومبىلار ئۇنىڭغا ئەجەللىك زەربە بولالمىدى، چايان ئېتىنلىپ كىلىپ ئەسكەردىن بىرنى قىسىپ ئىگىز كۆتۈرۈپ ئىككى پارچە قىلىۋەتتى ، قانلار ئەتىراپقا چاچىردى ، ئەسكەرنىڭ جان بەرگۈچە چىقىرغان ئاۋازىلا قالدى .

       پولات توخماق بىلەن بۇ مەخلوقنى بىر نەرسە قىلالمايدىغىنىغا كۆزى يىتىپ ئەتىراپقا نەزەر سالدى ، شۇ چاغدا چايان قۇيرۇقىنى ئىگىپ ئەمدىلا باغلاقتىن بوشاپ يۈگەرگەن ئىشەككە نەشتىرىنى ئۇردى ئىشەكنىڭ پۇتلىرى نەچچە چاپچىپ جىمىدى ئۈستىدىكى يۈكلەر چېچىلىپ چۈشتى ، پولات بۇ چاغدا چېچىلىپ چۈشكەن نەرسىلەر ئىچىدىكى گىراناتلارنى كۆرۈپ يۈگەردى ، چاياننىڭ نەزىرى پولاتقا يۆتكەلدى ، ئۇ پولاتنى قىسماقچى بولۇپ بۇرۇلىشىغا « قارا ئېيىق » ئېتىلىپ چىقىپ ھاۋشىغىنىچە ئۇنىڭ ئالدىنى توسىدى ، لېكىن شۇنچە بەسلىك « قارائېيىق» بۇ مەخلوقنىڭ يېنىدا قۇيرۇقىنىڭ بىر بوغۇمىغىمۇ تەڭ ئەمەس ئاجىز بىرجانلىق ئىدى. قوشۇن بۇ قانلىق قىسمەتتىن قۇتۇلالامدۇ، يەنە ئۇلارنى قانداق ھالاكەتلەر ساقلاۋاتىدۇ، بۇلارنىڭ ھايات - ماماتى ، قىسمەتلىرىگە قىزىقسىڭىز نەزىرىڭىز كىيىنكى قىسمىدا بولسۇن ...