| ozqan |
2011-10-12 00:04 |
جۈملە بىلەن باغلىنىشى يوق سۆزلەر
دەرس تېمسى : eJ + ;!0
[6K2V:6:
جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر gn1`ZYg
Ev0GAc1
8A"[n>931
دەرس شەكلى : ئۇيغۇر تىلىدىن تەكرار L T p5T|O
B/q/sC
g-pDk*|I,Q
ئوقۇتۇش نىشانى : ?4Lb *{R
TSdjX]Kf
بىلىم ، ئىقتىدار نىشانى : MVjc.^
j8?$Hk
1.جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەرنىڭ تۈرىنى بىلىش (مۇھىم نۇقتا ) .!KlN% As
Wq0 h3AjR
2.قاراتما سۆز،قىستۇرما سۆز،ئىملىق سۆز ۋە ئىزاھلىغۇچى سۆزلەر نىڭ نېمىلىكىنى بىلىش ، ھەر بىرگە مىسال ئالالايدىغان بولۇش ، ئۇلارنى جۈملە ئىچىدىن پەرىقلەندۈرەلەيدىغان بولۇش (مۇھىم نۇقتا ) $%;NX [>j
/ Zz2=gDY
3.قاراتما سۆز بىلەن جۈملىنىڭ ئىگىسىنى پەرقلەندۈرەلەيدىغان بولۇش (مۇھىم ۋە قىيىن نۇقتا ) I-k M~q_
4dMwJ"V
4.قىستۇرما جۈملە بىلەن بېقىندىلىق مۇرەككەپ جۈملىنىڭ باش جۈملىسىنى پەرىقلەندۈرەلەيدىغان بولۇش (قىيىن نۇقتا ) '0H + 2
IAnY+= ^
ھېسسىيات، پوزۇتسىيەت، قىممەت قارىشى نىشانى : 2r?g |<
:
~Ufcy{x#
ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئانا تىلغا بولغان تونۇشىنى يەنىمۇ ئۆستۈرۈپ ، ئۇنىڭدىن توغرا ، ئۈنۈملۈك پايدىلىنىش ئېڭى يېتىلدۈرۈش . cJ!wZT`
, >{4*PM(
جەريان ۋە ئۇسۇل لايىھەسى ھەم ئۇنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش : ed{z^!w4
!!
2~lG<]
B'yN &3
يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش : r2 ""p
p@cPm8L3
بىر پارچە يۇمۇر ئارقىلىق يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش : /DbwqBx
Qx .E+n\
كونا ساۋاقداشلاردىن ئىككىسى كوچىدا ئۇچرىشىپ قالدى . ئۇلار نەچچە ئون يىل ئىلگىرىكى مەكتەپ ھاياتىنى ئەسلەپ ئۆتتى . E8%O+x}
#7Q n\C2
دوستۇم ، بىر ئىشقا زادى ئەقلىم يەتمەيدۇ ،-دېدى بىرى ، _ئاشۇ لېسنىڭ مەشھۇر ئەدەبىي تەنقىدچى بولۇپ كەتكىنىنى قارا . c%xxsq2n
T+sO(;
_ ھەي ، بۇنىڭ نېمىسىگە ئەجەپلىنىسەن ،_دېدى يەنە بىرى _ئۇ مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان چاغلىرىدىلا ئەدەبىياتنى ياخشى كۆرمەيتتىغۇ . )j6S
oWXvkDN
?\c*DNM'
ئوقۇتقۇچى پائالىيىتى : DCw ldkdJN
i~K~Czmok+
يۇقۇرقى يۇمۇردىكى ئاستى سىزىلغان سۆزلەر جۈملىنىڭ قايسى بۆلىكى ؟ نېمە ئۈچۈن ؟ ئۇنداقتا بۇ سۆزلەر قانداق سۆز ؟ VLQf
uh;
(q
+Q.Q
WBC' ~ h<@
تەييارلىق سىنىقى : ia?8 Z"&lK
~hM4({/QN
ساۋاقداشلار ، يېڭى دەرسكە سوئال تەييارلاپ كەلدىڭلارمۇ ؟ بۇ دەرستىن نېمىلەرنى بىلگۈڭلار بار ؟ قانداق مەسىلىلەرنى ئايدىڭلاشتۇرۋېلىشنى ئۈمىد قىلىسىلەر ؟ CrqWlO
RQe#X6'h
=&}dP%3LC)
يېڭى دەرس ماۋزۇسى : RYvS,hf 6z
*,Y+3yM
جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر eb+[=nmP
(<3'LhFII
m3,]j\
ئوقۇتقۇچى ، ئوقۇغۇچى پائالىيىتى : fv`%w
se(_ `a/4Q
دەرسكە مۇناسىۋەتلىك مۇھىم نۇقتىلارنى سۆھبەت ئۇسۇلىدىن پايدىلىنىپ ئىگىلەش . !xa,[$w(^
mtJI#P
جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر دېگەن نېمە ؟ b ]*9![_
m2VF}%
EIr
جۈملە بۆلەكلىرى بىلەن سىنتاكسىسلىق مۇناسىۋەتتە بولمايدىغان جۈملە بۆلەكلىرىدىن ئۆزىگە خاس ئىنتوناتسىيە ۋە تىنىش بەلگى (o b
eEH5J
/
لىرى ئارقىلىق ئايرىلىپ تۇرىدىغان تەركىبلەر جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆز ۋە بىرىكمىلەر دەپ ئاتىلىدۇ . xt40hZ$
9h~>7VeZ)
خۇسۇسىيەتلىرى : 9-)oA+$
r#^X]
1.جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆز ۋە بىرىكمىلەر جۈملىدە بىرەر سىنتاكسىسلىق ۋەزىپە ئۆتىمەيدۇ ، ئۇلار جۈملە تەركىبىدىن چىقىرۋېتىلسىمۇ ، جۈملىنىڭ مەنىسى ۋە تۈزۈلۈشىگە ھېچقانداق تەسىر كۆرسەتمەيدۇ . 3LX<&."z
2rD`]neA
2. جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆز ۋە بىرىكمىلەر ئەدەبىي ئېغىز تىلىدا ئىنتوناتسىيە ئارقىلىق ، ئەدەبىي يېزىق تىلىدا تىنىش بەلگىلىرى ئارقىلىق ئۆزى تۇرىۋاتقان جۈملىدىكى بۆلەكلەردىن ئايرىلىپ تۇرىدۇ . 8[}MXMRdb
l=bB ,7gL
جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر ئىپادىلىگەن مەنىسىگە ئاساسەن قاراتما سۆز ، قىستۇرما سۆز ، ئىملىق سۆز ۋە ئىزاھلىغۇچى سۆز دېگەن تۆت تۈرگە بۆلۈنىدۇ . hwko l W
;>|:I(l;
1. قاراتما سۆز _Z5l
Nu
rN} {v}n
جۈملىدە ئىپادىلەنگەن پىكىرنىڭ كىمگە ، نېمىگە قارىتىلغانلىقىنى كۆرسىتىش ياكى باشقىلارنىڭ دىققىتىنى جەلپ قىلىش ئۈچۈن قوللىنىلغان ، جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆز قاراتما سۆز دەپ ئاتىلىدۇ . #). om*Xh
uXu'I
ئۇيغۇر تىلىدا ئىسىملار قاراتما سۆز بولۇپ كېلىدۇ ، قاراتما سۆزلەر بەزىدە سۆز، بەزىدە سۆز بىرىكمىسى شەكىلدە كېلىدۇ . :NS;y-{^^y
r 'pFHX
قاراتما سۆزلەر كۆپ ھاللاردا جۈملىنىڭ بېشىدا ياكى ئاخىرىدا كېلىدۇ . قىسمەن ھالدا جۈملىنىڭ ئوتتۇرسىدىمۇ كېلىدۇ . '_@=9 \<
@T]gw J
قاراتما سۆزلەر جۈملىدىكى باشقا سۆزلەردىن پەش ئارقىلىق ئايرىپ يېزىلىدۇ . kn`KU.J.
O)&xT2'J
2.قىستۇرما سۆزلەر duV|'ntr
C6CX{IA]
جۈملىدە ئىپادىلەنگەن پىكىرگە قارىتا سۆزلىگۈچىنىڭ پوزۇتسىيىسىنى بىلدۈرىدىغان ، جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر قىستۇرما سۆز دەپ ئاتىلىدۇ . >Mrz$
z{x
q.~.1
'`!
قىستۇرما سۆزلەر بەزىدە بىر سۆز شەكلىدە بەزىدە سۆز بىرىكمىسى شەكلىدە ، ئايرىم ئەھۋالدا جۈملە شەكىلدە قوللىنىلىدۇ . قىستۇرما سۆزمۇ جۈملىدىكى باشقا سۆزلەردىن پەش ئارقىلىق ئايرىلىدۇ . bHWy9 -
QH~/UnV
3. ئىملىق سۆزلەر {eqUEdC
DU]MMR
جۈملىدىكى پىكىرگە قارىتا سۆزلىگۈچىنىڭ تۈرلۈك ھېس-تۇيغۇسىنى بىلدۈرىدىغان ، جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر ئىملىق سۆز دەپ ئاتىلىدۇ . qPH]DabpI
.Eh~$wm
ئىملىق سۆزلەر جۈملىگە خوشاللىق ، ئەجەپلىنىش ، زوقلىنىش ،ماختاش ...تۇيغۇلىرىنى قوشۇپ ، پىكىرنىڭ تەسىرچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ . o9q%= /@,
J>] ' {!+
4.ئىزاھلىغۇچى سۆز zrRt0}?xl
$
7O[|:Yv
جۈملىدىكى مەلۇم بىر بۆلەكنىڭ مەنىسىنى ئىزاھلاش ، روشەنلەشتۈرۈش رولىدا كېلىدىغان ، جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى بولمىغان سۆز ئىزاھلىغۇچى دەپ ئاتىلىدۇ . 3=T<c?[
~9h6"0K!
ئىزاھلىغۇچى سۆز جۈملە بۆلەكلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئىزاھلايدۇ. ئىزاھلىغۇچى سۆزدىن كېيىن كېلىدۇ . ئىزاھلىغۇچى سۆز ئەدەبىي ئېغىز تىلىدا باشقا بۆلەكلەردىن ئىنتوناتسىيە ئارقىلىق پەرىقلىنىدۇ ، ئەدەبىي يېزىق تىلىدا تىرناق ئىچىگە ئېلىنىدۇ ، ياكى سىزىق ئارقىلىق ئايرىلىدۇ . Ud`V"X
}@!d(U*
جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەرنىڭ ھەر بىر تۈرگە مۇناسىۋەتلىك مەشىق ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ .(ئوقۇغۇچىلار ئۆزلىرى تەييارلاپ كەلگەن مەشىق ، مىساللار يېتەرلىك بولسا ، شۇ كۇپايە . ئەگەر ئۇنداق بولمىسا ، ئوقۇتقۇچى تۆۋەندىكى مەشىقلەر ئارقىلىق ئوقوغۇچىلارنىڭ جۈملە بىلەن گرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزلەر ھەققىدىكى بىلىمىنى مۇستەھكەملەيدۇ : qECc[)B
قاراتما سۆز : im*QaO%a4
Vu^J' >X
ئات مىنگەن كىشى ، ھاياتقا مۇھەببەت بىلەن قارايدىغان كىشى ، مارتىن لۇتتىركىڭ ، شىراق ، سۇدىكى ئالىم بېلىق، ئۇيغۇر 12مۇقامى ، قىرسىق تەلپۈنگەن يۇلتۇز ... نىڭ مەلۇم بىرىگە بىر جۈملىلىك خىتاب قىلىڭ . (بۇنى ئسىتىلىستىكىدا نېمە دەپ ئاتايمىز ؟ يۇقۇردىكى خىتاب ئوبىكىتلىرىنىڭ نامى قانداق سۆز ؟ }I#;~|v~<
9]1-J5iO
قىستۇرما سۆز : @l$cZi e
.fU qsq
ئۆزىڭىز يادلىغان بىر كوپلىت كىلاسسىك شېئىرنىڭ ئەسلىسىدىن پايدىلىنىپ تۇرۇپ ئۇنىڭ ئالدى-كەينىگە ياكى مىسرا ئوتتۇرىسىغا قىستۇرما سۆز قوشۇپ مەلۇم پىكىرنى ئىپادىلەپ بېقىڭ . &p=|z2 J
TnPd pynP
ئىملىق سۆز : $T1
D
?X
xfos>|0N
ئوقۇتقۇچى دېگەن سۆزدىن پايدىلىنىپ ، تەركىبىدە ئىملىق سۆز بولغان بىر جۈملە تۈزۈپ بېقىڭ ؛ 2X]2;W)S;
*2=:(OK
ئىزاھلىغۇچى سۆز : &P[eA
u
Ct$e`H!;
ئالىي مەكتەپكە ئۆتكەندىن كېيىنكى خوشلىش چېيىڭىزغا تەكلىپ قىلىپ ، ماڭا بىر پارچە تەكلىپنامە ئېۋەتىڭ ، تەكلىپنامىڭىزدە ئىزاھلىغۇچى سۆزلەر قوللىنىلغان بولسۇن . %$!}MxUM
> 9 i @W@M
^|>vK,q$I
ئوقۇتقۇچى پائالىيىتى : ئۆتۈلگەن تەكرار دەرسىگە مۇناسىۋەتلىك يېقىنقى ئۈچ يىللىق ئالىي مەكتەپ ئىمتىھانىدا چىققان سوئاللار تەھلىل قىلىنىدۇ. [=S@lURzm@
D0lgKQ
9~
K 1+%!
2009-يىللىق ئالىي مەكتەپ ئىمتىھان سوئالى : Rkw)IdB
$*9h\W-)`Q
تاللاشنىڭ 4-سى ،Ａ جاۋاب : 4WzB=C(f
Gv?'R0s
«ساۋاقداشلار ، قىيىنچىلىقتا قالغانلارغا مېھىر-شەپقەت يەتكۈزەيلى!» دېگەن جۈملە مەزمۇن جەھەتتىن ئۈندەش جۈملە بولۇپ ، جۈملىنىڭ ئىگىسى يوشۇرۇن كەلگەن . d Am( uJ
f+Pu t
#J\
2/~
2010-يىللىق ئالىي مەكتەپ ئىمتىھان سوئالى : *jCXH
oz(
l 4-تاللاشتىكىＤ جاۋاب : L/" u,~[
%$~?DDNM
l «بالام ، ئەر كىشى ئۆز ھۈنىرىنى تاشلاپ ،ئۆزىگە تونۇشلۇق بولمىغان ئىشىنى باشلىسا ، بۇ يولدا ئۆز مەنزىلىگە قانداقمۇ يېتەلىسۇن ؟ » دېگەن جۈملە ئارىلاش مۇرەككەپ جۈملە بولۇپ ، جۈملە بىلەن گىرامماتىكىلىق باغلىنىشى يوق سۆزدىن بىرى بار . ]mn(lK
",B92[}Ar
EZ8Ih,j9
3R
!Mfz*
دەرستىن شېئىرىي خۇلاسە : %+:%%r=Q
;4z6="< Y
pfe9 n[
قاراتما سۆز ئىگە ئەمەستۇر ، xx
)e gy_
قىستۇرما سۆز پوزۇتسىيەدۇر . Sy6Y3 ~7
ئىملىق سۆزدە ئاھ!ۋاھ ! ھوي ! بەس! j="
{^b
ئىزاھ سۆزلەر روشەنلىك بېرۇر . WtN o@e'
GPy+\P `
9fp1*d
$z"3_4a
بۇ سۆزلەر ئۆزگىچە تەلەپپۇزدىكەن، xL3-(K6e
يېزىقتا پەش بىلەن ئايرىلىدىكەن. +/'3=!oyd
ئەڭ مۇھىم بولغىنى :بىلىڭ ساۋاقداش، Ob$| IH
8.
جۈملىنىڭ بۆلىكى بولالمايدىكەن . M. O3QKU4
})#6 BN
Nih8(pbe
%e.tAl"!$
تاپشۇرۇق : ln-+ = jk
KP `{ UD)
كېيىنكى سائەتتە ئۆتۈلىدىغان «ئاددىي جۈملىنىڭ تۈرى »ناملىق دەرسنى ئالدىن كۆرۈپ ، بىلگەن ۋە بىلىۋالماقچى بولغان جايلاردىن سوئال تەييارلاپ كېلىش .
3=@94i
qN% i$mJTo
دەرستىن كېيىنكى خاتىرە : H g(%g T
eT * )r~
|
|
