تەۋپىق مۇنبىرى - Powered by phpwind

查看完整版本: [-- «دىكى ، تىكى » ، «نېمە » لەر ھەققىدە مۇنازىرە --]

تەۋپىق مۇنبىرى -> سۇئال-جاۋاپلار -> «دىكى ، تىكى » ، «نېمە » لەر ھەققىدە مۇنازىرە [打印本页]

登录 -> 注册 -> 回复主题 -> 发表主题

koksangun	2011-10-05 15:12
«دىكى ، تىكى » ، «نېمە » لەر ھەققىدە مۇنازىرە ئومۇمىي تەكرار جەريانىدا ئۇيغۇر تىلىغا ئائىت مۇنداق ئىككى مەسىلىگە قارىتا ئوقۇغۇچىلاردا ئوخشىمىغان قاراشلار ئوتتۇرىغا چىقتى :

ozqan

2011-10-06 00:20

   كۆكسانغۇن  ،  مۇھىم مەسىلىنى ئوتتۇرغا قويوپسىز   ، بۇ مەسىلىلەرگە بولغان قارىشىمىز ئوخشاپ قالىدىكەن .
        1. «دىكى ، تىكى »قوشۇمچىسىنى گەرچە خەمىت تۆمۈر ئەپەندى ئورۇن-بەلگە كېلىش دەپ ئاتىغان بولسىمۇ ، دەرسلىك كىتابىمىزدا  كېلىشلەرنى ئالتە تۈرگىلا بۆلگەن ، ئوقۇغۇچىلار  بۇ قوشۇمچىنى سۆز تۈرلىگۈچى قوشۇمچە بولۇپ ، جۈملىدە سۆزلەرگە قوشۇلۇپ كەلسە ئۇ سۆز ئېنىقلىغۇچى بولىدۇ ، دەپلا بىلىدۇ. ئۇنداقتا چىرمىشىش باغلىنىش بولامدۇ ؟ دېسەك ، دەرسلىك كىتابىمىزدا چىرمىشىش باغلىنىشقا «جۈملىنىڭ ئىگىلىك كېلىشتىكى ئېنىقلىغۇچىسى بىلەن ئېنىقلانغۇچى ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەت چىرمىشىش مۇناسىۋىتى دېيىلىدۇ » دەپ تەبىر بېرىلگەن ،  «دىكى ، تىكى »قوشۇمچىسى قوشۇلغان سۆز گەرچە ئىېنىقلىغۇچى بولسىمۇ  ، ئىگىلىك كېلىشتىكى ئېنىقلىغۇچى بولمىغاچ ، چىرمىشىش مۇناسۋىتىنى شەكىللەندۈرمەيدۇ ،
     قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسى  ئۇيغۇرشۇناسلىق بۆلۈمى تۈزگەن ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى ناملىق كىتابتا ،«مۇشتۇمدەك ئالما»  دېگەن بىرىكمە ياندىشىش باغلىنىشقا تەۋە بولىدۇ دېيىلگەن  ( 2-قىسم ،421-بەت ) «  دەك تەك »قوشۇمچىسى بىلەن تۈرلەنگەن سۆز  ئسىم بىلەن بىرىكىپ كېلىپ  ياندىشىش مۇناسۋېتىنى ھاسىل قىلسا ، ئۇنداقتا ، « دىكى ،تىكى »قوشۇمچىسى قوشۇلغان سۆزمۇ ئىسىم بىلەن ياندىشىش مۇناسۋېتىدە باغلىنىپ كەلگەن بولىدۇ .

    2.« نېمە  » ئالمىشى  دەل سىز ئېيتقاندەك  «نە » دېگەن سوئال ئالمىشىغا «مە » قوشۇمچىسى قوشۇلۇپ كەلگەن سۆز شۇنداق بولغاچ ، بۇ سۆزنىڭ ئىملاسىنى ئوقۇغۇچىلارغا ئۆگەنكەندە بىر بوغۇملۇق سۆزگە قوشۇمچە قوشۇلغاچقا ئۇنىڭ تەركىبىدىكى «ئا ، ئە » تاۋۇشى «ئى » غا ئەمەس «ئې» غا ئاجىزلىشىدۇ ،شۇڭا «نىمە » دەپ يازساڭلار ئىملايىڭلار خاتا بولغان بولىدۇ، دەپ ئۆگىتىمىز .
         مەندىمۇ ئىختىلاپ بولىۋاتقان مەسىلە بۇ  جايدىكى «مە »قوشۇمچىسى ياسىغۇچى قوشۇمچىمۇ قانداق ؟ چۈنكى ، بۇ قوشۇمچە «نە » (قەيەر) دېگەن مەنىدىكى سۆزدىن « نېمە » دېگەن سۆزگە ئۆزگىرىپتۇ ، دېمەك سۆز مەنىسى ئۆزگۈرۈپتۇ ، ئۇنداقتا بۇ قوشۇمچە ياسىغۇچى قوشۇمچە بولامدۇ ، قانداق ؟
   «نېمىشقا» دېگەننى   « نېمە +ئىش +قا  »   دەپ  ئايرىشتىن باشقا ئايرىش يولىمۇ يوقتەك قىلىدۇ .  بۇ سۆزدە تاۋۇش ئاجىزلىشىش ۋە تەلەپپۇزدىكى قولايلىقنى قوغلۇشۇپ بىر «ئى»تاۋۇشىنى چۈشۈرۈپ قويۇش ھادىسىسى باركەن .

koksangun

2011-10-06 10:23

ئۆزقان بىلەن قارىشىمىز ئوخشاش يەردىن چىقىپتۇ ، جاۋابىڭىزنى ئوقۇغۇچىلارغا كۆرسىتىپ ، ئومۇمىلاشتۇرۇش خاراكتېرلىك خۇلاسە چىقىرىپ بەرسەم بولغىدەك .تەۋپىقتە مۇشۇنداق مۇتەخەسىسلەر پىكرىنىڭ بولۇشى ئوقۇتۇشىمىزغا نۇرغۇن قۇلايلىقلارنى بارلىققا كەلتۈرىۋاتىدۇ .
تېخىمۇ كۆپ تىل - ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ مۇشۇنداق مەسىلىلەرگە قارىشىنى قويۇپ ، بىر قىسىم چىگىش ، قېيىن مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشقا قاتناشسىكەن دېگەن ئۈمىدتىمەن .

tughluk414

2011-10-06 15:38

باشقا جەھەتلەردە كۆز قاراش ئاساسەن ئوخشاش ئىكەن. مەنمۇ بىر پىكىر قاتناشتۇرۇپ باقاي، ئاددى بولسىمۇ.  « بۇ  جايدىكى «مە »قوشۇمچىسى ياسىغۇچى قوشۇمچىمۇ قانداق ؟ چۈنكى ، بۇ قوشۇمچە «نە » (قەيەر) دېگەن مەنىدىكى سۆزدىن « نېمە » دېگەن سۆزگە ئۆزگىرىپتۇ ، دېمەك سۆز مەنىسى ئۆزگۈرۈپتۇ ، ئۇنداقتا بۇ قوشۇمچە ياسىغۇچى قوشۇمچە بولامدۇ ، قانداق ؟ » دېگەن مەسىلدە «نە» دېگەن سۆزنى نوقۇل ھالدا «قەيەر» دەپ ئىزاھلاش سەل ئالدىراقسانلىق بولۇپ قالدىمۇ قانداق؟
نازۇك مەسىلىدە ئېنىق قارىشىنى ئوتتۇرغا قويالىغان مۇنازىرىچىلىرىمىز. بۇ ھۆكۈمگە سەل ئالدىرىمىساق.  كلاسسىك ئەسەرلەرگە كۆپرەك قاراپ باقايلى. مەسىلەن؛ «نە ئارمان»... دېگەندەك گەپلىرىمىز ھەم بارغۇ.
                     ئارتۇقچە بولسا قايتۇرۇپ بېرەرسىلە.

ozqan

2011-10-06 18:29

« ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاھلىق لۇغىتى » دە  «نە » گە مۇنداق ئىزاھات بېرىلىپتۇ :

ئالماش بولۇپ ، 1)   يېزىق تىلدا « نېمە » دېگەن مەنىدە .  مەسىلەن :  نە چارە ؟                   بۇندا مەن چىن يارنى تاپتىم ، ئۆزگە جانان نە كېرەك ؟

                         2)  جانلىق تىلدا « قەيەر»  دېگەن مەنىدە . مەسىلەن :  ئاغرىپ قالغىنىڭنىغۇ بىلدىم ، - دېدى دوختۇر كۈلۈپ قويۇپ ،- نەرىڭ ئاغرىيدۇ دەۋاتىمەن .

查看完整版本: [-- «دىكى ، تىكى » ، «نېمە » لەر ھەققىدە مۇنازىرە --] [-- top --]

Powered by phpwind v8.7 Code ©2003-2011 phpwind
Gzip enabled