تىلىمىز ئۇيغۇر مېدىيەسى

تېما: ئ‍وغۇزتىگىن ياسىغان ئ‍انا تىلچە يېڭى سۆزلەر 2 [بەتنى بېسىپ چىقىرىش]

يوللىغۇچى: uyghurman ۋاقىت: 2017-3-28 14:19
تېما: ئ‍وغۇزتىگىن ياسىغان ئ‍انا تىلچە يېڭى سۆزلەر 2
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا uyghurman تەھرىرلىگەن. ۋاقتى  2017-3-28 20:13

ئ‍وغۇزتىگىن ئ‍ەپەندى ئ‍ون سېنت تورى كوت-كوت بوشۇقى 腾讯网QQ空间”گە كىرپ قاراپ باقسام بىر ئ‍انا ئ‍انا تىلچە يېڭى سۆزلەرنى ياساپتۇ،شۇڭا ئ‍انا تىلنى سۆيۈش"ئ‍ىلھامىم "361گىرادۇس ھاياجانغا كېلىپ،بۇ سۆزلەرنى ئ‍انا تىلچە مۇنبەرلەدىن 1-بولۇپ "تىلىمىز تورى"غا كۆچۈرۈپ كەلدىم،"ئ‍انا تىلنى ئ‍ۇنداق ياكى مۇنداق سۆيىمەن "دەپ "قۇرۇق شۇئار" توۋلىغاندىن كۆرە "ئ‍ەمەلىي ئ‍ىش قىلىش" ھەممىدىن ئ‍ەۋزەل دەپ قارىدىم،قېنى سىزمۇ ھەركىەتكە كېلىپ سۆز ياساپ باققايسىز،"تاما تاما كۆل بولۇر،تامماي قويسا ئ‍ورەكتۇر"مەرھەممەت!
1.قانغا- ماشىنا汽车-ماشىنا،مەنبە:"ئوغۇزنامە"گە قارالسۇن.تۈركلەر ۋە ئۆزبېكلەر "ماشىنا汽车mashina "سۆزىنى پارسچە"ھاربا=ھارۋا"دەپ ئاتايدۇ.بىزنىڭ بۇ "قانغا "سۆزىمىزمۇ ئۇنتۇلمىسۇن دەپ "تۆمۈر قانغا" قىسقارتىپ"قانغا "دەپ ئالساق بولىدۇ.
2.ئەم-ئىم(ئەمىمemim)رېتسېپ-处方—recipe،بۇ سۆز ئۇزۇندىن بېرى "لاتىن،رۇس···ئاتالغۇسىدا "رېتسىپ"دەپ ئاتالغان،رېتسىپ "ئەمچى(دوختۇر)كېسەللەرگە كەسكەن داۋالاش دورا مەخپىيىتى،ئادەتتە پەقەت ئەمچىلەرلا چۈشىنىدۇ،بۇ بىر "ئىم"بولىدۇ،شۇڭا "ئەم(دوختۇر)+ئىم"بىلەن ئەمىم(رېتسىپ)سۆزى ياسالدى.
ئەمىم ئادەتتە بىر نەچچە خىل "处方，方子，正方，，秘方，祖传方子，偏方......”دەپ تۈرلىرى بار،،شۇڭا #处方，方子，正方”نى "ئەمئىم"،"秘方"نى "ئىم ئەمىم ياكى قىسقارتىپ"ئىمەم""،"偏方”نى "يان ئەمىم"دەپ ئالدىم.
3.يازغۇچ 笔yazghuch ،بۇنى ئوزۇندىن سوڭرا "ئەرەبچە-قەلەم،قەqelem "دەپ ئاتىغان،قەلەم بولسا خەت يېزىش قورالى،بۇنى پەقەت خەت تونۇيدىغانلار ئىشلىتىدۇ،پەقەت خەت يېزىش قورالى ۋەزىپەسىنى ئۆتەيدۇ.
4.يازىمyazim--خەت 信 خەت-ئەرەبچە ئاتالغۇسى "خەت-xet"پارسچە:مەكتۇب-mektub
تۈركچە ئاتالغۇسى"يازې" مەنبە تۈركىيە tvt :

kara
sevda( 不对等的爱情 )59-بۆلۈم
5-كۆركيازىم-Körkyazim 美术字，漂亮字—ھۆسنىخەت-ئۇزخەت ،بۇرۇنقى شالغۇت ،ئەبجەش ئاتالغۇسى.
6-تىنبار(tinbar تىنبار،تىنۋار)动物，畜生，畜牲，تىن،تىنىق-جان،ھايۋان(ئەرەبچە)،ئۇلاغ(چاھارپاي-فارسچە)،جانۇبار(جانىبار،جانۋار)ئەرەب+ئۇيغۇرچە شالغۇت ئاتالغۇسى
7-چاغكۆر chaghko‘r表，钟表，挂表，手表 ساەت-sa'et ئەرەبچە ئاتالغۇسى
8-تەپقانغا 自行车tepqan’gha ۋېلسىپىت،ۋېلسىپىت لاتىن ،ئەنگىلىز،رۇس ...تىللاردىكى ئاتالغۇسى.
9-مىنقانغا 摩托，摩托车 موتوتسىكىلىت-موتوسىكلىت ئەنگىلزچە ئاتالغۇسى.

10- توكقانغا 电动车 توكسىكىلىت-توك -ئۇيغۇر،سىكىلىت-ئەنگىلىز،توكسىكىلىت-ئۇيغۇر+ئەنگىلىز=شالغۇت ئاتالغۇسى
11-ئۈچقاق قانغا-ئۈچ چاقلىق قانغا،ئۈچچاق مىنقانغا 三轮车，三轮摩托车
12-يۈرۈ قانغا 火车yürqangha，yürüqangha پويىز،پاراۋوز，يۈرقانغا،تۈركچە يۈرۈ،يۈر-ماڭماق،يۈرمەك .....سۆزىدىن ئىلھام ئېلىپ ياسالدى.
13-قول قانغا،ئەلقانغاqolqan’gha，elqan‘gha -تېرەكتور 拖拉机،تېرەكتور-لاتىن،ئەنگىلىز رۇس تىللاردىكى ئاتالغۇسى
مەنبە: ئاچۇر ،ئورۇنباسار باشبىلگە(پىروفېسىسور-ئوغۇزتىگىن ياسىغان  يېڭى سۆز)،كۆپ خىل ئېغىز-يېزىق تىللار ئاچۇرى.قوش تىل ئوقۇتقۇچىسى ،ئۇيغۇرلارنىڭ تۇنجى ئانا تىلچە سۆز ياساش كەسپىي ئاچۇرى--- ئارسلان.ئاخۇن،ئوغۇزتىگىن （aaot）ئەپەندىنىڭ "ئونسېنت كوت-كوت بوشلۇقى腾讯qq空间"دىن ئېلىندى.
مىلادىيە 2017-3- 28
ئۈرۈمچى  شەھرى

يوللىغۇچى: ئەركمان ۋاقىت: 2017-4-5 09:48
ئالامەت قوللايمەن، ئەمىم سۆزى "بۈيۈك چىن ئىمپېرىيەسى" نى تەرجىمە قىلىش داۋامىدا يىڭ جېڭنى داۋالاشقا ئەمچىئىنىڭ ئەمىمىگە ھەجەپ تاپالماي يۈرۈپتىكەنمەن، ئاخىر بولماي دورا يېزىپ بەردى، دەپ يۆمەپلا كەتكەن. چۈنكى نەشرىيات باشلىقى قەدىمقى ئەسەر تىلىغا ھازىرقى زامان تىلى ئارىلاشتۇرۇشقا قەتئىي بولمايدىغانلىقىنى زىيادە تەكىتلەپ تەلەپ قىلىپ تۇرۇۋالغان. مەن بۇ تىلنى تاپالماي قىينالغان ئىدىم.

خۇش كەپسىز تىلىمىز ئۇيغۇر مېدىيەسى (/)