ئابدۇنىياز، تۇرسۇنجان: شېئىرىي ژانىرلارغا بولغان خاتا چۈشەنچىلەر

بەزى پىكىرلىرىڭىزگە تازا قۇشۇلمايمەن. ئەگەر كىلاسسىكلارنىڭ قوللانغان شېئىرىيەت نەزەرىيەلىرى ۋەزىپىسىنى ئادا قىپ بولغان بولسا ھازىرقى شائىرلىرىمىز ئارۇزدا يېزىپ يۈرمەيىتتى. سىز بىزلەر ھەم ئارۇزنى ئۈگىنىمىز ھەم بۇ نەزەرىيەلەرنى تەتقىق قىلىمىز دەو يۈرمەيىتتۇق. ئەگەر راستىنلا ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىپ بولغان بولسا نەۋايى ۋە بابۇرلاردىن كىيىن ئۆتكەن شائىرلار ئارۇزنى ئۈگەنمىگەن ھەم ئۇنىڭدا ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللانمىغان بولاتتى.
توغرا، ھەرگىزمۇ بىر نەزەرىيەگىلا ئىسىلىۋالماسلىق كېرەك. قايسىدا ياخشى ئىجاد ئىتەلىسە شۇنىڭدا يىزىشى. زورىغا يازماسلىق  كېرەك.

1




2




يۇقارىقى ئىككى تۈرلۈك ئىنكاسىڭىزدىن, مەن يەنىلا بىر خىل تۇراقسىز چۈشەنچىدە توختاپ قالدىم. بىر نوقتىنى ئاۋۋال ئايدىڭلاشتۇرىۋالغۇم كېلىۋاتىدۇ، كىلاسسىك شېئىرىيەت تەتقىقاتى زادى قايسى تەرەپلەردە رول ئۆتىيەلەيدۇ دەپ قارايسىز، ئىجادىيەتتىمۇ ياكى نەزەرىيە تەتقىقاتىدىمۇ ؟ بۇ يازمىنى ئاخىرىدا   ئۆز تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2015-2-28 00:37  

مىنىڭچە ھەر ئىككى جەھەتتە رولىنى جارى قىلدۇرالايدۇ. كىلاسسىك شېئىرىيەت تەتقىقاتىنى داۋاملاشتۇرۇش نەزەرىيە جەھەتتە تەتقىقاتنى ئىزچىللىققا ئىگە قىلسا، ئىجادىيەت جەھەتتە يىتەكچىلىك رول ئوينايدۇ.

ھەرقانداق بىر نەزەرىيە ياكى قاراش پەقەت خاتالىقى ئىسپاتلانغۇچە توغرا بولىدۇ، شۇڭا بىر نەزەرىيەگە مەڭگۈ توغرا ياكى خاتا دەپ يېپىشىۋېلىش ئاقىلانىلىك ئەمەس، ئەلۋەتتە ئارۇز سېستىمىسىمۇ بىز بىلىپ بولمىغان نورغۇنلىغان يوچۇق ياكى خاتالىقلاردىن خالىي بولماسلىقى مۇمكىن بىز پەقەت ھازىرقى شارائىتىمىزدا تۇنۇپ يەتمىگەنلا يېرىمىز بار،  غەرب ئەدەبىيات نەزەرىيەسىدىكى «نەزەرىيەدىن كېيىن» ياكى بولمىسا «مەركەزسىزلىك» ياكى ئېينىشتيىننىڭ نىسپىيلىك نەزەرىيسىنىڭ ئەدەبىياتقا سىڭىپ كىرىشى قاتارلىقلار سۆزىمىزنىڭ دەلىلى  بولالايدۇ،   شۇڭا ھەربىر ئادەم ئىلمىي نوقتىدىن چىقىپ پىكىر قاتناشتۇرۇپ ئۆز پىكىرلىرىنى تاشلاپ بېقىش، ئۇرۇنۇپ بېقىش زۇۋان سۈرمەي ھەممە ئىشقا سۈكۈت قىلىشتىن مىڭ ئەۋزەل، ئۇنى بۇنى دەپ باققان ئادەمدىن بىر يېڭى پىكىرنىڭ چىقىشىدا ئۈمد بار مەڭگۈ سۈكۈت قىلىپلا ئۈتۈپ كىتىدىغان ئادەمدىن يېڭى پىكىرنىڭ چىقىشىنى كۈتۈش ئۈلۈكتىن جان سورىغاندەك ،سۆگەتتىن ئامۇت تىلىگەندەك بىر ئىش.

    مىنىڭ چۈشەنچەم  شۇكى  -  مەن  شېئىرلارنى "ئەدەبىياتتىكى ژانىر چۈشەنچىسى"، "شېئىرىي شەكىللەردىكى (تۈرلەردىكى) ۋەزىن، قاپىيە، تۇراق، رېتىملار" دېگەن نوقتىدىن چۈشىنىشنى توغرا دەپ قارايمەن .

  مىنىڭ چۈشەنچەم  شۇكى  -  مەن  شېئىرلارنى "ئەدەبىياتتىكى ژانىر چۈشەنچىسى"، "شېئىرىي شەكىللەردىكى (تۈرلەردىكى) ۋەزىن، قاپىيە، تۇراق، رېتىملار" دېگەن نوقتىدىن چۈشىنىشنى توغرا دەپ قارايمەن