ئىنگلىز ۋە ئۇيغۇر تىلىدىكى ھال-زامان ...
ئىنگلىز ۋە ئۇيغۇر تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسى توغرىسىدا دەسلەپكى سېلىشتۇرما TgLlmU*qMU
گۈلمىرە ئابدۇراخمان @2
(شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى فىلولوگىيە ئىنستىتۇتى ئۇيغۇر تىلى ۋە قوش تىلى تەرجىمانلىق كەسپى 2009-يىللىق ئاسپىرانتى) Gu pKM%kM
摘 要] 英语中有16个时态，其中最常用的是12个。而其中9个时态与维语中的9个时态一一对应。本文对英语中常用的12个时态在维语中的对应形式进行了一一对比。 /(w5S',EL
关键字] 英语；维语；时态；对比 *MNY1+RJ
1,E/So
&fcRVku
oUqNA|l
T
ئالاقىلىشىشنىڭ كۈنسېرى كۆپىيىپ بېرىشىغا ئەگىشىپ، جەمئىيەتنىڭ ئىنگلىز تىلىغا بولغان تەلىپىمۇ يۇقىرىلاشقا باشلىدى. ئوقۇغۇچىلارنىڭ ۋە جەمئىيەتتىكى باشقا ياشلارنىڭ ئىنگلىز تىلى ئۆگىنىشىگە بولغان قىزىقىشىمۇ بارغانسېرى يۇقىرىلاپ، ئىنگلىز تىلى ئۆگىنىش كەڭ ئومۇملاشتى. بۇ جەرياندا ئوقۇغۇچىلارمۇ كۆپلىگەن قىيىن مەسىلىلەرگە دۇچ كەلدى. بۇنىڭ ئىچىدە ئىنگلىز تىلى گىرامماتىكىسى، بولۇپمۇ 16 ھال-زامان كاتېگورىيەسى ئوقۇغۇچىلار ئەڭ قايمۇقىدىغان نۇقتىلارنىڭ بىرى بولۇپ قالدى. شۇڭا بۇ ماقالىدە ئۆزۈمنىڭ كۆپ يىللىق ئىنگلىز تىلى ئۆگىنىش تەجرىبەم ۋە ئانا تىل - ئۇيغۇر تىلىغا بولغان چۈشەنچەمگە ئاساسەن، ئىنگلىز تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسىنى ئاساس قىلغان ھالدا ئۇيغۇر تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسى بىلەن دەسلەپكى قەدەمدە سېلىشتۇرۇپ، ئىچىدىكى ئۆزئارا توغرا كېلىدىغان كاتېگورىيەلەرنى تېپىپ چىقماقچىمەن. بۇ ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىنگلىز تىلىنى ئۆگىنىشىگە ئازراق ياردىمى بولۇشىنى ئۈمىد قىلىمەن. @AwH?7(b
JGtdbD?Fw
1. ئۇيغۇر تىلى ۋە ئىنگلىز تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسى >\e11OU0Gy
ojaZC,}
ئۇيغۇر تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسى ھەرىكەتنىڭ ھەر خىل ھالىتىنى بىلدۈرىدىغان ھال كاتېگورىيەسى بىلەن ھەرىكەت ھالىتىنىڭ ھەر خىل زامانغا تەئەللۇقلىقىنى بىلدۈرىدىغان زامان كاتېگورىيەسىنىڭ قوشۇلمىسى بولۇپ، پۈتكەن ھال، پۈتمىگەن ھال، ئىزچىل ھال ۋە مەقسەت ھالىدىن ئىبارەت تۆت خىل ھال تۈرى بىلەن ئاددىي ئۆتكەن زامان، ئۆتكەن زامان ۋە ھازىرقى زاماندىن ئىبارەت ئۈچ خىل زامان تۈرىنىڭ قوشۇلۇشىدىن تەركىب تاپىدۇ. ,T]okN5uI
(b(iL\B$D=
ئىنگلىز تىلىدىكى ھال-زامان كاتېگورىيەسى ھەرىكەتنىڭ ياكى ھالەتنىڭ ئىپادىلەش ۋاسىتىسىنى بىلدۈرىدىغان ئادەتتىكى ھال، ئىزچىل ھال، پۈتكەن ھال ۋە پۈتكەن ئىزچىل ھال بىلەن ھەرىكەتنىڭ يۈز بەرگەن ۋاقتى ياكى ھالەتنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان ۋاقتىنى ئىپادىلەيدىغان ھازىرقى زامان، ئۆتكەن زامان، كەلگۈسى زامان ۋە ئۆتكەن كەلگۈسى زاماننىڭ بىرىكىشىدىن تەركىب تاپىدۇ. gG}
t((0]j^
2. ئۆتكەن زاماننىڭ سېلىشتۇرمىسى [mm5?23g
de"*<+
1) ئادەتتىكى ئۆتكەن زامان Eq|_> f@@8
>Zr`9$i
(1) مەنىسى: ھەرىكەت ياكى ھالەتنىڭ سۆز بولۇۋاتقان ۋاقىتتىن بۇرۇن بارلىققا كەلگەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ. "2 Kh2[K
-G{}8GM
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: ئادەتتە پېئىللارنىڭ كەينىگە ed- ياكى d- قوشۇلۇش ئارقىلىق ياسىلىدۇ. قانۇنىيەتسىز پېئىللار بولسا، پېئىللارنىڭ ئىچكى ئۆزگىرىشى ئارقىلىق ئۆتكەن زامان شەكلىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ;lP)
<@oK ^ja
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى+ -دى/ -تى/ -دۇ/ -تۇ/ -دۈ /-تۈ. مەسىلەن: Up8#Nz
T
u{HB5QqK
We learned a lot today. Ur_~yX]Mo
D *j^f7ab
بىز بۈگۈن جىق نەرسە ئۆگەندۇق. T2 S fB s
k(M:#o A!
You used my pen. NSBcYObX
b+|3nc!
سەن مېنىڭ قەلىمىمنى ئىشلەتتىڭ. 9Msy=qvYG
DY
9]$h*y
He came back yesterday. b>Y{, `E3
8! rdqI
ئۇ تۈنۈگۈن قايتىپ كەلدى. ]%)<9 ]}
xC,x_:R`
I was a worker 10 years ago. qh:Bc$S
MDU#V
مەن ئون يىل بۇرۇن بىر ئىشچى ئىدىم. d51'[
?(
?B1Zfu0
A big fire destroyed the whole forest last month. I I+y
h 6Z :+
ئۆتكەن ئايدىكى بىر قېتىملىق چوڭ ئوت ئاپىتى پۈتكۈل ئورمانلىقنى ۋەيران قىلدى. gvA}s/
1 )56ec
He called you when you were out.
u]P|
V4n~Z+k
ئۇ سەن سىرتقا چىقىپ كەتكەندە تېلېفون قىلدى. V4:/LN q_]
^#H a H
My mother prepared everything for my wedding. wq$$.
.E
>}+{;d
تويۇمنىڭ پۈتۈن تەييارلىقىنى ئاپام قىلدى. HwUaaK
CS7b3p!I
We went to the cinema yesterday.
cx\E40WD
: _8K8Sa
بىز تۈنۈگۈن كىنو كۆرگىلى باردۇق. j3Od7bBS]
\ p4*Q}t
ئىنگلىز تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى ئۆتكەن زاماننى ئىپادىلىگەندە، بىردەك پېئىلنىڭ ئۆتكەن زامان شەكلىنى ئىشلىتىپ ئىپادىلەيدۇ. U% h .l
! db=Iz5)
دىققەت: ئىنگلىز تىلىدا used to do ئارقىلىق بۇرۇن دائىم ياكى قايتا-قايتا يۈز بېرىدىغان ئىش-ھەرىكەتنى ئىپادىلەيدۇ. بۇ ئۇيغۇر تىلىدىكى ئۆتكەن پۈتمىگەن زامان بىلەن ئوخشىشىپ كېتىدۇ. مەسىلەن: .I`>F/Sjr
]46h!@~aC
I used to work there. lQIg0G/3
:` SIuu~@
مەن بۇرۇن ئۇ يەردە ئىشلەيتتىم. (%^C}`|EA
3o rSk
He used to teach us English. c ]*yo
M(> 74(}]
ئۇ بۇرۇن بىزگە ئىنگلىز تىلى دەرسى بېرەتتى. R&!;(k0
e/4C` J-
2) ئۆتكەن پۈتكەن زامان }X9 &!A8z
5B%KiE&p
(1) مەنىسى: ھەرىكەت ياكى ھالەت ئۆتكەنكى بىر ۋاقىتتىن بۇرۇن باشلىنىپ تاكى شۇ ۋاقىتقىچە داۋاملاشقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. 7b~uU@L`
\FO`WUAF
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: had + پېئىلنىڭ ئۆتكەن بۆلەك سۆز شەكلى (يەنى verb + ed). V1,p<>9
9<&*iIrM
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى + -غان-/قان/ -گەن-/ كەن + ئىدى. مەسىلەن: Lt~&K$t7~
F^.]g@g.|
She had only been here for ten minutes when Alim came in. (-J'x%2)
~zZOogM<
كىرگەندە ئالىم، ئۇ بۇ يەرگە كەلگىلى تېخى 10 مىنۇت بولغانىدى. pq_U?_5Z'r
IPn!iv)
Everybody became quiet after I had shouted. ]>Dbta.2 7
!Mgo~h"]#
مەن بىر ۋارقىرىغان ئىدىم، ھەممەيلەن جىم بولدى. W8x&:5Fc)3
Z{t `f[
He had learned to write before he entered elementary school. V$FZVG/@#
Z0v?3v}9^
ئۇ باشلانغۇچ مەكتەپكە كىرىشتىن بۇرۇنلا خەت يېزىشنى ئۆگەنگەنىدى. m8
_yorz
>hSu 1 s:
I had hoped you could come to my wedding. uzmYkBv
ai? N!RX%H
مەن سىزنىڭ تويۇمغا كېلەلىشىڭىزنى ئۈمىد قىلغانىدىم. z`$c4p6G6
}CZw'fhVWO
He hadn’t noticed anything until then. oclU )f.,
JF4A
شۇ ۋاققا كەلگىچە ئۇ ھېچنېمىنى بايقىمىغانىدى. sV
A]/o-S_
The football match had begun when we got there. ;"wCBuXcu
]yU"J:/
بىز ئۇ يەرگە يېتىپ بارغاندا پۇتبول مۇسابىقىسى باشلانغانىدى. _95296
&r5q,l&@n
ئۆتكەن پۈتكەن زاماننى ئىپادىلىگەندە، ئىنگلىز تىلى ۋە ئۇيغۇر تىلى بىردەك پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش بىلەن ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ئارقىلىق ئىپادىلەيدۇ. n{ ;j
@p+;iS1}
3) ئۆتكەن ئىزچىل زامان %a; #]d
*U?O4E9
(1) مەنىسى: بۇنىڭدىن بۇرۇن ياكى مەلۇم بىر ئىشتىن بۇرۇنقى ۋاقىتنىڭ ئىچىدە ھەرىكەت ياكى ھالەتنىڭ ئىزچىل داۋاملىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ. %BqaVOKJ"f
0lfK}
a
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: was/were + پېئىلنىڭ ھازىرقى بۆلەك سۆز شەكلى(verb + ing). K7+yU3
$B+| &]a
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى +- ئا/ -ئە +-ۋاتات + -دى-/تى. مەسىلەن: [I $+wWW_
woYD &Oml
I was watching TV at that time. _]Hna
3dShznlf_*
ئۇ ۋاقىتتا مەن تېلېۋىزور كۆرۈۋاتاتتىم. JE?p '77C
WeI+|V$
You were sleeping when we came. ^S9y7b^;r
PJnC
بىز كەلگەندە، سەن تېخى ئۇخلاۋاتاتتىڭ. g|=_ @
pL
-wl j;U
What were you doing at this time yesterday? e5h *GKF
4 23zX6
تۈنۈگۈن مۇشۇ ۋاقىتتا نېمە قىلىۋاتاتتىڭ؟ l/$GF|`U
@0`A!5h?u
I was playing with my niece when you called me this morning. ,m=F
H?5
-"(*'hD
سەن ئەتىگەن تېلېفون قىلغاندا مەن جىيەن قىزىم بىلەن ئويناۋاتاتتىم. )!y>2$20 r
b`0tfXzS5
He was diong his homework when his parents came home. t2&kGf"
337.' |ZE
ئاتا-ئانىسى ئۆيگە كەلگەندە، ئۇ تاپشۇرۇق ئىشلەۋاتاتتى. Tw~R-SiS`s
#86N
!&x
ئىنگلىز تىلىدا ئۆتكەن ئىزچىل زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا ھازىرقى ئىزچىل زامان پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇلۇپ، ئۇلارنىڭ ئىزچىل زامان شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. [X(m[u'%
MB}nn&u#
4) ئۆتكەن پۈتكەن ئىزچىل زامان F?L]Dff
RK# 6JfC3X
(1) مەنىسى: ھەرىكەتنىڭ ئۆتكەن بىر ۋاقىتقىچە ئىزچىل داۋاملىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى ئىپادىلەيدۇ.
9#E *o~1
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى:had + been +پېئىلنىڭ ھازىرقى بۆلەك سۆز شەكلى. مەسىلەن:
t]c
h*%p
%t<�
I had been working in that factory before I came here. \ %-
x 8z6 <
بۇ يەرگە كېلىشتىن بۇرۇن مەن ئۇ زاۋۇتتا ئىشلەپ كېلىۋاتقانىدىم. {.,y v>%
FLl L0Gu
I had been thinking about you before you called me. -K f'0 2
Y|i!\Ae
سەن تېلېفون بېرىشتىن بۇرۇن مەن سېنى ئويلاپ ئولتۇرغانىدىم. >G+?X+9
I had been studying very hard before they told me the exam was cancelled. :FdV$E]]<
/T*]RO4%>]
ئۇلار ماڭا ئىمتىھاننىڭ بىكار قىلىۋېتىلگەنلىكىنى دېيىشتىن بۇرۇن مەن تىرىشىپ ئۆگىنىۋاتاتتىم. 1}!f.cWV(
c6 6Iy "
ئىنگلىز تىلىدا ئۆتكەن پۈتكەن ئىزچىل زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا ئۆتكەن پۈتكەن ئىزچىل زامان يوق بولۇپ، بىز ئۇنى پېئىلنىڭ ماس شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىسەك بولىدۇ. n|L.d BAs]
'J<KL#og
3. ھازىرقى زاماننىڭ سېلىشتۇرمىسى !Nl"y'B|
[?Aq#av
1) ئادەتتىكى ھازىرقى زامان 8 s:sMU:Q
{v]A`u
)
(1) مەنىسى: دائىم يۈز بېرىدىغان ھەرىكەت ياكى مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغان ھالەت، ئادەت، ئوبيېكتىپ قانۇنىيەت ۋە مەنتىقە بويىچە دائىم بولىدىغان ھەرىكەت، خاراكتېر، ئالاھىدىلىك، ئىقتىدار، كەسىپ ۋە بەلگىلىمە بويىچە دائىم بولىدىغان ھەرىكەتلەرنى ئىپادىلەيدۇ. |$9k
z31
d:=5y)
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلى (3-شەخس كەلگەندە، پېئىلنىڭ كەينىگە s–ياكى es–قوشۇلىدۇ.) qz(0iZ]Y
0$/wH #f
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى + - ئا + -دى/ -تى/ -دۇ/ -تۇ/ -دۈ /-تۈ. مەسىلەن: C8@SuJ
>K;p+( <6
The sun rises from east. tX&Dum$
: kf l q
كۈن شەرقتىن چىقىدۇ. ft4J.oT
ZVR0Kzu?Ra
I read newspaper everyday. [&j!g
8 POrD8B
مەن كۈندە گېزىت كۆرىمەن. b`PAOQ
~}z{RE($v
The train leaves at 12 pass 10. 6K5KZZ G
Ma0_!|i
پويىز سائەت 12دىن 10 مىنۇت ئۆتكەندە ماڭىدۇ. PnJr
'sn%+oN
The class begins at 8 o’clock. 9qc1^Fs~
WOZf4X`[
دەرسنى سەككىزدە باشلايدۇ. 6+_)(+ c
rteViq+|.
2 plus 2 equals 4. r*C:)z .}
m
0t 5oO
ئىككىگە ئىككىنى قوشسا تۆت بولىدۇ. *r!1K!c
6*Qn9Q%p-
Light travels faster than sound. XL_X0(AKf
+?zyFb]Km
نۇر ئاۋازدىن تېز ماڭىدۇ. I&3L1rl3{*
EMU~gwPR
He speaks three languages. G5egyP;
Vj_(5 5W Q
ئۇ ئۈچ خىل تىل سۆزلىيەلەيدۇ. {cnya*
1e l?f>
ئۇيغۇر تىلى ۋە ئىنگلىز تىلىدا ئادەتتىكى ھازىرقى زاماننى پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلىنى ياكى قوشۇمچە قوشقان شەكلىنى ئىشلىتىش ئارقىلىق ئىپادىلەيدۇ. ePa:_ ?(
!p >a ,8w
2) ھازىرقى پۈتكەن زامان 5s8S;Pb]<�
&HFMF
)NA
(1) مەنىسى: ھەرىكەتنىڭ ئۆتكەن بىر ۋاقىتتا باشلىنىپ ھازىرغىچە داۋاملىشىپ كەلگەنلىكىنى، ھازىر ھەرىكەت بارلىققا كەلگەن ھالەتنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ۋە ھازىرغا قەدەر تەسىرى بارلىقىنى بىلدۈرىدۇ. X?>S24I"9
(4M#(I~cE
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: have/has + پېئىلنىڭ ئۆتكەن بۆلەك سۆز شەكلى. uZW1
:cx
Z mYp!B_~
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى + غان/ قان/ گەن/ كەن. مەسىلەن:
%.<w8ag
0}HKmEM
Have you been here before? .F}ZP0THnZ
1kTJMtZG~
سىز بۇرۇن بۇ يەرگە كەلگەنمۇ؟
sx(y G9
;>|:I(l;
He has lived here since he was 10. a
Jp_{PR:&
ئۇ 10 ياشتىن باشلاپ مۇشۇ يەردە تۇرغان. 9 `J`(
4d 9i AN
I have met her brother twice.
> RE&>T^8
مەن ئۇنىڭ ئاكىسىنى ئىككى قېتىم كۆرگەن.
KdYT5VUM/
We have had dinner together last night. xg\M9&J
@+B
.<@V
ئاخشام بىز بىللە تاماق يېگەن. , LWM}L
(!DH'2I[
I haven’t seen him since last month. &g.w~KWa
7:{4'Wr@6|
مەن ئۆتكەن ئايدىن باشلاپ ئۇنى كۆرمىگەن. D&]dlY@*
CW .
O"_
What has happened to you? q)F@f /
MVYf-'\^
ساڭا نېمە بولغان؟ (q+EP(Q
Lk8NjK6
ئىنگلىز تىلىدا ھازىرقى پۈتكەن زامان پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ۋە ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا بولسا، پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. e< E]8GAF
.0ExHcr
3) ھازىرقى ئىزچىل زامان ]*\m@lWu
w.0 :#4
(1) مەنىسى: ھەرىكەتنىڭ دەل شۇ ۋاقىتتا يۈز بېرىپ داۋاملىشىۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. jv5Os-
W9A
[Z
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: am/is/are + پېئىلنىڭ ھازىرقى بۆلەك سۆز شەكلى. 'H|=]n0
Xx;4
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى + ئا + ۋاتى. مەسىلەن: 5:6]ZFW
*j/[5J0'M
I am writing an article. $% 5f
}+3IM1VTW{
مەن ماقالە يېزىۋاتىمەن. >~)IsQ*%
{24Y1ohK
He is listening to the music. f:6%DT~a&C
2B<0|EGtzw
ئۇ مۇزىكا ئاڭلاۋاتىدۇ. YLO/J2['
D3i`ehh
They are playing football. ;s(uaC3
ctB(c`zcY
ئۇلار پۇتبول ئويناۋاتىدۇ. 28rC>*+z
?5yj
What are you doing this late? f}_d`?K
rt5eN:'qY
بۇنچە كەچتە نېمە قىلىۋاتىسەن؟ `4N{x. N
x22:@Ot6
I am waiting for my father to pick me up. ])YGeY(V0+
مەن دادامنىڭ ئالغىلى كېلىشىنى ساقلاۋاتىمەن.
! ;1$1xWK
Es~|:$(N]|
She is trying on a very beautiful blouse at the store. :1O1I2 L0
]
|y] ?7
ئۇ ماگىزىندا ناھايىتى چىرايلىق بىر كوپتىنى سىناۋاتىدۇ.
xO< $xx
OSsxO(;g
I am learning French. d'yA" b]
k;?Oi?
]
مەن فىرانسۇز تىلى ئۆگىنىۋاتىمەن. 0B;cQSH!q
q:9#Vcw
ئىنگلىز تىلىدا ھازىرقى ئىزچىل زامان پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ۋە ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا بولسا، پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. t
Kik)ei
P(Fd|).j$
4) ھازىرقى پۈتكەن ئىزچىل زامان )E2^G)J$W
kK]^q|
vb6
(1) مەنىسى: ھەرىكەتنىڭ ئۆتكەندە باشلىنىپ ھازىرغىچە ئىزچىل داۋاملىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى ياكى يېقىندا ئاخىرلاشقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. b BFdr
4&+; n[D
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: have/hasbeen + پېئىلنىڭ ھازىرقى بۆلەك سۆز شەكلى. مەسىلەن: +[DL]e]@U
y@L-qO+{&
I have been working here since 2000. [ uh$\s7
r95l.
v
مەن 2000-يىلدىن باشلاپ مۇشۇ يەردە ئىشلەپ كېلىۋاتىمەن. j3W)5ZX
1f"LAs`%
She has been begging her parents to take her to the Disneyland for two weeks. =H F||p@
_l`s
}yC
ئۇ ئاتا-ئانىسىغا دىسنىي باغچىسىغا ئاپىرىشىنى يالۋۇرۇۋاتقىلى ئىككى ھەپتە بولدى. LZCziW
-}Jf4k#G
I have been waiting for him since this morning. t^ =6czk
?T\m
V }
مەن ئۇنى ئەتىگەندىن تارتىپ ساقلاۋاتىمەن. ;btH[a iV
4DL;/Z
:
ئىنگلىز تىلىدا ھازىرقى پۈتكەن ئىزچىل زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا ھازىرقى پۈتكەن ئىزچىل زامان يوق، شۇڭا بىز ئۇنى پېئىلنىڭ ماس شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىسەك بولىدۇ.
rsp?N{e
:>Gm&w
(n
4. كەلگۈسى زاماننىڭ سېلىشتۇرمىسى dz',
!|>
# !?5^O
1) ئادەتتىكى كەلگۈسى زامان Z7eD+4gD
iB Ld*B|#K
(1) مەنىسى: كەلگۈسىدە يۈز بېرىدىغان ھەرىكەت ياكى مەۋجۇت بولىدىغان ھالەتنى ئىپادىلەيدۇ. b@OL !?JP
,3k"J4|d
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: will + پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلى ياكى be going to + پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلى. pcM'j #;
PNSZ
j#
(3) ئۇيغۇر تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: پېئىل سۆز تومۇرى + -ماقچى/-مەكچى. مەسىلەن: FDB^JH9d
Y&O<A8=8
I will meet him tomorrow. lc%2Pi[X
Rx$5#K!%M
ئەتە ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشمەكچىمەن. E%M~:JuKd?
Kq|L: Z
He is going to write a book. Vwp fkD`
2\ /(!n
ئۇ بىر كىتاب يازماقچى. ) MFa~/x
bz[+g,e2oA
I will get married next may. lvi~GZ
3u 7^*$S
كېلەر يىلى بەشىنچى ئايدا توي قلماقچىمەن. y; Up@.IG
4,kT4_& ,
I will work there next month. %ci/(wL
}tT" vC u
كېلەر ئايدا ئۇ يەردە ئىشلىمەكچىمەن. o Jy]n9
m98j`t
We are going to have a football match this Sunday. _>B0q|]j4'
]%m 0PU#
بۇ يەكشەنبە بىز بىر پۇتبول مۇسابىقىسى ئۆتكۈزمەكچىمىز. pPm[<^\#S
IC>OxYg*
They are going to see a movie tonight. ^Humy DD6
?V% x94B
ئۇلار ئاخشاملىققا كىنو كۆرمەكچى. Fku9hB
ma>{((N
ئىنگلىز تىلىدا ئادەتتىكى كەلگۈسى زامان ياردەمچى پېئىل ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. g4 _DEBh
i
/R8G b
2) كەلگۈسى پۈتكەن زامان fD#|C~:=
7. 9n
(1) مەنىسى: ھەرىكەت ياكى ھالەتنىڭ كەلگۈسىدىكى مەلۇم بىر ۋاقىتقىچە داۋاملىشىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. D`PnY&ffT
q[1:h
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: will/shallhave + پېئىلنىڭ ئۆتكەن بۆلەك سۆز شەكلى. مەسىلەن: 1t U}}l
C"_f3[Z
I will have left when you arrive tomorrow. $A,fO~
Es6b ~ #
سەن ئەتە كەلگەندە، مەن كېتىپ بولغان بولىمەن /مەن كەتكەن بولىمەن. _@jBz"aq\
ww82)m8
It will have been ten years that I have been working here by next June. He="S3XON
>K**SjVG
ئالتىنچى ئاي كەلسە، مەن بۇ يەردە ئىشلەۋاتقىلى 10 يىل بولغان بولىدۇ. LS@[O])$'
F;Ms6 "K
I shall have finished reading this book by next week. z.n`0 `^
>HO{gaRM
مەن كېلەر ھەپتىگىچە بۇ كىتابنى ئوقۇپ تۈگىتىپ بولىمەن. | i
Ehe
]C^D5(t/cd
It will have been 30 years that my parents have been married by next October. }q9;..oL
p%
ESp&
كېلەر يىلى ئونىنچى ئايدا ئاتا-ئانام توي قىلغىلى 30 يىل بولىدۇ. :L<$O7
hM\<1D
CKG
ئىنگلىز تىلىدا كەلگۈسى پۈتكەن زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا كەلگۈسى پۈتكەن زامان يوق، شۇڭا بىز ئۇنى پېئىلنىڭ ماس شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىسەك بولىدۇ. 0 (j b19
*F/uAI^)
3) كەلگۈسى ئىزچىل زامان =0 W`tx
5\1Z"?
(1) مەنىسى: كەلگۈسى مەلۇم بىر ۋاقىتتا داۋاملىشىدىغان ھەرىكەتنى بىلدۈرىدۇ. {Buoo~
MVHj?
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: will/shall be + پېئىلنىڭ ھازىرقى بۆلەك سۆز شەكلى. مەسىلەن: 4K` N3
e\ i K
I will be waiting for you here tomorrow. #+Z3!VS
%J4]T35^2
ئەتە سىزنى بۇ يەردە ساقلايمەن. (ساقلاۋاتقان بولىمەن.) ^ a%U *>P
*)"U5A/v)
I will be very busy this evening. I will be writing an article. vFY/o,b \
6u/ 3"A]'
مەن بۈگۈن كەچتە ناھايىتى ئالدىراش بولىمەن. مەن ماقالە يېزىۋاتقان بولىمەن. XP5q4BM
E>TD `
I will be flying to Beijing at this time tomorrow. udB:ys
%*OKhrM
ئەتە بۇ ۋاقىتتا مەن بېيجىڭغا ئۇچۇپ كېتىۋاتقان بولىمەن. &w:"e'FG`
KL*ZPKG
ئىنگلىز تىلىدا كەلگۈسى ئىزچىل زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا كەلگۈسى ئىزچىل زامان يوق، شۇڭا بىز ئۇنى پېئىلنىڭ ماس شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىسەك بولىدۇ. G,>tC`!
ttLC hL
5. ئۆتكەن كەلگۈسى زاماننىڭ سېلىشتۇرمىسى `Q1T-H_
OBF
1) ئادەتتىكى ئۆتكەن كەلگۈسى زامان |U1 X~\""
Bcrd}'no
(1) مەنىسى: ئۆتكەنكى بىر ۋاقىتتىن قارىغاندا، كەلگۈسىدە يۈز بېرىدىغان ھەرىكەت ياكى مەۋجۇت بولىدىغان ھالەتنى بىلدۈرىدۇ. 0@,
,YZ f
g63:WX-\
(2) ئىنگلىز تىلىدىكى ئىپادىلىنىشى: should/would + پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلى ياكى was/were + going to پېئىلنىڭ ئەسلىي شەكلى. مەسىلەن: +
}(
~Ht[kO
There would be a concert that evening. gsc/IUk
>~ T Lgq*
ئۇ كۈنى كەچتە بىر كونسېرت بار ئىدى. hc>hNC :a
iK(n'X5i
They were going to have a meeting when I came. 3?B q((
nE Qw6q~je
مەن كەلگەندە، ئۇلار يىغىن ئاچماقچى ئىكەنتۇق. s=~r. x
6T"[M
She said there would be a party tonight. fseHuL=~
@4T+0&OI10
ئۇ بۈگۈن كەچتە يىغىلىش بار دېگەنىدى. P ` Anf_
]|Vm*zO
He said he would come tonight. fE|([ ` !
or]8;eQ?
ئۇ بۈگۈن كېلىمەن دېگەنىدى. d;
oaG (e
g(,gg1mG
I was just going to call you when you came. ]{0
2!
3O:Z;YP:<
سەن كەلگەندە، ساڭا تېلېفون قىلاي دەپ تۇرغانتىم.
}Rt?p8p
n*
9)Y~
ئىنگلىز تىلىدا ئادەتتىكى ئۆتكەن كەلگۈسى زامان ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ۋە پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ. ئۇيغۇر تىلىدا ئادەتتىكى ئۆتكەن كەلگۈسى زامان يوق، شۇڭا بىز ئۇنى پېئىلنىڭ ماس شەكلى ئارقىلىق ئىپادىلىسەك بولىدۇ. mKvk6OC
K!).QB'
يۇقىرىدا ئىنگلىز تىلىدىكى ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان 12 ھال-زامان كاتېگورىيەسىنى بىر-بىرلەپ تونۇشتۇرۇپ، ئۇيغۇر تىلىدا ئۇلارغا ماس كېلىدىغانلىرىنى تېپىپ چىقتۇق ھەم ئۇيغۇر تىلىدا يوق ھال-زامان كاتېگورىيەسىنى كۆرسىتىپ بەردۇق. كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، مەيلى ئىنگلىز تىلى بولسۇن ياكى ئۇيغۇر تىلى بولسۇن بىردەك پېئىلغا قوشۇمچە قوشۇش ۋە ياردەمچى پېئىل ئىشلىتىش ئارقىلىق ھال-زامان ئىپادىلىنىدۇ. گەرچە ئىككى تىل ئىككى خىل تىل سىستېمىسىغا مەنسۇپ بولسىمۇ، ئۇلاردا ئۆز ئارا ئوخشىماسلىق مەۋجۇت بولۇش بىلەن بىرگە يەنە ئوخشاشلىقمۇ بار. مانا بۇ ئوخشىمىغان مىللەتنىڭ تەپەككۇر قىلىش ئۇسۇلىنىڭ ئوخشاشلىقىنى ئىسپاتلايدۇ. GghZ".O
`&LPqb
پايدىلانمىلار: &
VJ+X|Z
^|
5vmI'E
1. خەمىت تۆمۈر: «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسى»، مىللەتلەر نەشرىياتى، 1987-يىلى 6-ئاي نەشرى. r,cV(
+g(>]!swb
2. يىكۇنشىيۇۋ، گاۋ شېجىيې: «ئۇيغۇر تىلى گىرامماتىكىسى»، مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرسىتېتى نەشرىياتى، 1998-يىلى 2-ئاي نەشرى. \xlelsmB*
^RAs
t1q7
3. لى لۇگۇي: «تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ ئىنگلىز تىلى گىرامماتىكىسى»، گۇاڭشى پېداگوگىكا ئۇنىۋېرسىتېتى نەشرىياتى، 2005-يىلى 5-ئاي نەشرى. Nyt*mbd5
{
&@,lF{KTL
|