فىرئەۋن

فىرئەۋنفىرئەۋن قەدىمكى مىسىردا پادىشاھنىڭ ھۆرمەت نامى سۈپىتىدە قوللىنىلغان، قەدىمقى پادىشاھلىق دەۋرى (تەخمىنەن مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 2686~ 2181-يىللار)دا پەقەت خان ئوردىسىغىلا قارىتىلغان، قەدىمكى مىسىردىكى ئەڭ ئالىي ھۆكۈمران ھېسابلانغان. فىرئەۋن ئۆزىنى قۇياش ئىلاھىنىڭ ئوغلى دەپ ئاتىغان بولۇپ، دۆلەت ھاكىمىيىتىنىڭ ئەڭ ئالىي ۋەكىلى ھېسابلانغان، ھەربىي، مەمۇرىي، ئەدلىيە ۋە دىنىي ھوقۇق قاتارلىق چوڭ ھوقۇقلارنى كونترول قىلغان. يېڭى پادىشاھلىق 18- سۇلالىنىڭ تۇتموس 3-ئەسىردىن باشلاپ، پادىشاھنىڭ ئۆزىگە ئىشلىتىلىشكە باشلىغان ھەمدە بارا- بارا پادىشاھنىڭ ھۆرمەت نامىغا ئايلانغان. 22- سۇلالە ( مىلادىيەدىن ئىلگىرىكى 730 ～ 945 يىلى) دىن كېيىن پادىشاھنىڭ رەسمىي مەنسىپىگە ئايلانغان. ئادەت بويىچە قەدىمكى مىسىرنىڭ پادىشاھلىرى فىرئەۋىن دەپ ئاتىلىدۇ.^[0]

مەنسىپى

فىرئەۋنقەدىمكى مىسىرنىڭ پادىشاھى، فىرئەۋىن تۇرۇپ ھوقۇق ئېرامنىڭ ئۈستى قىسمى، ئىلاھ ، مۇتلەق نوپۇزلۇق ئەرباب. قەدىمكى مىسىرلىقلار فىرئەۋىنگە چوقۇنغان پەقەت فىرئەۋىننىڭ ئىسمى قارشى تۇرغىلى بولمايدىغان سېھرىي كۈچكە ئىگە، ئەمەلدارلار فىرئەۋىننىڭ پۇتىغا بىر سۆيۈشۈش ئارقىلىق پەخىرلەنگەن.

ئىمتىياز سىموۋلى

مىسىر فىرئەۋىنىنىڭ ئىمتىياز سىمۋۇل بۇيۇمى بولىدۇ.

1.پادىشاھلىق تاج. مۇنداق بەش خىل بولىدۇ:

قىزىل تاجلىق : تۆۋەنكى ( شىمالىي قىسمىدىكى مىسىر ) نىڭ سىمۋوللۇق؛

ئاق تاجىلىق : مىسىر ( جەنۇبىدىكى مىسىر ) نىڭ سىمۋوللۇق؛

قوش تاجلىق : تۆۋەنكى بىرلىككە كەلگەنلىكىنىڭ سىمۋولى؛

« ھاتەم » چىمپىيونى : دىنىي مۇراسىملاردا ئىشلىتىلىدىغان خان تاجى؛

كۆك تاجلىق : ئۇرۇش بىلەن مۇناسىۋەتلىك، مەسىلەن ، رامسېس ئىككى جەڭ مەيدانىدا قاپارتما داۋامىدا دائىم بۇ خىل خان تاجى تاقاپ پەيدا بولغان؛

2.ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغىنى « نىمىس » زىننەت بۇيۇملىرى، يەنى ئەل ئېھرام سفىنكس تۈرىدىكى زىننەت بۇيۇملىرى.

3.مەرتىۋە ھاسىسى.

« خې كا » ھاسىسى : قەدىمكى مىسىر يېزىقى ئىچىدە بۇ بەلگىنىڭ مەنىسى بولسا « ھۆكۈمران »؛

« ۋەنسى » ھاسىسى : قەدىمكى مىسىر يېزىقى ئىچىدە بۇ بەلگىنىڭ مەنىسى بولسا « بىر تۇتاش »؛

« لىيەن كا » ھاسىسى : ئادەتتە « خې كا » ھاسا بىلەن بىللە ئىشلىتىدۇ، رەھمەتلىك فىرئەۋىن تۇتقان ھاسسا بولىدۇ؛

4.كۆزەينەكلىك يىلان : فراۋوننىڭ قوغداش ئىلاھى قىلىنىدۇ، رىۋايەت قىلىنىشىچە، ئۇ فىرئەۋىننىڭ دۈشمەنلىرىگە ئوت يالقۇن ئېتىپ چىقىرالايدۇ. 

قەدىمكى مىسىرنىڭ يېڭى پادىشاھلىق 19- خاندانلىقنىڭ فىرئەۋىنى، سېتىنىڭ بىرنىڭ ئوغلى ۋە ئۇنىڭ بوۋىسى ئوخشاش ئىسىملىك رامسېس ئىككى، مىسىرغا 67 يىل ھۆكۈمرانلىق قىلغان، قەدىمكى مىسىر تارىخدىكى ھۆكۈمرانلىق قىلغان ۋاقتى ئەڭ ئۇزۇن، تەسىرى ئەڭ زور فىرئەۋىن، مىسىر ئىمپىرىيىسىدە ھوقۇقى ئەڭ يۇقىرى پەللىگە يەتكەن.

رامسېس ئىككىنىڭ ھەيكىلىئۇرۇش ھارۋىسىدا ئولتۇرغان ھالىتى جەسۇر قامەتلىك قىلىنىپلا قالماستىن، ھۆكۈمرانلىق قىلىۋاتقان ھاياتىنى باشلىۋەتكەن ئۆزگىچە مەنزىرىسى نامايەن بولغان. رامسېس ئىككى ئۇ مىسىرنىڭ ئەڭ ئۇلۇغ فىرئەۋىنى، ئۇ بىر ئۇلۇغ قۇرۇلۇش ئىنژېنېرى، شۇنداقلا ئىنتايىن باتۇر جەڭچى. ئۇ  ﻣﯩﺴﯩﺮغا ھۆكۈمرانلىق قىلىۋاتقان 66 يىلدا جەمئىي 100 پەرزەنتلىك بولدى، جەمئىي سەككىز رەسمىي ئايالى، يەنە 100 گە يېقىن توقىلى بار. ئۇ 90 يېشىدا مىلادىيەدىن بۇرۇنقى 1212- يىلى ۋاپات بولغان. رامسېس ئىككىنىڭ بالىلىرى ئىچىدە 12سىنىڭ ئۇنىڭغا قارىغاندا ئۆمرى قىسقا، ئۇ ئاخىرى تەختىنى 13-ئوغلىغا ئۆتۈنۈپ بەرگەندە ئۇ بىر بوۋاي بولۇپ بولغان. 1881- يىلى رامسېس ئىككىنىڭ مومياسىنى  پادىشاھ جىلغىسىدا كۆز بوياپ كىرىۋالغان 40 موميا ئىچىدىن بايقىغان.تەخمىنەن 100 يىلدىن كېيىن كىشىلەر ئۇمىڭ مومىياسىنى پارىژغا ئاپىرىپ داۋالاتقاندا يەنە ئۇنىڭغا بىر پاسپورتمۇ بىجىرىپ بەرگەن، پاسپورتنىڭ كەسپى دېگەن كاتەكچىسىگە پادىشاھ دەپ يېزىپ قويغان.

تۇتانكاموننىڭ جەسەت ساندۇقىتۇتېنكامون ئەڭ داڭلىق فىرئەۋىن، ئۇنىڭ قېيىن ئاتا ئاكېننادون دەل ھەممىدىن بەك كىشىلەرنىڭ تالاش-تارتىشىنى قوزغىغان فىرئەۋىن بولغان.قارىماققا سىرىتقى قىياپىتى قىزلارغا ئوخشىغاندىن باشقا مىسىرلىقلارنىڭ ئەڭ ئاچچىقىنى كەلتۈرگىنى بولسا كۆپ ئىلاھقا ئىتقاد قىلىشنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ بىر ئىلاھقا چوقۇنىشقا ئۆزگەرتكەن.

ئومان ئاكېننادوننىڭ دادىسى- ئۈچىنچىنىڭ خوتې بولسا پو ئېتىشنى ئەڭ ياخشى كۆرىدغان فىرئەۋىن.

مىلادىيەدىن ئىلگىرىكى 15-ئەسىردىكى تۇتموس ئۈچ بىرىنچى قولاق تۆشۈكى تەشكۈزگەن  فىرئەۋىن.

 ئومان خوتې ئىككى بولسا داڭلىق كۈچتۈڭگۈر.

 ئومان خوتې ئۈچى بولسا ئەڭ كىلىشكەن فىرئەۋىن.

ئومان خوتې پۇ تۆت قەدىمكى مىسىرنىڭ 18- خاندانلىقىنىڭ فىرئەۋىنى، ئەسلىي ئىسمى ئومان خوتې پۇ تۆت، ئۇلۇغ دىنىي ئىسلاھاتچى.^[1]