查看完整版本: [-- گۈل ناخشىسى (جېبران ) تېكىست --]

تەۋپىق مۇنبىرى -> تولوق ئوتتورا ئەدەبىياتىدىكى دەرىس تىكىسىتلىرى -> گۈل ناخشىسى (جېبران ) تېكىست [打印本页]

登录 -> 注册 -> 回复主题 -> 发表主题

koksangun

2011-02-19 23:57

گۈل ناخشىسى (جېبران ) تېكىست

گۈل ناخشسى

جېبران خېلىل جېبران

مەن تەبىئەتنىڭ سۆزى ، تەبىئەت مېنى سۆزلەيدۇ ،قايتۇرۇۋېلىپ يۈرىكىدە ساقلايدۇ ، ئاندىن يەنە سۆزلەيدۇ ...

مەن ئاسماندىن يېشىل پايانداز ئۈستىگە ئېقىپ چۈشكەن يۇلتۇزمەن .

مەن ئېلمېنىتلارنىڭ قىزىمەن ، قىش مېنى قۇرسىقىدا ئۆستۈرىدۇ ، باھار ئېچىلدۇرىدۇ ،ياز چوڭ قىلىدۇ ،قىش ئۇخلىتىدۇ .

مەن دوستلار ئارىسىدا قولدىن – قولغا ئۆتىدىغان سوغاتمەن ؛ توينىڭ گۈلتاجىمەن ؛ مەن ھايات قالغۇچىنىڭ ۋاپات بولغۇچى ئۈچۈن قىلغان ئاخىرقى نەزىرلىكىمەن .

مەن ئەتىگەندە سابا بىلەن تەڭ نۇرنى قارشى ئالىمەن ، كەچتە ئۇنى قۇشلار بىلەن ئۇزىتىپ قويىمەن .

مەن كەڭ دالىدا يەلپۇنۇپ ، دالىنىڭ مەنزىرىسىنى تېخىمۇ گۈزەللەشتۈرىمەن ؛ مەن لەۋەن شامالدا نەپەسلىنىپ ،شامالنى تېخىمۇ خۇشبۇي قىلىمەن . مەن كۆزلىرىمنى خۇمارلىق يۇمغاندا ، تۈن ئاسمىنىدكى سان – ساناقسىز يۇلتۇزلار ماڭا زوق بىلەن باقىدۇ ؛ ئويغانغىنىمدا كۈندۈزنىڭ بىرلا بولغان چوڭ كۆزى ماڭا تىكىلىدۇ .

مەن تاڭ شەبنەملىرىدىن ھاسىل بولغان ئېسىل شاربنى ئىچىمەن ؛ قۇشلارنىڭ ۋىچىرلاشلىرىنى ، ناخشىلىرىنى ئاڭلايمەن .مەن دائىم ساماغا تىكىلىپ ، نۇرغا مەپتۇنلۇق بىلەن باقىمەن ؛ يالغۇزمەن دەپ قايغۇرۇپمۇ يۈرمەيمەن ، خۇش پۇراقلىرىمدىن ئۆزۈملا ىۇزۇرلىنىمەن دەپ تۇرىۋالمايمەن . ھالبۇكى ، بۇ پەلسەپىۋىي قائىدىلەرنى تېخى ئىنسانلار تولۇق چۈشىنىپ كەتكىنى يوق .

tawpek

2011-02-20 21:36

جىبراننىڭ ئەسەرلىرى ئوقوغوچىلارغىمۇ بەك ياقىدۇ ، يىزىقچىلىققا ياخشى يىتەكلىگىلى بولىدۇ. يىزىقچىلىققا قىزىقمايدىغانلارمۇ ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنى ئۆتكەندە ئۆزىنى شامالنىڭ، بوراننىڭ ئورونلىرىغا قويوشوپ تەقلىد قىلىپ خىلى بىر نىمىلەرنى يىزىشىپ كىتىدۇ.

tunyukuk	2011-05-24 22:31
[attachment=327][attachment=327]

tunyukuk

2011-05-25 11:47

tunyukuk

2011-05-25 11:52

tawpek	2011-05-25 18:32
بابۇردىن 400 ياش كىچىككەن، مەندىن 100 ياش چوڭكەن. &MJcLM] Wi<g

blk

2011-09-09 01:23

گۈل ناخشىسى

جېبران خېلىل جېبران

مەن تەبىئەتنىڭ سۆزى ، تەبىئەت مېنى سۆزلەيدۇ ، قايتۇرۋېلىپ يۈرىكىدە ساقلايدۇ ، ئاندىن يەنە سۆزلەيدۇ ...

مەن ئاسماندىن يېشىل پايانداز ئۈستىگە ئېقىپ چۈشكەن يۇلتۇزمەن .

مەن ئېلېمېنىتلارنىڭ قىزىمەن ، قىش مېنى قورسىقىدا ئۆستۈرىدۇ ، باھار ئېچىلدۇرىدۇ ، ياز چوڭ قىلىدۇ ، كۈز ئوخلىتىدۇ .

مەن دوستلار ئارىسىدا قولدىن -قولغا ئۆتىدىغان سوۋغاتمەن؛ توينىڭ گۈل تاجىمەن ؛ مەن ھات قالغۇچىنىڭ ۋاپات بولغۇچى ئۈچۈن قىلغان ئەڭ ئاخىرقى نەزىرلىكىمەن .

مەن ئەتىگەندە سابا بىلەن بىللە نۇرنى قارشى ئالىمەن ، كەچتە ئۇنى قۇشلار بىلەن بىللە ئۇزىتىپ قويىمەن .

مەن كەڭ دالىدا يەلپۈنۈپ ، دالىنىڭ مەنزىرىسىنى تېخىمۇ گۈزەللەشتۈرىمەن ؛ مەن لەۋەن شامالدا نەپەسلىنىپ ، شامالنى تېخىمۇ خۇشبۇي قىلىمەن . مەن كۆزلىرىمنى خومارلىق يۇمغاندا ، تۈن ئاسمىنىدىكى سان - ساناقسىز يۇلتۇزلار ماڭا زوق بىلەن باقىدۇ ؛ ئويغانغىنىمدا كۈندۈزنىڭ بىرلا بولغان چوڭ كۆزى ماڭا تىكىلىدۇ .

مەن تاڭ شەبنەملىرىدىن ھاسىل بولغان ئېسىل شارابنى ئىچىمەن ؛ قۇشلارنىڭ ۋىچىرلاشلىرى ، ناخشىلىرىنى ئاڭلايمەن . مەن دائىم ساماغا تىكىلىپ ، نۇرغا مەپتۇنلۇق بىلەن باقىمەن ؛ يالغۇزمەن دەپ قايغۇرۇپمۇ يۈرمەيمەن ، خۇش پۇراقلىرىمدىن ئۆزۈملا ھۇزۇرلىنىمەن دەپمۇ تۇرۇۋالمايمەن . ھالبۇكى ، بۇ پەلسەپىۋى قائىدىلەرنى تېخى ئىنسانلار تولوق چۈشىنىپ كەتكىنى يوق .

تىل - ئەدەبىيات زۆرۈر ئوقۇشلۇق (1) دىن

tawpek	2011-09-10 15:37
بۇ ناخشىلاردىن جەمئى قانچە ناخشىسى باردۇ جىبراننىڭ؟

tawpek	2011-11-03 13:03
بۇ تىمىمۇ تەكرار يوللانغاچ كىيى يوللانغىنى ئۆچۆرۆلدى. Q(jIqY1Hf -cgMf\YF تورداشلارنىڭ تىما تەكرارلىقىدىن ساقلىنىشىنى تەۋسىيە قىلىمىز.

anayurt905

2012-01-24 19:09

ئومۇمىي جەھەتتىن ئىگىلەش
جېبراننىڭ نەسرىي شېئىرلىرىنى كىشىلەر شېئىرلاشقان پەلسەپە دەپ تەرىپلىشىدۇ. بىراق ئۇنىڭ نەسرىي شېئىرلىرىدا نەسرىي شېئىر ئامىللىرى پەلسەپىۋى شېئىرلارنىڭكىدىن كۆپرەك.
پەلسەپىۋىلىك − شېئىر مەۋجۇتلۇقىنىڭ ھەم ئۇنىڭ سەنئەت ئىچىدىكى يۈكسەك ئورنىنىڭ كاپالەتلەندۈرگۈچىسى. شېئىرلاردا پەلسەپىۋى مەزمۇن قانچە چوڭقۇر بولسا، ئۇنىڭ كىتابخاننى تەسىرلەندۈرۈشى شۇنچە تېرەن ۋە ئۇزاققا سوزۇلىدۇ. شېئىرنىڭ ھاياتلىقى − ئۇنىڭ پەلسەپىۋى پىكىر بىلەن قانچىلىك تويۇنغانلىقى ئارقىلىق ئۆلچىنىدۇ. شېئىر ئىنسانلارنىڭ دۇنيانى چۈشىنىشى ۋە ئۇنىڭغا مەنە ئاتا قىلىشىدىكى ئۆزگىچە تەپەككۇر ئۇسۇلى ھېسابلىنىدۇ. شېئىرىي تەپەككۇر كەسكىن پەلسەپىدىن روشەن ھالدا ئايرىلىپ تۇرغاندەك قىلسىمۇ، لېكىن پەلسەپە دۇنيانى كۆزىتىشنىڭ ئۇسۇلى سۈپىتىدە سەنئەت، جۈملىدىن شېئىرىيەتكە مەڭگۈلۈك ھاياتىي كۈچ بەخش ئېتىدۇ. مۇشۇ مەنىدىن ئالغاندا، شېئىر بىلەن پەلسەپە بىر - بىرىدىن مەڭگۈ ئايرىلالمايدۇ. شېئىرنىڭ ھاياتىي كۈچى ئۇنىڭ كىتابخانلار روھىي دۇنياسىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرى ئارقىلىق ئاندىن ئىشقا ئاشىدۇ. شېئىرغا پەلسەپىۋىلىك بەخش قىلىدىغان مەزمۇنلار ناھايىتى كۆپ بولىدۇ، مەسىلەن، مەيلى ئاچچىق ياكى شېرىن بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، شېئىر ئارقىلىق يورۇتۇپ بېرىلگەن ھايات ھەقىقەتلىرى، كۆرسىتىلگەن كېلەچەك يوللىرى، ئاشكارا قىلىنغان قەلب سىرلىرى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى مۇشۇ جۈملىگە كىرىدۇ. شېئىرلاردا شائىرلار ئۆزلىرى نامايان قىلغان ھايات ھەقىقەتلىرى، كۆرسەتكەن كېلەچەك يوللىرى ۋە ئاشكارىلانغان قەلب سىرلىرىغا ئۆزلىرىلا ئىشىنىپ قالماستىن، كىتابخانلارنىمۇ ئىشىنىشكە دەۋەت قىلىدۇ، ھەتتا مۇئەييەن ئۇسۇلدا مەجبۇرلايدۇ. شېئىرىي پەلسەپە دېگەن دەل شۇ. بۇ نۇقتىدا شېئىر ئادەتتىكى پەلسەپىۋى ئۇقۇملارنىڭ تىزمىسى ۋە شەرھى دەپ چۈشىنىش قانداق خاتا بولسا، شېئىرنى پەلسەپىۋى ئۇقۇملار تىزمىسى ۋە شەرھى قىلىپ قويۇشمۇ ئوخشاشلا چاكىنىلىق ھېسابلىنىدۇ.

anayurt905

2012-01-24 19:18

جېبراننىڭ «گۈل ناخشىسى»نى ئېلىپ ئېيتساق، ئۇنىڭ پەلسەپىۋى شېئىرلارغا ئوخشىمايدىغان يېرى شۇكى، ئۇنىڭدا ئاساسلىقى ئادەملەشتۈرۈش ۋاسىتىسى قوللىنىلغان، بىراق بۇ ئارقىلىق مەلۇم پەلسەپىۋى قائىدە سۆزلىنىپ تەنبىھكە ئېرىشمەكچى ئەمەس، بەلكى ئاپتورنىڭ ئەڭ ئاخىرىدا شەكىللەندۈرمەكچى بولغىنى مول ھېسسىي مەزمۇنغا ئىگە، ئاددىي قائىدىگە ئايلاندۇرۇۋېتىش قىيىن بولغان ئوبرازدۇر.
بۇ نەسرىي شېئىرنىڭ زور كۆپ قىسمىدا گۈلنىڭ ئوبرازى تەبىئەتنىڭ ئەركىسى سۈپىتىدە يارىتىلغان. ئاز بىر قىسىم جايلىرىدا ئەلچى ۋە بېغىشلىغۇچى ئوبراز سۈپىتىدە يارىتىلغان. دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، بۇ نەسرىي شېئىردا ئادەملەشتۈرۈش ۋاسىتىسىدىن جانلىق، كۆپ تەرەپلىمە پايدىلانغان. بىر تەرەپتىن گۈل «مەن تەبىئەتنىڭ سۆزى»، «مەن ئېلېمېنتلارنىڭ قىزى»دەپ ئادەملەشتۈرۈپ ئىپادىلەنگەن بولسا، گاھىدا ئادەملەشتۈرۈش ناھايىتى ئەپچىللىك بىلەن «يۇلتۇزمەن»، «سوۋغاتمەن »دەپ ناھايىتى ئەپچىللىك بىلەن نەرسىلەشتۈرۈلۈپ ئىپادىلەنگەن. ئومۇمىي نۇقتىدىن ئالغاندا، گۈلنىڭ ئوبرازى تۆت پەسىل ئىزچىل ئەتىۋارلايدىغان، قىش قورسىقىدا ئۆستۈرىدىغان، باھار ئېچىلدۇرىدىغان، ياز چوڭ قىلىدىغان، كۈز ئۇخلىتىدىغان ئەتىۋار ھەم ئەركە ئوبراز. ئۇ »كۆزلىرىنى خۇمارلىق يۇمغاندا، تۈن ئاسمىنىدىكى سان - ساناقسىز يۇلتۇزلار ئۇنىڭغا «زوق بىلەن باقىدۇ»، ئۇ ئويغانغاندا «كۈندۈزنىڭ يېگانە چوڭ كۆزى» بولغان قۇياش ئۇنىڭغا تىكىلىدۇ. ئۇ «تاڭ شەبنەملىرىدىن ھاسىل بولغان ئېسىل شارابنى» ئىچىدۇ، خاتىرجەم ئولتۇرۇپ «قۇشلارنىڭ ناخشىلىرىنى»ئاڭلايدۇ.
گۈل يەنە ئەلچى ئوبرازىدا نامايان بولىدۇ. ئۇ «ئەتىگەندە سابا بىلەن نۇرنى قارشى»ئالىدۇ، «كەچتە ئۇنى قۇشلار بىلەن بىللە ئۇزىتىپ» قويىدۇ.
گۈل يەنە ئۆزىنى بېغىشلىغۇچى ئوبراز سۈپىتىدە تەسۋىرلىنىدۇ. ئۇ «كەڭ دالىدا يەلپۈنۈپ» دالىنىڭ مەنزىرىسىنى تېخىمۇ «گۈزەللەشتۈرىدۇ»، شامالدا نەپەسلىنىپ پۇرىقى بىلەن«شامالنى تېخىمۇ خۇشبۇي»قىلىدۇ. K
قىسقىسى، گۈل بەھرىلەنگۈچى ھەم تەقدىم قىلغۇچى! ئۇ ئۆزىنىڭ بۇ ھاياتلىق ئالىمىدىكى رولىنى ۋە ئورنىنى بەك روشەن بىلىدۇ. شۇڭا، ئۇ بەھرىمەن بولۇپ ياشاش بىلەن تەقدىم قىلىپ ياشاشتىن ئىبارەت «پەلسەپىۋى قائىدىلەرنى تېخى ئىنسانلار تولۇق چۈشىنىپ كەتكىنى يوق» دەپ خورسىنىدۇ.
ئاپتور گۈلنىڭ بايانى ئارقىلىق تەبىئەتتىكى بىر - بىرىگە قانۇنىيەتلىك ھالدا باغلىنىپ تۇرىدىغان شەيئى ۋە ھادىسىلەر ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت رىشتىسىنى يورۇتۇپ بەرگەن. شۇڭا، گۈلنىڭ ناخشىسى تەبىئەتتىكى ئىلاھىي ماسلىقنىڭ مەدھىيە ناخشىسى، گۈل ئۆزىنى «مەن تەبىئەتنىڭ سۆزى»دەيدۇ. ئانا تەبىئەت گۈلدىن ئىبارەت بۇ ئالاھىدە ۋاسىتە ئارقىلىق نېمىنى سۆزلەيدۇ؟ شۈبھىسىزكى، گۈزەللىكنى مەدھىيىلەيدۇ، ھاياتنىڭ قىممىتىنى شەرھلەيدۇ، ئىناقلىقنى، ئىتتىپاقلىقنى ئۇلۇغلايدۇ، مېھرىبانلىقنى، كۆيۈنۈشنى تەكىتلەيدۇ. ئانا تەبىئەت گۈل ئارقىلىق بۇ مەڭگۈلۈك ناخشىسىنى تىنىمسىز تەكرارلايدۇ.
گۈل «مەن دوستلار ئارىسىدا قولدىن قولغا ئۆتىدىغان سوۋغاتمەن» دەپ ناخشا ئېيتىدۇ. دوستلار بىر - بىرىنىڭ ئەڭ خۇشاللىققا تولغان سائەتلىرى − تويدا گۈل سوۋغا قىلىشىدۇ، دوستلار پەرۋەردىگاھنىڭ دەرگاھىغا بالدۇر كېتىپ قالغان دوستلىرىنىڭ ۋاپاتىغا ئېچىنغان پەيتلىرىدىمۇ، دوستىنىڭ قەبرىسىگە گۈل قويۇشىدۇ. دېمەك، گۈل كۆڭۈلدىكى ئەڭ نازۇك تىلنى ئۆزىگە مۇجەسسەم قىلغان ئالاھىدە مەۋجۇدات. ئادەم گۈلگە سىڭدۈرگەن يۈرەك سۆزلىرىنى ياكى ئېغىز بىلەن ياكى يېزىق بىلەن تولۇق ئىپادىلەشكە قادىر ئەمەس! ئىنسانلار ئوتتۇرىسىدىكى مانا مۇشۇنداق نازۇك مۇناسىۋەت گۈلنى ۋاسىتە قىلىپ يەتكۈزۈلىدۇ. دېمەك، گۈلنىڭ ناخشىسى تولىمۇ مول مەنىگە ئىگە.

anayurt905

2012-01-24 19:30

1. جېبراننىڭ قىسقىچە تەرجىمىھالى
جېبران خېلىل جېبران شەرق بىلەن غەربنىڭ تەڭ ئېتىراپ قىلىشىغا ئېرىشكەن 20- ئەسىردىكى مەشھۇر شائىر ۋە رەسسام. ئۇ ئەرەب رومانتىزمى بىلەن ئەرەب سىمۋولىزمىنى يارىتىپ يېڭى ئەدەبىيات يولىنى ئاچتى ۋە بىرقانچە ئەۋلادقا كۈچلۈك تەسىر كۆرسەتتى. 20 - ئەسىردىكى ئەرەب ئەدەبىياتىنىڭ بۇ مەشھۇر ۋەكىلى ئۆزگىچە بەدىئىي ئۇسلۇب ياراتقان، شۇڭا ئوقۇرمەنلەر ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنى تولىمۇ ياقتۇرۇپ ئوقۇيدۇ.

جېبران ياشىغان دەۋر
غەرب 15 - ۋە 16 - ئەسىرلەردە ئىلىم - پەن، مەدەنىيەت - سەنئەت، سىياسىي - ئىقتىساد، ئىجتىمائىي ۋە باشقا ساھەلەردە قايتا گۈللىنىش ئاساسىنى ياراتتى. ئەمما، ئەرەبلەر ئۇزۇنغىچە بېكىنمىچىلىكتە تۇرۇۋەردى. ئەدەبىيات - سەنئەت ساھەسىدە يېڭىلىق يارىتىلغان دورامچىلىق ئەۋج ئالدى.16- ئەسىرنىڭ ئاخىرى، 17 - ئەسىرنىڭ باشلىرىدا لىۋان ھۆكۈمرانى لىۋاننى گۈللەندۈرۈش، قۇدرەت تاپقۇزۇش ئۈچۈن ئىتالىيىگە ئوقۇشقا باردى، ئىتالىيىلىك ئالىملارنى لىۋانغا تەكلىپ قىلدى. ئۇنىڭ تەكلىپى بىلەن ئىتالىيىلىكلەر لىۋانغا كېلىپ مەكتەپ ئاچتى، نۇرغۇن لىۋانلىقلار ئىتالىيىگە بېرىپ ئوقۇدى. ئۆزئارا ئالماشتۇرۇشنىڭ چوڭقۇرلىشىشىغا، كېڭىيىشىگە ئەگىشىپ، لىۋان ئەرەب دۆلەتلىرى ئارىسىدا بىرقەدەر تېز ھەم بالدۇر گۈللەنگەن دۆلەت بولۇپ قالدى.
ئىمىر بەسىر مەزگىلى( 1780 − 1840 )لىۋاننىڭ ئەدەبىيات - سەنئىتى گۈللەنگەن دەۋر بولدى. ئىمىر بەسىر ئوردىنىڭ دەرۋازىسىنى يازغۇچى - شائىرلارغا، سەنئەتكارلارغا داغدام ئېچىۋەتتى. ئوردىدا پات - پات يىغىلىش - ئەنجۈمەنلەر بولۇپ تۇردى.
1860 - يىلى لىۋان مۇستەقىل بولۇپ، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون تۈزۈمى يۈرگۈزۈلدى. تۈرلۈك مەكتەپلەر ئېچىلدى. ئاخبارات - نەشرىيات مۇئەسسەسەلىرى تەسىس قىلىنىپ، ئاخبارات - خەۋەرچىلىك ئىشلىرىغا خېلى ئەركىن مۇھىت يارىتىلدى، مەدەنىيەت ئومۇملاشتۇرۇلدى. چەت ئەل ئالىي مەكتەپلىرى قۇرۇلدى.1876 - يىلى "تەرمىلەر" نەشر قىلىندى. كېيىن، بىرقانچە گېزىت - ژۇرنال ئارقا - ئارقىدىن نەشر قىلىندى. پەن - مەدەنىيەت، ئەدەبىيات - سەنئەت تەشكىلاتلىرى قۇرۇلدى. 1880 - يىلى بېيرۇتتا شەرق كۇتۇپخانىسى قۇرۇلۇپ، تۈرلۈك قىممەتلىك كىتابلار سېلىندى. بۇ ئامىللار ئەرەب ئەللىرىنىڭ، بولۇپمۇ لىۋاننىڭ ئىلىم - پەن، مەدەنىيەت - سەنئەت ئىشلىرىنى كۈچلۈك ئىلگىرى سۈردى. ئەرەبلەرنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك، مىللەتپەرۋەرلىك روھىنى ئويغاتتى، پۇقرالارنىڭ مۇستەبىتلىككە قارشى تۇرۇپ ھۆرلۈككە ئىنتىلىش ئىرادىسى كۈچەيدى.
غەربنىڭ ئىجتىمائىي، سىياسىي تۈزۈمى، ئىلىم - پەن، مەدەنىيەت - سەنئىتىنى چۈشەنگەن شەرق زىيالىيلىرى ئاسارەت كىشەنلىرى ئاستىدىكى شەرق جەمئىيىتىنى تەتقىق قىلىشقا باشلىدى. ئۇ چاغلاردا ئەرەب دۇنياسى تېخىمۇ قالاق، نادان ھالەتتە تۇرۇۋاتاتتى. ئۇ ئەللەردە ئىقتىساد كاساتلاشقان، قاششاقلىق ھۆكۈم سۈرگەن، كىشىلەر چۈشكۈن، ئاياللار ھوقۇقسىز ئىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۈزۈلمەي بولۇۋاتقان ئۇرۇش - يېغىلىقلار لىۋاننىڭ ئىجتىمائىي، سىياسىي ھاياتىغا ناھايىتى ئېغىر تالاپەتلەرنى كەلتۈرگەنىدى. مانا مۇشۇنداق بىر چاغدا غەرب مەدەنىيىتى قالاق ھالەتتە تۇرۇۋاتقان لىۋانغا ئىسلاھات، يېڭىلىق يارىتىش شامىلىنى ئەكەلدى. ئەمما، لىۋاندىكى پاسسىپ، مۇتەئەسسىپ كۈچلەر لىۋان جەمئىيىتىنى ناچار ئىللەتلەرگە كۆمۈۋەتتى، كىشىلەرنىڭ ئەخلاق ئېڭى بۇزۇلدى، خۇسۇسىي، ئائىلىۋى تۇرمۇش چىرىكلەشتى. بەزى يازغۇچى، شائىرلار ئەدەبىياتنى قورال قىلىپ ئىجتىمائىي ئىللەتلەرگە ئاشكارا، قاتتىق زەربە بەرمەكچى بولدى، ئاياللارنى ئازاد قىلىش، ياشلارنى تەربىيىلەش، ئىجتىمائىي تەرەققىياتنى ئىلگىرى سۈرۈش شوئارىنى توۋلىدى. بوتلوس، بوستان، جېبران قاتارلىقلار ئۇلارنىڭ مەشھۇر ۋەكىللىرى ئىدى.

anayurt905

2012-01-24 19:40

جېبراننىڭ ھاياتى ۋە ئائىلىسى
جېبران 1883 - يىل 1 - ئاينىڭ 6 - كۈنى لىۋاننىڭ شىمالىدىكى ئاقباش تاغلار ئوراپ تۇرغان بۇئىل يېزىسىدا دۇنياغا كەلدى. ئۇنىڭ ئاتىسى خېلىل جېبران نامرات چارۋىچى ئىدى، ھە دېسە ھاراق ئىچىپ پەرزەنتلىرىگە كۈن بەرمەيتتى. ئانىسى كامىلە دەسلەپتە ھانا ئابدۇسالام راخمان بىلەن توي قىلىپ برازىلىيىگە باردى. برازىلىيىدە بوتروسنى تۇغدى. راخمان ئۆلۈپ كەتكەندىن كېيىن كامىلە خېلىل جېبران بىلەن توي قىلدى ۋە ئوغلى بوتروسنى خېلىل جېبراننىڭ ئالدىغا ئېلىپ كىردى.
جېبران سەككىز ياشقا كىرگەندە، ئاتىسى قولغا ئېلىنىپ تۈرمىگە تاشلاندى. توققۇز ياشقا كىرگەندە تاغدىن تاش دومىلاپ چۈشۈپ ئۇنىڭ مۈرىسىنى يانجىۋەتتى. شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئوڭ مۈرىسى ئۆمۈرلۈك مەجرۇھ بولۇپ قالدى. ئۇ چاغلاردا جېبراننىڭ ئائىلىسى باشقا لىۋان مېھنەتكەشلىرىنىڭ ئائىلىلىرىگە ئوخشاش نامرات ئىدى. غەربنىڭ تۈرلۈك ئىدىيىۋى ئېقىمىنىڭ تەسىرىدە لىۋاننىڭ ئىجتىمائىي قۇرۇلمىسى تېز پارچىلاندى. نۇرغۇن ئادەملەر غەرب مەدەنىيىتىنىڭ تەسىرىدىن يۇرتلىرىنى تاشلاپ ئامېرىكىغا باردى. كامىلە 1895 - يىلى شۇلار قاتارىدا بوتروس، جېبران، سولبان، مارىيىلەرنى ئېلىپ ئامېرىكىنىڭ بوستون شەھىرىگە بېرىپ خەنزۇلار كوچىسىغا ئولتۇراقلاشتى. بوتروس بىر دۇكاندا خىزمەتكار بولۇپ ئىشلىدى. تۇرمۇشنىڭ كەم - كۈتىسىنى قامداش ئۈچۈن سولبان بىلەن مارىيە تىككۈچىلىك قىلدى. 1895 - يىلى جېبران ئولىۋېر جورجىس مۇھاجىرلار باشلانغۇچ مەكتىپىگە ئوقۇشقا كىردى ۋە شۇنىڭدىن باشلاپ ئامېرىكا يازغۇچىلىرىنىڭ ئەسەرلىرىنى ئوقۇشقا باشلىدى. دەسلەپكى مەزگىللەردە ئوقۇغان ستوت خانىمنىڭ "تام تاغىنىڭ كەپىسى" دېگەن ئەسىرى ئۇنىڭغا قاتتىق تەسىر قىلدى، ئۇنىڭ قۇللۇق تۈزۈمگە بولغان غەزەپ - نەپرىتىنى قوزغىدى. كېيىن جېبران مەشھۇر رەسساملارنىڭ يېتەكلىشى بىلەن رەسىم سىزىشنى ئۆگىنىشكە باشلىدى. بۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئەدەبىيات - سەنئەت جەھەتتىكى تالانتى نامايان بولۇشقا باشلىدى. ئۇنىڭغا "بالا رەسسام" دەپ نام سىڭىپ قالدى. شۇ كۈنلەردە بىر مۇئەللىم ئۇنىڭ زېرەكلىكىنى بايقاپ، ئۇنى مەشھۇر شائىر، سەنئەتكار، پائالىيەتچى ۋارد سېللاند دايغا تونۇشتۇردى. جېبران داينىڭ رىغبەتلەندۈرۈشى بىلەن بەزى كىتابلارنىڭ مۇقاۋىسىنى لايىھىلەشكە كىرىشتى. &\
1898 - يىلى جېبران ئامېرىكىدىن لىۋانغا ئۆزى يالغۇز كېلىپ بېيرۇتتىكى ھېكمەت مەكتىپىدە تۆت يىل ئەرەب تىلى ئۆگەندى. بۇ مەزگىلدە ئۇ "ئويغىنىش" ژۇرنىلىدا دەسلەپكى شېئىرلىرىنى ئېلان قىلدى. داي بىلەن بولغان ئالاقىنى ئۈزۈۋەتمەي، داۋاملىق كىتاب مۇقاۋىلىرىنى لايىھىلىدى.
1901 - يىلى جېبران يەنە بوستونغا قايتىپ باردى. 1902 - يىل 4 - ئاينىڭ 4 - كۈنىدىن 1903 - يىل 6 - ئاينىڭ 28 - كۈنىگىچە بولغان بىر يىلدىن كۆپرەك ۋاقىتتا سىڭلىسى بولبان، ئاكىسى بورىس، ئاپىسى كامىلە ئارقا - ئارقىدىن ئالەمدىن ئۆتتى، بۇ ئۇنىڭغا قاتتىق روھىي ئازاب بولدى. قېرىنداشلىرىدىن ئايرىلىش، ۋەتەندىن ئايرىلىش ئۇنى چەكسىز غېرىبلىق قوينىغا غەرق قىلدى. ئەمما، قەيسەر ئوغلان بولغاچقا ھەممە ئادەمنى قېرىندىشىم، پۈتۈن يەر شارىنى ئۆز ۋەتىنىم، دەپ بىلگەچكە، ئازاب ۋە تەنھالىق ئالدىدا قىلچە باش ئەگمەي، باتۇرلارچە ياشاپ ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللاندى. 1903 - يىلىدىن باشلاپ ئەرەب تىلىدا نەشر قىلىنىدىغان "مۇھاجىرلار گېزىتى" دە بىر تۈركۈم نەسرىي شېئىرلىرىنى ئېلان قىلىشقا باشلىدى. 1905 - يىلى بوستوندا ئۆز خىراجىتى بىلەن تۇنجى رەسىم كۆرگەزمىسىنى ئۆتكۈزدى. قىزلار مەكتىپىنىڭ مۇدىرى مارى ھاسكار جېبراننىڭ بەدىئىي تالانتىدىن قاتتىق زوقلىناتتى ۋە جېبراننىڭ رەسىملىرىنى چۈشىنەتتى. ئۇلار يېقىن دوستلاردىن بولۇپ قالدى. مارى ھاسكار جېبراننىڭ فرانسىيىگە بېرىپ ئوقۇشىغا ئىقتىسادىي جەھەتتىن ياردەم قىلدى. 1908 - يىلى جېبران پارىژغا بېرىپ رەسساملىق ئىنستىتۇتىدا ئوقۇدى ۋە ئۇ يەردە مەشھۇر رەسسام ئورسىت روتاننىڭ يېتەكلىشىگە سازاۋەر بولدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ سۈيىگە قانغان مايسىدەك سەنئەت تۇپرىقىدا تېزلا ئۆسۈپ يېتىلدى. ئۇنىڭ "كۈز" ناملىق ماي بوياق رەسىمى پارىژدا ئۆتكۈزۈلگەن باھار پەسىللىك ئەنئەنىۋى رەسىم سەنئەت كۆرگەزمىسىدە كۈمۈش مېدالغا ئېرىشتى.
جېبران رىم، بريۇسسېل، لوندون قاتارلىق مەشھۇر شەھەرلەرنى ۋە شۇ جايدىكى مەشھۇر ئاسارئەتىقىلەرنى، سەيلىگاھلارنى زىيارەت قىلىپ نەزەر دائىرىسىنى كېڭەيتتى. ئۇ ئىتالىيىنىڭ ئەدەبىيات - سەنئەت قايتا گۈللەنگەن دەۋرىدىكى مەشھۇر رەسسامى، ھەيكەلتىراشى مىكېلانگېئوغا قاتتىق چوقۇناتتى. مىكېلانگېئونىڭ ھەققانىيەت ئۈچۈن كۈرەش قىلىش كۈچ - قۇدرىتىگە سىمۋول قىلىنغان رەسىمى "داۋىد" ئۇنىڭغا قاتتىق ئىلھام بەردى. ئۇ ياۋروپادىكى مەزگىلىدە غەرب مەدەنىيىتىنى تەتقىق قىلدى. ھەرقايسى ئەللەر ئەدەبىياتى، سەنئىتىنى كۆپلەپ ئۆگەندى، تۇرگېنېف، لېف. تولىستوي قاتارلىق يازغۇچىلارنىڭ ئەسەرلىرىنى سۆيۈپ ئوقۇدى، دوستويېۋسكىينى ئەڭ نادىر يازغۇچى، دەپ بىلدى. ئۇ ئەنگلىيىلىك مەشھۇر شائىر ۋىليام براكنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغاچقا، روتان ۋە باشقا بۇرادەرلىرى ئۇنى 20" - ئەسىردىكى ۋىليام براك" دەپ ئاتاشتى. 1910 - يىلى ئۇ فرانسىيىدىن ئامېرىكىغا قايتىپ باردى. ئۇزاق ئۆتمەي بوستوندىن نيۇيوركقا كۆچۈپ كېلىپ سەنئەتكارلار ئولتۇراقلاشقان نامرات رايون گرىنىۋىچ كەنتىدە تۇردى. 1920 - يىلى ئۇ مىخائىل نۇئىمە قاتارلىق 10 ئەرەب يازغۇچىسى بىلەن بىللە "قەلەمكەشلەر جەمئىيىتى" قۇردى ۋە بۇ جەمئىيەتكە ئۆزى باش بولدى.
1931 - يىل 4 - ئاينىڭ 10 - كۈنى ئۇ ئۆپكە كېسىلى بىلەن نيۇيوركتا ۋاپات بولدى. شۇ يىلى 9 - ئايدا ئۇنىڭ جەسىتى ئامېرىكىدىن كىندىك قېنى تۆكۈلگەن ۋەتىنى لىۋانغا ئېلىپ كېلىنىپ گۈزەل يۇرتى بېشىلغا دەپنە قىلىندى.

anayurt905

2012-01-24 19:51

جېبراننىڭ ئىدىيە مايىللىقى
جېبران لىۋاننىڭ سىياسىي، ئىجتىمائىي تۇرمۇشىدىكى نۇرغۇن باراۋەسىزلىكلەرنى كۆردى. ھۆكۈمرانلارنىڭ ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ ئاۋۋال - خەلقنى ئېزىۋاتقانلىقىنى، دىنىي جەمئىيەتتىكى ئىمتىيازلىق كىشىلەرنىڭ دىندىن پايدىلىنىپ ھۆكۈمرانلار بىلەن تىل بىرىكتۈرۈپ ئاۋۋال - خەلقنى قاقتى - سوقتى قىلىۋاتقانلىقىنى تونۇپ يەتتى. شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ ئىدىيىسى ھۆكۈمرانلارنىڭ ئىدىيىسى بىلەن، دىنىي جەمئىيەت بىلەن زىت بولۇپ قالدى. ئۇ مۇستەبىت ھۆكۈمرانلارغا، چىرىكلەشكەن دىنىي جەمئىيەتكە جەڭ ئېلان قىلىپ، ئىنسانىيەتنىڭ ئازادلىقى، ۋەتىنىنىڭ مۇستەقىللىقى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا ئاتلاندى، نېتزىنىڭ ئەسەرلىرى بىلەن تونۇشتى، ئۇنىڭدىمۇ نېتزىغا ئوخشاش زوراۋانلىققا قارشى تۇرۇش تۇيغۇسى پەيدا بولدى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ بارلىق دىن ۋە ئېتىقادقا جەڭ ئېلان قىلىپ، دىن ۋە ئېتىقادنى سۆكۈپ، دىنىي ساھەدە ھۆكۈمرانلىق ئورۇننى ئىگىلىۋالغانلار دىننىڭ ئەسلىي مەنىسىنى بۇرمىلىۋەتكەچكە، ئىنساننىڭ قىياپىتى يوقالغان، ئۇلار جار سالغان يۈكسەك دۇنيا ئەمەلىيەتتە مەۋجۇت ئەمەس، دېدى. جېبراننىڭ يولباشچىسى، ئۇستازى، دوستى بولغان نېتزى ئۇنى ئەرەب تۇپرىقىدىن يۇلۇپ ئېلىپ دۇنياغا يۈزلەندۈردى. جېبران ئۆزىنى نېتزىنىڭ قەلىمى ئاستىدا «زارا ئوسترا» غا يېقىنلاشتۇردى. ئەمما، جېبران ھامان شەرقلىق بولغاچقا غەيرەت - شىجائەت جەھەتتە نېتزىغا يەتمىدى. جېبران پەقەت ئەرەبلەرنىلا مەدھىيىلىدى، شەرق خەلقىنىڭ ئالدىدا تۇرۇۋاتقان مەسىلىلەرنى كۆرسىتىپ بەردى. شەرق خەلقىنىڭ ھامان قەد كۆتۈرىدىغانلىقىغا، روناق تاپىدىغانلىقىغا، ئۆز تەقدىرىنى ئۆزلىرى بەلگىلەيدىغانلىقىغا چوڭقۇر ئىشەندى.
جېبران ئۆزلۈككە ۋە ئۆزلۈك خاراكتېرىگە چوقۇندى، ئۆزلۈككە بولغان مۇھەببىتى بىلەن ۋەتەنگە بولغان مۇھەببىتىنى بىرلەشتۈردى. ئۇ: «مەن يۇرتۇمنى سۆيىمەن، ۋەتىنىمنى سۆيىمەن، پۈتكۈل ئانا زېمىننى سۆيىمەن» دەپ يازدى. ئۇ ۋەتەننىڭ ئەركىنلىكى شەخسلىككە قارشى تۇرۇش ۋە شەخسىي ئارزۇنىڭ قاندۇرۇلۇشى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدۇ، دەپ قارىدى. ئۇ يەنە جىمى مىللەتنىڭ، دۆلەتنىڭ، ھوقۇقنىڭ يوقىلىپ، پۈتكۈل ئىنسانلارنىڭ بىر گەۋدىلىشىشىنى قۇۋۋەتلىدى. ئۇ: «پۈتكۈل يەر شارى مېنىڭ ۋەتىنىم، پۈتكۈل ئىنسانلار مېنىڭ قېرىندىشىم»دېدى. كىشىلەرنىڭ ئەركىن ياشىشىنى، ئىنسانلارنىڭ يەر شارىدىكى بايلىقلاردىن ئورتاق بەھرىمەن بولۇشىنى تەشەببۇس قىلدى. «يايلاقتىكى كېلىن»ناملىق توپلامدىكى ھېكايىلىرىدە نامرات، مىسكىن، مۇساپىرلارغا ھېسداشلىق قىلىپ، رەھىمسىز بايلار، ھۆكۈمرانلار ئۈستىدىن شىكايەت قىلدى. خەلقنى مۇستەبىت ھاكىمىيەتنى ئاغدۇرۇپ تاشلاپ ئەركىن جەمئىيەت قۇرۇشقا چاقىردى. «ئاسىي روھ» تا بىر تۈركۈم قورقماس قەھرىمانلارنىڭ، گۈزەل ئىقبال ياراتقۇچى پېرسوناژلارنىڭ ئوبرازىنى ياراتتى. ھېكايە «مۇرتەت خېلىل»دىكى باش قەھرىمان خېلىل مىسكىنلەرگە ھېسداشلىق قىلىپ، دىنىي جەمئىيەت ۋە قانخور زالىملار ئۈستىدىن شىكايەت قىلدى. بۇ ھېكايە ھۆكۈمەت دائىرىلىرىنىڭ قاتتىق غەزىپىنى كەلتۈرگەچكە، ئۇلار جېبراننىڭ ئەسەرلىرىنى چەكلىدى، جېبراننىڭ ئۆزىنىمۇ دىندىن قوغلاپ چىقاردى.
جېبراننىڭ كىشىلىك پەلسەپىسى ناھايىتى ئىلغار. ئۇ «ئىنجىل» دىكى «ھايات مەنىسىز»دېگەن پاسسىپ قاراشقا قارشى چىقىپ، كىشىلىك ھايات ناھايىتى مەنىلىك، دەپ قارىدى، ئىنسانلارنىڭ گۈزەل ئىقبالىغا تولۇق ئىشەنچ باغلىدى. ئۇ ئەنگلىيىلىك شائىر جىزغا ئوخشىمايدۇ، جىز «ئوت بىلەن يېزىلغان خەت»تە «شەرەپ ئوت بىلەن ئاسمان بېتىگە يېزىلىدۇ» دېگەن بولسا، جېبران «كىشىلىك ھايات جاپانى تۈگىتىپ ھەقىقەتنى ئىزدەيدۇ، نۇرغا يۈزلىنىدۇ»دېدى، ھاياتنىڭ گۈزەللىكىنى تەرىپلىدى،«مۇھەببەت» بىلەن «گۈزەللىك» كە چوقۇندى. بۇ نۇقتا ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدە، بولۇپمۇ نەسرىي شېئىرلىرىدا گەۋدىلىك ئىپادىلەندى. ئۇ پۈتۈن ئىجادىيەت جەريانىدا باشتىن - ئاخىر «مۇھەببەت» بىلەن «گۈزەللىك»نى يورۇتۇپ بېرىش ئۈچۈن تىرىشتى ۋە ئۇنى ئىشقا ئاشۇردى. «<گۈزەللىك> سەنئەتنىڭ ئەڭ يۈكسەك پەللىسى.<گۈزەللىك>ھەقىقەت نۇرى، <مۇھەببەت>ئەڭ يۈكسەك چوققا، ئۇنىڭدىن يۈكسەك چوققا بولمايدۇ؛<گۈزەللىك> بىلەن <مۇھەببەت> ھاياتنىڭ باشلىنىش - ئاخىرلىشىش نۇقتىسى. «گۈزەللىك»بىلەن «مۇھەببەت» ئايرىلماس ئاشىق - مەشۇقلاردۇر؛ ئەقىل - پاراسەت <گۈزەللىك> بىلەن <مۇھەببەت> نىڭ قۇدرىتى <بەخت ۋە نۇر مەنبەسى> دۇر، ئۇ شۇنداق بىر قۇدرەتكى، ئۇنى ھېچقانداق بىرنەرسە باش ئەگدۈرەلمەيدۇ، ئۇ باھاردا ھاياتىي كۈچكە تولىدۇ، يازدا مېۋە بېرىدۇ» دەپ يازدى.
جبىران كېيىنكى مەزگىللەردە غەزەپ - نەپرىتىنى بېسىۋېلىپ، مەسىلىلەر ئۈستىدە سالماقلىق بىلەن تەپەككۇر قىلدى، بۇرۇنقى يەڭگىلتەكلىكلىرىگە ئۆكۈندى، كىشىلەرنى ئويغىتىش، كىشىلەرنىڭ دىلىنى ئىلىم نۇرلىرى بىلەن يورۇتۇش لازىم، دەپ قارىدى. ئۇ دوللار ئىمپېرىيىسى ھوقۇق يۈرگۈزۈۋاتقان جەمئىيەتنىڭ تۆۋەن قاتلىمىدا ياشاۋاتقان بولسىمۇ، نامراتچىلىققا چىداپ ئەركىنلىككە، ئىلگىرىلەشكە ئىنتىلدى. ئۇنىڭ بۇ ئىدىيىسى سوپىزم ئىدىيىسىگە ئوخشاپ كېتىدۇ.

anayurt905

2012-01-24 19:55

جېبراننىڭ ئىجادىيەت ئالاھىدىلىكى
جېبران تاگورغا ئوخشاش قوش تىللىق يازغۇچى. ئۇ ئەرەب تىلى بىلەن ئىنگلىز تىلىدا ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللاندى. ئۇ ئۆزىنىڭ تارىخىي كەچۈرمىشلىرى تۈپەيلىدىن غەرب مەدەنىيىتى بىلەن شەرق مەدەنىيىتىنى يۇغۇرۇۋەتتى. ئىجادىيەت جەھەتتە ئۆزگىچە ئۇسلۇب ياراتتى. جېبراننىڭ تىلى گۈزەل، پاساھەتلىك ھەم راۋان. ئۇنىڭ ئىلھام بۇلاقلىرى كۆڭۈل ئالىمىدە ھامان بۇلدۇقلاپ تۇرىدۇ. ئۇ ئەسەرلىرىنىڭ تىلىنى مول تەسەۋۋۇر ۋە ئوتلۇق ھېسسىيات بىلەن نەپىسلىككە ئىگە قىلدى. بۇ نۇقتىدىن ئۇنى يېتۈك تىل ئۇستىسى دېيىشكە، ھەتتا تىل ئۇستازلىرىدىن ئۈستۈن تۇرىدۇ، دېيىشكە بولىدۇ. ئۇ بىردە گۈزەل تىل بىلەن تۇرمۇشقا مەدھىيە ئوقۇسا، بىردە ئۆتكۈر تىل بىلەن تۇرمۇشتىكى چىرىكلىكلەرنى پاش قىلىدۇ؛ بەزىدە كەسكىن تىل ئىشلەتسە، بەزىدە يۇمۇرلۇق تىل ئىشلىتىدۇ. ئۇنىڭ بەدىئىي ئۇسلۇبىمۇ ناھايىتى گۈزەل بولۇپ، گاھىدا بۇلاق سۈيىدەك شىلدىرلاپ تۇرسا، گاھىدا گۈلخاندەك نۇر چېچىپ تۇرىدۇ؛ گاھىدا لەرزان كۈيلەرگە ئوخشىسا، يەنە گاھىدا ھەقدادىغا يەتكۈزۈپ ئۇرۇلغان دۇمباق رىتىمىگە ئوخشايدۇ.
ئۇ نەسرىي شېئىرلىرىنى ۋايىگە يەتكۈزدى، شېئىرنىڭ قىممىتى ھېسسىياتتا، ھېسسىياتنىڭ قىممىتى چىنلىقتا، دەپ قارىدى. بۇ نۇقتىنى ئۇ «ياش ۋە كۈلكە»، «بوران»، «دۇردانىلەر»،«ساراڭ»، «قۇم ۋە بۇژغۇن»، «دانىشمەن»، «ئادەم بالىسى ئىسا»،«سەرگەردان»، «دانىشمەن بېغى» قاتارلىق نەسرىي شېئىر توپلاملىرىدا نامايان قىلدى، ئۇ شېئىردىن، بولۇپمۇ نەسرىي شېئىردىن روھنى تاپتى، نەسرىي شېئىردىن يېنىك شەكىل تاپتى. شۇڭا، ئۇنىڭ نەسرىي شېئىرلىرىدىن شېئىرىي گۈزەللىكىنى، نەسر گۈزەللىكىنى، رەسىم گۈزەللىكىنى ۋە مۇزىكا گۈزەللىكىنى تاپقىلى بولىدۇ. ئۇنىڭ ھېكايىلەر توپلاملىرى «مۇزىكا»، «يايلاق كېلىنى»، «ئاسىي روھ»، پوۋېستى «سۇنغان قانات» قاتارلىقلارمۇ شېئىرىي تىل بىلەن يېزىلغان ئەسەرلەردۇر. ئۇنىڭ نەسرىي شېئىرلىرى بىلەن لىرىك نەسرلىرىنى، لىرىك نەسرلىرى بىلەن ئېپىك ئەسەرلىرىنى ئايرىۋالغىلى بولمايدۇ. مەسىلەن، ئۇنىڭ «مۇزىكا» دېگەن ئەسىرىنىڭ نەسرىي شېئىر ياكى ھېكايە ئىكەنلىكىنى پەرقلەندۈرگىلى بولمايدۇ. بۇنىڭدىن باشقا «سۇنغان قانات» نەسرىي شېئىرلاردىن تەركىب تاپقان پوۋېست، دەپ قارالماقتا. جېبراننىڭ ئەسەرلىرى كۈچلۈك لىرىكىلىققا، خاس خاراكتېرگە، روشەن ئوبرازچانلىققا ۋە ئومۇمىيلىققا ئىگە. ئۇ تۇرمۇش مەسىلىلىرىنى ۋەزمىن، جانلىق سۆزلەر بىلەن چۈشەندۈرىدۇ. كىشىلەرنى قايىل قىلىدۇ ۋە چوڭقۇر ئويلاندۇرىدۇ. ئىستىلىستىكىلىق ۋاسىتىلەرنى ئىجادىي يوسۇندا قوللىنىپ، ئابستراكت شەيئىلەرنى روشەن ئوبرازغا ئايلاندۇرىدۇ. ئوقۇرمەنلەرگە ئاجايىپ مول بەدىئىي زوق بېغىشلايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىللە، ئوقۇرمەنلەرگە تۇرمۇش توغرىسىدىكى ئوي - پىكىرلىرىنى، ھېس - تۇيغۇلىرىنى، چۈشەنچىلىرىنىمۇ بايان قىلىپ بېرىدۇ.
ئۇ ئەنئەنىۋى شېئىرلارنىڭ بىر پۈتۈنلۈكىگە ھۆرمەت قىلغان ئاساستا يەنە ئەنئەنىۋى شېئىرلاردىكى قاپىيىلەرنى بۇزۇپ تاشلاپ، ئۆزىگە خاس شېئىرىي ئۇسلۇب ياراتتى. ئۇ شېئىرىي ئەسەرلىرىدە كۆپلىگەن ئەنئەنىۋى ئوخشىتىشلارنى ئىشلەتكەندىن سىرت يەنە غەرب شېئىرىيىتىدە ھەمىشە ئۇچراپ تۇرىدىغان سىمۋوللۇق ئۇسۇللارنىمۇ كۆپ ئىشلەتتى. لوگىكىلىق تەپەككۇر بىلەن ئوبرازلىق تەپەككۇردىن جانلىق پايدىلىنىپ، ئەسەرلىرىگە ھەم يېڭى جانلىق ئوبراز، ھەم چوڭقۇر پەلسەپىۋى ئىدىيە سىڭدۈردى.

anayurt905

2012-01-24 20:03

جېبراننىڭ ئەدەبىيات تارىخىدىكى ئورنى
جېبران 20 - ئەسىردىكى شائىرلارنىڭ بىرى ۋە ئەينى چاغدا دۇنيادىكى ئىنگلىز تىلىدا ئەسەر يازىدىغان مۇنەۋۋەر يازغۇچىنىڭ بىرى، ھازىرقى زامان ئەرەب ئەدەبىياتىنىڭ بايراقدارى، مۇشۇ ئەسىردىكى ئەرەب چەت ئەل ئەدەبىياتىنىڭ ۋەكىلى، ئەرەب نەسرچىلىكىنىڭ، جۈملىدىن دۇنيا نەسرچىلىكىنىڭ پىرى، ھازىرقى زامان ئەرەب ئەدەبىياتىدا نەسرىي شېئىر ژانىرىنى ياراتقان يازغۇچى. ئەرەب نەسرىي شېئىر ژانىرىنىڭ پەيدا بولۇشىدا مەلۇم ئارقا كۆرۈنۈش بار. ئەينى چاغدىكى ئەرەبلەر ياتلارنىڭ ھۆكۈمرانلىقىدا قالغانىدى. مىلادىيە 15 - ئەسىردىن 16 - ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىغىچە ئەرەبلەر ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيىسىنىڭ چاڭگىلىغا چۈشۈپ قالدى. 18 - ئەسىرگە كەلگەندە ناپولېئون مىسىرغا ھۇجۇم قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئەنگلىيە، فرانسىيە، ئىتالىيە قاتارلىق غەرب مۇستەملىكىچىلىرى ئەرەب دۆلەتلىرىنى ئايرىم - ئايرىم ئىشغال قىلدى ۋە ھۆكۈمرانلىق يۈرگۈزدى. ئەمما، ئەرەبلەر قانلىق كۈرەش قىلىش ئارقىلىق ئوسمان تۈرك ئىمپېرىيىسىنىڭ ھۆكۈمرانلىقىدىن، غەرب مۇستەملىكىچىلىرىنىڭ زوراۋانلىقىدىن قۇتۇلدى.19 - ئەسىرنىڭ باشلىرىدىن باشلاپ ئەرەبلەرنىڭ يېڭى تارىخى باشلاندى. يېڭى تارىخنىڭ باشلىنىشى ئەرەب ئەدەبىياتىنىڭ گۈللىنىشىگە تەسىر كۆرسەتتى. ئەرەبلەر ئەركىنلىككە، مۇستەقىللىققە ۋە ئازادلىققا ئىنتىلدى، يېڭى بەدىئىي شەكىلنىڭ ئىجاد قىلىنىشىنى ئۈمىد قىلىشتى. ياشلار، نەۋقىرانلار پەلسەپىۋى ئىدىيە ۋە بەدىئىي ماھارەت مۇجەسسەملەشكەن نەسرىي شېئىرلارنى قوبۇل قىلدى ۋە ئۇنىڭدىن بەدىئىي زوق ئالدى. بۇ چاغدا جېبراننى ۋەكىل قىلغان نەسرىي شېئىرلار مەيدانغا كەلدى. بۇ نەسرىي شېئىرلار كېيىنكى دۇنيا نەسرىي شېئىر ئىجادىيىتىگە ئۆرنەك بولدى ۋە دۇنيا ئەدەبىيات خەزىنىسىدىكى بىباھا گۆھەرگە ئايلاندى.
جېبران باشچىلىقىدا قۇرۇلغان «قەلەمكەشلەر جەمئىيىتى»مۇھاجىر يازغۇچىلارنى ۋە ئامېرىكىغا كەتكەن يازغۇچى - شائىرلارنى ئىتتىپاقلاشتۇرۇشتا، ئەرەب چەت ئەل ئەدەبىياتىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشتا، مىللىي ئازادلىق، ئىجتىمائىي ئىسلاھات ھەرىكىتىنى ئەرەب چەت ئەل ئەدەبىياتى ئارقىلىق ئىلگىرى سۈرۈشتە، ئەرەب مىللىي ئەدەبىياتىنى گۈللەندۈرۈشتە ۋە تەرەققىي قىلدۇرۇشتا روشەن رول ئوينىدى. مەشھۇر ئەرەب ئەدەبىياتشۇناسى ھانافاخۇل «ھازىرقى زامان ئەرەب يازغۇچىلىرى ئىچىدە جېبران ئەڭ كىشىلىك خاراكتېرگە ئىگە، ئەڭ يۈرەكلىك يازغۇچىلارنىڭ بىرى» دەپ قارىدى. لىۋانلىق مەشھۇر ئەدەبىي تەنقىدچى ھارۇن ئابىد: «جېبران يېڭى ئەدەبىيات يولىنى تۇنجى بولۇپ ئاچتى، ئۇنىڭ ھەمراھلىرىنى، سەپەرداشلىرىنى ئەرەب زېمىنىنىڭ ھەرقانداق بىر يېرىدىن تاپقىلى بولىدۇ» دېدى ۋە كۇۋەيتتە چىقىدىغان «ئەرەبلەر» ژۇرنىلىدا ماقالە ئېلان قىلىپ: «جېبران غەربلىكلەرنىڭ ئىدىيە ئالىمىگە ۋە قەلب قەسىرىگە بارىدىغان يولنى ئاچتى. ئۇ دۇنيادا يۈكسەك ئورۇنغا ئىگە شۆھرەتلىك ئۈچ شەرق يازغۇچىسىنىڭ بىرى(قالغان ئىككىسى ئۆمەر ھەييام، رابىندرانات تاگور») دەپ تەرىپلىدى. جېبران ئەرەبلەردە، يەنى شەرقلىقلەر ئارىسىدا يۈكسەك شۆھرەتكە ئىگە بولۇپلا قالماي، غەربتىمۇ ناھايىتى يۇقىرى ئابرۇيغا، تەسىرگە ئىگە. ئامېرىكا زۇڭتۇڭى روزۋېلت جېبراننى تەرىپلەپ: «جېبران، سەن شەرقتىن غەربكە تۇنجى بولۇپ كۆتۈرۈلۈپ كەلگەن بوران ... سەن بىزنىڭ غەربىي دېڭىز قىرغىقىمىزغا رەڭدار گۈللەرنى ئەكەلدىڭ»دېدى. ئامېرىكىلىق بىر ئايال يازغۇچى: «جېبران ئەدەبىيات مۇنبىرىدە ئەڭ بۈيۈك ئورۇننى ئىگىلىگەن يازغۇچىلارنىڭ بىرى» دېدى. فرانسىيە ئەدەبىيات تەتقىقات مەركىزىدىكى بىر مۇتەخەسسىس جېبراننىڭ «دانىشمەن» دېگەن ئەسىرى «شەرقلىقلەرنىڭ بىرقانچە يۈز يىلدىن بۇيان بىزگە قىلغان ئەڭ ياخشى سوۋغىسى» دېدى. ھەتتا 1981 - يىلى جېبراننىڭ تۇغۇلغانلىقىنىڭ 100يىللىقىنى، ۋاپات بولغانلىقىنىڭ 50 يىللىقىنى خاتىرىلەش يۈزىسىدىن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى پەن، مەدەنىيەت، مائارىپ تەشكىلاتى پۈتۈن دۇنيا مىقياسىدا جېبراننى خاتىرىلەش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈشنى مۇراجىئەت قىلدى. ئامېرىكا پارلامېنتى مەخسۇس جېبراننى خاتىرىلەش باغچىسى ياسىدى، زۇڭتۇڭ بۇش ئۆز قولى بىلەن لېنتا كەستى، نۇتۇق سۆزلىدى ۋە ھازىر دۇنيا جېبران ئەينى چاغدا كۆرسەتكەن يول بىلەن مېڭىۋاتىدۇ، دەپ كۆرسەتتى.
بەدىئىي ئۇسلۇب، بەدىئىي ماھارەت جەھەتتىن ياكى پروزا، شېئىر جەھەتتىن بولسۇن، جېبراننى پەقەت رابىندرانات تاگور بىلەنلا سېلىشتۇرۇشقا بولىدۇ.

ghemkin	2012-01-25 14:06
خاتالاشمىسسام < گۈل ناخشىسى >بولسا < دولقۇن ناخشىسى>، <يامغۇر ناخشىسى>، <گۈزەللىك ناخشىسى > قاتارلىقلار بىلەن قوشۇلۇپ جەمئىي بەش ناخشا ئىدى، بىرىنى ئېسىمگە ئالالمىدىم، بىلىدىغانلار يوللاپ قويساڭلار. رەھمەت.

مىېھرىما	2014-03-12 23:43
سىزگە رەھمەت

查看完整版本: [-- گۈل ناخشىسى (جېبران ) تېكىست --] [-- top --]

Powered by phpwind v8.7 Code ©2003-2011 phpwind
Gzip enabled