ئوتتۇرا كوئېنلۇن ياۋايى ھايۋانات باغچىسى

ئوتتۇرا كوئېنلۇن ياۋايى ھايۋانلار باغچىسى چەرچەن بازىرى جەنۇبىدىن تەخمىنەن 23 كىلومېتىر كېلىدىغان جايغا جايلاشقان. شەرقتىن غەربكە چەرچەن چېگرا ئىچىدىكى ئۇزۇنلۇقى تەخمىنەن 250 كىلومېتىر، كەڭلىكى تەخمىنەن 110 كىلومېتىر، دېڭىز يۈزىدىن ئوتتۇرىچە ئېگىزلىكى 5656 مېتىر، چەرچەن تېغىدىن بىر نەچچە چوڭ دەريا تاغ تىزمىسى، تاغلىق يەر شەكلى ئىنتايىن مۇرەككەپ، يېپىنچا ئۆسۈملۈكلەر تۈركۈمىنىڭ قۇرۇلمىسى روشەن، قىزىل يۇپۇرماقلىق ئەمەن، جىجى، گېنتىئانا قاتارلىق ئوت-چۆپلەر بار.

بۇ جايغا ئادەم ئاياغ باسمىغان بولغاچقا ياۋايى ھايۋانلار باغچىسى بولۇپ قالغان. مەسلەن: ياۋا قوتاز، ئېيىق، بۆكەن، ئۇلار، تاغ بۈركۈتى، قۇلان، ئارقار (چىشىسى)، قىزىل تۈلكە، تىبەت ياۋا تۆگىسى، سۈلەيسۈن، يەكەن بۇغا-ماراللىرى قاتارلىق 20 نەچچە خىل ياۋايى ھايۋاناتلار بۇ يەردە كۆپىيىپ، ياشايدىغان بولغاچقا ئېكولوگىيە ساياھەت ئورنى دەپ ئاتالغان.

مۇزتاغ قارلىق تاغنىڭ شەرقىي جەنۇبىي بۇلۇڭىدا ئوتتۇرا كوئېنلۇن ياۋايى ھايۋانات باغچىسى تىك تۇرىدۇ، چەرچەن دەرياسىنىڭ مەنبەسى بۇلۇپ، چەرچەن دەرياسىنىڭ تارماق ئېقىنى ئۇلۇغسۇ دەرياسى جەنۇبتىن شىمالغا كېسىپ ئۆتىدۇ. ئىپتىدائىي ئېگىزلىك تەبىئىي مەنزىرىسى  كۆپ خىل ياۋايى ھايۋان ۋە ئوتتۇرا كوئېنلۇن ئۆزگىچە جانلىقلار كۆپ خىللىقىنى شەكىللەندۈرگەن بۇلۇپ، بىر قەدەر يۇقىرى بولغان ئېكولوگىيەلىك قىممەت ۋە ئىلمىي تەتقىقات قىممىتىگە ئىگە. 

ئالتۇنتاغ ۋە چياڭتاڭ تەبىئىي مۇھاپىزەت رايونىدا تۇياقلىق نەسلى قۇرۇپ كېتىۋاتقان ياۋايى ھايۋانلاردىن زاڭزۇ لىڭ قوي، تىبەت قۇلىنى، ياۋا قوتاز قاتارلىق تۈر توپىنىڭ زىچلىقى يۇقىرى بولغان. ياز پەسلىدە چەرچەن دەرياسى جىلغا بويلاپ باغچا رايونىغا كىرىپ قىزىل مارال، سېغىن چېچىكى، شىزاڭ كۈزگى گۈلى، ئىرىس قاتارلىقلارنى كۆرگىلى بولىدۇ.^[0]