تاللانغان ماقال - تەمسىللەر توپلىمى - شەيدا
,O[Maj/ch
ئالىي مەكتەپ ئىمتىھانىمۇ يېقىنلاپ قالدى. تىل - ئەدەبىيات ئىمتىھانىدا ماقال - تەمسىلنى داۋاملاشتۇرۇپ يېزىش ھامان چۈشىدۇ. شۇڭا باش ھەرپ بويىچە ئاسان تاپقىلى بولىدىغان ماقال - تەمسىللەر توپلىمىنى يوللىدىم. ئوقۇغۇچىلارغا كۆپەيتىپ بېرىڭلار. ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىدىن تاللانما ^%
*w[\(d'T
سۆز كۆركى ماقال، ئەر كۆركى ساقال. 3{;W!/&>
ئا )f6:{ma
ئابروي ئەقىلدىن كېلەر، ئېغىزدىن كېتەر. k5=VH5{S ;C+g)BW ئاتا – ئانا چۈمۈلىدىك يىغار، بالا توخۇدەك چاچار. ydyGPZt b35Z1sfD
j ئاتا – ئاناڭدىن مىراس قالسۇن دېسەڭ، ھۈنىرىڭگە ئىخلاس قىل. *Ugtg9j {_]'EK/w ئاتا – ئاناڭغا چىنىدە بەرسەڭ، پەرزەنتىڭ ساڭا تاغارلاپ بېرەر. { fmY_T[Q8 aB(6yBBoxj ئاتا – ئاناڭغا نېمە قىلساڭ، بالىلىرىڭدىن شۇنى كۆرىسەن. x\
pC& N1LZ XXY{ ئاتا – ئاناڭنى باقمىساڭ، بالاڭدىن تامە قىلما. &$vW '~1uJ0H ئاتا – ئاناڭنىڭ ھۆرمىتىنى قىل، خەلقىڭنىڭ خىزمىتىنى قىل. 3']yjj(gHr U*Hw
t\ ئاتا – ئانام بولسىكەن، ئاغزى- بۇرنى بولمىسىكەن. -'tgr6=|w" r2EIhaGF; ئاتا – ئانا يايرىسا باغ، يۆلەنسە تاغ. u0md
^ uM8YY[b ئاتا – ئانىدىن يامانلىغان ئەقىلنىڭ يوقلىقى، تاماقتىن يامانلىغان قورساقنىڭ توقلۇقى. p2|BbC\N Tm8c:S^uq) ئاتا بالىسى بولغۇچە، يۇرت بالىسى بول. P]gksts9f. &J^@TgqL^ ئاتا دۇئاسىدا باغ كۆكلەر، ئانا دۇئاسىدا ئەل كۆكلەر. /MTS>[E =w".B[r ئاتا كۆرگەن ئوق ئاتار، ئانا كۆرگەن تون پىچار. CeR4's7 :Ff1Js(Z ئاتاڭ بار، ئاناڭ بار، بايلىقىڭ شۇ، ئەتىگەندە بېرەر تاماق قايمىقىڭ شۇ.
[rU8% Mh>^
~; ئاتاڭغا نېمە قىلساڭ، بالاڭدىن شۇنى كۆرىسەن. M,e_=aq -78
t0-lM ئاتا مېھرى چىراغ، ئانا مېھرى بۇلاق. 1`5d~>fV ,S:g5n >M ئاتا ئۆينىڭ تۈۋرۈكى، ئانا ئۆينىڭ يۈرىكى. vxZvK0b620 LS}u6\( ئات جەڭگە كىرسە، ئۇيقىسى ئېچىلار. dzjp,c
@ A_tdtN< ئات تويغان يېرىگە تارتىدۇ، يىگىت تۇغۇلغان يېرىگە. bJ4} )P&
e{EKM4 ئاتقا مىنگەشمە، مىنگەشكەندىن كېيىن «ۋاي» دېمە. rE$0a-d2B NX%"_W/W ئاتنىڭ ــ زىننىتى ئىگەر، ئەرنىڭ ــ زىننىتى ھۈنەر. N iw~0"-V znnnqR0us ئاتنى مىنىپ سىنا، ئادەمنى ئارىلىشىپ سىنا. VJbsM1y M |?A:[C#X ئات ئۇزۇن يولدا سىنىلار، ئادەم ئۇزۇن يولدا سىنىلار. )hG4,0hv& h'lqj0 ئات ئۈستىدە كارۋانمەن، جەڭ ئۈستىدە پالۋانمەن. &A}hx\_T sg` ئاتىقى چىققانى ياتمۇ تۇغقىنىم دەيدۇ، چاتىقى چىققاننى تۇغقانمۇ يات دەيدۇ. /U26IbJ 0:I[;Qt ئاچچىق ئەقىلنى كېسەر، تاتلىق كۆڭۈلنى يېشەر. %(&$CmS@ 8+i=u"
< ئاچچىق تەر تۆكسەڭ، تاتلىق تاماق يەيسەن. 3_bqDhVI5 qCkC 2Fy( ئاچچىق كەلگەندە، ئەقىل قاچار. :6MV@{;PJ ?;VsA>PV ئاچ دەردىنى توق بىلمەس، كېسەل دەردىنى ساق بىلمەس. 3n,jrX75u WeJ=]7T'L ئاچلىقتىن ئۆلسەڭمۇ، ئاتا – ئاناڭنى تاشلىما. q68CU~i* ku4Gc6f#gG ئاچلىق نېمىنى يىگۈزمەس، بايلىق نېمىنى دېگۈزمەس. inY_cn? 5o0n4W ئادالەتسىز پادىشاھنى ئادالەتلىك خورلۇق ئۆلتۈرەر. n}b{u@$ p>,D F9W` ئادەت ئادەمنى باشقۇرماس، ئادەم ئادەتنى باشقۇرار. j!@T@
8J XD?Lu
_. ئادەم ئالدىنىدۇ مالغا، قۇش ئالدىنىدۇ دانغا. d5NE:%K
~n8UN< ئادەم ئەتكەنگە تەزىم ئەت، ھالال تېپىپ لازىم ئەت. BYu(a
vp2w^/])u ئادەم ئەللىك يىلدا يېتىلەر، دەرەخ ئون يىلدا يېتىلەر. &',#j]I i9Beap/t$ ئادەم بولغان ئادەمدە مىڭ كىشىنىڭ ئىشى بار، ئادەم بولمىغان ئادەمدە كىمنىڭ نېمە ئىشى. c0Bqm )Nqx=ms[(! ئادەم بولمىساڭ ئەقلىڭ بىلەن، ئەخمەق بولىسەن ساقىلىڭ بىلەن. tH&e
KM4G I{[}1W3]W ئادەم بىلىمى بىلەن دۆلەت، بىلىمسىزدە قۇرۇق سۆلەت. 6eUGE 4NF( .wp[uLE ئادەم جىق يەردە ئىش ھارام، موللا جىق يەردە گۆش ھارام. [L7s(Zs> H{yBDxw ئادەم دوستى بىلەن، دەرەخ پوستى بىلەن. *Gv:N6 8 e_] ئادەمدە ھايا كەتسە، ئورنىغا بالا كېلەر. fd #QCs ^7ID |uMr ئادەم زىننىتى كىيىم بىلەن، يەر زىننىتى دەرەخ بىلەن، دەرەخ زىننىتى يۇپۇرماق بىلەن. Nt_sV7zzb 7[0Mr,^ ئادەمنىڭ ئالدى گۈل، كەينى تىكەن. uPbdzUk$ U[Sh){4j ئادەمنىڭ تەمى سۆز بىلەن، ئاشنىڭ تەم تۇز بىلەن. (e~9T MY z>0$SBQ- ئادەمنىڭ روھى چۈشسە، ئېتى يۈگۈرەلمەس. **z^aH?B2 3!cenyE ئادەمنىڭ زىننىتى كىيىم، يەرنىڭ زىننىتى جىرىم. Il>o60u1 !mWm@}Ujg ئادەمنىڭ سۆلىتىگە قارىما، ئەمگىكىگە قارا. 6vTnm4 -qvMMit%7 ئادەمنىڭ قىممىتى ئۆزىدە، ئۈزۈكنىڭ قىممىتى كۆزىدە. .waj.9&[l )+Z.J]$O- ئادەمنىڭ كۈنى كۆپ بىلەن، ھايۋاننىڭ كۈنى چۆپ بىلەن. M&q~e@P -$#2?/uqC ئادەمنىڭ ئېسىلى ئۆلگەندە بىلىنەر، ئاتنىڭ خۇيى مىنگەندە بىلىنەر. 9vW]HOK g] ]6) nT ئادەمنىڭ ئېشى تۈگىگىنى، ئىشى تۈگىگىنى. .X)Wb{7 (Rq6m`M2 ئادەمنىڭ ياخشىسى ئەل – يۇرت دەپ ئۆلەر. /[/{m ] r}Gku0Hu_E ئادەمنى ئۆتكۈر قىلغان ئاڭ، قىلىچنى ئۆتكۈر قىلغان گاڭ. uTJ z"c`F ئادەم ھاياسى بىلەن، ھايۋان باھاسى بىلەن. :f_oN3F p 9jx>&MnWs ئادەم ئىككى نەرسە بىلەن زېرىكمەيدۇ: بىرى ناندىن، يەنە بىرى جاندىن. %1{O kVt/Hhd9
ئاددىي – ساددا ئالقىش ئالار، ھالى يوغان قارغىش ئالار. 63$`KG3 OR'e!{ ئارپا – پۇرچاق ئاش ئىكەن، ئۈنچە – مارجان تاش ئىكەن. d|~'#:y@ X>o*eN ئارقىدا قالغان ئىشىڭغا، قار ياغىدۇ بېشىڭغا. r9b(d] pa?AKj] ئاز – ئازدىن ئۆگەنسە دانا بولۇر، قەترە – قەترە يىغىلىپ دەريا بولۇر. ma QxU( OH]45bd
&7 ئازاب چەككەننىڭ بىلىدىغىنى كۆپ. oz|+{b}% vtK.7AF ئارىسالدى ئېشەكنى بۆرە يەپتۇ. Yb
Z?["S& E\9HZ;}G ئاز گەپ ئۇز گەپ، جىق گەپ مۇز گەپ. 5s4x%L (~} c3 ئاز يىغساڭمۇ ھالال يىغ. Zba<|C C9FAX$$^(Y ئاستا ماڭغانمۇ ماڭغان، توختاپ قالغان يامان. .~^A!t R.GDCGAL ئاسقۇدا گۆش بولسا بىر كۈن مېھمانغا ياراپتۇ. "N}MhcdS 9"M-nH*< ئاسماندا پۇل بار دېسە، شوتا ئىزدەپتۇ. - xyY6bxL T=g2gmo9 ئاسمانغا تۈكۈرسەڭ، يۈزۈڭگە چۈشەر.
qR%as0; lgbq^d ئاشتىن كېيىن زاغرا، تويدىن كېيىن ناغرا. - Sn]` q[. p(6: ئاش ساتساڭ يىرىك سات، ئات ساتساڭ تىرىك سات. nH+wU;M ^=gN >xP ئاشقا تەييار، ئىشقا ھەييار. ?MSV3uODb M~.1:%khM ئاشلىق بەدەن ئوزۇقى، ئىلىم – پەن ئەقىل ئوزۇقى. \23m*3"W ;2aPhA ئاشنىڭ ئالىسى قورساقنى ئاغرىتار، كۆڭۈلنى ئالىسى دىلنى ئاغرىتار. c+##!_[9 c?Mbyay ئاشنىڭ دەردىنى ئاچ بىلەر، ئانىنىڭ قەدرىنى يېتىم بىلەر. S>s+ nqcP ofs'xs1C ئاغرىق بولساڭ ئۆلۈپ قۇتۇل، قەرزدار بولساڭ بېرىپ قۇتۇل. Z4sS;k]} $gCN[%+j ئاغرىق ساقايغۇسى كەلسە، تېۋىپ ئۆزى كەپتۇ. rrG}; A V \/Qik{h ئاغزىدا ئەل – ۋەتەن، كۆڭلىدە پەقەتلا «مەن». u>*qDr*d 4hkyq>c} ئاغزىدا كۈلكە – چاقچاق، قوينىدا پالتا – پىچاق. 6d3YLb4M$i Ny2bMj.o ئاغزىدىن ھەسەل تامار، كۆڭلىدىن زەھەر. }#&L .eyJ
ئاغزىڭ قان بىلەن تولسىمۇ، دۈشمەن ئالدىدا تۈكۈرمە. s}bLA>~Ta ?A-f_0<0 ئاغمىخاننىڭ توخۇنى يوقلىشىدا ياخشى نىيەت يوق. ant2];0p 7G0;_f{ ئاغىنەڭ ياردەم سورىسا، ئەتىگە قالدۇرما. _nSEp>]L F)@zo/u5L ئاقىللاردىن ھېكمەت ياغار، نادانلاردىن تۆھمەت ياغار. A+FQmLS ?a'EkZ.dB ئاڭلاپ ئىشەنمەي، كۆرۈپ ئىشەن. 6o*'Q8h ?~cO\(TY[" ئالاردا سانىقى ئوتتۇز، بېرەردە سانىقى توققۇز. V}Oz!
O C'jCIL ئالەمنى سۇ باسسا، ھۇرۇننى ئۇيقۇ بېسىپتۇ. ch0cFF^] &3)6WD?:U ئالىمىڭنى كەڭ ياراتتىڭ، زامانەڭنى تار؛ ئادىمىڭنى كۆپ ياراتتىڭ، ئۈچىينى تار؛ مۈشۈكۈڭنى بەگ ياراتتىڭ، ئىتلىرىڭنى خار. x@:98P @]42.oP ئالتۇنباش ئاتاڭ بىلەن قالغۇچە، پاخمىباش ئاپاڭ بىلەن قال. G=C2l#
Ae! VW^q|B yB ئالتۇن چىقىدۇ يەردىن، بەخت كېلىدۇ تەردىن. :R3&R CTZ |C,]-mJ G ئالتۇن قەپەزدىن تىكەنلىك ئۇۋا ياخشى. 5r;)P
po w[G-=>; ئالتۇن – كۈمۈش چىققان يەردىن، تۇغۇلۇپ ئۆسكەن ئەل ياخشى. x/0x&la $-E<{ ئالتۇن ياتىدۇ سايدا، تونۇمىساڭ نە پايدا؟ QqXaXx; EAF\7J* ئالتۇن يەردە قالماس، يەردە قالسا توپا قونماس. -'i[/{ Z(J
1A x ئالتۇننى كۆرگەن پەرىشتە يولدىن ئازىدۇ. $=C
`V
-{yG+1 ئالدىدا ئاش قويۇپتۇ، كەينىدىن مۇشت قويۇپتۇ. /4+*!X CT|H1Ry2T ئالدىدا كەتسەڭ تەسچىلىك، ئارقىدا قالساڭ سەتچىلىك، ئوتتۇرىدا ماڭساڭ ئىشەنچلىك. :[Ie0[H/M ^brh\M,:@ ئالدىراقسانلىق ــ شەيتانلىق، سالماقلىق ــ رەھمانلىق. 6p14BruV G2J4N2hu ئالدىمغا كەلدى دەپ يېمە، ئاغزىمغا كەلدى دەپ دېمە. Fk?KR L_>LxF43 ئالدى ئىشىكتىن يىڭنە پاتمايدۇ، ئارقا ئىشىكتىن پويىز قاتنايدۇ. *(VwD)* XJ3aaMh" ئالغاندا پاتمانلاپ، بەرگەندە مىسقاللاپ. J
{\]ZPs 5VlF\- ئالغاندا خۇش چىراي، بەرگەندە مۇز چىراي. "J3n_3+ %XZdz=B ئالقىش ئالغان ئامان، قارغىش ئالغان يامان. X!0m, J<7nOB}OD ئالماس خەنجەر قىنىدا ياتسا، دات باسار. WR4 \dsgCU ^2!l/(? ئالىم بولماق ئاسان، ئادەم بولماق تەس. ~ny4Ay$# '~kAsn*/ ئالىم سۆزلىسە، زالىم جىم بوپتۇ. Ptv=Bwg Q:!.YSB ئالىمىنڭ خۇمارى بىلىم، بەڭگىنىڭ خۇمارى چىلىم. BF>3CW7 ,Q8)r0 c ئانا ئايىغىدا جەننەت بار، ئاتا ئايىغىدا دۆلەت بار. `l8^n0- wWR9dsB.; ئانارنى چۆلگە تىك، ئەنجۈرنى كۆلگە. #x;i R8^ sKT GZA ئاناڭنى جاھان بىلسەڭ، ئاتاڭنى خاقان بىل. 76rNs|z~ p Rn vd| ئانىنىڭ كۆڭلى ئاغرىسا، يەر تىترەيدۇ. a0oM KGW: #lM :BO ئانىنىڭ كۆڭلى بالىدا، بالىنىڭ كۆڭلى تالادا. A7!=`yA$ MXbt`]`_ ئاۋات شەھەرىڭدىن ئەسكى تاملىق يۇرتۇم ياخشى. u~,@Zg87
2L~[dn.s ئاھ ئۇرۇپ غەم قىلغۇچە، ئەقىل ئىشلىتىپ پەم قىل. gu[3L s5X
.(;+ ئاۋۋال ئىشلە، ئاندىن چىشلە. M~Yho". _h4{Sx ئايال كىشىنىڭ قولى كۆسەي، چېچى سۈپۈرگە. IiG~l+V~ ^[{\ZX
ئە tl |Qw";I
ئەپتىڭ يامان بولسا، ئەينەكتىن كۆرمە.
hfpSxL Aen)r@Y: ئەتىگەندە قىلسا ناشتا، كېسەل بولماس باشتا. ~U+SK4SK:o P8jXruZr ئەتلەس كىيسەڭ، بۆز كىيگىنىڭنى ئۇنۇتما. <4,n6$E LMchNTL ئەتىيازنىڭ ئاپتىپىغا كېلىنىڭنى سال، كۈزنىڭ ئاپتىپىغا قىزىڭنى سال. ;0Yeo"- 1{B^RR. ئەجىر قىلساڭ تاشقا، ئاغزىڭ تېگەر ئاشقا. qrBo
'@7 trL:qD+{( ئەجىر قىلساڭ چۆلگە، پۈركىنىسەن گۈلگە. 5#+G7 'k @RW=(&<1 ئەجىر قىلساڭ، لوم تۆمۈر يىڭنە بولار. NLHF3h=?1p zCxr]md ئەدەپ – ئەخلاق بازاردا سېتىلماس، ئەدەپسىزگە ھېچ كىشى قېتىلماس. 6XPf0Gl .^BL7 ئەردىن ئەلگە نەپ، نەپ تەگمىسە كۆتىگە تەپ. bgs2~50 ni$7)YcF ئەرزان بەرگەن ئاۋۋال ساتار. ~Y^
UP wmu#@Hf/[h ئەت قانىتى ــ ئات. n JH+P!AC HS!O;7s' ئەر كۆركى ــ ساقال، سۆز كۆركى ــ ماقال. tm27J8wPzV `8$gaA* ئەركىلىتىۋەرسەڭ، ئېشەككە مۈڭگۈز چىقار. Y{~[N y E QAiont ,! ئەر كۆيگەنگە كۆيمە، ئەل كۆيگەنگە كۆي. +[$d9 -z"=d<@ ئەر ئۆزى ئۈچۈن تۇغۇلۇپ، ئېلى ئۈچۈن ئۆلەر. MH;5gC@
` 5c*kgj:x ئەر ئۈمىدىنى ئەر ئاقلار، ئەر نامىنى ئەل ساقلار. cfn\De%. {%WQQs ئەر ئېيتماس، ئېيتسا قايتماس. y^"[^+F3 . b65V*Vbj ئەزمە ئويلانغىچە، تەۋەككۈلچى مەقسەتكە يېتەر. l#!p?l L`v7|! X ئەسكى تامدا قۇشقاچ تولا، كەمبەغەلگە پۇتلاش تولا. *`]LbS o[C,fh,$ ئەسكى جاڭگالنىڭ تۈلكىسى كۆپ، تەخسىكەشنىڭ كۈلكىسى كۆپ. @f
E3IB> f ئەسكى دۇمباقنىڭ ئۈنى يوغان، ئەخمەق كىشىنىڭ گېپى يوغان. *;(wtMg rGPFPsMQ] ئەسكىدىن جىن قورقىدۇ. qo2/? ]
p#['CqP8 ئەسكىسىنى ياراتماي، ئوبدىنىنى تاپالماي، داغدا قالغان باراتباي. ZbS*zKEW ``l7|b jJ ئەسكە مېھمان ئىشىكتىن كىرگۈچە، كەشى تۆرگە چىقىپتۇ. ^zdZ"\x |VlQ0{
ئەسكىنى ئالداپ ئىشلەت، تاسمىنى مايلاپ ئىشلەت. /eZ UAxq C7|zDJ_ ئەسلىڭنى ئۇنۇتتۇڭ، نەسلىڭنى قۇرۇتتۇڭ. XeGtge/}T e.8(t
EqZ1 ئەقىل چىرىقىڭنى چاقنىتاي دېسەڭ، بىلىمگە ئاشىق بول. -UJ; =/ _]g?3Gw7! ئەقىلسىز باشنىڭ جاپاسىنى پۇت تارتىدۇ. w_O3]; ,qo"i7c{: ئەقىلسىزنىڭ پەمى يوق، گەپ سۆزىنىڭ تەمى يوق. 1Wz -Z SHc<`M'+ ئەقىللىق بىلىمگە ئامراق، ئەقىلسىز ئويۇنغا ئامراق. >4c7r~\k 6/A#P$G ئەقىللىق پۇل تاپسا ئايغا مىنەر، ئەقىلسىز پۇل تاپسا لايغا مىنەر. |
oYqkP| ;w\7p a ئەقىللىق تېپىپ سۆزلەيدۇ، نادان كۆپۈپ سۆزلەيدۇ. "kYzgi
PT`];C(he ئەقىللىقنى ئىشىدىن بىل، بىلىملىكنى سۆزىدىن بىل. ?Aewp$Bj
zK*zT$ ئەقىللىق ئويلاپ سۆزلەر، ئەقىلسىز ئويناپ سۆزلەر. SO~]aFoYt m|7lDfpb ئەقىللىق ئۆزىنى ئەيىپلەر، ئەقىلسىز ئۆزگىنى ئەيىپلەر. %lr<; `u. /2]n ئەقىللىق ئۈمىدۋار كېلىدۇ، ھاماقەت خىيالچان كېلىدۇ. z>,fuR?9 j:J
M v ئەركىلىتىش ئاپەت، باشقۇرۇش مۇھەببەت. /7bIE!Cn 8-A *Jc ئەل ئاياغ باسمىغان يەردە كۆپ يۈرمە. q,<AW> r N"P
IH ئەل بار سورۇندا ئوغلۇڭنى چۆكۈرمە، ئەر بار سورۇندا قىزىڭنى چۆكۈرمە. #WOb&h efK)6T^p ئەل بار يەردە ئەر خار بولماس. }]qx " if
S)
< t ئەل بەختىگە كۆيگەندىن ئەل سۆيۈنەر. r A*"22v= dMA"% R ئەل بولساڭ، تۇغۇڭنى كۆرسەت؛ باتۇر بولساڭ، بۇغۇڭنى كۆرسەت. E57J).x-BP ]}g;q*!J ئەل بېشىغا كۈن چۈشسە، ئەل بەغرىدا مىڭ ئۆچكە. [l+1zt0w0 6%mFiX ئەل بىر پەرياد چەكسە، سەن مىڭ پەرياد چەك. 49o5"M( B}=
WxG|) ئەل بىلەن بىللە كېسىلگەن قولدىن قان چىقماس. 0|0<[:(hc '_z#}P< ئەلدىن بېشىڭ تارتقىنىڭ ، مۇردا بولۇپ قاتقىنىڭ.
rPV\ F
e]\{ Ia ئەلدىن قاچقان سەلگە ئۇچراپتۇ. &n%
3rC5{ c&Pgz~iP ئەل ساڭا غۇنچە تۇتسا، سەن گۈلدەستە تۇت. C7ZU)MEUd/ ,|4%YaN.3 ئەل سۆيمىگەن ئەردىن، گىياھ ئۆنمىگەن يەر ياخشى. mZVYgJQ[ {`0GAW)q ئەل سىلىسا ئەل ئايىقى، ئەل سىلىمىسا ئىت يالىقى. 2M>Y3Q2Yv U@$Kp>X ئەل غېمىدىن ئەر قاچسا، ئەر غېمىدىن ئەل قاچار. %2=nS XDvT#(Pu ئەل كۆكەرسە، ئەر كۆكىرەر. @b=b>V[d6 Z7&Bn |