查看完整版本: [-- مەن بىلىدىغان «يامان بولىدۇ»لار (مەھەممەتجان) --]

تەۋپىق مۇنبىرى -> مەكتەپ گىزىتى دىن ئۈنچى لەر -> مەن بىلىدىغان «يامان بولىدۇ»لار (مەھەممەتجان) [打印本页]

登录 -> 注册 -> 回复主题 -> 发表主题

tawpek

2013-03-03 22:51

مەن بىلىدىغان «يامان بولىدۇ»لار (مەھەممەتجان)

                  مەن بىلىدىغان ۋە رىئايە قىلىدىغان «يامان بولىدۇ»لار

       ئەلمىرە ئابدۇرۇپ(غۇلجا شەھەرلىك 8-ئوتتۇرا مەكتەپ تولۇق 2-يىللىق 16-سىنىپ ئوقۇغۇچىسى)

      ئۇيغۇر خەلقى ئارىسىدا «يامان بولىدۇ» دېگەن گەپ بار . بۇنى ھەممە كىشى ئوبدان بىلىدۇ. بىرەر كىشى يامان ئىش قىلماقچى بولسا ياكى   قىلسا، باشقىلار شۇ ھامان ئۇ كىشىگە «يامان بولىدۇ» دەپ قىلماقچى    بولغان ناتوغرا ئىشتىن دەرھال توسىدۇ. كىشىلەر دائىم «يامان بولىدۇ» دېگەن گەپنى ئاڭلاپ تۇرغاچقىمىكىن ، شۇ گەپنى ئاڭلىسىلا بىر خىل    ئەندىكىپ كېتىدۇ-دە ، قىلىۋاتقان ئىشىنى  توختىتىپ  قويىدۇ  ياكى بولمىسا ئىككىنچى قىلمايدۇ . ھازىر جەمئىيىتىمىزدە بەزى ئاتا-ئانىلار   مانا بۇ «يامان بولىدۇ» دېگەن گەپنى بالا تەربىيەلەشتىكى قورالى قىلىۋالدى. بالىلار بۇ «يامان بولىدۇ» دېگەن گەپنى ئاڭلىسا،شۇ ھامان قىلىۋاتقان ئىشىنى توختىتىپ، ئاتا-ئانىسىدىن نېمە ئۈچۈن يامان بولىدىغانلىقىنى سورايدۇ،بۇۋاقىتتا ئاتا-ئانىلار بالىلىرىغا تۇرمۇشتىن مىسال ئېلىپ چۈشەندۈرۈپ، بالىلىرىغا نەسىھەت قىلىدۇ .

    تۆۋەندە مەن سىلەرگە ئۆزۈم بىلىدىغان ۋە رىئايە قىلىدىغان «يامان بولىدۇ»  لارنى ئېيتىپ بېرەي ھەم نېمە ئۈچۈن يامان بولىدىغانلىقىنى سۆزلەپ بېرەي:«تاماق يەۋاتقان ۋاقىتتا گەپ قىلسا يامان بولىدۇ».چۈنكى تاماق يەۋاتقان ۋاقىتتا گەپ قىلسا،يەۋاتقان تاماق ئېغىزدىن چاچراپ چۈشۈپ باشقا تائاملارغا ۋە يەۋاتقان تاماققا چۈشۈپ كەتسە ئاش مەكرۇ     بولۇپ كېتىدۇ، مەكرۇ بولۇپ كەتكەن تاماقنى يىگىلى بولمايدۇ،يەنە بىر تەرەپتىن يەۋاتقان تاماق كاناي يولىغا كېتىپ قالىدۇ.بۇمۇ خەتەرلىك ئەھۋال. يەنە بۇرۇنقى ئەجداتلىرىمىز ئاش يەۋاتقاندا گەپ قىلماسلىق ئۈچۈن ‹ئاۋۋال تائام، ئاندىن كالام› دېگەن ماقال- تەمسىلنى بىزگە قالدۇرۇپ كەتكەن . «ئىشىكتىن چىققاندا ‹بىسمىللاھىررەھمانىررەھىم› دەپ ئوڭ پۇت بىلەن چىقمىسا يامان   بولىدۇ.بۇ ئىشنى ‹‹يامان بولىدۇ›› دىيىشتىكى سەۋەپ ، بۇرۇنقى ئەجداتلىرىمىز ئىشلىرىمىز  ياخشىغا ماڭسۇن،ئىشلىرىمىز ئوڭۇشلۇق بولسۇن دەپ،ئوڭ تەرەپتىكى ئەزالىرىمىزنى ئىشلەتسەك ئىشلىرىمىز ئوڭغا ماڭىدۇ دەپ ئويلىغان، شۇنىڭ بىلەن ئىش قىلغاندا كۆپ ھاللاردا ئوڭ قولنى ئىشلەتكەن ھەم ئىشىكتىن چىققاندا ئاۋۋال ئوڭ پۇتى    بىلەن چىققان . بۇ قاراش خەلقىمىزنىڭ ئىسلام دىنى چۈشەنچىلىرى بىلەن بىرلىشىپ كەتكەن. «نامازشامدا ياكى نامازشامدىن كىيىن قىزلار ئۆيدىن سىرتقا چىقسا يامان  بولىدۇ».بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى، نامازشامدىن كىيىن سىرت قاراڭغۇ بولۇپ كېتىدۇ ھەم  سىرتتا كىشىلەر ئاز، بۇۋاقىتتا قىزلار سىرتقا چىقسا بىرەر كېلىشمەسلىككە ئۇچراپ   قالسا، ئۆزىنى قوغدىيالمايدۇ، چۈنكى قىز بالا ناھايىتىمۇ نازۇك ھەم ئاجىز، ئۇلار ئوغۇل بالىلارغا ئوخشاش ئۆزىنى قوغداشنى بىلمەيدۇ.  ئەگەر يولدا ئادەم بىدىكلىرىگە ئۇچىراپ قالسا،ئۆزىنى مەڭگۈ نابۇت قىلىۋالىدۇ.شۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ ياخشىسى نامازشامدىن كىيىن سىرتقا چىقماسلىق كېرەك. «كېچىدە ئاياللار ۋە قىزلار بېشىغا ياغلىق تېڭىپ ياتمىسا يامان بولىدۇ».بۇنداق دىيىشتىكى سەۋەب ، ئۇيغۇر ئاياللىرى ئەلمىساقتىن تارتىپ،  بىشىغا    ياغلىق ئارتىپ كەلگەن ۋە داۋاملىق بىشىدىن ياغلىقنى ئايرىماي كەلگەن. كېچىسى ياغلىق تېڭىپ يىتىشىدىكى سەۋەب بولسا، دىنىي بايانلاردا  ‹كېچىسى پەرىشتىلەر ھەممە ئۆيگە كىرىپ ئاياللارنىڭ ھەم قىزلارنىڭ ياغلىق     تېڭىپ ياكى ياغلىق تاڭماي ياتقىنىنى تەكشۈرەيدۇ› دېگەن گەپلەر يىزىلغان،مەن بۇ سۆزلەرنى چوڭلاردىن ئاڭلىغان.كىچىك ۋاقتىمدا ئانچە ئېرەن قىلىپ كەتمەتتى،ھازىر بولسا كۈندە ياغلىق ياكى دوپپا كىيىپ ياتىمەن،ھەرگىز ياغلىق تاڭماي ياتمايمەن.كېچىسى ياغلىق تېڭىپ يىتىشنىڭ يەنە بىر سەۋەبى شۇكى كېچىسى ئۆيلەردە قۇرۇت-قوڭغۇزلار مېڭىپ قالسا قۇلاققا كىرىپ كەتمىسۇن دەپ،ئاياللار ياغلىقنى قۇلاقنى يىپىپ تۇرغۇدەك قىلىپ تېڭىپ  ياتقان،بۇنداق قىلغاندا قۇلاققا قۇرۇت-قوڭغۇزنىڭ كىرىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.
     يۇقىرىدا سىلەرگە سۆزلەپ بەرگىنىم ھەقىقىي «يامان بولىدۇ»لار ئىچىدىكى  ئاز بىر قىسمى،يەنە نۇرغۇن بىز رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك «يامان بولىدۇ»لار بار.بىز شۇ «يامان بولىدۇ»لارغا رىئايە قىلىپ،ئۆزىمىزنى يامان ئىشلاردىن توسايلى،شۇنداق قىلساقلا بىزگە پايانداز سېلىنغان گۈزەل كەلگۈسى پارلاق يول ئاچىدۇ،تۇرمۇشىمىز كۈندىن-كۈنگە ھاياتىي كۈچكە تولىدۇ.

nadiraay	2013-03-03 23:06
سۇغا تۈكۈرسە يامان بولىدۇ. قەبرىستانلىققا قولىنى تەڭلىسەيامان بولىدۇ. ناننى دەسسىسە يامان بولىدۇ. ئاتا- ئانىسىغا گەپ ياندۇرسا يامان بولىدۇ.

erpan0909	2013-03-06 17:10
بۇنى ھەممەيلەن ئىلمى چۈشىنىش كېرەك

ئۆمەرجان1	2013-03-06 23:51
بۇ يامان بۇلىدۇغا-بىز ئەمەل قىلىشىمىز كىرەك!

قاراخان

2014-02-12 11:13

1.«سەھەر تۇرمىسىڭىز يامان بولىدۇ»
2.« ناشتا قىلماي سىرتقا چىقماڭ، يامان بولىدۇ»
3.« كېچىدە ئۆيدە يۇندا – ئەخلەتلەرنى ساقلىماڭ، يامان بولىدۇ»
4 . «ئۆيگە مىھمان كەلگەندە مۈشۈكنى ‹پەش›، توخۇنى ‹تاخ› دىمەڭ، يامان بولىدۇ»
5 . «مىھمانغا دەز كەتكەن چىنىدە تاماق (چاي) سۇنماڭ، يامان بولىدۇ»
6. «چاچىنى قۇرۇق تارىماڭ، يامان بولىدۇ»
  7.« چوڭلارنىڭ ئالدىدىن توغرا ئۆتمەڭ ، يامان بولىدۇ»
8. « چوڭلار بىلەن تاكاللاشماڭ، يامان بولىدۇ»
9 . « سەھەر تۇرۇپ ئۆي سۈپۈرمىسىڭىز يامان بولىدۇ»
10. « چوڭلاردىن بۇرۇن داستىخانغا قول ئۇزاتماڭ، يامان بولىدۇ»
11.« غەيۋەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
12.« كىشىلەرنىڭ دىلىغا ئازار بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
13. « كىشىنىڭ ھەققىنى يىمەڭ، يامان بولىدۇ»
14. « قوشنىڭىز بىلەن ئىناق ئۆتمىسىڭىز يامان بولىدۇ»
15. « تېپىۋالغان نەرسىنى ئۆزىڭىزنىڭ قىلىۋالماڭ، يامان بولىدۇ»
16.« يالغان سۆزلىمەڭ، يامان بولىدۇ» 17.« كىشىلەرگە باراۋەر مۇئامىلە قىلمىسىڭىز، يامان بولىدۇ
18.« ئۇياتلىق يەرلىرىڭىزنى ئېچىلىپ قالىدىغان كىيملەرنى كىيمەڭ، يامان بولىدۇ»
19.« تاماق ۋاقتىدا ئائىلە ئەزالىرىنىڭ دىلىغا ئازار بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
20.« باشقىلارنى قارتىپ قويۇپ كۇسۇرلاشماڭ، يامان بولىدۇ»
21.« چوڭلاردىن تۆر تالاشماڭ، يامان بولدۇ»
22.« ئوت ئوينىماڭ، يامان بولىدۇ»
23.« يولدا توغرا تۇرىۋالماڭ، يامان بولىدۇ»
24.« تاماق يەۋىتىپ گەپ قىلماڭ ، يامان بولدۇ»
25.« ئادەم بار يەردە تۈكۈرمەڭ، يامان بولدۇ»
26.« تاماق يەۋىتىپ بۇرنىڭىزنى تارتىماڭ، يامان بولىدۇ»
27.« باشقىلارنىڭ گىپىگە قوشۇق سالماڭ ، يامان بولىدۇ»
28.« جامائەت سورۇنىدا بۇرنىڭىزنى كوچىلىماڭ ، يامان بولىدۇ
29.« ھاجەتخانىدىن چىقىپ قولىڭىزنى يۇمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
30.« قولىڭىزنى يۇماي تاماق يىمەڭ، يامان بولىدۇ»
31.« ئاتا- ئانىڭىزغا ئالىيىپ قارىماڭ، يامان بولىدۇ»
32.« ئۆلۈم پەتىسىگە رەڭلىك كىيم كىيىپ بارماڭ، يامان بولىدۇ»
33.« ھازىردارلارنىڭ ئالدىدا كۈلمەڭ، يامان بولىدۇ»
34.« ئۇدۇل كەلگەن يەرگە ئەخلەت تاشلىماڭ، يامان بولىدۇ»
35 .« ئۆتنە ئالغان نەرسىنى ۋاقتىدا قايتۇرمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
36.« باشقىلارغا تۆھمەت چاپلىماڭ، يامان بولىدۇ»
  37.« سوخەنچىلىك قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
  38.« ئاغىنىڭىزنىڭ خوتۇنىغا قارا سانىماڭ، يامان بولىدۇ»"
39.« قېيىنئانىڭىزنىڭ غەيۋىتىنى قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
40.« ھەسەتخورلۇق قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
41.« ئەر- خوتۇن جامائەت ئالدىدا سوقۇشسا، يامان بولىدۇ»
42.« بايلىق ياكى ئەمىلىڭىزنى كۆز-كۆز قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
43.« ھارام مال- دۇنياغا ئىگە بولۇشنى ئويلىماڭ، يامان بولىدۇ»
44.« ئۈچ كۈندىن ئارتۇق ئاداۋەت ساقلىماڭ، يامان بولىدۇ»
45.« باشقىلارنىڭ سالىمىنى ئېلىك ئالمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
46 .« ۋەدىڭىزگە ۋاپا قىلمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
47.« مەكتەپتە ئوقۇمىسىڭىز، يامان بولىدۇ»
48.« باشقىلارنىڭ ئەمگىكىنى ئۆزىڭىزنىڭ قىلىۋالماڭ، يامان بولىدۇ».
49.« مېھماننى ئۇزاتقاندا ئىشىكنى قاتتىق ياپماڭ، يامان بولىدۇ»
50.« تاماقنى ئاۋاز چىقىرىپ يىمەڭ،يامان بولىدۇ»
51 .« نان ئۇۋىقىغا دەسسمەڭ، يامان بولىدۇ»
52 .« يىمەك- ئىچمەكنى ئىسراپ قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
53 .« گۈل- گىياھلارنى قالايمىقان ئۈزمەڭ، يامان بولىدۇ»
54.« چوڭلاردىن يول تالاشماڭ، يامان بولىدۇ»
55.« باشقىلارنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت قىلمىسىڭز، يامان بولىدۇ»
56 .« ياخشىلىقنى ئۇنتۇپ قالماڭ، يامان بولىدۇ»
  57.« بىر گەپنى تەكرار دەۋەرمەڭ ، يامان بولىدۇ»
58.« ئاتا- ئانىڭىز ۋە يۇرتىڭىزدىن نۇمۇس قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
  59.« ياخشىلىق قىلىپ بولۇپ مىننەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
60.« بۈگۈنكى ئىشنى ئەتىگە قويماڭ، يامان بولىدۇ»
61 .« باشقىلارنىڭ ئەيىبىنى كوچىلىماڭ، يامان بولىدۇ»
62.« چاقىرمىغان يەرگە بارماڭ، يامان بولىدۇ»
63.« چاقىرغان يەردىن قالماڭ، يامان بولىدۇ»
64.« ئۇچرىمىغانغا سالام قىلماڭ ، يامان بولىدۇ»
65.« سورىمىغانغا جاۋاپ بەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
66.« ئۆزىڭىزنى باشقىلاردىن ئۈستۈن تۇتماڭ، يامان بولىدۇ»
67.« ئاتا- ئانىڭىزنىڭ نەسھىتىنى ئۇنۇتماڭ يامان بولىدۇ»
68.« ئەل كۆزىچە گىرىم قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
69.« ئۆتكەن ئىشنى تەگىمەڭ، يامان بولىدۇ»
70.« باشقىلارنىڭ نەرسىسىنى بىسوراق تۇتماڭ، يامان بولىدۇ»
  71.« ھەممىلا يەردە قىزىقچىلىق قىلىۋەرمەڭ، يامان بولىدۇ»
72.« ئېرىڭىزنىڭ يانچۇقىنى ئاختۇرماڭ، يامان بولىدۇ»
73.« خوتۇنىڭىزنىڭ سومكىسىنى ئاختۇرماڭ، يامان بولىدۇ»
74.« ئۆزىڭىزنى ماختىماڭ، يامان بولىدۇ»
75.« ئاجىزلارنى بوزەك قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
76.« چېقىمچىلىق قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
77.« باشقىلارغا ئورا كولىماڭ، يامان بولىدۇ»
78.« باشقىلارنى تەڭقىسلىقتا قويماڭ، يامان بولىدۇ»
79.« باشقىلارنى جامائەت ئالدىدا خىجالەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ»
80.« گەپ توشىماڭ، يامان بولىدۇ»...
81. سۇغا تەرەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ.
82.دەرەخلەرنىڭ نوتىسىنى سۇندۇرماڭ، يامان بولىدۇ.
83.ئاچقۇچنى پىرقىرىتىپ ئوينىماڭ، يامان بولىدۇ.
84. ئۇستازىڭىزغا گەپ ياندۇرماڭ، يامان بولىدۇ.
85.قىبلە تەرەپكە قاراپ تەرەت قىلماڭ، يامان بولىدۇ.
86.ئەخلەت بىلەن كۈلنى ئارىلاشتۇرۇپ ئالماڭ، يامان بولىدۇ.
87. باشقىلارنى خالىغانچە ئوغرى تۇتماڭ، يامان بولىدۇ.
88. كۆرمىگەننى كۆردۈم دىمەڭ، يامان بولىدۇ.
89. ئاسمانغا قاراپ تۈكۈرمەڭ، يامان بولىدۇ.
90. يەرگە ئۇرماڭ، يامان بولىدۇ.
91. قالايمىقان توپا سورىماڭ، يامان بولىدۇ.
92. چېچىڭىزنى كەسمەڭ، يامان بولىدۇ.
93. ئۆزىڭىزنى ئۇرماڭ، يامان بولىدۇ.
94. مال-چارۋىلارنى ئۇرماڭ، يامان بولىدۇ.
95. تاۋۇز-قوغۇن شاپىقىنى سۇغا تاشلىماڭ، يامان بولىدۇ.
96.تاۋۇز-قوغۇن شاپىقىنى، ئاياغنى دۈم قويماڭ، يامان بولىدۇ.
97. ئامانەتنى ئىگىسىگە تاپشۇرمىسىڭىز يامان بولىدۇ.
98. باشقىلارنىڭ ئۇياتلىق جايلىرىغا قارىماڭ، يامان بولىدۇ.
99. نامەھرەمنىڭ قولىنى تۇتماڭ، يامان بولىدۇ.
100. تۇزنى قالايمىقان تاشلىماڭ، يامان بولىدۇ

مىېھرىما	2014-02-12 12:23
بەك ياخشى تىمىكەن . ياخشى - ياماننى پەرىق ئېتىپ ياشساق نىمە دىگەن ياخشى ھە!!!!!!!!!!!ئاللا ھەممىمىزگە يامانلىقتىن پانا بەرسۇن. ئامىن!!!!!!!!!!

گۈلنىھال

2014-02-12 12:29

nadiraay:سۇغا تۈكۈرسە يامان بولىدۇ.قەبرىستانلىققا قولىنى تەڭلىسەيامان بولىدۇ.ناننى دەسسىسە يامان بولىدۇ.ئاتا- ئانىسىغا گەپ ياندۇرسا يامان بولىدۇ. (2013-03-03 23:06)

بۇ خەلقىمىزنىڭ نان ، سۇ چوڭ بىلىش ۋە ئۇلۇغلاش قارشىنى ئىپادىلەيدۇ .

ئاتا -ئانىنى رەنجىتمەسىلىك ، ئۇلارنى ھۆرمەتلەش قارشىنىمۇ بىلدۈردۇ .

گۈلنىھال

2014-02-12 12:32

قاراخان:1.«سەھەر تۇرمىسىڭىز يامان بولىدۇ»2.« ناشتا قىلماي سىرتقا چىقماڭ، يامان بولىدۇ»3.« كېچىدە ئۆيدە يۇندا – ئەخلەتلەرنى ساقلىماڭ، يامان بولىدۇ» 4 .. (2014-02-12 11:13)

قارا خان ، بۇ تولۇقلىمىڭىز ھەقىقەتەن ياخشى بوپتۇ . بۇلارنىڭ ھەممىسى خەلقىمىزنىڭ ئېتىقاد ، مەدەنىيەت ، ئۆرىپ - ئادەت قاراشلىرىغا چېتىلىدۇ .

查看完整版本: [-- مەن بىلىدىغان «يامان بولىدۇ»لار (مەھەممەتجان) --] [-- top --]

Powered by phpwind v8.7 Code ©2003-2011 phpwind
Gzip enabled