| ozqan |
2013-04-26 12:55 |
سۆز تۈركۈملىرىدىن مەشىقلەر
سۆز تۈركۈملىرىدىن مەشىقلەر :
ئىسىملار ھەققىدە مەشىق :
1. تۆۋەندە بېرىلگەن سۆزلەرنى ئوقۇپ ، ئىسىملارنى ئايرىڭلار:
قىزىل ، سەھەر ، قادىر ، ئون ، مىلتىق ، ئىشلە ، دوسكا ، نۇرغۇن ، يازلىق ، چىمەنزار ،
ئۇخلىدى ، بۇلبۇل ، چوڭ ، مەن ، كېپىنەڭ ، بەش ، كۆك ، سائەت ، مېتىر ، يامغۇر ،
كىچىككىنە ، ئىنقىلاب .
2. تۆۋەندىكى پارچىدىن ئىسىملارنى ئايرىپ يېزىڭلار ئاندىن خاس ۋە ئومومىي ئىسىملارنى
ئايرىپ گۇرۇپپىلاڭلار :
سىر دەرياسى ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئەڭ ئاتاقلىق دەريا ھېسابلىنىدۇ ، ئۇ تەڭرى تاغلىرىدىن باشلىنىپ ،
ئارال دېڭىزىغا قۇيۇلىدۇ . سىر دەرياسى ئوتتۇرا ئاسىيا ئۈچۈن چوڭ ئەھمىيەتكە ئىگە .
3. تۆۋەندە بېرىلگەن ئىسىملارنىڭ قايسى كېلىشتە كەلگەنلىكىنى ئىزاھلاڭ :
بېشىمغا ، باغدا ، شەھەرگە ، نەشپۈتنىڭ ، گۈلنى ، كىتاب ، مەكتەپتىن ، سۆزۈمدە ، تاغنىڭ ، باغ ، بولۇتنىڭ ، ئورماندىن تۇرمۇشنى ، ئالمىدىن ، تىلەككە .
تاغقا خۇددى قاردەك ئاقاردى چېچەك ، خىرەلەشتى كۆزۈڭدىن زىيا،
قورۇقلاغا تولدى چىرايىڭ ، قەددىڭ ئېگىلىپ بولدى مىسلى يا .
4. تۆۋەندىكى ئىسىملارنى بىرلا ۋاقىتتا شەخس ھەم كېلىش قوشۇمچىلىرى بىلەن تۈرلەپ جۈملە تۈزۈڭلار :
باغ ، تاغ ، بوستان ، ھارۋا ، ئائىلە ، مەكتەپ.
5. تۆۋەندىكى ئىسىملارنى تۈپ ئىسىملارنى بىر گۇرۇپپىغا ، ياسالما ئىسىملارنى بىر گۇرۇپپىغا ئايرىڭلار :
زىمىن ، ئوتلاق ، باغۋەن ، چۆل ، ھارۋىكەش ، ئىلمەك ، ئاش ، ئاشلىق ، بېلىقچى ، ساندۇق ، ئاچقۇچ، باشلىق ، ھېسابسىز ،
6. تۆۋەندىكى پارچىنى ئوقۇپ ئىسىملارنىڭ ئاستىغا سىزىڭلار ، ئاندىن ئۇلارنىڭ قايسى ۋەزىپىدە كەلگەنلىكىنى ئىزاھلاڭلار :
بىزنىڭ شەھىرىمىز ئەتراپىدىكى يېزىلاردا مىۋىلىك دەرەخلەر ناھايىتى كۆپ ، تېرىلغۇ يەرلەردىن باشقا بوش يەرلەرنىڭ ھەممىسىدە ئالما ، ئۆرۈك ، نەشپۈي ، ئالۇچا، ۋە باشقا مىۋىلەر ئۆسىدۇ ، مىۋىلەر پىشىپ كەتكەچكە بالىلار باغلاردىن چىقمايدۇ ، ئۇلار سالقىنى باغدا مىۋىلەرنى يىغىدۇ ، دېھقانلار باغلاردىكى يەل-يىمىشلەرنى قاق قىلىۋالىدۇ . ئەتىيازلىقى بۇ باغقا كىرسە كىشىنىڭ چىققۇسى كەلمەيدۇ ، خۇش پۇراق گۈللەرنىڭ ھىدى دىماقلارغا ئۇرۇلۇپ تۇرىدۇ .
سۈپەتلەر ھەققىدە مەشىق :
1. تۆۋەندىكى پارچىنى ئوقۇپ تەركىبىدىكى سۈپەتلەرنى ئايرىپ يېزىڭلار :
ئىللىق شامال گۈزەل ۋادىلاردىن ئۇچۇپ ئۆتكىنىڭدە ياپيېشىل مايسىلارنى ، قىزىل ، سېرىق ، ئاق ، ئېچىلغان چىرايلىق گۈللەرنى ئەركىلتىسەن ، ئۇلارنىڭ يۇمران بەرگىلىرىدىكى ئاق
مارجاندەك تاڭ شەبنەملىرىنى تەۋرىتىسەن ، كۆركەم، گۈزەل گۈل تاجىلىرىنىڭ سەگەك قۇلاقلىرىغا
نېمىلەرنىدۇر شىۋىرلايسەن ، ئۇلار ساڭا تاتلىققىنە تەبەسسۇمىنى تارتۇق قىلىدۇ ،سېنى تەبرىكلىگەندەك
لەرزان ئىگىلىدۇ .
2. تۆۋەندىكى سۈپەتلەرنى تۈپ ، ياسالما ، قوشما سۈپەتلەر بويىچە گۇرۇپپىلاڭلار :
ئاق ، ئورۇنسىز ، تۈزلەڭ ، بەك ، يوغان ، كۆڭۈلچەك ، تاتلىق ، ئالا-بۇلا ، تارتىنچاق ،
ئېگىز ، ئاچ سېرىق ، كۈچلۈك ، ئويمان ، سىلىق ، بېغىررەڭ ، يۇمشاق ، قىپقىزىل ، كۈرەشچان ، ئىرادىلىك ، ئۈنۈمسىز ، ئويمان-چوڭقۇر ، قويۇق ، دەھشەتلىك ،
قارامتۇل .
3. تۆۋەندىكى سۈپەتلەرنى سۈپەت دەرىجىلىرىنىڭ تۈرى بويىچە گۇرۇپپىلاڭلار :
بەك چوڭ ، ئاپئاق ، ئەپچىلگىنە ، كۆكۈچ ، قىپقىزىل ، چوپچوڭ ، ئازغىنە ، قىزغۇچ ،
ئوبدان ، ئاقۇچ ، قىلىنراق ، ئېگىز ، تارغىنە ، خويمۇ تاتلىق ، يۇمشاق ، ئورۇققىنە ،
تازا ، چىداملىقراق ، قاپقارا .
ئالىي مەكتەپ سوئال شەكلى :
تاللاش سوئالىنىڭ تارمىقىنىڭ توغرا-خاتالىقىغا ھۆكۈم قىلىڭلار :
1. <ئاتىنىڭ ئىللىق كۈلۈمسىرىشى قەھرىتان قىش قۇچىقىدا تاتلىققىنە ئۇخلاۋاتقان يىپيېڭى
باھارنى ئويغاتتى . > دېگەن جۈملىدە ئەسلىي دەرىجىدە كەلگەن سۈپەتتىن ئىككىسى ، ئەركىلەتمە دەرىجىدە كەلگەن سۈپەتتىن بىرسى ، ئاشۇرما دەرىجىدە كەلگەن سۈپەتتىن
بىرسى بار .
2. <ئوقۇتقۇچى قىپقىزىل قېنىدىن ئاپئاق سۈت ئايرىپ سۆيۈملۈك پەرزەنتىنى پەرۋىش قىلغۇچى ئەزىز ئانا > دېگەن جۈملىدە ئېنىقلىغۇچى ۋەزىپىسىدە كەلگەن تۆت سۈپەت بولۇپ ،
ئىككىسى ئاشۇرما دەرىجىدە كەلگەن ، ئەسلى دەرىجىدە كەلگەن ئىككى سۈپەتنىڭ
بىرى ياسالما سۈپەتتۇر .
سانلار ھەققىدە مەشىق :
1. تۆۋەندىكى سانلارنى تۈرلەرگە ئايرىڭ :
ئىككى يۈزچە ، يەتتىنچى ، مىڭ ، ئون، تۆتىنچى ، ئونلارچى ، يىگىرمە ، قىرىقچە ،
ئوتتۇزبەش ، يىگىرمە بەشىنچى ، يۈزلەپ ، بەشەيلەن ، مىڭلىغان ، بەشلەپ ، ئوندىن بىر
ئوتتۇزچە ، ئۈچتىن ئىككىسى .
تۆۋەندىكى جۈملىلەردىكى سانلارنىڭ قانداق ۋەزىپىدە كەلگەنلىكىنى ئېيتىپ بېرىڭلار :
1. كېلىۋاتقانلاردىن ئۈچى بىزنىڭ مەكتەپتە ئوقۇيدۇ .
2. ئۇ بۇ يىل بەش ياشتىن ئالتە ياشقا قاراپ ماڭدى .
3. بۈگۈن تۆتەيلەن ئەمگەك قىلدۇق .
4. بالىلارنىڭ بىرىنچىسى ئالى مەكتەپكە ئىمتىھان بېرىدۇ .
5. رەنا سىنىپىمىز بويىچە ئۆگىنىشتە بىرىنچى .
6. يىگىرمە بەشكە كەسىرسىز بۆلىنىدۇ .
7. بۇ يىل ئالى مەكتەپكە ئۈچكۈن ئىمتىھان بەردۇق .
8. قادىر ئون ئىككىنچى قەۋەتتە ئولتۇرىدۇ .
تۆۋەندىكى پارچىدىكى سانلارنى ئايرىڭ ، ئاندىن تۈرى ۋە ۋەزىپىسىنى ئېيتىپ بېرىڭ :
ۋەتەنپەرۋەر دېموكرات ، ئوت يۈرەك شائىر ئابدىخالىق ئۇيغۇر 1901-يىلى تۇرپاندا
تۇغۇلغان . سەككىز-توققۇز يېشىدىن باشلاپ مەكتەپتە ئوقۇغان . 10قېتىم روسىيە ۋە سابىق سوۋىت ئىتتىپاقىغا بارغان . ئۇ ئالتە خىل تىل بىلەتتى . ئۇ 20 يېشىدىن باشلاپ شىئېر يېزىشقا كىرىشكەن . شائىر قىسقىغىنە ھاياتىدا 200 پارچىدىن ئوشۇق شىئېر يېزىپ قالدۇرغان . شائىر ئابدىخالىق ئۇيغۇر 1933-يىلى
3-ئاينىڭ 13-كۈنى ئالەمدىن ئۆتتى .
ئالى مەكتەپ سوئال شەكلى :
تۆۋەندىكىسى ئالىي مەكتەپ ئىمتىھانىدا چىققان تاللاش سوئالىنىڭ تارمىقى بولۇپ ، توغرىمۇ خاتا ؟
<تەخمىنەن 300 ئىشچى 40كۈن جاپالىق ئىشلەپ
1- باسقۇچلۇق قۇرۇلۇشنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىنى غەلىبىلىك تاماملىدى > دېگەن
جۈملىدە ساناق سان ، تەرتىپ سان ،كەسىر سان ، مۆلچەر سانلاردىن بىردىن بولۇپ ، ھەممىسى جۈملىنىڭ ئەگەشمە بۆلىكى بولۇپ كەلگەن .
مىقدارلار ھەققىدە مەشىق :
تۆۋەندىكى سۆز بىرىكمىلىرىنى ئوقۇپ ئالدى بىلەن مىقدارلارنى ئايرىڭ ، ئاندىن خاس مىقدار ۋە كۆچمە مىقدار بويىچە گۇرۇپپىلاڭ :
بەش جىڭ ، ئىككى تاغار ، ئون غۇلاچ ،
بىر سىقىم ، يىـگىرمە كىلومېتىر ، قىرىق دانە ، بىر چىنە چاي ، بىر سىنىپ ئوقۇغۇچى ،
يەتتە مو يەر ، بىر باغ بېدە ، سەككىز توننا ، ئالتە سانتىمېتىر
تۆۋەندىكى سۆزلەرنى ئىسىم ، سۈپەت ، سان ، مىقدار بويىچە گۇرۇپپىلاڭلار :
سۆلەتلىك ، بەشىنچى ، جىڭ ، چىشلەم ،ئالما ، ئويمان ، مىڭچە ، توننا ، بولۇت ،
چاقىرىم ، سېمىز ، ئون ئۈچ ، تۇزلۇق ، غېرىچ ، ئاق ، چىمدىم ، سەككىزىنچى ،
بىر قوشۇق ، چاقماق ، بەش تاغار ، توقسان ، سۆزمەن ، يەتتىنچى ، ياشلىق ،
قارىغاي ، ئەللىكچە ، سەر ، گۈزەل ، پارتا ، كۆڭۈللۈك ، لېتىر ، مىڭ
ئالماش ھەققىدە مەشىق :
1. پارچىنى ئوقۇپ تەركىبىدىكى ئالماشلارنى ئايرىڭ :
شامال سەن تەبىئەتنىڭ ئەركىسى . قەيەرنى خالىساڭ ، شۇ يەرگە بارالايسەن ،
ئەركىن ، خوشال ساياھەت قىلالايسەن . سەن تەبىئەتنىڭ ئەلچىسى ، گۈزەل
ۋادىلارنى ، گۈل-گىياھلارنىڭ خۇش ھىدىنى قاياقلارغىدۇ ئەكىتىسەن ، كىملەرنىڭدۇ قەلبىگە ھوزۇر ئاتا قىلىسەن ،
شامال سەن مېنىڭ بەخىتسىز قىسمىتىمگە ھېسداشلىق قىلارسەنمۇ ؟ ئەگەر ماقۇل
كۆرسەڭ مەن ساڭا ئۇنى سۆزلەپ بېرەي .
2. تۆۋەندىكى ئالماشلارنى تۈرلىرى بويىچە گۇرۇپپىلاڭلار :
سەن ، ئاشۇ ، كىم ، بارلىق ، مېنىڭكى ، ھېچنېمە ، قانداقتۇر ، ئۆزىنىڭكى ،
قانداق ، ئاللىكىم ، ھېچقاچان ، ئۇ ، ھەممە ، بىر نەرسە ، پۈتۈن ، شۇنداق ،
ھېلىقى ، ھەر قاچان ، قايسى ، ئۇلار ، ئەنە ، ئۆزۈڭ ، قانچە ،
تۆۋەندىكى جۈملىلەردىكى ئالماشلارنى تېپىڭلار ، ئۇلارنىڭ تۈرىنى ،
ۋەزىپىسىنى ئېيتىپ بېرىڭلار :
1.بۇ باغدىكى مىۋىلەرنى ئۆزۈم ئۆستۈرگەن
2. كىمدۇ بىرى ئۆينىڭ ئشىكىنى قاتتىق ئۇردى
3.خاتىرجەم بول ھېچقانداق ئىش بولمىدى .
4. مەن ئەتە سىلەرنىڭكىگە بارىمەن .
5.سىنىپىمىزدىكى بارلىق ساۋاقداشلار ئىمتىھانغا ياخشى تەييارلىق قىلىۋاتىمىز .
6. ئۇنداق قازانغا مۇنداق چۆمۈچ .
7. ئەلقەم سىزنى كۆپ ساقلاپ كەتتى .
8. سەن ئوقۇغان كىتابلارنىڭ كۆپى مەندە بار .
9. قار تازىلاشقا پۈتۈن شەھەر ئاتلاندى .
10. ھېلىقى كۈنى سېنى ئىزدەپ تاپالمىدىم.
11. يولدا كېتىۋېتىپ قانداقتۇر بىر شەپنى ئاڭلاپ قالدىم .
12. بۇ ئاياغ مېنىڭ پۇتۇمغا كىچىك كېلىپ قالدى .
رەۋىش ھەققىدە مەشىق :
1. تۆۋەندىكى رەۋىشلەرنىڭ مەنە جەھەتتىكى پەرقىگە قاراپ قايسى رەۋىش تۈرى ئىكەنلىكىنى ئايرىپ بېرىڭ :
ئاۋۋال ، يىراقتا ، راسا ، ئاستا ، ئەتەي ، ئالدى-كەينى ، تۇيۇقسىز ،
ئانچە-مۇنچە ، مەشەدە ، سەل-پەل ، ئەتىلىككە ، مەقسەتلىك ، ئۈزۈل-كېسىل ،
ئەپچىل ،قىسقىچە ، تۆۋەندىن ، ئۇشتۇمتۇت
2. تۆۋەندىكى رەۋىشلەرنى ئوقۇپ ، ئاددىي رەۋىش ، ياسالما رەۋىش ۋە قوشما
رەۋىشلەرگە ئايرىڭ :
ئاستا ، باتۇرانە ، نۇرغۇن ، ئەتەي ، سەل-پەل ، قەھرىمانلارچە ، تاسادىپىي ،
بالدۇر، ئىلگىرى-كېيىن ، سەل ، كەچلەپ ، بىردەم ، ھازىر ، ئوپۇل-توپۇل ، چاپسان ،
كەلسە-كەلمەس ، بىر يولى ، تېز ،باتۇرلارچە ، ئىلاج قىلىپ ، چۈشتە، پەس
3. تۆۋەندىكى جۈملىلەردىن رەۋىشلەرنى تېپىپ چىقىپ ، تۈرگە ئايرىڭ :
1.ئۇ ئالدىراپ سۆزلەۋاتاتتى ، ئالدىدىكى ئادەمنى كۆرۈپ بىردىنلا توختاپ قالدى .
2.ئۇ مەقسەتلىك ھالدا بېشىنى لىڭشىتتى .
3.دىلمۇرات خېلى ئىشلارنى قىلالايدۇ .
4.ئۇ ۋەتەننى قوغداش يولىدا باتۇرلارچە قۇربان بولدى .
5.بېشىم سەل-پەل ئاغىرۋاتىدۇ .
6.ئازاتلىق ئارمىيە دۈشمەن ئىستىھكاملىرىنى ئۈزۈل-كېسىل تارمار قىلدى .
7.بىز بۇ مەكتەپكە بۇلتۇر كەلگەن .
8.ئۇلار كېتىپ قالدى ، بىز تېزراق ماڭايلى .
9. مەن ئاتايىن سىزنى يوقلاپ كەلدىم .
10.ئاشخانىمىز ياتىقىمىزنىڭ كەينىدە .
11. تۇرسۇن تېخى ھازىرلا كەلدى ، شۇڭا ئۇلارنىڭ يېنىغا سەل تۇرۇپ كىرەيلى .
12. مەن بەك ھاياجانلىنىپ كەتسەم ، ئىتتىك سۆزلەپ كېتىمەن .
13.ھاشىم شەھەرگە تۈنۈگۈن كەتتى .
14. سەن ھەر كۈنى ئۇ ياقتىن كېلىسەنغۇ ؟
15.لۇتپۇللا مۇتەللىپ دۈشمەن ئالدىدا مەردانە تۇرۇپ كۈرەش قىلدى .
16. ئۇ ئېتىزدا كەچكىچە ھارماي ئىشلىدى .
17. ئۇنىڭ ئۆيى مەھەلىنىڭ يۇقۇرسىدا .
پىئېللار ھەققىدە مەشىق :
1. پارچىنى ئوقۇپ پىئېللارنى تېپىپ چىقىڭلار :
بىر كۈنى كەچ قوشنىمىز تۇيۇقسىز قاتتىق ئاغرىپ قېلىپ ، ئۆيىدە باشقا
ئادىمى بولمىغاچقا ، دوختۇرخانىغا ئاپىرىشقا توغرا كەلدى ، ئۇنى بالنىستقا
ئورۇنلاشتۇرۇپ قويۇپ قايتقۇچە كۈن نىسبىدىن ئېشىپ كەتتى ، مەن ئەتىكى
خىزمەتكە ئالدىراپ تېزلىكتە ئۆيگە قايتىپ كەلدىم ، كەلگۈچە يولۇققان ئۇ ئىش
زادى ئىسىمدىن چىقماي ، مېنى ئىزچىل ھالدا ئازاپلاپ كەلمەڭتە ئىدى .
2. شېئىردىكى پېئىللارنى تېپىپ چىقىڭلار :
ھايات ماڭا لەززەت بېرەر ھەر كۈنى ،
يېڭى –يېڭى تۇيغۇلارنى ئويغىتىپ .
ئىجادىيەت بوستانىغا باشلايدۇ ،
تەپەككۈرنىڭ گۈل بېغىدا ئوينىتىپ .
ھايات ماڭا لەززەت بېرەر ھەر كۈنى ،
سۆيگۈ ئاقار بۇلاق بولۇپ توختىماي.
ئېچىلماقتا مانا ھايات گۈللىرىم .
مەن ئاسرايمەن ئۇنى ھەرگىز قۇرۇتماي.
3. تۆۋەندە بېرىلگەن رەۋىشداشلارنى تۈرلىرى بويىچە گۇرۇپپىلاڭلار:
كۆرۈپ ، بەرگەچ ، يەتكىچە ، ئوقۇلۇپ ، يانغاچ ، سېلىپ ، كۆرگىچە ، سۆزلەشكىچە ، توختىغاچ ،
ئالدۇرۇپ ، ئىشلەپ ، قانغۇچە ، بارغىلى ، ئۇخلىماقچى ، كۆزلىگەچ ، چاقىرغىلى ،
4. تۆۋەندىكى پىئېللارنىڭ ئىچىدىن سۈپەتداشلارنى ئايرىڭ :
كەلتۈرۈپ ، توشقىچە ، ئاقارغان ، ئۆتكەچ ، كۆرگىلى ، تۈزلەۋاتقان ، ئالدۇرۇپ ، يىغلاۋاتقان
ئالمىشىپ ، سۆزلىگەن ، ئالغاچ ، بېرەر ، كەلمەس ، ئوقۇيدىغان ، كۆرمەك
5. تۆۋەندىكى پىئېللارنىڭ ھەر بىرىنى سۈپەتداش ، رەۋىشداش ، ئىسىمداشلارغا ئايلاندۇرۇڭ :
بەر ، بار ، كەل ، بىل ، ئال ، تۇر ، قوي ، سال ، تاشلا ، كەت ، ياز ، كۆتۈر .
6. تۆۋەندىكى قوشۇمچىلارنىڭ ھەر بىرىدىن پايدىلىنىپ ئىككىدىن ئىسىمداش تۈزۈڭ :
ش ، ىش ، ۇش ، ۈش ،
ماق ، مەك ،
غۇ ، قۇ ، گۈ ، كۈ
سۈپەتداشلارغا لىق ، لىك قوشۇمچىسىنى قوشۇش ئارقىلىق :
7. تۆۋەندىكى پىئېللارنىڭ شەخىسسىز پىئېلنىڭ قايسى تۈرىگە كىرىدىغانلىقىنى
ئايرىپ گۇرۇپپىلاڭ :
سېزىپ ، ئىشلەش ، بىلگەن ، كۈلۈش ، تەپكەن ، سەكرىتىپ ، كۆزلىگەن ،
تەلمۈرۈش ، كولاش ، كۆرۈش ، تېپىش ، قىچىش ، كۆمۈلگەن ، ئېچىش ، سالغاچ ، قوغلاش ، خەجلەيدىغان ، يانجىش ، ۋارقىرىغان ، قالدۇرۇپ ، تۇرغىچە ، ئويلاپ ،
ئۆمىلەش ، يەتكىچە ،تولۇقلاش
تەقلىد سۆزلەر ھەققىدە مەشىق :
تۆۋەندىكى جۈملىلەردىكى تەقلىد سۆزلەرنىڭ قايسى تۈرگە تەۋەلىكىنى ھەمدە قانداق ۋەزىپىدە كەلگەنلىكىنى ئايرىپ بېرىڭ :
1. بۇ ئورۇندۇق غىچ-غىچ قىلىپ مېنى تولىمۇ بىزار قىلدى .
2. قورسىقىم ئېچىپ پىژ-پىژ قىلىپ كەتتى.
3. بۇ چىراغ ھېلىلا ساق ئىدى ، لىپ-لىپ قىلىپلا ئۆچۈپ قالدى .
4. پاڭ ! قىلغان ئاۋاز بىلەن تەڭ كەپتەرلەرنىڭ ھەممىسى ئۇچۇپ كەتتى .
5. ئۇلار سىنىپ مەسئۇلىنى كۆرۈپ ئوپۇر-توپۇر بولۇپ كەتتى .
6. ئاسماننىڭ ئۇ يەر - بۇ يەرلىرىدە يۇلتۇزلار ئىمىر-جىمىر قىلىپ نۇر چاچاتتى .
7. كوچىدىكى ۋاراڭ-چۇرۇڭلار ئەمدى بېسىلدى.
8. غىچ-غىچ ئادەمنى بىزار قىلىدىغان ئاۋازلاردىن بىرى .
9. بىزنى بەك بىزار قىلىدىغىنى دىققەتنى بۇزىدىغان ۋاراڭ –چۇرۇڭ .
10. گۈر-گۈر شامال تېنچلىقنى بۇزۇپ تۇراتتى .
11. مەن ئۇنىڭ خور-خور تىنىقلىرىدىن بىزار بولدۇم .
12. ھۆڭ-ھۆڭ يىغلاپ تۇرغان ئۇ بالا ئاتا-ئانىسىدىن ئايرىلىپ قالغانىكەن.
13. شەھەر كوچىلىرىدىكى پوجاڭزىنىڭ پاڭ-پۇڭ ئاۋازلىرى كىشىگە ئاراملىق بەرمەيتتى .
14. جىرىڭ-جىرىڭ قىلغان قوڭغۇراق ئاۋازى ئۇنى سەگەكلەشتۈردى.
15. بىر دەستە چىنە جاراڭ-جۇرۇڭ قىلىپ چېىقىلىپ كەتتى .
16. تۈنۈگۈندىن بېرى بېشىم زىڭ-زىڭ قىلىپ ئاغرىۋاتىدۇ .
17. ئۇ ئىشىكنى تاك-تاك قىلىپ چېكىپ كىرىپ كەلدى .
18. قورۇققىنىمدىن يۈرۈكۈم گۈپ-گۈپ قىلىپ جىددىي سوقاتتى .
19. ئاسماندا يالت-يۇلت چاقماق چېقىلدى ، ھاۋا بۇزۇلۇپ سىم-سىم يامغۇر
يېغىشقا باشلىدى .
ئىملىق سۆزلەر توغرىسىدا مەشىق :
تۆۋەندىكى جۈملىلەردىن ئىملىق سۆزلەرنى تېپىڭ ھەمدە تۈرىنى ئايرىڭ :
1. پاھ-پاھ ! نېمىدېگەن گۈزەل مەنزىرە-ھە.
2.ھاي-ھاي !بىز بۇ يەردە ، بۇ ياققا كېلىڭلار.
3. ئۇ ھويلىدىكى توخۇلارنى تۈ-تۈ-تۈ دەپ چاقىرۋاتاتتى .
4.ۋايجان ! ئادەم بارمۇ ؟ مېنى قۇتۇلدۇرۇڭلار
5. ھەي بالىلار ، نەسىھىتىمگە قۇلاق سېلىڭلار
6.ئۇھ ، ئەجەپمۇ ھېرىپ كەتتىم ، بىردەم ئارام ئېلىۋالاي
7. ھەي ئىسىت ، بالدۇرراق تىرىشسام بوپتىكەن .
8. ئەي ساۋاقداشلار ، ھازىر قىلىۋاتقىنىڭلارنىڭ ھەممىسى ئۆزەڭلارنىڭ كەلگۈسى ئۈچۈن ئىكەنلىكىنى ئۇنتىماڭلار .
9. ھەببەللى ، بۇ ئىشنى كۆڭلۈمدىكىدەك ئورۇنداپسىز .
10. ھوي بوۋا ، سىز ئەجەپمۇ كۆپ نەرسىلەرنى بىلىدىكەنسىزغۇ !؟
11. ۋاي-ۋۇي ، چوپچوڭلا بالا بولۇپ كېتىپسىزغۇ !
12. ھوي بالا ، نېمىگە كەتمەي ھاڭۋېقىپ قاراپ تۇرىسەن ، ئىتنىمۇ چاغ دېسە كېتىدۇ .
13. مە ، بۇ سېنىڭ كىتابىڭ
14. تېنچ ، بۇ دېگەن دوختۇرخانا .
15. خەپ ! ساڭا يالغانچىلىقنىڭ ئاقىۋىتىنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىنى بىر كۆرسىتىپ قويمىسام .
16. بەس ، بېشەملىكنىڭمۇ چېكى بار ، ئۆزۈڭنى بېسىۋالساڭ بولارمىكىن . |
|