ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش كېرەكمۇ ياكى ئىجارىگە ئېلىش ...

akbarjan

	ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش كېرەكمۇ ياكى ئىجارىگە ئېلىش كېرەكمۇ؟ ئاپتوموبىل سېتىۋالغاندىن كېيىن، ئاپتوموبىل توختىتىش مەسىلىسى نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ بېشىنى قاتۇرىدۇ، زادى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش كېرەكمۇ ياكى ئىجارىگە ئېلىش كېرەكمۇ؟ ئەگەر ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش توغرا كەلسە، بىر قېتىمدىلا 100 مىڭ يۈەندىن 300 مىڭ يۈەنگىچە (بىرىنچى قاتاردىكى شەھەرلەردىكى ئالىي دەرىجىلىك ئاپتوموبىل توختىتىش ئورۇنلىرى تېخىمۇ قىممەت) تاپشۇرۇش كېرەك. ئۇنىڭ ئۈستىگە، كۆپ ساندىكى بانكىلار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش قەرزى بەرمەيدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئېلىشنى ئېلىپ ئېيتساق، ئاپتوموبىللارنىڭ كۆپىيىشىگە ئەگىشىپ، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى يېتىشمىگەنلىكتىن، ئىجارە ھەققىمۇ ئېشىپ بارىدۇ. ئۇنداقتا، ئاپتوموبىل ئورنى سېتىۋېلىش كېرەكمۇ ياكى ئىجارىگە ئېلىش كېرەكمۇ؟ ئەمەلىيەتتە، بۇ ئىككىسىگە سېلىنىدىغان مەبلەغ ۋە كىرىم نىسبىتىنى ئېنىق تەھلىل قىلساقلا، بۇ مەسىلىنى چۈشىنىش ئاسانغا توختايدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىغا سېلىنىدىغان مەبلەغ ۋە كىرىم نىسبىتىنى ھېسابلاشتىن بۇرۇن، ئالدى بىلەن مۇنداق بىر ئۇقۇمنى چۈشىنىشىمىز لازىم. يەنى، قانداق ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئېلىم-سېتىم قىلغىلى بولىدۇ ھەمدە مۈلۈك ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بېجىرگىلى بولىدۇ؟ ئادەتتە، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى مۈلۈك ھوقۇقى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى، تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ۋە خەلق ھاۋا مۇداپىئەسى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىدىن ئىبارەت ئۈچ خىلغا بۆلۈنىدۇ. مۈلۈك ھوقۇقى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى دېگىنىمىز يەر ئاستى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى قۇرۇلۇش كۆلىمى تەڭ چېچىلماي، ئېچىش سودىگىرى ئاپتوموبىل توختىتىش مەيدانىنىڭ مۇستەقىل مۈلۈك ھوقۇقىغا ئېرىشىپ، ئۆي سېتىۋالغۇچىلارغا مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى سېتىپ بەرگەن ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ خىل ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىغا مۈلۈك ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بېجىرىشكە بولىدۇ، ئادەتتىكى ئەھۋالدا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئىشلىتىش يىل چېكى تاۋار ئۆينى ئىشلىتىش يىل چېكى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ. تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى دېگىنىمىز يەر ئاستى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى كۆلىمى تەڭ چېچىلغان كۆلەمگە كىرگۈزۈلۈپ تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى كۆرسىتىدۇ. «مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى»نىڭ 74-ماددا 3-تارمىقىدا، مۈلۈكدارلار ئورتاق ئىگىدارلىق قىلىدىغان يول ياكى باشقا مەيدانلارنى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى قىلىپ ئىگىلەپ ئىشلەتكەندە، مۈلۈكدارلارنىڭ ئورتاق ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن. بۇنداق ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئېچىش سودىگەرلىرىنىڭ سېتىش ھوقۇقى بولمايدۇ ھەمدە مۈلۈك ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىمۇ بېجىرگىلى بولمايدۇ. خەلق ھاۋا مۇداپىئەسى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى دېگىنىمىز خەلق ھاۋا مۇداپىئە قۇرۇلۇشىنىڭ پىلانلىق ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى كۆرسىتىدۇ. «مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى» ۋە «خەلق ھاۋا مۇداپىئە قانۇنى»دىكى «كىم مەبلەغ سالسا شۇ پايدىغا ئېرىشىش» پىرىنسىپىغا ئاساسەن، ھاۋا مۇداپىئە ئىقتىدارىغا توسقۇنلۇق قىلمىغان ئەھۋالدا، مۈلۈكدارلارنىڭ ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشنى ئالدىنقى شەرت قىلىپ ئىشلىتىش ھەمدە كېلىشىمگە ئاساسەن مەلۇم ھەق ئېلىنىدىغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى كۆرسىتىدۇ. ئېچىش سودىگەرلىرىنىڭ پەقەت ئىشلىتىش ھوقۇقى بولىدۇ، مۈلۈك ھوقۇقى بولمايدۇ، پەقەت ئىجارىگە بېرىشكە بولىدۇ، بىراق ئىجارە مۇددىتى 20 يىلدىن ئېشىپ كېتىشكە بولمايدۇ. يەنى، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش خۇددى ئۆي سېتىۋېلىشقا ئوخشاش بولۇپ، چوقۇم مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش لازىم. شۇڭا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىشتىن بۇرۇن، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنىڭ مۈلۈك ھوقۇقى ئۇچۇرلىرىنى ئېنىق چۈشىنىش لازىم. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىغا قارىتا ئېيتىلغان، بىراق ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئېلىشنىڭ دائىرىسى نىسبەتەن كەڭ بولۇپ، مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى بولسىمۇ، تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى بولسىمۇ ياكى خەلق ھاۋا مۇداپىئە ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى بولسىمۇ بولىدۇ. شۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەككى، تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئولتۇراق رايوندىكى بارلىق مۈلۈكدارلارغا ئورتاق تەۋە بولۇپ، ۋاقىتلىق ئاپتوموبىل توختىتىش ئېھتىياجىنى قاندۇرۇش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ، ئادەتتىكى ئەھۋالدا قايتا ئىجارىگە بېرىلمەيدۇ، بىراق بىر قىسىم ئولتۇراق رايون خوجىلىقلىرى مۈلۈكدارلارنىڭ بىلمەسلىكىدىن پايدىلىنىپ، تەڭ چېچىلغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى قايتا ئىجارىگە بېرىدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش بىلەن ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئېلىشنىڭ قايسى ئەڭ مۇۋاپىق؟ ئالدى بىلەن بىز بۇ ئىككىسىنىڭ ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىلىكىنى كۆرۈپ باقايلى. مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋالغاندا، ئۇزۇن مۇددەت مۇقىم ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى بولغاندىن باشقا، يەنە بىر پارچە مۇقىم مۈلۈك سېتىۋالغانغا باراۋەر بولۇپ، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىغا بولغان ئېھتىياجنىڭ بارغانسېرى ئېشىپ بېرىشىغا ئەگىشىپ، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنىڭ قىممىتىمۇ ئېشىپ بارىدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىشنىڭ كەمچىلىك تەرىپىمۇ بار، ئالدى بىلەن نۇرغۇن بانكىلار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى قەرزى بەرمەيدۇ، ئەگەر سېتىۋېلىشقا توغرا كەلسە، بىر قېتىمدا نەچچە ئون مىڭ يۈەن نەق پۇل تاپشۇرۇش لازىم. بۇ چىقىم نۇرغۇن ئائىلىلەر ئۈچۈن ئېيتقاندا ناھايىتى چوڭ چىقىم ھېسابلىنىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋالغاندىن كېيىن يەنە باشقۇرۇش ھەققى تاپشۇرۇش كېرەك بولۇپ، بۇمۇ خېلى كۆپ چىقىم ھېسابلىنىدۇ. بىر قېتىمدىلا نەچچە ئون مىڭ يۈەن چىقىرىپ ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋالغانغا قارىغاندا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئالغاندا، ھەر قېتىمدا تاپشۇرىدىغان ئىجارە ھەققى نىسبەتەن تۆۋەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئىجارە مۇددىتى كۆپ خىل بولۇپ، كۆپلىگەن ئولتۇراق رايونلار يېرىم يىل ياكى بىر يىللىق ئىجارە بېرىدۇ، ئىجارە مۇددىتى 20 يىل بولغان تەقدىردىمۇ، قايتا ئىجارىگە بېرىشكە توغرا كەلسە، رەسمىيەت بېجىرمەكمۇ ئاسانراق. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئېلىشنىڭمۇ كەمچىلىك تەرەپلىرى بار. مەسىلەن: بىر قىسىم ئولتۇراق رايونلاردا ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى كەمچىل بولغاچقا، ئېچىش سودىگەرلىرى «سېتىش ئىجارىگە بەرمەسلىك»نى قوللىنىپ، ئولتۇراق رايوندا ئاپتوموبىل توختاتقاندا سائىتىگە قاراپ ھەق ئالىدۇ، بۇنداق بولغاندا ھەر كۈنلۈك ئاپتوموبىل توختىتىش تەننەرخى نىسبەتەن يۇقىرى بولىدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش ۋە ئىجارىگە ئېلىشنىڭ ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىلىك تەرەپلىرىنى چۈشەنگەندىن كېيىن، بايلىق باشقۇرۇش نۇقتىسىدىن ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش ۋە ئىجارىگە ئېلىشنىڭ مەبلەغ سېلىش ۋە كىرىم نىسبىتىنى سېلىشتۇرساق بولىدۇ. مەسىلەن: مەلۇم ئولتۇراق رايوننىڭ ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى سېتىۋالسا 200 مىڭ يۈەن، ئىجارىگە ئالسا ھەر ئايلىقى 300 يۈەندىن 400 يۈەنگىچە. مىسالغا ئالساق، شياۋۋاڭ 200 مىڭ يۈەن خەجلەپ بىر ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋالغان بولۇپ، ئەگەر ئۇ ئۆزى سېتىۋالغان ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئىجارىگە بەرسە، بىر يىللىق كىرىمىنى 4000 يۈەن ھېسابلىغاندا، يىللىق پايدا نىسبىتى تەخمىنەن %2 بولىدۇ، نۆۋەتتە بانكىلارنىڭ 3 يىللىق مۇقىم ئامانەت ئەڭ تۆۋەن ئۆسۈمى %2.75، يەنى شياۋۋاڭ 200 مىڭ يۈەننى بانكىغا قويسا، بانكىنىڭ ئۆسۈمى ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئىجارىگە بېرىشتىن ئېرىشكەن پايدىدىن يۇقىرى بولىدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىغا مەبلەغ سېلىش خىيالىدا بولۇۋاتقانلار بىر نۇقتىغا سال قارىغان بولۇپ، ئاپتوموبىل ئورنى ئوبوروتى تاۋار ئۆي ئوبوروتى بىلەن ئوخشىمايدۇ. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئولتۇراق رايون ئورنى چەكلىمىسىگە ئۇچرايدۇ. ئادەتتە، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى پەقەت ئولتۇراق رايوندىكى مۈلۈكدارلار ئارىسىدا ئوبوروت قىلىنىدۇ، بازار نىسبەتەن كىچىك، سودا پۈتۈشۈش دەۋرى نىسبەتەن ئۇزۇن بولىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە مۈلۈك ھوقۇقى بار ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنىنى ئېلىم-سېتىم قىلىش خۇددى ئۆينى ئېلىم-سېتىم قىلىشقا ئوخشاش بولۇپ، باج تاپشۇرۇش لازىم. ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئولتۇراق ئۆيگە تەۋە بولمىغاچقا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سودىسىنىڭ باج ھەققى روشەن يۇقىرى بولۇپ، يەر خېتى بېجى، تىجارەت بېجى ۋە خۇسۇسىي تاپاۋەت بېجىدىن باشقا، يەنە يەر قوشۇلما قىممەت بېجى ۋە ماركا قاتارلىق باجلارنى تاپشۇرۇش لازىم. شۇڭا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋېلىش ياكى ئىجارىگە ئېلىشتا يەنىلا ئۆزىمىزنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىمىزغا قارىشىمىز لازىم. ئەگەر ئىقتىسادىي شارائىتىمىز يار بەرسە، مۇقىم ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى سېتىۋالساق، ئادەم تېخىمۇ خاتىرجەم بولىدۇ. مەبلەغ سېلىشنى ئويلىشىدىغان، ئۇزاق مۇددەت ئاپتوموبىل توختىتىش ئېھتىياجى يوق كىشىلەر ئۈچۈن ئېيتقاندا، ئاپتوموبىل توختىتىش ئورنى ئىجارىگە ئېلىش بىر قەدەر مۇۋاپىق.