قورقۇنۇچلۇق سىرلىق رايون
ئابدۇرېقىپ قەييۇم (metro)
    2- بۆلۈم 5- قىسىم   

   مەن سىرتقا ماڭغاچ كارۋاتتا سۇنايلىنىپ ياتقان تېنىمغا قاراپ شۈركىنىپ كەتتىم ، ماڭماي دىسەم بىر خىل كۈچ مېنى مەجبورى ئېلىپ كىتىۋاتاتتى .ھەيران قالارلىغى زۇلىمەت كىچە  كۆزۈمگە كۈندۈزدەك يورۇق كۆرىنىۋاتاتتى . دەسلەپتە تونۇش يوللار ، تونۇش مەھەللىلەردىن ئۆتتۈم ھەم مەھەللە سىرتىغىمۇ چىقتىم ، مېڭىش سۈرئىتىم شۇنداق تىز ئىدى ، تاپىنىم يەرگە تىگىۋاتامدۇ يوق بىلمەيتتىم ، بەدىنىم پەيدەك يەڭگىل ، چارچاشنى ھېس قىلمىدىم پەقەت ۋۇجۇدۇمدا قورقۇش ، يالغۇزسىراشلا بار ئىدى، خۇددى بۇ دۇنيادىن ئايرىلىپ قالغاندەك. بۇ چاغدا ھېلقى مەخلوق تۇيۇقسىز كەينىگە بۇرۇلۇپ كىلىپ ماڭا چاڭگال سالدى ، ئۇنىڭ بارماقلىرى ، تىرناقلىرى ئۇزىراپ بەدىنىمنى ئارغامچا كەبى چاڭگاللاپ ئورىۋالدى ، ئۇنىڭ كۈچەپ چاڭگاللىشىدىن بەدەنلىرىم سىقىراپ ، قوۋۇرغىلىرىم بىر - بىرى بىلەن كىرىشىپ كەتتى ، ئۇ مېنى ئېلىپ ھاۋاغا كۆتۈرۈلدى ،  بۇ ۋاقىتتا ئۆزەمنى خۇددى بورانغا ئۇچۇرغان يۇپۇرماقتەك ھېس قىلدىم ،ئاستىمدا پايانسىز چۆللۈكلەر ، قۇملۇق ، سايلىقلار ، ئېدىرلىقلار قالدى ، شۇنداق ئۇچۇپ بىز بارغان سىرلىق رايون ئاسمىنىدىن ئۆتتۇق ، ئۇنىڭ جەنوبىدا يەنە دوڭلۈكلەر ، قۇملۇقلار كۆز يەتكۈسىز سوزۇلۇپ يېتىپتۇ ، يەنە تېخى كىچىك بىر يېشىللىققا تولغان دوڭلۈكنىڭ ئاستىدا بىر يۇرتنى كۆردۈم ، ئۇ يۇرت ئەتىراپىدا توغراقلىقلار  كۆللەر باركەن ، ئۇنىڭدىن ئۆتۈپ بىر يارداڭلىق ئىچىگە كىردۇق ، ئۇ يارداڭلىق ئوتتۇرسى  شۇنداق چوڭ دائىردە يومىلاق ئويمانلىق بولۇپ بىز پەسكە قاراپ شۇڭغۇدۇق ، ئۇ شۇ چاغدا ماڭا قاراپ ئېغىزىدىن قارا ئىس پۈۋلىدى شۇنىڭ بىلەن ھېچنىمىنى كۆرەلمىدىم ، پەقەت قۇلۇقۇمغا كىرىۋاتقان غەيرى ئاۋازلارنىلا ئاڭلىدىم ، بۇ ئاۋازلارنىڭ بەزىلىرى بىر ئاڭلىماققا ئاياللارنىڭ قاقاقلاپ كۈلگەن ئاۋازلىرىغا ئوخشىسا ، بەزىلىرى قاتتىق يىغلىغان ، ئېچىنىشلىق چىقىرغان ئاۋازلارغىمۇ ئوخشايتتى ، يەنە بەزى ئاۋازلار مۈشۈكنىڭ مىياڭلىغان ھەم خىرىس قىلغان ، ئىتنىڭ ھاۋشىغان ھەم غىڭشىغان ،ئىشەكنىڭ ھاڭغىرغان ئاۋازلىرىغا ئوخشايتتى . قانداق جايلاردىن ئۆتكىنىمنى بىلمىدىم ئەگىرى - بۈگىرى ، ئىگىز - پەس مېڭىۋاتقىنىمىزنى ھېس قىلدىم ، ھەرخىل خىرقىراش ، ھەرخىل تىللارنى ئاڭلىدىم بۇ خىرقىراشلار ھەرقانداق بىر ھايۋاننىڭ ئاۋازىغا ئوخشىمايتتى ، بۇ غەلىتە تىللاردا سۆزلەنگەن گەپ - سۆزلەر ھېچقانداق بىر مىللەتنىڭمۇ تىلىغا ئوخشىمايتتى ، تەلەپپۇزىدىن بىر ئاڭلىماققا بىزنىڭ ئۇيغۇر تىلىغا ئوخشىسا ، بىر ئاڭلىماققا خەنزو تىلىغا ياكى مۇڭغۇل تىلىغا ئوخشاپ كىتەتتى ، مەن شۇنچىلىك دىققەت بىلەن ئاڭلاپمۇ ھېچنىمىنى ئاڭقىرالمىدىم ، خۇددى ئۇ تىل ، گەپ - سۆزلەر خۇددى بۇ دۇنياغا مەنسۇپ ئەمەستەكلا .
قانچىلىك يۈرگىنىمىزنى ، قانداق يەرگە كىرىپ قالغىنىمىزنى بىلمەيمەن ، قانداق غەلىتىلىكلەرنى ئاڭلىغىنىمنى سىلەر ھەرگىز تەسسەۋۇر قىلالمايسىلەر ،بىر چاغدا كۆز ئالدىمدىكى تۇمان تاراپ يۇغان بىر غارنىڭ ئوتتۇرسىدا  تۇرۇپتىمەن، بۇ غار ئادەتتىكى غارلارغا پەقەت ئوخشىمايتتى ،ئەتىراپ  يۇمىلاق شەكىلدە ئۈستى گۈمبەز ، شۇنچىلىك چوڭ بولسىمۇ بىرەر تال تۆۋرۈك قويۇلمىغان ، ئەتىراپقا چىقىدىغان ئىشىكلىرى كۆپ ، لېكىن سىرتتىن بىرەر غۇۋا يورۇقلۇقمۇ كىرمىگۈدەك پۇختا ئىدى ، پەرىزىمچە بۇ غار يەر ئاستىدىكى غاردەك قىلاتتى . يېنىمدا مېنى تۇتۇپ كەلگەن جىن ئاجايىپ بىر ئولجىنى قولغا چۈشۈرگەن ئوۋچىدەك غادىيىپ مەغرورلارچە  ئەتىراپقا قاراپ تۇراتتى . غار ئىچىدە ھېچقانداق ئوت يالقۇنى ياكى يۇرۇقلۇق مەنبەسى بولمىسىمۇ كۈندۈزدەك يورۇق ئىدى . ئەتىراپىمدا نەچچە مىڭدەك غەلىتە، مەخلوق چىراي ئادەم بەدەن ئالۋاستىلار ، بەتبەشىرە ھايۋانلار ، ھەتتا ئادەملەرمۇ بار ئىدى ، دەسلەپتە بۇ ئادەملەرنىڭ قانداقلارچە بۇ مەخلوقلار ئىچىدە قورۇقماي تۇرۋاتقاندۇ دەپ ئويلاپتىمەن كىيىن دىققەت قىلىپ بىلدىمكى ئۇ ئادەملەر جىندىن ئۆزگەركەنكەن .ئۈستۈمدە ئىس تۈتەك ئوراپ تۇرغان ئادەم كاللىلىرى ئۇچۇپ مېنى ئايلىنىشقا باشلىدى ، بۇ چوڭ غاردا نەچچە مىڭدەك  جىن - ئالۋاستى ، ئەرۋاھ بولسىمۇ ھەممىسى ماڭا كۆرۈپ باقمىغان نەرسىنى كۆرىۋاتقاندەك تىكىلىپ تۇرىشاتتى . يېنىمدىكى جىن مەندىن قولىنى بوشاتتى .مەن بورە توپى ئىچىدىكى قوزىدەك غالىلداپ تىتىرەپ ئولتۇرۇپ قالدىم ، ئەتىراپتىكىلەر ماڭا قارىغىنىچە غالجىرلىغى تۇتقىلى تۇردى ، بايىلا« ئادەم» سىياقىدا كۆرۈنگەن جىنلار ئەمدىلىكتە ھەرخىل قورقۇنۇچلۇق سىياقلارغا ئۆزگۈرۈپ قىلىۋاتاتتى .ئۇلار ھەرخىل شەكىللەردە ، ھەر خىل ئاۋازلارنى چىقىرىپ مەن تەرەپكە قىستاپ كىلىشكە باشلىدى .ئۇلارنىڭ چىشلىرى ئۇزىرىدى ، ئېغىزلىرى يىرتىلىپ كەتكەندەك يۇغان ئېچىلدى ، كۆزلىرىدىن قىپ - قىزىل نۇرلار چاقناشتى ، بەزىلىرىنىڭ پۇت - قوللىرىدىن تۈكلەر چىقتى ، بەزىلەرنىڭكى بولسا قۇرۇق ئىسكىلىتقا ئايلاندى ، ئۇلار تېخىمۇ غالجىرلاشتى ، مەخلوق ھايۋانلارنىڭ ئېغىزلىرىدىن قان قۇيۇلدى ، ئۇلار شۇ تاپتا ماڭا ئېتىنلىنىشقا تەييارلىنىپ بولىنغانتى .
 ئەقلىم ھەيران بۇنداق ۋەھشى مەنزىرىنى ئۆمۈرىمدە كۆرۈپ باقمىغانكەنمەن ،ئۇ چاغدا يۈرۈگۈمنىڭ يېرىلىپ كەتمىگىنىگە ھەيرانمەن .
مەن ئوتتۇردا بىر تال چىكىتتەك يىگانە ھالدا قورقىنىمدىن تۈگۈلۈپ كىتىۋاتاتتىم ، ئۇلار بولسا   سەلدەك يامىراپ مېنى يۇتۇشقا ئاز قالدى ، شۇ چاغدا يەر جاھاننى زىل - زىلىگە سالغۇدەك بىر ئاۋاز ئاڭلاندى .
 - ئۇنىڭغا تەگمەڭلار!!!
ئاۋاز چىققان ھامان ھېلىلا يۇپۇرلۇپ كەلگەنلەر ئىسقا ئايلىنىپ دەسلەپتىكى ئورنىغا قايتىشتى ، مەن ھەيران بولۇپ ئاۋاز چىققان تەرەپكە بويۇندىدىم . ئاۋاز غارنىڭ  بىر تەرپىگە ھەيۋەت سۈپە ياساپ تەخىت ئورۇنلاشتۇرۇلغان جايدىن چىققان ئىدى ، دەسلەپتە دىققەت قىلماپتىكەنمەن ئەمدى بىلدىمكىن ، ئۇ جايدا يۇغان ساپسېرىق ئالتۇن تەخىت تۇراتتى ئۇنىڭ يېنىدا بىر پارچە قارا ئىس توپلىنىپ يۇغۇرلىنىپ بىر گەۋدىگە  ، بەستلىك، ئىگىزلىگى   ئىككى يېرىم مىتىر كەلگۈدەك  مەخلۇققىمۇ ، ئىنسانغىمۇ ئوخشىمايدىغان بىرىگە ئايلاندى  ، ئۇنىڭ بېشىدا ھەرخىل رەڭدىكى جاۋاھىرات ،ئەڭ ئىسىل تاشلار نەقىشلەنگەن ئالتۇن تاج، قوپال قولىدا ياقۇت ،رەڭلىك ئالماس ،يەنە قانداقتۇ ئىسىل گۈھەرلەر نەقىشلەنگەن ھاسسا تۇراتتى ، ئۇ  تەخىتكە چىقىشىغا بارچە مەخلۇق ، جىن - ئالۋاستىلار ئۇنىڭغا تىزلىنىپ باش قويۇپ سالام قىلىشتى ھەممە جاي جىمجىتلىققا چۆمدى .
- سەن بۇياققا كەل !-ۋاقىردى ئۇ ماڭا قاراپ :
مەن ئاستا ئورنىمدىن تۇردۇم ، ئۇ مېنىڭ قورقىنىمدىن ماغدۇرسىزلىنىپ ماڭالمايۋاتقىنىمغا قاراپ ئاچچىغى كەلدى بولغاي بىر سىلكىنىپلا يوقاپ ئالدىمدا پەيدا بولۇپ بوينىمدىنلا چاڭگاللاپ سىغدىدە:
- ئەبلەخلەر ، قولۇمغا چۈشتىڭلارمۇ ، سىلەردە قان - قەرىزىمىز بار ، سىلەر نەچچىڭلارنىڭ ئۇرۇق ئەۋلادىڭلارمۇ تۆلەپ بولالمىغۇدەك قەرىزىڭلار بار ،- دەپ ھۆكۈردى .
مەن ئۇنىڭ قولىدا چوڭ ئادەمنىڭ قولىدىكى بۇۋاقتەك جان تالىشىپ تىپىرلاپلا قالدىم ، كۆزۈم ئۇنىڭ چىرايىغا چۈشتى ، ئۇنىڭ چىرايى دەرەخ قوۋزىغىدەك قورۇق بىلەن تولغان بولۇپ ، سۆزلەۋاتقان ئېغىزى گاھى يۈز قىسمىنىڭ يېرىمىنى ئىگەللىگۈدەك يۇغان ئېچىلسا ، گاھى شەپەرەڭنىڭ قان شورايدىغان ئېغىزدەك كىچىكلەپ سېسىق بۇس تارقىتاتتى ، كۆزى يۈز قىسمىغا ماس ھالدا يۇغان كاماردەك قاپقارا ھالەتتە كۆرىنەتتى ، قۇلاقلىرى يوق ئورنىدا ئىككى تۈشۈك تۇراتتى .
- ئاڭلا ؟-دىدى ئۇ دەم ئالالماي تىپىرلىغىنمغا پەرۋامۇ قىلماي،- ساڭا ھەم باشقا ئاۋۇ چۈپىرەندىلەرگە بىر پۇرسەت بىرەي ، تىزدىن ئوغۇرلاپ قاچقان قېلىچلارنى قايتۇرۇڭلار ، بولمايدىكەن ئەمدى روھىڭلارنىلا ئەمەس جىسمىڭلارنىمۇ ئېلىپ كىلىپ ،روھىڭلارنى قۇل ، جىسمىڭلارنى يەم قىلىپ تۈگىتىمىز ، ئاڭلا بۇ جازا سىلەرگىلا  ئەمەس، پۈتۈن قەۋمىڭلارغىچە بولىدۇ  ، سىلەر ئەڭ باشتا ، كىيىن قەۋىمىڭلار توختىماي جازالىنىپ ، ئەڭ ئېغىر ئازاپلارغا ،قارغىشقا كىتىسىلەر ! ئاڭلىدىڭمۇ؟؟؟
 ئۇ مېنى سىلكىدى ، گىلىم بوغۇق بولغاچقا ، ئېغىزىمدىن زۇۋان چىقىرالمىدىم، ئۇ مېنى تېخىمۇ قاتتىق سىلكىپ ۋاقىردى :
- سەن چۈپىرەندە قارا سەن كۆرگىنىڭ قوشونىمنىڭ ئاز قىسمى خالاس ،كۆرسەڭ يۈرۈگۈڭ يېرىلىدۇ ، سىلەر ئادەم مەخلوقلىرىدىن كۆپ قوشونۇم بار ، تەلىيىڭ باركەن ، سەن بۈيۈك جىنلار پادىشاھى بىلەن كۆرۈشىۋالدىڭ ، ئەقلىڭ بولسا قېلىچلارنى تىز تاپشۇر ، مەن ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەن بولاي ، يوقال !!!
  ئۇ گېپىنى تۈگۈتۈپ مېنى بىر قونچاقنى ئاتقاندەك ئاتتى ، مەن ئۈچۈپ بېرىپ بىر قۇيۇننىڭ ئىچىگە كىرىپ قالدىم ،ئەتىراپتىن نۇرغۇنلىغان قوللار مېنى تۇتماق بولدى شۇ چاغدا ، ئىسمىمنى چاقىردىڭلار ، بۇ ئاۋاز مېنى قۇيۇن ئىچىدىن سۆمۈرۈپ چىقتى ، كۆزۈمگە كۆرۈنگىنى كۈچلۈك يورۇقلۇق بولدى ، تۇيۇقسىز  سىلەرنىڭ ئالدىڭلاردا تۇرۇپتىمەن  ، بۇ چۈشۈممىدۇ ياكى ئوڭۇممىدۇ؟
 تۇرغۇن بىلەن ئىككىمىز ئۇنىڭ ئېغىزىغا قاراپ قېتىپلا قەپتىمىز ، ئۇنىڭ دىگەنلىرى مەيلى ئوڭى بولسۇن ياكى چۈشى بولسۇن يۈرۈكلىرىمىزنى سىقىپ بولغان ئىدى .
- ھەي گەپ قىلىڭلارچۇ ؟ - دىدى ئۇ قېتىپ ئولتۇرغان تايىر بىلەن تۇرغۇنغا قاراپ .
- توۋۋا ! - دىدى تۇرغۇن ،- بۈگۈن كىچە زادى قانداق كىچە ؟ ھەمىمىزلا بۇنداق ئىشلارغا تەڭ ئۇچۇرغىدەك ، بۇرۇن باشتىن ئۆتكۈزمىگەن بولساق جان بىرەكەنمىزمۇ نىمە؟
ئىسكەندەر بۇ گەپتىن ھەيران قالدى :
- سىلەرگە نىمە ئۇچۇردى ، سىلەرمۇ غەلىتە ئەھۋاللارغا ئۇچۇرغان ئوخشىمامسىلەر؟
 تايىر بىلەن تۇرغۇن ھېلىلا يۈز بەرگەن ئەھۋاللارنى بىر ياقتىن ئىسكەندەرگە سۆزلەپ بەردى .
- يائاللا ! ئادەمنى ئەنسىرەتتىڭلارغۇ ئەمدى ،- دەۋەتتى ئىسكەندەر بۇ ئىشلارنى ئاڭلىغاندىن كىيىن .
-ئەمدى قانداق قىلىمىز؟- سورىدى تۇرغۇن تايىرغا قاراپ .
- ئەتە ھەممىمىز يىغىلىپ ،مۇزاكىرلىشىپ ئاندىن بۇ ئىشنىڭ بىرەر ئامالىنى قىلايلى،- دىدى تايىر ، موشۇ تاپتا ئۇنىڭ كاللىسىنى نۇرغۇن سۇئاللار قاپلىۋالغان ئىدى .
- ئۇلار قېلىچلارنى قايتۇرۇڭلار دەمدۇ ؟- سورىدى تايىر
- ھەئە ،- باش لېڭشىتقاچ جاۋاپ بەردى ئىسكەندەر .
- بۈگۈن كىچە يۈز بەرگەن ئىشلارنىڭ ھەممىسى قېلىچلارغا مۇناسىۋەتلىككەن ، ئىسكەندەر سېنىڭ كۆرگىنىڭ راستىنلا جىنلار شاھى ئوخشايدۇ .
- نىمە دىدىڭ ؟- تۇرغۇن ھەيران بولۇپ سورىدى ،- بۇ چۈشىدە كۆرگەن ئىشىنى دەمسەن ؟
- ياق ! چۈشى ئەمەس ، ئۇلار ئۇنىڭ روھىنى تۇتقۇن قىلىپ ئېلىپ بېرىپتۇ .
تايىرنىڭ بۇ سۆزىدىن ئىسكەندەر بىلەن تۇرغۇننىڭ كۆزلىرى يۇغىناپ كەتتى .
- ئادەمنى قورقاتمىغىنە؟- تۇرغۇن ئىشىنەلمەي سورىدى ،- ئۇلار بۇنى تۇتۇپ ئېلىپ بارماي قېلىچلارنى ئېلىپ كەتسىلا بولمىدىمۇ؟
- دۆتكەنسەن ، ئۇلار جىن ، ئالۋاستى تۇرسا ، جىن - ئالۋاستىلارنىڭ تىغدىن قورقىدىغىنىنى بىلمەمسەن ؟
-ئەمىسە ئۇلار ئۇ ئۆزلىرى قورقىدىغان نەرسىنى ئېلىپ نىمە قىلىدۇ ؟- سورىدى ئىسكەندەر .
- مەنمۇ موشۇنى بىلمەكچى ، ئۇلار  بۇنچە قاتتىق ئىزدەپ قېلىچلارنى نىمە قىلىدۇ ؟ قېلىچلارنىڭ قانداق سىرى بار ؟ مەن چۈشۈمدە كۆرگەن بۇۋاي كىم ؟ئۇ نىمىشقا قېلىچلارنى تىلغا ئالىدۇ؟ ماڭا بەرگەن خەرىتە قەيەرنىڭ خەرىتىسى ؟  ئەگەردە قېلىچلارنى ئۇلارغا بەرسەك قانداق ئېلىپ كىتەلەيدۇ؟ ئۇلار ئەجىبا بۇ قېلىچلاردىن قورۇقمامدىغاندۇ؟
ئۇلار بۇ سۇئاللارغا باش قاتۇرۋاتقاندا خورازنىڭ چىللىغان ئاۋازى ئاڭلاندى .
 بۇ ئۈچ ئاغىنە تاڭ ئاتقاندا ئۇخلاپ قېلىشتى ، كۈن دەرەخ بويى ئۆرلىگەندە سەمەت كىلىپ بۇلارنى مەجبورى ئۇيغاتتى .
- ھەي بەكلا قالماشمىدىڭلار جۇمۇ ، مېنى چاقىرماي كىچىچە ئويناپ چىققان ئوخشىمامسىلەر ؟
 ئۇنىڭ ئالا - تاغىل ۋاقىراشلىرىدىن ئۈچىسى كۆزلىرىنى ئۇۋىلاپ ئامالسىز تۇرۇپ كىتىشتى .
- پوقنى ئوينامدۇ ؟ - غۇدۇڭشىدى تۇرغۇن .
- ئاخشام سېنى چاقىرماي چاتاق قىپتۇق راس سەنمۇ تازا بىر ئوينىۋالساڭ بوپتىكەن ،- تايىرنىڭ بۇ گېپىدىن ھەممىسى كۈلۈشتى.
…
ئاخىرى بار…