| kabiljan |
2012-02-20 00:11 |
شاڭخەي،خاڭجۇ،سۇجۇلادا ساياھەت
شاڭخەي،سۇجۇ،خاڭجۇ،ئۈرۈمچىلەردە قىلغان ساياھەت خاتىرىسى e vrXo"3
مۇقەددىمە ئورنىدا -(bXSBs#
مەن شەھەردىن يىراق ،چەت بىر نامرات يېزىدىكى تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ ئاددى ئوقۇتقۇچىسى. يېزىمىزدىكىلەردىن % 95 ئادەم بىكىنمىچىلىك ئىچىدە ياشاشقا كۆنۈپ كەتكەن. كېيىنكى بەش پىرسەنت كىشىلەر قاتارىدا مەنمۇ ھەرقايسى شەھەرلەرگە بېرىپ شەھەر كۆرۈپ بېقىشنى،باشقىلار قانداقراق ياشاۋاتىدۇ؟، بىز قانداقراق ياشاۋاتىمىز؟ ،تۇرمۇشىمىزدا نىمىلەر كەم؟ نىمىلەر ئارتۇق ؟ دېگەن سۇئاللارغا جاۋاپ بولغۇدەك ئىشلارنى ئوبدان كۆرۈپ ۋە ھىس قىلىپ، تۇرمۇشىمىز ئۈچۈن يېڭىلىق ھېساپلىنىدىغان نەرسىلەرنى بىلىپ بېقىشنى ئارزۇ قىلاتتىم.لېكىن بىز ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئايلىق مۇئاشىدىن باشقا ھىچبىر كىرىم مەنبەيىمىز بولمىغاچقا تۇرمۇشىمىزئادەتتە سېرىقتال ئۆتەتتى.تەتىللەردە ساياھەتكە بارىمىز دېسەكمۇ ئۈستىمىزگە يۈكلەنگەن ئىقتىسادى يۈكنىڭ تولىلىقىدىن سىرتلارغا چىقىپ ساياھەت قىلىش ئارزۇيىمىز چەكلىمىگە ئۇچراپ تۇراتتى.ئەگەر مەكتەپ تەشكىللەپ ياكى بىرقانچىمىز بىرلىشىپ ساياھەتلەرگە چىقالىساقمۇ، ھەم ئىقتىسادى جەھەتتىن، ھەم بىخەتەرلىك جەھەتتىن كۆپ قولاي بولار ئىدى. لېكىن مەكتەپ رەھبەرلىرى ئوقۇتقۇچىلارنى نىمىشقىدۇر ساياھەتكە دائىر پائالىيەتلەرگە ئەسلا تەشكىللىمەيتتى.تەشكىللىمەكچى بولسىمۇ مائارىپ ئىدارە رەھبەرلىرى بىلەن ناھىيە رەھبەرلىرىنىڭ رۇخسەت بېرىشىنى،ساياھەتكە بېرىشنى تەستىقلىشىنى كۈتۈشكە توغرا كېلەتتى.ناۋادا ئۇلارغا ئىلتىماس يېزىلىپ تەستىققا ئاپىرىلسا :‹‹ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ساياھەت ئىشلىرىغا تەستىقلاپ بەرگۈدەك پاراۋانلىق راسخۇتىمىز يوق.ئوقۇتقۇچىلارنىڭ توپلىشىپ ساياھەت قىلىشىغا رۇخسەتمۇ بېرەلمەيمىز.مەكتىپىڭلارنڭ قوشۇمچە كىرىمگە دائىر پۇللىرى بولسا،مەكتەپ رەھبەرلىرى ساياھەتكە بارغانلارنىڭ مۇقۇملىقىنى ساقلاشقا،ھىچ ئىش چىقارمىغان ئاساستا بىخەتەر بېرىپ كېلىشىگە مەسئۇل بولۇپ مسئۇلىيەتنى ئۈستۈڭلەرگە ئالالىساڭلار ئاپىرىپ كېلىڭلار!›› دەپ مەكتەپ رەھبەرلىرىمىزنى قورقۇتۇپ قاچۇرۇۋېتەتتى.رەھبەرلەر قاراملىق قىلىپ بىزنى ساياھەتكە ئاپارسا،پائالىيەت جەريانىدا تاسادىپى كىچىكرەك بولسىمۇ بىرەر ئىش چىقىپ قالسا ئىدارە رەھبەرلىرىنىڭ قاتتىق تەنقىتلىشىدىن،خىزمىتىنى ‹‹تەڭشەپ›› قويۇشىدىن ئەنسىرەپ :‹‹ئىدارە تەستىقلىمىدى›› دەپ قويۇپ جىمىپ كېتەتتى.قىلچە ئىش چىقارماي تىنىچ بېرىپ كېلىش توغرىسىدا قانچە يالۋۇرۇپ ۋەدىنامە يازساقمۇ بىزنى بىر يەرلەرگە ئاپىرىشقا ئسلا جۈرئەت قىلالمايتتى.ئىدارىدە پاراۋانلىققا ئىشلەتكۈدەك پۇل يوقمىكىن دېسەك مۇشۇ نەچچە يىلدىن بېرى ناھىيەلىك پارتىكوم ۋە مائارىپ ئىدارىمىز بىرىنچى قول مەكتەپ مۇدىرلىرى بىلەن مەكتەپ شۇجىلىرىنى نەچچە قېتىم ئىچكىرىگە ساياھەتكە تەشكىللەپ مەملىكىتىمىز ئىچىدىكى شاڭگاڭ،ئاۋمېنلاردىن تارتىپ بېيجىڭ، تىيەنجىن، شاڭخەي، خاڭجۇ، گۇئاڭجۇ، شېنجېن ،خەينەن... قاتارلىق نەچچە ئون چوڭ شەھەرلەرگە ھەقسىز ئاپىرىپ، راسا ساياھەت قىلدۇرۇپ كەلدى. باھانىدا ئۆزلىرىنىمۇ،خوتۇنلىرىنىمۇ ئوينىتىپ جاھان كۆرسۈتۈپ كەلدى. ئۇلار ساياھەتكە چىقسا مۇقۇملىق بىخەتەرلىكتىن چاتاق چىقمايدىكەن،ئەمما بىز چىقساق باشلىقلار بىزنىڭ ئىش تېرىپ ئۆزىگە چاتاق تېپىپ بېرىشىمىزدىن ئەنسىرەيدىكەن. قارىغاندا ئۇلارنىڭ نەزىرىدە بىز ئوقۇتقۇچىلار ‹‹ئىش بۇزدى›› ‹‹چاتاقچى ››خەق ئوخشايمىز. 01r 8$+
2009- يىلى ئۈرۈمچىدە يۈز بەرگەن قالايمىقانچىلىقمۇ بىزنىڭ تەتىللەردە تەشكىللىك ساياھەت پائالىيەتلىرىنى تەشكىللىشىمىزگە قارشى تۇرۇشقا سىياسى باھانە بولۇپ بەردى. ئارىدىن ئىككى يىل ئۆتۈپ ۋەزىيەت تۇراقلاشقان،باشقا سېستىمىدىكىلەر سەيلى- ساياھەت قىلىشىپ نە-نەلەرگىچە بېرىشىپ ئوينىشىۋاتقان ياخشى ۋەزىيەتتىمۇ رھبەرلىكتىن بىزنى كوللىكتىپ ساياھەتكە تەشكىللەپ شىمالى شىنجاڭدىكى تەرەققى قىلغان شەھەرلەرگە ئاپىرىپ ئارام ئالدۇرۇپ كېلىشنى،باشقا تەرەققى قىلغان جايلارنى كۆرسۈتۈپ نەزەر دائىرىمىزنى ئېچىپ قويۇشنى نەچچە ئىلتىماس قىلغان بولساقمۇ يەنىلا تەستىقلانمىغان ئىدى. شۇندىن بېرى بىز بۇ ھەقتە ئېغىز ئېچىپ تەشكىلنىڭ بېشىنى ئاغرىتىدىغان ئىشنى قىلىشقا ئاساسەن جۈرئەت قىلالمىدۇق. @ezH 'y-v
مەسىلەن: 2011- يىلى يازلىق تەتىلدە مەكتىپىمىز ئوقۇتقۇچىلىرىدىن 25 نەپىرى غۇلجا تەرەپلەرگە بېرىپ كوللىكتىپ ساياھەت قىلغاچ مېڭىمىزنى ئارام ئالدۇرپ كېلىشنى،تەشكىل پەقەت ساياھەتكە بېرىشىمىزنى تەستىقلاپ ماشىنا كىرايىمىزنىلا كۆتۈرۈپ بەرسە، قالغان چىقىملارنى يېنىمىزدىن چىقىرىپ بېرىپ كېلىشنى مۇزاكىرلىشىپ ،مەكتەپ ئىشچىلار ئۇيۇمىسىنىڭمۇ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈپ مەكتەپ رەھبەرلىرىمىز ئارقىلىق ئىدارىگە يەنە بىر قېتىم ئىلتىماس قىلغۇزساقمۇ ئىدارە يەنىلا ‹‹مۇقۇملۇق،بىخەتەرلىك مەسىلىسىدىن چاتاق چىقىپ قالسا بولمايدۇ،كوللىكتىپ پائالىيەت تەشكىللىمەڭلار،كىم قاراملىق بىلەن پائالىيەت تەشكىللەپ مەسىلە كېلىپ چىقسا ئومۇمى ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىتلەپلا قالماي خىزمەت مەسىلىسىنىمۇ قايتا ئويلىشىمىز››پوپۇزا قىلىپ توسۇپ قويغان بولدى. pm*xb]8y
مەن يۇقارقىدەك تۈرلۈك -تۈمەن سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن قەشقەر ۋىلايىتى دائىرىسىگىلا بىكىنىپ قېلىپ تا شۇ كەمگىچە ئەڭ يىراق شەھەرلەردىن ئۈرۈمچىگە(2008-يىلى ئالى مەكتەپ تولۇق كۇرۇس ئىنتىھانىنىڭ دىسسىرتاتسىيە ماقالىسى ئوقۇش ئۈچۈن بارغان)،يېقىنراق شەھەرلەردىن جەنۇبى شىنجاڭدىكى قەشقەر ،خوتەن ۋە ئاقسۇلاردىن باشقا ھىچقانداق يەرگە بارالمىغان ئىدىم.(ئاقسۇ ،خوتەنلەرگە سابىق مەكتەپ مۇدىرىمىز 2003-يىلى دۆلەت بايرىمىدىكى ئالتۇن ساياھەت ھەپتىلىكىدە‹‹ ئىككى ئاساسەن››نى ئاپتۇنۇم رايۇنغا ئوڭۇشلۇق ئۆتكۈزۈپ بەرگەنلىكىمىز مۇناسىۋىتى بىلەن ھاردۇق چىقارغاچ ساياھەت قىلدۇرۇپ كېلىش ئۈچۈن ئېلىپ بارغان ئىدى.) ھەر يىلى يازلىق تەتىللەردە بىر قەدەر يىراقراق ، مەن بېرىپ باقمىغان شەھەرلەردىن كورلا،تۇرپان،غۇلجا قاتارلىق شەھەرلەرنى كۆرۈپ كېلىشنى ئارزۇ قىلغان بولساممۇ يۇقارقىدەك تۈرلۈك سەۋەپلەر بۇ ئارزۇيۇمنى چەكلەپ كەلگەن ئىدى. lD^]\;?
مېنىڭ بىر ئىنىم نەچچە يىل ئىلگىرى ئامېرىكىنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ساغلاملىق مەھسۇلاتلىرى ۋە ئەڭ ياخشى، تەسىرسىز، زەھەرسىز گىرىم بۇيۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان خەلقارالاشقان سودا شىركىتى نىيۇسكىن(nu skin) شىركىتىگە ئەزا بولغان ئىدى.بۇ يىل خەنزۇلارنىڭ باھار بايرىمى (چاغىنى)دىن كېيىن بۇ شىركەتنىڭ جۇڭگۇ شاڭخەيدىكى تارماق باش شىركىتىدە شىركەت ئەزالىرىغا ئون كۈنلۈك ساياھەت پائالىيىتى ۋە شىركەت مەھسۇلاتلىرى جەھەتتىن قىسقا مۇددەتلىك تەربىيەلەش ئېلىپ بارماقچى بوپتۇ. ئىنىم بۇ پائالىيەتكە تەكلىپ بىلەن بارماقچى بولدى. كىشىنى خۇشال قىلىدىغان يېرى شىركەت مەسئۇللىرى كۆپرەك كىشىنىڭ بۇش شىركەتنى ۋە مەھسۇلاتلىرىنى تونۇش،چۈشۈنۈشپۇرسىتىگە ئېرىشتۈرۈش ئۈچۈن يېڭى ئەزالار بىلەن يېڭى خېرىدارلاردىن قانچىسى چىقسا شۇنى تىزىملاپ ھەر بىر خىزمەتچى ئىككىدىن ئونغىچە يېقىن كىشىسىنى بىرگە ئېلىپ بېرىشقا رۇخسەت قىپتۇ.ئىنىم ماڭا بۇ خەۋەرنى يەتكۈزۈپ مېنى ئۆزى بىلەن بىرگە بېرىپ شاڭخەي،سۇجۇ،خاڭجۇلارنى كۆرۈپ ساياھەت قىلىپ كېلىشكە تەكلىپ قىلىۋىدى، خوشاللىق بىلەن ماقۇل بولدۇم.شىركەتنىڭ رەسمى ئەزالار بىلەن بىرگە بارغۇچىلارغا قويۇدىغان شەرتى مۇنداق ئىكەن. ھەر بىر سىرتتىن قاتناشقۇچى 3500 يۈئەندىن پۇل ۋە كىملىكىنىڭ كۆپەيتىلگەن نۇسخىسىنى چوقۇم 1-ئاينىڭ 15-كۈنىدىن بۇرۇن شىركەت خىزمەتچىلىرىدىن بىرەرسىگە تاپشۇرۇپ شۇ كىشى ئارقىلىق تىزىمغا ئالدۇرۇشى كېرەك ئىكەن.شىركەتتىكى پائالىيەت ئورۇنلاشتۇرۇشقا مەسئۇل كىشىلەر بۇ پۇلدىن پايدىلىنىپ پائالىيەتكە قاتناشقۇچى خېرىدارلارغا بېرىپ كېلىشنىڭ كىرا بېلەتلىرىدىن تارتىپ، شاڭخەيلەردىكى پائالىيەتلەر جەريانىدىكى ياتاق،تاماق،ساياھەت نوقتىلىرىنىڭ ماشىنا كىراسى، كىرىش بېلىتى ...قاتارلىق بارلىق خىراجەتلەرگە ئالدىن پۇل تۆلەپ ئىشلارنى ئالدىن ئەتراپلىق ئورۇنلاشتۇرۇپ قويۇدىكەن.بىز 31-يانۋار كارۋاتلىق ئاپتۇبۇس بىلەن ناھىيىمىزدىن يولغا چىقىپ 1-پېۋرال ئۈرۈمچىگە يېتىپ بارىدىكەنمىز.ئۈرۈمچىدە ئىككى كۈنچە تۇرغاندىن كېيىن ئايرۇپىلان بىلەن شاڭخەيگە بارىدىكەنمىز. شاڭخەيدىكى پائالىيەتلىرىمىزنى 8-فېۋرال ئەتراپىدا تاماملاپ پويىز بىلەن ئۈرۈمچىگە قايتىدىكەنمىز.قايتىشتىمۇ ئايرۇپىلاندا قايتىمەن دېگۈچىلەر 1000يۈئەن پۇلنى ئارتۇق تاپشۇرسا ئالدىن بېلەت زاكاز قىلىپ قويىدىكەن.قىشلىق تەتىلىمىز 12-پېۋرال توشاتتى.توسالغۇ بولغۇدەك باشقا ئىش چىقمىسىلا تەتىل توشقۇچە شاڭخەيگە بېرىپ- كېلىپ يەنە خىزمەتكە ئۈلگۈرەلەيدىكەنمەن .شۇڭا بۇ پائالىيەتكە ئاكتىپ قاتنىشىش ئۈچۈن بەلگىلەنگەن پۇلنى ئاكتىپلىق بىلەن تاپشۇردۇم.بۇ ئارىلىقتا 15 كۈن ئۆيدە ئارام ئالغاچ ئۆزۈم نەسرىلەشتۈرۈۋاتقان‹‹ شاھنامە››نىڭ ‹‹بېجەن ۋە مەنىجە داستانى›› دېگەن بۆلىكىنى تاماملىۋالدىم. لېكىن‹‹يىتىمنىڭ ئاغزى ئاشقا تەگسە بۇرنى قاناپتۇ›› دېگەندەك 29- يانۋار ئۆزۈم بۇرۇن ئويلاپمۇ باقمىغان ئاۋارىچىلىككە ئۇچرۇدۇم.كەچتە مەكتەپنىڭ ئوقۇتقۇچىلار ئىشىغا مەسئۇل رەھبىرىمىزدىن تۇيۇقسىز تېلىفۇن كېلىپ قالدى: A?CcHw
rT
-ۋەي قاۋۇلجان مۇئەللىممۇ؟ ئەتە سائەت 10دا مەكتەپكە جۇغلىشىدىكەنمىز،كېچىكمەي كېلەرسىز. C ~<'rO}|
-نىمە ئىش بولدى؟ تەتىل تېخى توشمىغان ئىدىغۇ؟ |B'9\OkP[=
- ناھىيىمىزدە يىللاردىكىگە ئوخشاش پانۇس بايرىمى ئۆتكۈزىلىدىكەن.يېزىلىق ھۆكۈمەتتىن ئوقۇتقۇچىلارنى تولۇق تەشكىللەپ، تەتىلدىن بۇرۇنلا يىغىپ ئۇسۇل مەشقىگە قاتناشتۇرۇشنى ئورۇنلاشتۇرۇپتۇ.شۇڭا جەزمەن كېلىشىڭىز كېرەك. b7 NM#Hb
-سالامەتلىكىم ياخشى بولمىغاچقا ئۈرۈمچىگە كېسەل كۆرسەتكىلى بارماقچى ئىدىم.ئاپتۇبۇس بېلىتىنمۇ ئېلىپ بولغان،رۇخسەت ئالالارمەنمۇ؟ ]Y2RqXA*
-ئەتە مەكتەپكە بىر كېلىڭ،ئەھۋالغا قاراپ باقايلى،ئادىمىمىز يېتىشىپ قالسا رۇخسەت بېرىمىز،بولمىسا رۇخسەت بېرەلمەيمىز.جىددى ئىشىڭىز بولسا ئەتە يېزىلىق پارتىكوم شۇجىسىنى بىۋاستە ئىزدەپ رۇخسەت سوراڭ بولمىسا! & xa(BX%,c
بۇ گەپ بىلەن دېمىم ئىچىمگە چۈشۈپلا كەتتى.بۇ جاۋاپ‹‹رۇخسەت سورايمەن دەپ ئاۋارە بولما!››دېگەنگە باراۋەر ئىدى.چۈنكى يېزىلىق پارتىكوم شۇجىسى ‹‹يېزىمىزنىڭ يەرلىك خاقانى›› بولۇپ ئۇنىڭ يېنىغا بىز تۇرماق مەكتەپ مۇدىرلىرىمىزمۇ تەلەپ-پىكىرلىرىنى دەپ ئۇدۇل كىرىپ گەپ قىلىشتىن تەپتارتاتتى. [`^a=:*
ئەتىسى بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا مەكتەپكە باردىم.مەندەك يەرلىك ئوقۇتقۇچىلارلا ئەمەس، باشقا ناھىيەلەردىن مەكتپىمىزگە خىزمەت تەقسىم بولۇپ كېلىپ ئىشلەۋاتقانلارمۇ كېلىپ بولۇشقان ئىكەن.مەكتەپ رەھبەرلىرى ھەممىمىزنى يىغىن زالىغا يىغىپ قىسقىچە يىغىن ئېچىپ ،بۇ قېتىمقى ئۇسۇل ئويناشقا قاتنىششىنىڭ مۇھىم سىياسى ۋەزىپە ئىكەنلىكنى،بارلىق ئوقۇتقۇچىلارنىڭ جەزمەن تولۇق قاتنىشىشى زۆرۈرلىكىنى،ھىچكىمگە رۇخسەت بېرىلمەيدىغانلىقىنى،كېسەل بولۇپ قېلىپ داۋالىنىشقا توغرا كەلگەنلەرمۇ ئورنىغا ۋاكالىتەن ئۇسۇل ئوينايدىغان ئىشەنچلىك بىر ئادەم تېپىپ بەرگەندىن كېيىن ئاندىن رۇخسەت بېرىلىدىغانلىقنى ئۇقتۇردى.يىغىندىن كېيىن رەھبەرلەر بىلەن ئايرىم كۆرۈشۈپمۇ ئوخشاش جاۋاپ ئالدىم.بۇ ئىش تۈپەيلى شاڭخەيگە بارماي دېسەم ئالدىن تاپشۇرۇپ قويغان پۇل ئاللىقاچان زاكازلارغا ئىشلىتىلىپ بولغان بولغاچقا قايتۇرۇپ بېرىلمەيتتى.مەن شاڭخەيگە بارالمايلا قالماستىن بىكاردىنلا 3500 يۇئەن پۇل زىيان تارتاتتىم.قانداق قىلىش كېرەك؟ كۆپ ئويلىنىپ ئاخىرى بىر ئامال تاپتىم. مەھەللىمىزدە كۈن بويى بىكار ئويناپ يۈرىدىغان،ئۇسۇل ئويناشقا پۇت- قولى خېلى كېلىدىغان(ئۆگىنىپ ئوينايدىغىنىمىز خەنزۇچە ئۇسۇل ئىدى) بىر ياش يىگىت بار ئىدى.ئۇنى تېلىفۇن قىلىپ چاقىرتىپ كېلىپ سۆزلەشتىم،ئەھۋالىمنى چۈشەندۈرۈپ يالۋۇردۇم ئاخىر مىڭ تەستە سەككىز كۈن بۇ پائالىيەتكە قاتنىشىپ ۋەزىپە ئورۇنلاپ بېرىشنى 500 يۇئەن پۇلغا پۈتۈشۈپ ئۇ يىگىتنى مەكتەپ رەھبەرلىرىگە تاپشۇرۇپ بېرىپ مىڭ تەستە بۇ سېلىقتىن ئازاد بولدۇم.شۇنىڭ بىلەن سەپىرىمدىكى توسالغۇنى سۈپۈرۈپ تاشلىدىم. D}dn.$
شاڭخەيگە بېرىپ ساياھەت قىلىپ ،جاھان كۆرۈپ كېلىش ھاياتىمدىكى چوڭ ۋە ئەھمىيەتلىك بىر ئىش.مەن بۇ سەپىرىمدە چوقۇم ئۆزۈم ئويلاپ باقمىغان خوشاللىقلارغا ۋە تەسىراتلارغا ئېرىشىشىم مۈمكىن.شۇڭا سەپەر سومكام بىلەن بىللە ئۆيدىكى خاتىرە كومپىيۇتېرنىمۇ بىرگە ئېلىۋېلىشنى، يول بويى ۋە ھەركۈنى كۆرگەن بىلگەنلىرىم بىلەن تەسىراتلىرىمنى كۈندىلىك خاتىرە شەكلىدە يېزىپ‹‹ ساياھەتنامە يېزىپ باقمىغان ئاددى ئوقۇتقۇچىنىڭ ساياھەتنامىسى›› نى يېزىپ كېلىشنى پىلانلىدىم.يولغا چىقىدىغانغا بىر كۈن قالغان ئاخشىمى كومپىيۇتېرنى ئېچىپ بۇ ‹‹خاتىرە››نى باشلاپ يۇقارقى ‹‹مۇقەددىمە ئورنىدا››نى يازدىم.ئىشىنىمەنكى، بۇ خاتىرەم چوقۇم ياخشى يېزىلىدۇ.قايتىپ كەلگەندىن كېيىن بىر قۇر رەتلەپ مىسرانىم تورىدىكى ۋە يازغۇچىلار تورىدىكى مۇنبەرداشلىرىمنىڭ ھوزۇرىغا سۇنۇپ ئۇلارنىڭ پىكرىنى ئېلىپ باقىمەن. DE%KW:Hug
1#.>a$>
ئۈرۈمچى سەپىرى &;D8]7d
1.ئاينىڭ 31.كۈنى چۈش سائەت ئون بىر يېرىملار بىلەن ناھىيەمىزدىن ئۈرۈمچىگە قاتنايدىغان ئىككى قەۋەتلىك ئالى دەرىجىلىك كارۋاتلىق ئاپتۇبۇس بىلەن ئۈرۈمچىگە قاراپ يولغا چىقتۇق.ناھىيەمىزدىن ماڭا ئوخشاش مەخسۇس مۇشۇ شاڭخەي ساياھىتى سەپىرى ئۈچۈن تىزىملاتقانلاردىن 13 نەپەر سەپەرداش مۇشۇ ئاپتۇبۇس بىلەن يولغا چىقتۇق.بۇلارنىڭ ئىچىدە بەش نەپەر ئوقۇتقۇچى،يەتتە نەپەر تۆگە يېتىلىگۇچى دېھقان بار ئىدى. بۇ دېھقانلار ناھىيەمىزنىڭ قۇملۇق بىلەن كۆل بىر گەۋدىلەشكەن ئېچىۋېتىلگەن ‹‹ئۈچ ئا››دەرىجىىلىك ئېچىۋېتىلگەن ساياھەت رايۇنىدا ئىچكى ئۆلكىلەردىن ۋە چەتئەللەردىن ساياھەتكە كەلگەن مېھمانلارنى ئاتقا ياكى تۆگىگە مىندۈرۈپ قۇملۇقنى ساياھەت قىلدۇرۇپ قويۇپ ھەر كۈنى نەچچە يۈز ھەتتا مىڭ يۈئەنلەپ پۇل تېپىپ خەشلىيەلەيدىغان پۇلدار بايلاردىن ئىدى.ھازىر قىش پەسلى قۇملۇق ۋە ككل ساياھىتىنىڭ خېرىدار ئاز ئارىسال پەسلى بولغاچقا ئۈرۈمچى،شاڭخەي قاتارلىق چوڭ شەھەرلەرگە بېرىپ ساياھەت قىلىپ جاھان كۆرگەچ نەچچە يىلدىن بېرى تاپقان پۇللىرىنى خەشلەپ ئويناپ كېلىش ئۈچۈن چىققان ئىدى. t ^6dzrF
بىز چىققان ئاپتۇبۇس 43ئورۇندۇقلۇق ئاپتۇبۇس بولۇپ يولۇچىلارنىڭ يېرىمى دېگۈدەك بىزنىڭ كىشىلەردىن ئىدى.شۇڭا سەپەر جەريانىدا ئۆزئارا پاراڭلىشىپ،كۈلكە چاخچاقلار بىلەن ماڭدۇق.يوپۇرغا،پەيزىۋات ،ئاتۇشنىڭ كاتتايلاق ،مارالبېشى قاتارلىق جايلاردىن ئۆتكىنىمىزدە يولنىڭ ئىككى تەرىپى قېلىن قار بىلەن قاپلانغان قارلىق دالا ئىدى.مارالبېشىنىڭ سانساكۇ ئەتراپلىرىدىن ئۆتكەندىن كېيىن يول بويلىرىدا قار كۆرمىدۇق.يەنە بىر تەسىراتىم شۇكى ئاتۇشتىن باشلانغان توپا تاغ يول بويى يولنىڭ شىمال تەرىپىدە يولغا پاراللىل ياندىشىپ بېرىپ ئاقسۇغا قەدەر داۋاملىشاتتى.ئاندا ساندا يۇرت ئۇچراپ قالغاننى ھېساپقا ئالمىغاندا يولنىڭ ئىككى تەرىپى پۈتۈنلەي دەل- دەرەخ يوق غىلاڭ ساي ياكى جاڭگاللىق بولۇپ يوپۇرغا ،پەيزىۋات،ئاتۇش،مارالبېشىلارنىڭ يېزىلىرىنى كۆرۈپ باقماي سانساكۇ ئەتراپىدىنلا ماشىنىغا چىقىپ قالغان كىشى ‹‹بۇ جاي يۇرت ماكان يوق ئۇزۇنغا سوزۇلغان قاقاس جاڭگاللىق ئىكەن›› دېگەن تۇيغۇغا كېلىپ قالاتتى.قارىغاندا قەدىمكى ئەجداتلىرىمىز دەريا بويلىرى،يول بويلىرىنى بويلاپ بەلۋاغسىمان ماكانلىشىپ ،توپلىشىپ ياشاپ يۇرت -جاي بەرپا قىلغاندەكلا قىلاتتى.بىز سەپىرىمىزنى داۋاملاشتۇرۇپ سانساكۇدىكى تاشيول ھەق تاپشۇرۇش پونكىتىدىن ئۆتكەن ۋاقتىمىزدا كۈن ئولتۇردى.بىز 2012-يىل بىرىنچى ئاينىڭ ئەڭ ئاخىرقى كۈنىدىكى قۇياشىنىڭ ئولتۇرۇپ كەتكەنلىكىگە گۇۋاھ بولدۇق.ئۇ يەردىن ئۆتۈپ يول بويىدىكى بىرىنچى تۇئەن دېگەن يەردىن ئۆتۈپ يەنە خېلى مېڭىپ ساجىڭزا (قۇم قۇدۇق)دېگەن كىچىك بازارغا كەلگەندە رەسمى قاراڭغۇ چۈشۈشكە باشلىدى.بىز چىققان ماشىنىنىڭ ئازراق چاتىقى بايقالغاچقا شوپۇر بىزنى مۇشۇ يەردە تاماق يەۋېلىشقا بۇيرۇپ قويۇپ كاشىلىسىنى رىمۇنىت قىلىۋالدى.يېرىم سائەتلەردىن كېيىن بۇ يەردىن قوزغۇلۇپ سەپەرنى داۋاملاشتۇردۇق.كېچە سائەت 20لەر ئەتراپىدا ئاقسۇغا يىتىپ كېلىپ ئۇنىڭ بىر كوچىسىدىن ئۆتتۇق.يول ببويى شۇنداقمۇ ياكى ئاقسۇ شۇنداقمۇ بىلمىدىم بۇ شەھەردىن بىر خىل غېرىپلىق پۇراپ تۇرغاندەك تۇيۇلدى.يول بويىدىكى كوچا چىراقلىرىنىڭ نۇرى بەكمۇ خىرە بولۇپ يولنى ئاران يورۇتۇپ تۇراتتى.ئاقسۇدىن ئۆتكەندىن كېيىن ئۇيقۇم كېلىپ ئۇخلاپ قاپتىمەن .قەشقەردىن ئاقسۇغىچە ئارىلىققا تېخى يۇقۇرى سۈرئەتلىك يول ياسالمىغان ئىدى.بىر كەم بولغاندا يولۇچىلارنىڭ پارىڭىدىن ئويغۇنۇپ كەتتىم.قارىسام ئاللىقاچان كېچە سائەت ئىككىلەر بولۇپ قاپتۇ.يولۇچىلار ھاجەت قىلىش ئۈچۈن ماشىندىن چۈشۈشىۋېتىپتۇ.ماشىنىنىڭ ئالدى تەرەپتە بىر يول بەلگىسى تاختىسى تۇراتتى.ئۇنىڭدا ‹‹ئەشمە››دەيدىغان يۇرت نامىى يېزىقلىق ئىدى.بىزنىڭ ناھىيىدىمۇ مۇشۇنداق ناملىق يېزىدىن بىرسى بولغاچقا ئوىشاش ئىسىمدىن ئەجەپلەندىم.يول بىلىدىغانلاردىن بىرى كورلىنىڭ بۈگۈرگە يېقىنلاشقانلىقىمىزنى دېدى.مەن شوپۇر يولۇچىلارنى ھاقەت قىلدۇرۇش ئۈچۈن ماشىنا توىتاتتىمىكىن دېگەنتىم لېكىن ئىش ئۇنداق ئەمەسكەن.ئاپتۇبۇسنىڭ ‹.لىخاچى›،دەيدىغان بىر سايمىدىن چاتاق چىققاچقا داۋاملىق يول مېڭىشقا ئامالسىز قاپتۇ.بۇ يەردىن ئۈرۈمچىگىچە يەنە 400 كىلومېتىردىن ئارتۇق يول بار ئىكەن.قارا قىشتا،دەل يېرىم كېچىدە،يېرىم يولدا ھىچنىمە يوق ساي يولدا توختاپ قېلىشىمىز بىر ئاپەت ئىدى.تاڭ ئېتىشقا تېىى 6سائەتچە ۋاقىت بار بولغاچقا بۇ كېچىدە 45نەپەر ئادەمنىڭ ھەركەتتىن توختاپ قالغان ماشىنا ئىچىدە تۈنەپ تاڭنى ئاتقۇزمىقى ئاسان ئەمەس ئىدى.قانداق قىلىش كېرەك؟ بىز يولغاچىقىش ئالدىدا بەزىلەر‹‹بىز چىقىدىغان بۇ ئاپتۇبۇس ناھىيىمىز بىر مىليۇن يۇئەن پۇلغا سېتىۋېلىپ يولغا سالغان ئالى ئاپتۇبۇستا يولغا چىقىدىكەنمىز›› دەپ پەخىرلەنگەن ئىدۇق.مانا ئەمدى ‹‹ئىشەنگەن تاغدا كىيىك ياتماپتۇ››دېگەندەك ئىش بولغان ئىدى.بىزنىڭ بش قېتىنچىلىقىمىزنى شوپۇر بىردەمدە ھەل قىلدى.قەشقەرنىڭ،ئاقسۇنىڭ ۋە خوتەننىڭ ھەر خىل يولۇچىلار ئاپتۇبۇسلىرى مۇشۇنداق يېرىم كېچىدىمۇ ھەر بەش مىنۇتتا بىرى دېگۈدەك ئۆتۈپ تۇراتتى. ھەر بىرىدە 2-3تىن ئونغىچە بوش ئورنى بولاتتى.شوپۇر قايسى ئاپتۇبۇس كەلسە شۇنى توسۇپ قانچىلىك بوش ئورنى بولسا شۇنچىمىزنى ئۇدۇللۇق سېلىپ قويۇپ بىر سائەتكە يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە بارلىق يولۇچىلارنى باشقا ماشىنلار بىلەن يولغا سېلىپ بولدى.بىز ئون ئۈچ ئادەم بىرلا چۈشۈپ قاغىلىقتىن ئۈرمچىگە ماڭغان ئاپتۇبۇسقا سېلىپ قويۇلدۇق.بوش ئورۇن سەككىز بولغاچقا بەشىمىزگە ئورۇن يەتمەي كورلىغىچە ئىككىمىز بىردىن كارۋاتتا قىستىلىشىپ ئولتۇرۇپ ماڭدۇق.بۇ ئاپتۇبۇسنىڭ ئىچى مۇزلۇق ئىدى.ئەسلىدە بۇنىڭمۇ ئىسسىتقۇچى پارنىڭ سۈيى تۈگەپ كەتكەن ماشىنا ئىكەن.كورلىدا ئۈچ ئادەم چۈشۈپ قالغان ئورنى ئارىمىزدىن ئۈچەيلەنگە يەتكەن بولسىمۇ قالغان ئۈچ ئادەم يەنە قىستىلىشىپ دېگۈدەك مادۇق.بۇ ئاپتۇبۇس ئەتىگە سائەت 6يېرىمدا توقسۇنغا كەلدى.بۇ يەردە بىزنىڭ يۇرتقا قارىغاندا 20 مىنۇتچە ۋاقىت پەرىق قىلىپ بۇرۇن تاڭ ئاتىدىكەن.ولۇچىلار بۇ يەردە بامدات نامىزىنى ئوقۇۋالغاندىن كېيىن سەپىرىمىزنى داۋاملاشتۇردۇق.ئۈرۈمچىگە چۈشتىن بۇرۇن سائەت توققۇز يېرىملار بىلەن كېلىپ ‹‹سەندۇڭ بويى بېكەت››دەپ ئاتىلىدىغان بىكەتتە ماشىنىدىن چۈشۈپ كىچىك ماشىنا بىلەن بىزنى ساياھەتكە ئۇيۇشتۇرغانشىركەتنىڭ ئىشخانىسى جايلاشقان ‹‹كونسۇل كوچىسى›› دېگەن كوچىغا كېلىپ‹‹ ۋىسال مېھمانخانىسى››دېگەن مېھمانخانىغا كىردۇق. بۇ مېھمانخانىنىڭ ياتاقلىرى ئىككىنچى قەۋەتتە ئىكەن.ھەر بىر مېھمانلار ياتىقى 2 ياكى ئۈچ كىشىلىكتىن ئىكەن.مۇھىتى پاكىز،مونچىسى يۈرۈشلۈك لاىمەتلىكلىرىدىن تارتىپ بار ئىكەن.ھەر بىر كارۋاتنىڭ باھاسى 50 يۇەندن بولسىمۇ مىھمانخانىدىكىلەر بىزنىڭ كۆپلىكىمىزنى نەزەردە تۇتۇپ ھەر بىر كارۋات نى 40 يۈئەندىىن ھېساپلاشقا كۆنگەن بولسىمۇ بىزنىڭ كارۋاندىكى تۆگىچىلەر بۇ ياتاقلارنى قىممەت كۆرۈپ ياتقىلى ئۇنىمىدى.شۇنىڭ بىلەن دۆڭكۆۋرۈك ئەتراپىغا بېرىپ مەلۇم شىركەتنىڭ كونا مېھمانخانىسىدىن بىر كارۋاتنىڭ كېچىلىكىنى 30يۈئەندىن پۈتۈشۈپ ياتاق ئاچقۇزۇپ شۇ يەردە ياتماقچى بولدى.بىز ئوقۇتقۇچىلار بۇ ياتاقلاردا ياتقۇمىز كەلمەي باشقا ياتاق ئىزدەپ چىقىپ كەتتۇق.ئاڭغىچە ئۈرۈمچىدە بىلىم ئاشۇرۇۋاتقان بىر خىزمەتدېشىمىز بىزنىڭ كەلگىنىمىزنى ئۇقۇپ بىزنى ئۆزىنىڭ‹‹ مۇھاجىرلار مېھمانخانىسى ››ئەتراپىدىن ئىجارە ئېلىپ ئولتۇرۇۋاتقان ئۆيىگە ئېلىپ كىرىپ كەتتى.شۇ يەردە چۈشكۈن قىلدۇق. ,=Mt`aN
كەچ سائەت 19ئەترپىدا بىزنىڭ ساياھەت يېتەكچىمىز بىزنى ‹‹ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق كادىرلار مېھمانخانىسى››نىڭ 15 قەۋىتىدىكى نىيۇسكىن شىركىتىنىڭ ئۈرۈمچىدىكى تارماق شىركىتىگە باشلاپ چىقىپ ئىككى سائەتچە داۋاملاشقان لېكسىيەگە قاتناشتۇردى.بۇ لېكسىيەنى تېگى مەكىتلىك، ھازىر مۇشۇ ئۈرۈمچىدىكى تارماق شىركەتتە ئىشلەيدىغان ئابلەتجان مۇئەللىم بىلەن تېگى خوتەنلىك 2010 - يىلى شىنجاڭ ئۇنۋېرستىتىنىڭ چەتئەل تىللىرى پاكۇلتىتىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرۈپ بۇ شىركەتتە سېتىش نازارەتچىسى بولۇپ ئىشلەۋاتقان كىچىك ئەخمەتجان( سېتىش دېرىكتورى بولۇپ ئىشلەۋاتقان مۇئەللىملەر ئىچىدە ئىككى ئەخمەتجان بار بولۇپ يەنە بىرى پەيزىۋاتلىق ئەخمەتجان، ئۇ شاڭخەي ئۇنۋېرستىتىنىڭ سىتاتىستىكا كەسپىنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرگەن ئالى مەلۇماتلىق يەنە بىر زىيالى ياش ئىكەن.ئۇ ياشتا يەنە بىر ئەخمەتجاندىن ئىككى ياش چوڭ شۇنداقلا بوي تۇرقىمۇ پەرەىقلىق بولغاچقا شىركەتتىكىلەر ئۇنى چوڭ ئەخمەتجان دەپ ئاتايدىكەن.)ھەر ئىككىلىسى ئالى مەكتەپنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرگەندىن كېيىن بىرەر ئىدارىگە خىزمەتكە چىقىپ ھۆكۈمەتنىڭ ئايدا بېرىدىغان 2-3مىڭ يۈئەن مۇئاشىغا قانائەت قىلىپ ياشاشنى خالىمىغان،شۇڭا ئىگىلىك تىكلەش مەقسىدىدە ئامېرىكىنىڭ نىيۇسكىن شىركىتى جۇڭگۇ تارماق شىركىتىدە ئىشلەشنى تاللاپ شىنجاڭدا بۇشىركەتنى ۋە ئۇنىڭ داڭلىق مەھسۇلاتلىرىنى تونۇشتۇرۇپ سېتىش،ئەزا تولۇقلاش،تەربىيەلەش خىزمەتلىرى بىلەن شۇغۇللانغان.نەتىجىدە تېزلا كۆزگە كۆرۈنۈپ 2-3 يىلغا بارماي AQ_|
:
ئايلىقىغا 4-5 مىڭدىن ئەمەس بەلكى 4-5 تۈمەندىن مۇئاش ئالىدىغان پۇلدار خىزمەتچىگە ئايلانغان.بىز ئۇلارنى‹‹ قالتىسكەن ››دەپ قايىل بولدۇق.لېكىن بۇلارنى تېخى قالتىس دىگىلى بولمايدىكەن.ئۇلاردىنمۇ قالتىس ئۇيغۇر ئوغلانلىرىدىن يەنە بەش نەپىرى بار ئىكەن.ئۇلارمۇ مۇشۇلاردەك كەچۈرمىشكە ئىگە بولۇپ ھەممىسى بېيجىڭ شاڭخەيلەردىكى داڭلىق ئۇنۋېرستىتلارنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرۈپ 4-5يىلدىن بۇيان بۇشىركەتتە ئىشلەۋاتقانلار ئىكەن.ئۇلاردىن ئۈچى دۆلەت دەرىجىلىك سېتىش نازارەتچىسى بولۇپ كۆتۈرۈلۈپ بولغان بولۇپ ئالدىنىڭ ئايلىق مۇئاشى 150مىڭ يۈئەن،تۆۋەنلىرىنىڭمۇ 8-9 تۈمەندىن ئاشىدىكەن.ئۇلار ھەققىدىكى تەپسىلاتلار كېيىن ئۇلار بىلەن شاڭخەيدە بىۋاستە ئۇچراشقاندىن كېيىنكى تەسىراتلارغا بىرلەشتۈرۈلۈپ سۆزلىنىدۇ.شۇڭا بۇ يەردە تەپسىلى توختالمايمەن. p4'G$]#
بۇقېتىمقى دەسلەپكى لېكسىيەگە بىزنىڭ ناھىيەمىزدىن بارغان ئۆمەك ئەزالىرىدىن 15ئادەم قاتناشتى.بۇ ئىككى مۇئەللىمنىڭ لېكسىيەلىرى ئىچىدە ئالاھىدە تەكلىپ قىلىنىپ كىرىلگەن كىچىك ئەخمەتجاننىڭ لېكسىيەسى بىزدە ئىنتايىن ياخشى تەسىرات قالدۇردى.شۇڭا ئۇنىڭ لېكسىيەلىرىنىڭ ئاساسى قىسمىدىن ئېسىمدە قالغانلىرىنى ئىخچاملاشتۇرۇپ بايان قىلىپ ئۆتىمەن. #`o 2Z
ئەخمەتجان لېكسىيەسىنى ئامېرىكىلىق روبېرت ت ... ئىسىملىك بىر جۈپ ئەر- ئايال ئىقتىسادشۇناسلارنىڭ يازغان ‹‹باي دادام نامرات دادام››،‹‹باي دادام –مالىيە ئەركىنلىك يولى›› دېگەن ئىككى كىتاپىنى تونۇشتۇرۇپ بىزنىڭمۇ تېپىپ (ئامېرىكىدىكى ئەڭ بازارلىق كىتاپ ئىكەن،تىراژى 5مىليۇندىن ئېشىپ كېتىپتۇ.دىيارىمىزدا ئۇيغۇرچىغىمۇ تەرقىمە قىلىنىپ نەچچە مىڭ نۇسخا تارقىتىلغان بولسىمۇ ھازىر كىتاپخانىلاردىن تاپقىلى بولمايدىكەن) ئوقۇپ چىقىشىمىزنى تەشەببۇس قىلىش بىلەن باشلاپ شۇ كىتاپتىكى ئاساسى مەزمۇنغا نىيۇسكىن شىركىتى ئېلىپ كەلگەن قىممەتلىك سودا پۇرسىتىنى باغلاپ تونۇشتۇرۇشنى ئاساسى مەزمۇن قىلىپ سۆزلىدى. C}_ ojcR
بۇ كىتاپتا گىراپىك شەكلى ئارقىلىق بارلىق كىرىمغا ئېرىشكۈچىلەر تۆت تەبىقىگە ئايرىلىدىكەن.بىرىنچى تەبىقىدىكلەر ‹‹ئىشچى›› دەپ ئاتىلىدىكەن.بۇلار زاۋۇتتىكى ئاددى ئىشچىلارىن تارتىپ شىركەت خىزمەتچىلىرى ،ھەر دەرىجىلىك ھۆكۈمەت ئورگانلىرى ۋە ئىدارە- جەمىيەتلەردىكى يۇقۇرى-تـۆۋەن بارلىق كىشىلەرگىچە ھەممىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.بۇ يەردە مەنسەپ دەرىجىسىنىڭ يۇقۇرى- تۆۋەنلىكى نەزەرگە ئېلىنمايدىكەن. مەيلى كىم بولۇشىدىن قەتئى نەزەر باشقىلارغا ئىشلەپ بېرىپ ئىشلىگەن ئىشىغا قاراپ ھەق(ياكى مۇئاش) ئالىدىغانلارنىڭ ھەممىسى‹‹ ئىشچى›› ھېساپلىنىدىكەن.ئۇلار ئىشلىسە ھەققە ئېرىشىدىكەن.ئىشلىمىسە ھەققە ئېرىشەلمەيدىكەن.ئەڭ ئالى ھوقۇقدارلارمۇ ھۆكۈمەتكە ياللىنىپ ئىشلەپ،ھۆكۈمەتتىن مۇئاش ئېلىپ شۇنىڭغا تايىنىپ تۇرمۇشىنى قامدايدىغان بولغاچقا ئۇلارمۇ مۇشۇ تۈرگە مەنسۇپ دەپ قارىلىدىكەن.بۇلار بۇ تۆت تەبىقە ئىچىدىكى ئەڭ تۆۋەن قاتلام ھېساپلىنىدىكەن. !"\80LP
ئىككىنچى تەبىقە ‹‹ئەركىن خىزمەتچى›› دەپ قارىلىدىكەن.ئۇلار بىرىنچى تەبىقىگە قارىغاندا نىسبەتەن ئەركىنرەك بولغىنى ئۈچۈن شۇنداق دەپ ئاتىلىدىكەن.يازغۇچى -شائىرلار،سەنئەتكارلار،رەسساملار،ئالىم -ئېنژىنىرلار ...دېگەندەك بىر يەردە مۇقۇم تۇرمايدىغان،دائىم ئىشلىمەيدىغان،ئۆيىدە ئىشلىسىمۇ،سىرتتا ئىشلىسىمۇ ،بۈگۈن ئىشلىسىمۇ،ئەتە ئىشلىسىمۇ،خالىسا ئىشلەپ خالىمىسا دەم ئالسىمۇ بولىدىغانلار بۇ تۈرگە مەنسۇپ ئىكەن.لېكىن ئۇلارمۇ بەرىبىر ئۆزلىرى قىلغان ئەمگەك بەدىلىگە كىرىمگە ئېرىشىدىغان،باشقىلارغا غەيرى شەكىلدە تايىنىدىغان بولغاچقا بۇلارمۇ بەرىبىر ‹‹خىزمەتچى›› ھېساپلىنىدىكەن. مەيلى ئىشچى بولسۇن،مەيلى خىزمەتچى بولسۇن، ئۇلاردىكى ئورتاق ئالاھىدىلىك ‹‹ئۆز ئەمگىگىنى سېتىش›› بولۇپ بۇلارنىڭ ئىگە بولىدىغىنى‹‹ ئەمگەك كىرىمى›› دەپ ئاتىلىدىكەن.ئۇلار ئەمگەك قىلسا كىرىمگە ئېرىشىىدىكەن. ئەمگەك قىلمىسا كىرىمگە ئېرىشەلمەيدىكەن.ئۇنداقتا ئەمگەك قىلمايمۇ كىرىمگە ئېرىشكىلى بولامدۇ؟ بۇ مەقسەدكە يېتىش ئۈچۈن ‹‹ئەمگەك كىرىمىگە ئېرىشكۈچى››ئەمەس بەلكى ‹‹ھوقۇق كىرىمىگە ئېرىشكۈچى›› بولسا بولىدىكەن.بۇ كىتاپتا سۆزلىنىدىغان باشقا ئىككى تەبىقە دەل ‹‹ھوقۇق كىرىمىگە ئېرىشكۈچى›› لەر ئىكەن.ئۇلارنىڭ بىرى ‹‹كارخانىچى››، يەنە بىرى ‹‹مەبلەخ سالغۇچى›› دەپ ئاتىلىدىكەن. MBqt &_?K
‹‹كارخانىچى›› دېگەن ئاتالغۇ ھەممەيلەنگە تونۇشلۇق،ئۇ ئۆز ئالدىغا شىركەت ياكى زاۋۇت قۇرۇپ مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىش بىلەن شۇغۇللانغۇچى كىشىلەرنى كۆرسۈتىدۇ.كارخانىچى نوقۇل مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىشقىلا تايانسا روناق تاپالمايدۇ.ئۇ ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلاتىنى سېتىپ چىقىرىپ كىرىمگە ئېرىشىشى كېرەك.بۇنىڭ ئۈچۈن ئۇ سېتىش جەھەتتىكى ھەمكارلاشقۇچىلارغا مۇھتاج بولىدۇ.رادىل ئابلادەك ھەم ئۆزى مەھسۇلات ئىشلەپچىقىرىپ، ھەم ئۆزى تاللا بازىرى ئېچىپ مەھسۇلاتىنى سېتىپ چىقىرىپ كارخانىسىنى بىر ئوبدان باشقۇرۇپ كېتەلەيدىغان قابىللاردىن قانچىسى چىقىدۇ دەيسىز؟! مانا بۇنداقلارنى ھەقىقى كارخانىچى دەيمىز.كارخانىچى روناق تاپىمەن دەيدىكەن بازارنى تەتقىق قىلىشى،بازارنى چۈشىنىشى،بازاردا دائىم سېتىلىپ تۇرىدىغان،سېتىلىشى ئۈزۈلۈپ قالمايدىغان مەھسۇلاتلارنى ئىشلەپچىقىرىش ۋە سېتىش بىلەن شۇغۇللىنىشى كېرەك.مەسىلەن: كۈندىلىك ئىستىمال بويۇملىرىنى ئىشلەپچىقىرىش دېگەندەك. /+@p7FqlE
‹‹مەبلەغ سالغۇچى›› بولۇشمۇ ‹‹ھوقۇق كىرىمى››گە ئېرىشىشىنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇللىىرىنىڭ بىرى ئىكەن.قانداق كىشىلەرنى مەبلەغ سالغۇچى دپ ئاتايمىز؟ مەبلەغ سالغۇچىغا تۆۋەندىكى بىرنەچچە تۈرلۈك كىشىلەرنى مىسال ئېلىپ كۆرسەتتى.بىرى ناھايىتى كۆپ پۇلىنى ئەڭ ئىشەنچلىك بانكىغا ئامانەت قويۇپ ھەر ئايدا ئۇنىڭ ئۆسۈمىنى ئېلىپ كۈندىلىك تۇرمۇش ئىستىمالىغا سەرىپ قىلىدىغان كىشىلەر.كۈندىلىك تۇرمۇش ئېھتىياجىغا يىتىپ ئاشقۇدەك ئۆسۈم كىرىمىگە ئىگە بولۇش ئۈچۈن ناھايىتى كۆپ پۇلى بولۇشى كېرەك ئىكەن.بۇنداق غايەت زور پۇل نەدە تۇرۇپتۇ؟غايەت كۆپ پۇلى تۇرۇپ ئۇنى بانكىغا ئامانەت قويغاندىن كۆرە ئىستىقباللىق كارخانا ،شىركەت،زاۋۇتلارنى قۇرۇشقا،دۇنياۋى داڭلىق شىركەتلەرنىڭ پاي چېكىىنى سېتىۋېلىپ پايچىك بولۇپ پاي سودىسىغا مەبلەغ سالغاننىڭ پايدىسى كۆپ بولىدىكەن.ئۇندىن باشقا بانكا ئاچسىمۇ بولىدىكەن.چۈنكى بانكىدىن ئامانەت پۇلنىڭ ئۆسۈمىنى ئېلىپ يېگەندىن پۇلىنى يۇقۇرى ئۆسۈملۈك قەرىز بېرىپ ئۇنىڭ پايدىسىنى خەشلىگەننىڭ ئۈنۈمى تېخىمۇ يۇقۇرى بولىدىكەن. لېكىن بىزنىڭ جۇڭگۇدا بۇ ئاقمايدىغان يول.ھۆكۈمەت ئۆزى بانكا ئاچقىنى بىلەن شەخسىلەرنىڭ بانكا ئېچىشىنى قوللىمايدۇ.يۇقارقى ئىشلارنى قىلىش ئۈچۈن ناھايىتى كۆپ مەبلەغ سەرىپ قىلىشقا توغرا كېلىدۇ.ھەممىلا ئادەمدە ئۇنچىۋالا كۆپ پۇل بولمايدۇ-دە؟ Of4^?`
^
- ئۇنداقتا پۇلى يوقلار ھىچ ئىش قىلالمامدۇ؟ %?p1d!
- پۇلى بولماي تۇرۇپمۇ ‹‹ھوقۇق كىرىمىگە ئېرىشكىلى بولمامدۇ؟! rvnT6Ve
- بولىدۇ! %F-ZN ^R
- قانداق قىلىش كېرەك؟ wPwXM !
- ئەقىل پاراسىتىنى ،پەمىنى،بىلىمىنى،قابىلىيىتىنى ئىشقا سېلىپ پۇلدالار بىلەن ھەمكارلىشىشى كېرەك. y 0'Rmk,
مەسىلەن داڭلىق شىركەتلەرگە كىرىپ بازارلىق مەھسۇلات لاھىيەلەشكە ،ئىجاد قىلىشقا قاتنىشىش، داڭلىق مال ساتقۇچى بولۇپ سېتىپ چىقىرىشقا ھەمكارلىشىش،خېرىدار جەلىپ قىلىش،پۇلى بار لېكىن يولى يوق،پۇلىنى نەگە؟ نىمىگە؟ مەبلەغ سېلىشنى بىلمەيدىغان پۇلدالار بىلەن ھەمكارلىشىپ ئۇلارغا ئەقىل يول كۆرسۈتۈپ زور مەنپەت ئېلىپ كېلىدىغان ئىشلارغا مەبلەغ سالدۇرۇش،بۇ ئىشتىن پۇلدارنىمۇ ئۆزىنىمۇ بەھرىمەن قىلىپ پۇل مەبلەغ سالغۇچى بىلەن تەڭ نىسبەتتە ياكى مەلۇم نىسبەتتە ھوقۇق كىرىمىگە ئېرىشىشى كېرەك ئىكەن.بۇ ئەقىلنىڭ جەۋھىرى ۋە ئەمىلى ھاسىلاتى سۈپىتىدە نىيۇسكىن شىركىتىگە ئەزا بولۇپ كىرىپ سېتىش خادىمى بولۇپ تەيىنلىنىپ ئۇلارنىڭ مەھسۇلاتلىرىنى سېتىپ چىقىىرىشىپ بېرىشكە قاتنىشىشنىڭ ئۆزىمۇ ئەقلىنى ۋە قابىلىيىتىنى مەبلەغ قىلىپ سېلىپ قۇرۇق قولىغا تايىنىپ ھوقۇق كىرىمىگە ئېرىشىشنىڭ قىممەتلىك پۇرسىتى ئىكەن.‹‹ھوقۇق كىرىمى ›› ‹‹ئەمگەك كىرىمى››دىن ئەۋزەل ئىكەن.ئەمگەك كىرىمىدە ئەمگەكتىن توختىغان ياكى ئۆلگەندىن كېيىنلا كىرىم ئۈزۈلۈپ قالىدىكەن.ھوقۇق كىرىمىدە بولسا شۇ شىركەت مەۋجۇد بولۇپلا تۇرسا ھوقۇق كىرىمى ئۈزۈلۈپ قالمايدىكەن.ئەمەت ئۆلسە بالىسى سەمەت بۇھوقۇق كىرىمىدىن داۋاملىق بەھرىمەن بولىۋېرىدىكەن. "CUty"R 8
@8;W \L$~1
سىز ئەمگەك كىرىمىگە ئېرىشىشنى خالامسىز ياكى ئەۋلاتمۇ- ئەۋلات داۋاملىشىدىغان ھوقۇق كىرىىمىگە ئېرىششىنى خالامسىزبۇ سىزنىڭ كاللا ئىشلىتىشىڭىزگە،ئەقلىڭىزنى ئىشلىتىپ دانىشمەنلەرچە ياكى ئانچە كاللا ئىشلەتمەيلا ئادەتتىكى كىشىلەرچە تاللىشىڭىزغا باغلىق ئىكەن.لېكسىيەدە بۇ ئىشقا مۇناسىۋەتلىك مۇنداق بىر ھىكايە مىسال تەرىقىسىدە تىلغا ئېلىندى: =gJb^
Gx(w
مەلۇم بىر شەھەردىن يىراق چەت تاغلىق يۇرتتا بىر توپ كىشىلەر ياشايدىكەن.ئۇلارنىڭ ئەڭ رۇشەن قىيىنچىلىقى سۇ مەسىلىسى ئىكەن.سۇ ئۇلارنىڭ يۇرتىدىن پىيادە ماڭغان كىشىگە يېرىم كۈنلۈك يىراقلىقتا ئىكەن.كىشىلەر ھەركۈنى ئەتىگەندە سۇ ئالىدىغان چېلەكلىرىنى كۆتۈرۈشۈپ ئەشۇ يىراق جايغا بېرىپ سۇ ئېلىپ كېلىشىپ تۇرمۇشىنى قامدايدىكەن.دېمەك بىر قېتىم سۇ ئېلىپ كېلىشكە بىر كۈن ۋاقىت كېتىدىكەن.كۈنلەردىن بىر كۈن يۇرت ئاقساقىلى بۇنداق ئاۋارىچىلىق تارتىۋېرىشتىن كۆرە سۇ ئەكىلىدىغانلار بىلەن توختاملىشىپ سۇ ئەكەلگۈزۈپ بۇ قىيىنچىلىقنى ھەل قىلماقچى بوپتۇ.ئىككى كىشى كېلىپ توختامغا قول قويۇپتۇ.ئۇلار دەسلەپ ئۈچ يىللىق توختام تۈزۈپتۇ.بۇلارنىڭ بىرى ھېلىم،يەنە بىرى سېلىم ئىكەن.ئىش باشلانغاندىن كېيىن ھېلىم دەل ۋاقتىدا ئىشقا چۈشۈپ ئەپكەش بىلەن سۇ توشۇشقا كىرىشىپتۇ.لېكىن سېلىم كۆرۈنمەپتۇ.ھېلىم پۈتۈن تىجارەتنىڭ ئۆزىگە قالغانلىقىدىن خۇشال بولۇپ ئەپكەش بىلەن سۇ توشۇۋېرپتۇ.كېيىن يېتىشىپ بولالمىغاندىن كېيىن ئوغلى ۋە تۇققانلىرىدىن بىر ئىككىنى ياندىۋېلىپ داۋاملىق سۇ توشۇپتۇ.ئۇ كىرىمىنىڭ ئۈزۈلۈپ قالماسلىقى ئۈچۈن ھەر كۈنى سەھەر تۇرۇپ قار-يامغۇر،بوران چاپقۇنلارغا پەرۋا قىلماي ئۆز خىزمىتىنى سادىقلىق بىلەن ئادا قىلىۋېرىپتۇ.
MD|5 ol9
ئەمدى سېلىمغا كەلسەك، ئۇ نامرات ئەمما ئەقىللىق، تەدبىرلىك كىشى ئىكەن.بۇرنىنىڭ ئۇچىنىلا كۆرمەي يىراقنى كۆرىدىكەن.ئۇ سۇ مەسىلىسىنى ھېلىمدەك ئەپكەش بىلەن سۇ توشۇپ ئەمەس بەلكى، سۇ يەتكۈزۈش تۇرۇبىسى بېكىتىپ تۇرۇبا ئارقىلىق سۇ باشلاپ كېلىپ ئۈزۈل -كېسىل ھەل قىلىش يولىنى تاللاپ يۇرتتىكىلەرنى كېچە كۈندۈز، بىمالال سۇ ئىچىش ئىمكانىيىتىگە ئېرىشتۈرمەكچى بوپتۇ.لېكىن بۇنىڭ ئۈچۈن ناھايىتى نۇرغۇن مەبلەغ كەتكەننىڭ سىرتىغا ئۆلچەش سىزىش خىزمىتى، يەر كولاپ تۇرۇبا ئورنىتىش خىزمىتى ...دېگەندەك نۇرغۇن ئاۋارىچىلىقى كۆپ خىزمەتلەر يولنى توساق بولۇپ توسۇپ تۇرغان ئىكەن.سېلىم قەتئى نىيەتكە كېلىپ ئالدى بىلەن بىر مەبلەخ سالغۇچىنى ئىزدەپ تېپىپ ئۇنىڭغا ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈپ بۇ ئىشقا مەبلەغ سېلىشقا كۆندۈرۈپتۇ.ئاندىن مەلۇم ئۆلچەش- سىزىش شىركىتىنى تەكلىپ قىلىپ سۇ مەنبەسىدىن ھېلىقى يۇرتقىچە بولغان ئارىلىققا تۇرۇبا ئورنىتىپ سۇ يەتكۈزۈش ئۈچۈن كېتىدىغان مەبلەغنى ھېساپلاتقۇزۇپلا قالماي يەنە قۇرۇلۇش چېرتىيوژلىرىنىمۇ سىزدۇرۇۋاپتۇ.ئاندىن يەنە بىر تۇرۇبا ئورنىتىپ سۇ يەتكۈزۈش شىركىتىنى ئىزدەپ تېپىپ بۇ ئىشقا تەكلىپ قىلىپ ئەكەپتۇ.بۇ شىركەتتىكىلەر ئىشچىلار ۋە زامانىۋى ئۈسكۈنىلىرىنى ئىشقا سېلىپ ھېلىقى سۇ مەنبەسىدىن تارتىپ سۇ ئىشلەتكۈچى يۇرتقا شۇنداقلا ئۇنىڭغا خوشنا بولغان ئوخشاشلا سۇ قىيىنچىلىقى بار بولغان باشقا يېزىلارغا سۇ تۇرۇبىسى ئورنىتىپ قۇرۇلۇشنى 4-5 ئايدا تاماملاپتۇ.پۈتۈن چىقىمنى ھېلىقى مەبلەغ سالغۇچى تەمىنلەپتۇ.سېلىم بولسا ئىش ئورنىدا مۇقىم تۇرۇپ قۇرۇلۇشنىڭ بىخەتەر،سۈپەتلىك،ۋاقتىدا تاماملىنىشى،خەتەرلىك ئامىللارنىڭ ساقلىىپ قالماسلىقى ئۈچۈن نازارەت قىلىپ تۇرۇپتۇ.سېلىمنىڭ پۈتۈن ئىشلىرى تاماملانغۇچە سەككىز ئايغا يېقىن ۋاقىت كېتىپتۇ.سېلىم پۈتۈن قۇرۇلۇشنى تاماملاپ بولغاندىن كېيىن يېزىدىكىلەرنى ئۆزىنىڭ ھېلىمنىڭكىگە قارىغاندا كۆپ ھەم ئەرزان سۈپەتلىك بولغان سۈيى بىلەن تەمىنلەشنى باشلاپتۇ.ھېلىممۇ يېڭىلگىنىگە تەن بەرمەي داۋاملىق ئەپكەش بىلەن سۇ توشۇۋېرىپتۇ.ھەتتا يەنە نەچچە ئادەمنى قوشۇپ ياللاپ ئادەم كۆپەيتىپ سۇ توشۇۋېرىپتۇ.ئۇ قانچە غەيرەت قىلسىمۇ بىر كۈندە پەقەت بىر قېتىملا سۇ ئەكىلەلەيدىغان بولغىنى ئۈچۈن يېزىدىكى خېرىدارلىرىنىڭ ئېھتىياجىنى قامدىيالماي قاپتۇ.شۇنىڭ بىلەن خېرىدارلىرى بىر –بىرلەپ سېلىم تەرەپكە ئۆتۈپ كېتىپ ياللىغان ئادەملىرىگە ئىش ھەققى بېرەلمەيلا قالماي ئۆزىمۇ ئىشسىز قاپتۇ. b+f'[;
jC7&s$>Q"g
داۋامى ئىنكاس شەكلىدە داۋاملىق يوللۇنىدۇ. $D}{]MN.
) *,5"CO
مەنبەسى ئۆز قەلىمىم |
|