ئۇيغۇرسوفت يانبىلوگى

2003-يىلى ئېلان قىلىنغان «ئۇيغۇرسوفت ئەلكاتىپ 3.9» يۇمشاق دېتالىدا Microsoft Excel گە ئۇيغۇرچە ئېلىپبە تەرتىپى بۇيىچە تىزىش ئىقتىدارىنى قوشقان ئىدىم، ھازىرغىچە بۇ ئىقتىدار ئەلكاتىپنىڭ يېڭى نۇسخىسىدىمۇ بار ئىدى(ALKATIP50.XLA). بۇنىڭدىن باشقا يەنە ئۇيغۇرسوفت لۇغىتىدىمۇ بۇ ئىقتىدارنى ئىشلەتكەن ئىدىم. يېقىندا، يەنە ئېھتىياج تۈپەيلىدىن مۇستەققىل ئىشلەيدىغان ئايرىم پىروگرامما قىلىپ قويدۇم، بۇ دېتالنى تارقىتىشتىن ئىلگىرى، ئىشلىتىش قوللانمىسىدا بۇ قائىدىلەرنى بايان قىلماقچى ئىدىم. تۆۋەندە ئالدى بىلەن مىسال ئارقىلىق ئۇيغۇرچە چۈشەندۈرۈپ باقتىم، بۇنى ئاخىرىدا يەنە خەنزۇچە ۋە ئىنگلىزچە تەرجىمە قىلىپ، تور بېكىتىمىزگە چىقىرىپ قويماقچى. ئەلۋەتتە، بۇنى يەنە باشقا مىللەت پىروگراممىچىلىرى پايدىلانسىمۇ چۈشىنەلەيدىغان بولۇشى كېرەك. شۇڭا، مەقسەت ئېنىق، ئوي-پىكىر ئاددىي، راۋان ۋە توغرا ئىپادىلەنگەن بولۇشى لازىم. تۆۋەندىكى قائىدىگە تەكلىپ-پىكىر بولسا بەرگەيسىلەر.

ئۇيغۇرچە ئېلىپبە تەرتىپى بۇيىچە تىزىش قائىدىسى

1. ئۇيغۇر يېزىقىدا ھەرپلەرنىڭ لاتىن ھەرپلىرىدەك چوڭ-كىچىك يېزىلىش شەكلى بولمايدۇ.

2. رەقەملەر ئۆز تەرتىپى بۇيىچە بارلىق ئۇيغۇرچە ھەرپلەرنىڭ ئالدىدا كېلىدۇ.

3. ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ھەرپلەرنىڭ ئېلىپبە تەرتىپى تۆۋەندىكىدەك بولىدۇ (ئوڭدىن-سولغا):
ا ە ب پ ت ج چ خ د ر ز ژ س ش غ ف ق ك گ ڭ ل م ن ھ و ۇ ۆ ۈ ۋ ې ى ي

4. سوزۇق تاۋۇش ھەرپلىرى (ا، ە، و، ۇ، ۆ، ۈ، ې، ى) سۆز بېشىدا كەلگەندە ئالدىغا ھەمزە ئۇلىنىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن: ئالىم، ئەمگەك، ئوسمان، ئۇستاز، ئۆدەك، ئۈرۈمچى، ئېزىز، ئىنسان،… سوزۇق تاۋۇش ھەرپلىرى سۆز ئارىسىدا بوغۇم بېشى بولغاندىمۇ ئالدىغا ھەمزە ئۇلىنىپ يېزىلىدۇ. مەسىلەن: تەلئەت، خەلقئارا، سۈرئەت،…

5. سۆز بېشى ھەمزىلىك ھەرپتىن باشلانغان بولسا، ھەمزە نەزەرگە ئېلىنمايدۇ، سۆز ئارىسىدا بوغۇم بېشى بولغان ھەمزىلىك سوزۇق تاۋۇش ھەمزىسىز سوزۇق تاۋۇشنىڭ ئالدىدا بولىدۇ، باشقا ھەرپلەرنىڭ تەرتىپى 3-قائىدىگە بويسۇنىدۇ.
مەسىلەن (ئوڭدىن-سولغا): تەلئەت تەلەت سۈرئەت سۈرەت

شۇڭا، تۆۋەندىكى سۆزلەر يۇقىرىقى قائىدە بۇيىچە مۇنداق تىزىلىدۇ.

1998
2011
ئالىم
ئەمگەك
ئەمگەكچى
باتۇر
تەلئەت
تەلئەتجان
تەلەت
تەلەتى
جاۋابكار
سۈرئەت
سۈرئەتلىك
سۈرەت
سۈرەتلىك
غاز
ھارۋا
ئوسمان
ئۇيغۇر
ئۇيغۇرچە
ئۆدەك
ئۈرۈمچى
ۋەتەن
ئېيىق
ئىنسان
ياسىن