مانگوستىن

مانگوستىن كىچىك دەرەخ بولۇپ، ئىگىزلىكى 12~ 20 مېتىر، شاخلىرى كۆپ ھەم زىچ، ئۆزئارا كېسىشىپ قارىمۇقارشى ئۆسىدۇ، يوپۇرماق ئالىقىنى قېلىن خۇرۇمسىمان، پاقىراق، ئېللىپىس شەكىللىك ياكى سوقىچاق، ئۇزۇنلىقى 5 سانتىمېتىر، كەڭلىكى 5~10 سانتىمېتىرغىچە، ئۇچى قىسقا ئۇچلۇق بولۇپ، تۈۋى قىسمى كەڭرى شىنا شەكىللىك ياكى يۇمىلاق، ئوتتۇرا تومۇرىنىڭ ئىككى تەرىپى تومپىيىپ چىققان، يان تومۇر زىچ، كۆپ بولغاندا 40 ~ 50 جۈپ، گىرۋەكلىرى ئىچىدە ئۇلاق بار، يوپۇرماق ساپىقى توم ( بەسلىك )، ئۇزۇنلىقى تەخمىنەن 2 سانتىمىتىر، قۇرۇق بەزىدە زىچ بولغان توغىسىغا كەتكەن قاتلاق ئىزنالىرى بار.

ئاتىلىق گۈل توپلىشىپ ئۆسىدۇ، شاخ ئۇچىدا، گۈل ساپىقىدا ئاتىلىق دەستىسى بار، رۇدىمېنتلاشقان ئانىلىق كونۇس شەكىللىك، ئانىلىق گۈلى يەككە ياكى جۇپ ئۈسىدۇ، شاخ ئۇچىدا ئۆسىدۇ، ئاتىلىق گۈلگە قارىغاندا سەل چوڭ، دىئامېتىرى 4 ~ 5 سانتىمېتىر، گۈل سېپىنىڭ ئۇزۇنلىغى 1.2 سانتېمىتىر.

مېۋە پىشقان چاغدا سۆسۈن، ئارا سارغۇچ قوڭۇر داغ بار، سىلىق يالتىراق، ساختا ئۇرۇق پوستى چۆمۈچ شەكىللىك، شىرنىسى كۆپ، ئاق رەڭ. چېچەكلەش مەزگىلى 9~10 ئايغىچە، مېۋىلەش مەزگىلى 11~12 ئايلاردا.

مانگوستىن تاغ بامبۇكى بىلەن ماي بامبۇك، گۈل - گىياھ بامبۇك ۋە قۇم بامبۇك دەپ ئايرىلىدۇ.

ماي بامبۇك- ماي بامبۇك مېۋە گەۋدىسى قارا رەڭلىك.

گۈل - گىياھ  بامبۇك- گۈل - گىياھ بامبۇك مېۋىسى قىزىل، يۈزى قىزىل قارا.

قۇم بامبۇك- قۇم بامبۇك مېۋە يۈزى سىلىق ئەمەس، مېۋە يۈزى سۇس قارا رەڭدە بولىدۇ.

مانگوستىنى خام يېيىشكە ياكى مېۋە قېقى قىلىشقا، شەربەت سىقىپ چىقىرىشقا، سالات قىلىشقا، كونسېرۋا ئىشلەشكەبولىدۇ. تاغ بامبۇكىنىڭ مېۋە پوستى تەمى قىرتاق، مېۋە پوستى شىرنىسى ئادەمنىڭ تەم سەزگۈسىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ، يوپۇرماقلىرى چاي دەملەش ئىشلىتىلىدۇ.

ئوزۇقلۇق تەركىبى

مېۋە ئېتى تەركىبىدە مول تاماق تالالىرى، ساخارىد، ۋېتامىن ۋە ماگنىي كالتىسى، كالىي قاتارلىق مىنېرال ئېلېمېنتلار بار. ئورگانىزمغا ناھايىتى ياخشى قۇۋۋەت تولۇقلاش رولى بار، تېنى ئاجىز، كېسەل ئىستىمال قىلسا ئوزۇقلۇق يېتىشمەسلىكنى داۋالايدۇ. ھەر 100 گرام يېگىلى بولىدىغان قىسىم تەركىبىدىكى ئاقسىل 0.66گرام، ياغ 0.2 گرام، قەنت 17 گرام، ئىسسىقلىق كىسلاتاسىدىن ۋىتامىن مىقدارى ئومۇميۈزلۈك يۇقىرى، B گۇرۇپپىدىكى ۋىتامىنلار باشقا، يەنە تەركىبىدە ۋىتامىن A، ۋىتامىن E ۋە ۋىتامىن c بار. ئانئورگانىك تۇز جەھەتتە كالىينىڭ مىقدارى ئەڭ يۇقىرى.

ئوزۇقلۇق ئۈنۈمى

تەركىبىدە بىر خىل ماددا بولۇپ، قىزىتمىنى قايتۇرۇش رولى بار، بۇ دۇرىيان تاغ بامبۇكى ئىسسىق. تاغ بامبۇكى تەركىبىدە مول ئاقسىل ۋە ياغ تۈرىدىكى ماددىلار بار، ئورگانىزمغا ناھايىتى ياخشى قۇۋۋەت تولۇقلىغۇچى رولى بار، ئوزۇقلىنىش ناچارلىق، كېسەل ئادەملەر، مۇۋاپىق مىقداردا ئىستىمال قىلسا ئوزۇقلۇق تولۇقلاش رولىنى ئوينايدۇ. 

ئادەتتىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ ئىستېمال قىلىشىغا ماس كىلىدۇ. بەدىنى ئاجىز، كېسەل ئادەملەرگە تېخىمۇ ماس كېلىدۇ.

تۈزۈلگەن تەركىبى

ئوزۇقلۇق مىقدارى كۆپ، ئۇ خۇش پۇراق مېۋە. تاغ بامبۇكى خۇش پۇراق، ئاساسلىقى ئۇچۇچان تەركىبلەر تەركىب تاپقان، گېكسىل ئوكسالات كىسلاتانى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، يوپۇرماق ئىسپىرتى ( ئوڭ 3 - گېكسېن ) ۋە پەقەت بىر كۇبادىن تەركىب تاپقان.

جۇڭيى تېبابىتىدە قىزىق قايتۇرۇش رولى بار، ھۆسن تۈزەش، تېرىنى ياخشىلاش ئۈنۈمى بار. ئادەتتىكى ۋاقىتتا ئاچچىق يېمەكلىكلەرنى جىق يىگەندە، جىگەر ئوتى ئۇلغىيىدۇ، تېرىسى ئانچە ياخشى بولمىغان ئادەم، دائىم تاغ بامبۇكىنى ئىستىمال قىلىپ بەرگەندە ئىسسىقنى ياندۇرۇپ  زەھەرنى قايتۇرىدۇ، تېرىسى، بەدىنى قۇرغاق سوغۇق بولسا كۆپ يېيىشكە بولمايدۇ.

 مانگوستىن ئاساسلىقى مالۇكۇ، ئاسىيا ۋە ئافرىقىنىڭ تروپىك بەلۋاغ رايونلىرى، جۇڭگو تەيۋەن، فۇجيەن، گۇاڭدۇڭ ۋە يۈننەن قاتارلىق جايلارغا تارقالغان.^[0]