بۇ _ ئالىمجان تۆمۈر تۇران(8)

ساۋاقدىشىم ئالىمجان ،سىزنىڭ قەلىمىڭىزگە بەرىكەت ۋە تېنىڭىزگە سالامەتلىك تىلەيمەن

مۇبارەك بولسۇن. تىخمىۇ تىرشىڭ ...

شېئىرلىرىڭىزدىن تولىمۇ سۆيۈندۈم،ھوزۇرلاندىم
مۆمكىن بولسا چۈشەندۈرۈپ قويغان بولسىڭىز ،تۇران سۆزىنىڭ مەنىسى زادى نېمە ؟

شېئىرلىرىڭىزدىن تولىمۇ سۆيۈندۈم،ھوزۇرلاندىم
مۆمكىن بولسا چۈشەندۈرۈپ قويغان بولسىڭىز ،تۇران سۆزىنىڭ مەنىسى زادى نېمە ؟

ئالىمجان يوقاپ كەتتىغۇ؟

ئەسسالامۇئەلەيكۇم «سەنەمجان»
      «ئوغۇز»دىن قالسىلا «تۇران» تۈ*ركىي مىللەرلىرىنىڭ ئىككىنچى ئەجدادى، «ئوغۇز»لار ئىپتىدائىي جەمئىيەتنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىدىكى بولۇپمۇ ئانىلىق جامائە دەۋرىنىڭ ئاخىرىدىكى قەبىلە ۋە قەبىلىلەر ئىتتىپاقى ھالىتىدە تۇرۇپ، ئۇنىڭ كېيىنكى ۋارىيانتى دەسلەپكى تۇران مىللەت تۈ*ركىمىنى شەكىللەندۈرگەن... «قەدىمكى مەرگىزى ئاسيا»دا ئالىم ئابدۇشۈكۈرمۇھەممەتئىمىن پۈتكۈل تۈ*ركىي مىللەت تىلىنى قانداقتۇ باشقا تەتقىقاتچىلار ئالغا سۈرگەن «ئالتاي تىل سېستىمىسى»نى ئىرغىتىپ تاشلاپ، «تۇران تىل سېستىمىسى» ئاتالغۇسىنى دەبدەبىلىك جاكارلايدۇ... مانا شۇ «تۇران» بىزنىڭ ئەڭ قەدىمقى ئەجدادىمىزدۇر... «تۇران» نامى «ئىران» بىلەن بولغان تارىخى زىددىيەت ۋە تارىخى مۇناسىۋەت ئارقىلىق بارلىققا كەلگەن ئاتالغۇ دەپ ئېيتشقا تامامەن بولىدۇ. ئۆتكۈر نەزىرىمىز بىلەن قارايدىغان بولساق «ئىران» بىلەن «تۇران» قوش گېزەك ئاتالغۇدەك كۆرىنىدۇ. ئەمەلىيەتتىمۇ شۇنداق. بۇ قوش گېزەك ئاتالغۇنىڭ ئىچىدە «ئىران» ئاۋال قويۇلغان بولۇپ، بۇنىڭدىن 5000 يىل مۇقەددەم «ئوغۇزنامە» يۈرۈشلىرىدە ئوغۇزان «شاغام» (شاغام- ئىران بولۇش ئىھتىمالىغا ئىنتايىن يېقىن) نى ئىستىلا قىلغان. بىرنەچچە ئەسىردىن كېيىن «شاغام»لارمۇ كۈچىيىپ، «ئۇرى ئاند- قىساس قەسىمى»نى قىلىشىپ ئوغۇزلاردىن تارىخى ئەنتىنى ئالغان. ھەتتا ئۇغۇز زىمىنىغىمۇ ئىچكىرلەپ كىرىپ ئەجداتلىرىمىزنى قۇل قىلغان. ئۇلار بۇ غەلىبە خۇشاللىقىدا نەقشى رۇستەم ۋە دارا بىھىستونلرىغا ئەسىرگە چۈشۈپ زەنجىر- كىشەنلەنگەن ساك  ئوبرازىنى ئىپادىلىگەن... گەرچە بەزىلەر «ئىران» نامىنى «ئارىيان»دىن ئۆزگەرگەن دەپ قاراشسىمۇ، ھەقىقەت «ئىران»نىڭ «ئۇرى ئاند- قىساس قەسىمى»نىڭ ئۆزگەرگەن شەكلىدىن باشقا نەرسە ئەمەس. «قاننى قان بىلەن يۇيغىلى بولمايدۇ» دىگەننىڭ ئەكسىىچە «ئۇرى ئاند»(ئىران) قىساسكارلىرىنىڭ زۇلمى ئوتتۇرا ئاسىيادا يەنە بىر قساسكارنى مەيدانغا كەلتۇردى؛ ئۇ بولسىمۇ «تۇرئاند- ئورنىدىن دەس تۇرۇشقا قەسەم قىلغانلار» (تۇران)لار ئىدى. بۈگۈنكى «دولان» (دىڭلىڭ) ئۆتتۇرا تۈزلەڭلىك كىشىلىرى ئۆزتىلى تىرانسىپىكسىيسى بويىچە قوبۇل قىلغان ئاتالغۇ بولۇپ، بىز يەنە ئۇلاردىن قوبۇل قىلىپ مەزكۇر ئاتالغۇنى ئىككىلەمچى ئاتالغۇغا ئايلاندۇرۇپ قويدۇق.

« تۇران » دېگەن بۇ ئىسىمنى كىچىك چاغلىرىمدا تۇنجى ئاڭلاپلا رام بولۇپ قالغان ئىدىم . ئۇ چاغلاردا ئەدەبىياتنىڭ كوچىسىغا كىرىپ قالىمەن دەپ ئويلىمىغان ، ئەتىدىن - كەچكىچە پادا بېقىش بىلەن ئۆتىدىغان ۋاقىتلار ئىدى . كېيىن « تۇران » نامىنىڭ ئۆزىگە سىڭدۈرگەن تارىخى ئارقا كۆرىنىشلىرى مەندە ئىككىنچى قېتىملىق رام بولۇش بېغىشلىدى . كېيىن تەخەللۇس قىلىپ قوللاندىم . قارىسام بۇ تەخەللۇس ماڭا بەك ياراشقاندەك . شۇڭا ئۇزۇندىن بويان بۇ ئىسىم ، ئۆز ئىسىم فامىلەمگە قوشۇلۇپ ئېيتىلىپ كېلىۋاتىدۇ . « تۇران » نامىغا كەلسەك ئۇنى مۇھەممەتجان ئاكام ئىزاھلاپ ئۆتۈپتۇ ...

شۇنداق ئالىمجان تۆمۈر تۇران بەكلا ماس كەپتۇ.

ئالىم، ئىسمى-ئاتىسى بىلەن ئىسىم فامىلىسىنى پەرق قىلالمىغۇدەك يەردە ئەمەس سەن. «تۇران» نى تەخەللۇس قىلغان بولساڭ ئۇ ئىسمى-ئاتاڭغا قوشۇلۇپ كېلىدۇ. داداڭنىڭ ئىسمى سېنىڭ فامىلەڭ ئەمەس!

    ئەسسالام ئالىمجان؛  سىزنىڭ شېئىرلىرىڭىزدا تۇيغۇنىڭ چاقنىشى ئۆزگىچە، يەنە سىزگىلا خاس بولغان تىل ئىشلىتىش، ئىپادىلەش ئۇسۇلى بار. مەن كىندىك قېنىڭىز تۆكۈلگەن ئاشۇ يىراق سەھرادىكى جانجىگەر دوستلىرىڭىز قاتارىدا سىزنى مۇبارەكلەپ تۇرۇپتىمەن. ئاتا-ئانىڭزنىڭ، ئۇستازلىرىڭىزنىڭ، دوستلىرىڭىزنىڭ ئۈمىدىنى ھەرگىز يەردە قويمايدىغانلىقىڭىزغا ئىشىنىمەن!....بەرىكەتلىك بولۇڭ!...

ئالىمجاننىڭ شېئىرلرىدىكى ئىستىتىك تۇيغۇنى بىر بىرمىزنىڭكىگە ئوخشىماسمىكىن دەيمەن.  ئەمما شېئىرنى ياخشى يازدىكەن.  ئىجادىيتىڭىزگە بەركەت تىلەيمەن.  ئۆزىڭىزنى قەدىرلەڭ ئىنىم...

تورداش بانۇنىڭ سۆزلىرىنى ئەمدى چۈشەنگەندەك بولىۋاتىمەن.

ساۋاقدىشم ئالمجان ئۇزۇن بوپتۇ كورۇشمىگىلى ،ئىجايتىڭىزنىڭ تىخمۇ نەتىجىلىك بولۇشىنى ئۇمۈت قىلىمەن.