ھازىرقى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ شەكىللىنىش ئاساسى نېمىلەردىن ئىبارەت ؟ EKJ4_ kkjM "X}F%:HL جاۋاپ : ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى قەدىمقى زامان ۋە يېقىنقى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ ئېسىل ئەنئەنىسى ئاساسىدا ۋە ھازىرقى زاماننىڭ يېڭى رېئال تۇرمۇشى ئاساسىدا شەكىللەنگەن . >{=RQgGy Q'M Ez 2-سوئال: يېقىنقى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى نېمە بىلەن خارەكتېرلەنگەن؟ Ot 9}_f\B s يېقىنقى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى قالاقلىققا،نادانلىققا ، زۇلۇمغا ،جاھالەتكە ، زورلۇق-زۇمبۇلۇققا، تەڭسىزلىككە قارشى تۇرۇپ ئىلغارلىق ، تەرەققىيات، ئەركىنلىك مەرىپەتنى تەشەببۇس قىلىشتەك ئېسىل روھ بىلەن خارەكتېرلەنگەن . dK$dQR# %/C[\w p81 3-سوئال:20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا شىنجاڭنىڭ ئجتىمائى ۋەزىيىتىدە قانداق ئۆزگۈرۈشلەر يۈز بەرگەن؟ بۇ مەزگىلدە ئەدەبىياتنىڭ ئەھۋالى قانداق بولغان؟ p U/.|Sh 7QFE Q} جاۋاپ:20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا جوڭگودىكى «شىنخەي ئىنقىلاۋى»نىڭ تەسىرى بىلەن شىنجاڭدا «تۆمۈر خەلپە قوزغىلىڭى» ۋە باشقا خەلق قوزغىلاڭلىرى پارتىلىدى . ئۇيغۇر ئەدەبىياتىغا بۇ مەزگىلدە سوۋىت ئەدەبىياتىدىكى تولىستوي ، پوشكىن ، ھاجى تاختاش،ئابدۇللا توقاي ، خورشىدە رەشىد ، ماكسىم گوركىي، ئابدۇللا قادىرى سەدىردىن ئەينى قاتارلىق يازغۇچىلار تەسىر كۆرسەتتى .بۇنىڭ بىلەن ئابدۇقادىر داموللا ھۆسەيىنخان تەجەللى ،ناقىس، قۇتلۇق ھاجى شەۋقى قاتارلىق يازغۇچىلار،مەرىپەتپەرۋەر زاتلارئۇيغۇرلارنىڭ تەرەقىياتى ئۈچۈن مەنىۋى كۈچ چىقاردى. #O ]IXo(5z Yw `VL)v(y 1921-يىلى كومۇنىستىك پارتىيە قۇرۇلغاندىن كېيىن شىنجاڭنىڭ ۋەزىيىتىدە قانداق ئۆزگۈرۈشلەر يۈز بەردى ؟ كىملەر قانداق ئەسەرلەرنى يازدى ؟ t BQ> p. v_ h{_b 8 جاۋاپ:1921-يىلى كومۇنىستىك پارتىيە قۇرۇلغاندىن كېيىن بىر قىسىم كومۇنىستلار شىنجاڭغا كېلىپ ئىجتىمائى پائالىيەت بىلەن شوغۇللاندى . مەدەنىيەت –ئاقارتىش ئورۇنلىرى قۇرۇلدى.سوۋىت ئىتتىپاقىغا ئوقۇغۇچىلارنى چىقىرىپ ئوقۇتتى، دارىلمۇئەللىمىن مەكتەپلىرى ۋە گىمنازىيە مەكتەپلىرىنى ئاچتى . AR^Di`n! :f:C*m Yvu بۇ مەزگىلدە ئەدەبىيات- سەنئەت مىراسلىرى رەتلىنىپ«غېرىپ-سەنەم »،«تاھىر-زۆھرە »،« فەرھات-شىرىن »،«لەيلى-مەجنۇن»،«رابىيە-سەئىدىن »،«يۈسۈپ-زىلەيخا »،« بوراندىن كېيىنكى ئاپتاپ »،« ئارشىن مال ئالان »،« بوز يىگىت»،« ئانارگۈل »،« ئانارخان »،«شاڭخەي كېچىسى »،« سامساق ئاكاڭ قاينايدۇ » ،« باي ۋە مالاي » قاتارلىق سەھنە ئەسەرلىرى سەھنىلەشتۈرۈلدى . uI/ A_ pD Q,v" 5-سوئال: 1937-يىلى ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى ئۇرۇش پارتىلىغاندىن كېيىن كىم قانداق ئەسەرلەرنى يازدى ؟ db|$7 ]!w T8LwDqio لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ « يىللارغا جاۋاپ»، «خىيالچان تىلەك»،«يانار تاغلار»،« تۈن يېرىپ ئىزلار باسقاندا»قاتارلىق شېئىرلارنى،« ئەجەل ھودۇقۇشىدا »،« پادىشاھ سامۇرايلىرى ئېغىر ھالسىرايدۇ »قاتارلىق فىليەتونلارنى يازغان. ئابدۇخالىق ئۇيغۇر «ئويغان »،«غەزەپ ۋە زار »،«زۇلۇمغا قارشى »، «كۆرۇنگەن تاغ يىراق ئەمەس» ،«كۆڭۈل خاھىشى »،«ئۇيغۇرۇم» قاتارلىق شېئىرلارنى يازغان . ئەھمەد زىيائى «لاداخ يولىدا كارۋان» ناملىق پوۋىستنى يازغان . قاسىمجان قەمبىرى « غېرىپ-سەنەم » ناملىق دراممىنى يازغان . نىمشىھىت«ئالدىدا »،«ۋەتەن مۇھەبىتى »،«بۈيۈك جوڭگو » قاتارلىق شېئىرلارنى يازدى . ~MF. M8 v80 e]M! 6 -سوئال:1940-يىللاردىكى يازغۇچىلار كىملەر ؟ ئۇلارنىڭ قانداق ئەسىرى بار ؟ X@rAe37h+ wB@A?& UY جاۋاپ: زۇنۇن قادىرنىڭ « مۇئەللىمنىڭ خېتى »،« ماغدۇر كەتكەندە » ناملىق ھىكايىسى « قوشچى بىلەن دېھقان »،« تىڭشا دۇنيا »،« چىمەنگۈل» قاتارلىق شېئىرلىرى « غۇنچەم»،گۈلنىسا »، « جاھالەتنىڭ جاپاسى» قاتارلىق درامىسى بار . %"D-1&%zY ,b{4 GU$3 نۇر بوساقۇپنىڭ «يېڭىلمەس كۈچ »،« يات يوقۇلىدۇ پات »، « ئەسىرلەر قوينىدا تاۋلاندۇق »،«گۈدۈك»،«ئاتلان كۈرەشكە »قاتارلىق شېئىرلىرى بار . oT OMqR{" }/=_ 7- سوئال : بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى قايسى دەۋىردىن باشلىنىدۇ ؟ :v#3;('7 h8Gp>b جاۋاپ :1949- يىلىدىن تارتىپ تاكى ھازىرغىچە بولغان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى دەپ ئاتىلىدۇ . o&zeOJW R b'"09)$ 8- سوئال : بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدىكى داڭلىق يازغۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ داڭلىق ئەسەرلىرىدىن قايسىلىرىنى بىلىسىز؟ k7? (I U 8D-g%Aj- تىيىپجان ئېليۇپنىڭ «بۈگۈن »،« ئويغىنايلى دېھقانلار »،«شىكايەت» ناملىق شېئىرلارنى «ئەمدى كەلدى پەيتىمىز»،«يىراقتىن خەت»ناملىق داستانلارنى يازدى . ئەلقەم ئەختەم «تاڭ »،«تاڭ ئاتقاندا »،«كۆڭۈللەر كۈلدى» ناملىق شېئىرلارنى يازدى . زۇنۇن قادىرى«توي» ناملىق درامما بىلەن«چېنىقىش» ناملىق ھېكايىنى يازدى . نىمشىھىت« ئالدىدا »، «سېغىندىم » ناملىق شېئىرلارنى يازدى .ئەرشىدىن تاتلىق « سىناق» ناملىق پوۋستنى يازدى . ئابلىمىت مەسئۇدى«مەتباقى»،«ئۇ ئۆز يولىنى تاپتى »،«ساراڭ ساقايدى»ناملىق ھىكايىلەرنى يازدى . rxO|k0x ^C Jf 2 9-سوئال :1956-يىلى « بارچە گۈللەر تەكشى ئېچىلىش، ھەممە ئېقىملار بەس-بەستە سايراش» فاڭجىنى ئوتتۇرىغا قويۇلغاندىن كېيىن ئەدەبىيات ساھەسى قانداق بولغان ؟ M*nfWQ a bV} 43zI. جاۋاپ: «بارچە گۈللەر تەكشى ئېچىلىش، ھەممە ئېقىملار بەس-بەستە سايراش» فاڭجىنى ئوتتۇرىغا قويۇلغاندىن كېيىن ئەدەبىيات ساھاسىدە كۆپ جانلىنىش ۋەزىيىتى بارلىققا كەلدى. مەسىلەن : تىيىپجان ئېليۇپ «ۋالاقتەككۈرۈپنىڭ ئۆلۈمى »، « ﹥ساڭ مۇدىرنىڭ زىيانداشقا قارشى ئاجايىپ تەدبىرى﹤ توغرىسىدا قوشاق»، مۆمىن سەپەرنىڭ «قۇلۇپلانغان كابىنىت»، رەھىم قاسىمنىڭ « باشلىق چۈشكەن پاپىدا» ناملىق ساتىراسى مىسال بولالايدۇ . !RV}dhI !9B)/X i 10-سوئال : 1957-يىلى،1957-1958-يىللىرىدا قانداق كۈرەش ۋە ھەركەت ئېلىپ بېرىلدى؟ ئەدەبىيات-سەنئەت ئىشلىرى قانداق بولدى جاۋاپ :1957-1958- يىللاردا«يەرلىك مىللەتچىلىككە قارشى كۈرەش»،«ئوڭچىلارغا قارشى كۈرەش» ھەركىتى ئېلىپ بېرىلدى. بۇنىڭ بىلەن ئەدەبىيات -سەنئەت سېپىدە ئاز بولمىغان چېكىنىش كۆرۈلدى. B+ +:7! \xw E4K 11-سوئال:1961-يىلى ۋە 1962-يىلى ئەدەبىيات ساھاسىدە قانداق توغرا تەسەببۇس ئوتتۇرغا قويۇلدى ؟ نەتىنقىسى قانداق بولدى ؟ K nKV+:" )=#QTiJ 1961-1962-يىللاردا «ئېچىلىش-سايراش »سىياسىتى ئەدەبىيات-سەنئەت ساھاسىدە يەنىمۇ جانلاندۇرۇلۇپ بىر قىسىم يازغۇچىلار ياخشى ئەسەرلەرنى مەيدانغا كەلتۈردى . مەسىلەن : تىيىپجان ئېليۇپ«ۋەتەن ھەققىدە غەزەل»،«ئۈرچۇق باتۇر»،« ئگىلىك سۇ »،« ئاساسەننىڭ شىكايىتى» قاتارلىق شېئىرلارنى يازدى .نىمشىھىت«تارىم قىزى»،«يۈرك سۆزى»قاتارلىق ئەسەرلەرنى يازدى .ئابدۇكېرىم خوجا « جەننەت نەدە دىسەڭلار » رەھىم قاسىم « ياشىسۇن قولى گۈل ئىشچاننىڭ قولى»،مۇھەممەت رەھىم «باھار شاۋقۇنى» ، قۇربان بارات.«دېھقان ئاتا» ئەرشىدىن تاتلىق«خالتا كو چىدىن يانغاندا» ،قەيۇم تۇردى « قىزىل يۇلتۇزلۇق شەپكە»، ئەخەت تۇردى « ھاياتنىڭ باشلىنىشى »قاتارلىق ئەسەرلەرنى يازغان . r!'\$(m E ;CD@RP{$n 12-سوئال:1966-1976-يىللاردىكى«مەدەنىيەت زور ئىنقىلاۋى» مەزگىلىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەدەبىيات –سەنئەت ئىشلىرى قانداق بولغان ؟ YLk/16r جاۋاپ: بۇ ئون يىللىق قالايمىقانچىلىق ئىچىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەدەبىيات –سەنئىتى ئوخشاشلا پەن –مەدەنىيەت ساھەسىگە ئوخشاش ناھايىتى چوڭ زىيانكەشچىلىككە ئۇچرىغان .لېكىن شۇنداقتىمۇ بىر قىسىم يازغۇچىلار مەسىلەن : نىمشىھىت «ئۈمىدىم»،« پېقىرنىڭ ئىقرارنامىسى» ناملىق ئەسەرلەرنى يازدى . تىيىپجان ئېليۇپ «گاڭگىراش»، « كۆرۈۋېدىم چۈشۈمدە بۇلبۇل» ناملىق ئەسەرلەرنى يازغان . 1 : <f[l 1--_E,Su> 13-سوئال:1980-يىللاردىكى داڭلىق يازغۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ ئەسەرلىرىگە مىسال ئېلىڭ . g P:mZ7 k` cz$ > ئابدۇرېھىم ئۆتكۈر« مەن ئاق بايراق ئەمەس »،« ئۇلۇغ ئانا ھەققىدە چۆچەك»،« بۇغدا ئانام »،« ياخشى »،« كېرەك بولسا »،«ئۆمۈر ھەققىدە مۇخەممەس»قاتارلىق شېئىرلارنى يازدى يەنە«ئىز»،« ئويغانغان زىمىن»ناملىق رومانلارنى يازدى . رەھىم قاسىم «يەر ئۇلۇغ ئانا »،قاتارلىق شېئىرلارنى يازدى . ئەھمەد زىيائى « بۇلبۇلغا خىتاپ »،«ئارزۇ»،«ۋەتەن-تەن ئىرۇر، ئىتىپاقلىق جېنى » قاتارلىق شېئىرلارنى يازغان . زوردۇن سابىر« ئىزدىنىش»رومانىنى، « ئارچا ياپرىقى»،«سۈبھى» پوۋىستلىرىنى،«دولان ياشلىرى »،«قوشنىلار»ھېكايىسىنى يازغان . مەمتىمىن ھوشۇر« ئالتۇن چىشلىق ئىت»،« بۇرۇت ماجراسى » ناملىق ھېكايىلەرنى ۋە « قۇم باسقان شەھەر » ناملىق رومانىنى يازدى . b= ( ?\ lC) :$W ئايشەم ئەھمىدى «ئۆچمەس ئىزلار» روماننى يازدى . تۇردى سامساق « ئاخىرەتتىن كەلگەنلەر» ناملىق رومانىنى يازدى . مۇھەممەتجان راشىدىن «بەخت»، «ياشلىق»، «ھەقىقەت» قاتارلىق ئەسەرلەرنى يازغان .ئەرشىدىن تاتلىق«ۋەتەن قۇربانلىرى » ناملىق درامىسىنى يازدى . ]#x!mZ! L Vt{ ` 14-سوئال:بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ خارەكتېرىنى بەلگىلەيدىغان تۈپ بەلگىلەر قايسى ؟ %an"cQ ] pH !e جاۋاپ: بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ تۈپ خارەكتېرىنى بەلگىلەيدىغان بەلگىلەر بولسا ئەدەبىيات ساھاسىنىڭ سوتيالىزىملىق رىئالىزىملىق ئىجادىيەت ئۇسلۇبىدا يېڭى ئۇسلۇپچە ئەسەر يارىتىشى ،ژانىر ۋە تۈرلەرنىڭ كۆپ خىللىشىپ بېرىشى ، يازغۇچىلار قوشۇنىنىڭ كۆپ بولىشى ،مەزمۇنىنىڭ ھادىسىدىن ماھىيەتكە قاراپ يۈزلىنىشى ئەدەبىيات ساھاسىنىڭ قېرىنداش مىللەتلەريازغۇچىلىرى ۋە چەتئەل يازغۇچىلىرىدىن كۆپلەپ ئۈگۈنۈشى قاتارلىقلاردىن ئىبارەت . ti%uyXfja g 15-سوئال:بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىغا ئۇل سالغۇچى يازغۇچى-شائىرلار قايسى؟ gN./ u SI-G7e)3;> جاۋاپ تىيىپجان ئېليۇپ بىلەن زۇنۇن قادىر بۈگۈنكى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتىغا ئۇل سالغان يازغۇچىلاردىن ئىبارەت . U TT 7a" @!;EW R] ~x}/>-d *p&c}2' يىللارغا جاۋاب %x Xib9J لۇتپۇللا مۇتەللىپ $%*E )~ c(:qid P[|FK(l بۇ شېئىر ھازىرقى زامان ئۇيغۇر شېئىرىيىتىنىڭ مەشھۇر ۋەكىلى ۋە ئاساسچىسى لوتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ۋەكىل خاراكتېرلىك مەشھۇر شېئىرىدۇر.بۇ شېئىر بارماق ۋەزىنلىك مۇرەببە،سىياسىي لىرىكا،رېئالىزملىق ئىجادىيەت ئۇسۇلىدا يېزىلغان. ]yzqBbV fevL u[, y(I_ 6+B^ \dIc_6/D1 %D::$,;<< ^>?E1J3u +Xb )bfN گەرچە بۇ شېئىردا يىللارغا جاۋاب يېزىۋاتقاندەك كۆرۈنسىمۇ،ئەمەلىيەتتە،شائىر ئۆزىنىڭ پولاتتەك مۇستەھكەم ئىرادىسى،ئىنقىلاپ غەلبىسىگە بولغان قەتئىي ئىشەنچىسى،جەڭگىۋارلىقى ۋە تولۇپ-تاشقان ھاياجانلىق ھېسسىياتى بىلەن،خەلقنىڭ ئەشەددىي دۈشمىنى بولغان گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرى ۋە ئىلىم-مەرىپەت، ئەركىنلىك ۋە دېمۇكراتىيىنىڭ بارلىق دۇشمەنلىرىگە كۈچلۈك غەزەپ-نەپرىتىنى ئىپادىلەپ،ئۇلارنىڭ ياۋۇز،ۋەھشىي ئەپتى-بەشرىسىنى ئېچىپ تاشلايدۇ. bp'qrcFuiL lkj^<%N"r شېئىردا ئوخشىتىش،سىمۇۋۇل،رىتورىك خىتاپ،ئىفىمىزم ۋە جانلاندۇرۇش ئۇسۇلى قوللىنىلغان. =44hI86 nG0Uv%?{pj ئوخشىتىش: «يورغا يىللار ئۆمۈرنىڭ يامان ئوغرىسى»،«يورغا يىللارنى» نى « ئوغرى» غا ئوخشاتقان.«يىللار سېخىي قۇرۇق كەلمەيدۇ،ئەكىلىپ بېرىدۇ»يىللارنى « سېخىي ئادەمگە ئوخشاتقان»،« شېئىرلىرىم يۇلتۇز بولۇپ يانار ئالدىمدا» سىمۇۋۇللۇق ئوخشىتىش. 5<%]6c x} "E? 8. `T سىمۇۋۇل: « يىللار دېڭىزى ئۇپقۇنلۇق بولساڭمۇ، ئوپقۇنلىرىڭنى يارىدۇ بىزنىڭ كاراپ» دىكى يىللار دېڭىزى» كەڭ رېئاللىققا، «كاراپ»شائىرنىڭ ئىرادىسىگە سىمۇۋۇل قىلىنغان. 6 (:^>@ c0lVt)pr/ جانلاندۇرۇش: « ۋاقىت ئالدىراڭغۇ ساقلاپ تۇرمايدۇ»،«ئوغرىلاپلا قاچىدۇ ئارقىغا باقماي»،« يىللار مەيدەڭنى تۇتۇپ قاقاقلاپ كۈلمە»... بۇ ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەرنىڭ باش تېمىنى ئېچىپ بېرىشتىكى رولى:مەۋھۇم چۈشەنچىلەرنى كونكرېت،جانلىق ۋە ئوبرازلىقلىققا ئىگە قىلىپ،«يىل» بىلەن جاسارەتلىك لىرىك قاھرىمان ئوتتۇرىسىدىكى باغلىنىشنى كونكرېتلاشتۇرۇپ، لىرىك قەھرىماننىڭ قايتماس ئىرادىسىنى تولۇق ھەم جانلىق گەۋدىلەندۈرۈپ بېرىشتە ئالاھىدە رول ئوينىغان. "82<}D^; z0@)@4z! 1. ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەرنى دەل جايىدا قوللىنىشدا ئىپادىلىنىدۇ. Ek!$Ary 8"C;I=] 8 2.قوللانغان تىل شائىرنىڭ تولۇپ-تاشقان ھېسسىياتىنى تولۇق گەۋدىلەندۈرۈپ بەرگەن. sFR'y. ~=t, g S 3.شېئىرىي تىلنى راۋان،جەلبكارلىققا ئىگە قىلىپ قوللىنىپ،شېئىرنىڭ دېكلىماتسىيە خاھىشىدىكى جانلىقلىقىنى يوقىرى كۆتۈرگەن. ]jWe']T 8T5s6EmIOW 4. رىتىم،تۇراق،قاپىيە،بولۇپمۇ قاپىيە ناھايىتى جايىدا قوللىنىلغان. w!NtN4> AT^?PD_ ئومۇمەن شېئىردا ئىشلىتىلگەن تىل لىرىك قەھرىماننىڭ روھى دۇنياسىنى تولۇق گەۋدىلەندۈرۈشتە، مەۋھۇم چۈشەنچىلەرنىڭ كونكرېتلىقىنى گەۋدىلەندۈرۈشتە مۇۋەپپەقىيەتلىك ئىشلىتىلگەن. uJ S+;H YoD1\ a| چېنىقىش ?YY'-\h? زۇنۇن قادىرى Rv=(D^F, بۇ ھېكايە ئۇيغۇر ھازىرقى زامان پرۇزىسىغا ئاساس سالغۇچى مەشھۇر ۋەكىلى زۇنۇن قادىر(1911_1989)نىڭ سوتسىيالىستىك رېئالىزملىق خۇسۇسىيىتىگە ئىگە ھېكايىسى. زۇنۇن قادىر ئەدەبىياتىمىزغا رېئالىزملىق پرۇزىنى ئېلىپ كىرگەن ۋە ئۇيغۇر درامىچىلىق تارىخىدا بىرىنچى بولۇپ رېئال ئىجتىمائى مەسلىلەرنى يۇرۇتۇشنى باشلاپ بەرگەن تالانتلىق يازغۇچى ھەم دراماتورگ M%f96XUM {z? e < ۋەتەن ھەققىدە غەزەل Xj.Tg1^K" تېيىپچان ئېلىيۇف Oy$ *ZG ) بۇ شېئىر زامانىمىز ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ داڭلىق ۋەكىلى بولغان تېيىپجان ئېلىيوف(1930_1989)نىڭ غەزەل شەكلىدىكى شېئىرىدۇر. خارەكتېرى: قەسىدە، ئىجادىيەتئۇسۇلى: سوتسىيالىستىك رېئالىزملىق. yG?,8!/] ^B2>lx \n 1.شېئىردا قانداق مەركىزىي ئىدىيە ئىپادىلەنگەن؟ \R45#. P6X '7Dg+a^x 7 ۋەتەننى قىزغىن سۆيۈش، ۋەتەننى مەدھىيلەش، ۋەتەن ئۈچۈن بارلىقىنى بېغىشلاش شېئىرنىڭ مەركىزىي ئىدىيىسى. q#Az\B: {:c*- +? 2.بۇ شېئر قانداق ۋەزىندە يىزىلغان؟ قانداق ئستىلىستىكىلىق ۋاستىلەر قوللىنىلغان؟ بۇ ۋاسىتىلەرشېئرنىڭ بەدئىيلىكىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتە ۋە ئىدىيە مەزمۇنىنى ئىپادىلەشتە قانداق رولغا ئىگە؟ ?:OL8&0 T1 ?fC) بۇ شېئىر ئارزۇ ۋەزنىنىڭ رەمەل بەھرىدە يىزىلغان. (پائىلاتۇن ۋەزنىنىڭ ئۈچ قېتىم تەكرارلىنىشى ۋە پائىلۇن ۋەزنىنىڭ قۇشۇلىشى بىلەن يېزىلغان. EY; C5P4 @#Jc!p7 ) شېئىردا ئوخشىتىش، مۇبالىغە، سىمۋول، سېلىشتۇرۇش،قاتارلىق ئستىلىستىكىلىق ۋاستىلەرۋە ماقال-تەمسىللەردىن پايدىلانغان.بۇ ۋاستىلەرشائىرنىڭ ئىدىيىۋى ھېسىياتىنى تەسىرلىك، تولۇق، جانلىق، ئوبرازلىق ئىپادىلەپ، بەدىئىي ئۈنۈمىنىيۇقىرى كۆتۈرگەن. شائىرنىڭ ۋەتەنگە بولغان مۇھەببىتىدىن ئىبارەت مەركىزىي ئىدىيىنى تەسىرلىك ئىپادىلەپ كىتابخانىڭ ۋۇخۇدىنى لەرزىگە سېلىپ ۋەتەنپپەرۋەرلىك روھىنى ئۇرغۇتۇشتا رولى چوڭ. 1pogk0h.: &'9 Jy'(X 3.«ئۆزگە يۇرتتا شاھى تون ئىچرە قورۇنغان تەنلىرىم، ئۆز ئېلىمدە تايرىغاي كىيسەم كۇلاھۇ جەندىمەن» دېگەن مىسرالاردا قايسى ماقال-تەمسىل قوللىنىلغان؟ L=ZKY |,L_d2lb «كىشىنىڭ يۇرتىدا سۇلتان بولغىچە، ئۆز يۇرتۇڭدا ئۇلتاڭ بول» دېگەن ماقال ئۆزلەشتۈرۈلگەن. ^y g`U( poj@ G{ ئىزدىنىش jdiFb~5R زوردۇن سابىر o %X@Bz بۇ تېكست زامانىمىز ئۇيغۇر پرۇزا ساھەسىدە ئالدىنقى قاتاردا تۇرۇپ كەلگەن تالانتلىق يازغۇچى زوردۇن سابىر(1937_1998) نىڭ «ئىزدىنىش» ناملىق رومانىدىن ئېلىنغان پارچە. 4tU3+e5h VqV6)6 بۇ تېكىستتە قانداق ئىدىيىۋى مەزمۇن ئىپادىلەنگەن؟ @1ZLr باش پېرسۇناژ ئەلانىڭ ئۆزىنى ئىلىم-پەنگە بېغىشلىغان بىر جانلىق كۆرۈنۈشنى ئەكس ئەتتۈرۈپ،ئۆگىنىش نەتىجىسىنى گەۋدىلەندۈرۈپ، پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن ئىلىم-پەنگە بېرىلىش،يۈكسىلىش يۇلىدا قەيسەرلىك بىلەن ئالغا ئىنتىلىش روھىنى مەدھىيلىگەن. 91|=D \8aE m, ',luQ نېمە ئۈچۈن مۇھىت تەسۋىرى بىلەن ئوي-پىكىر ئىزھارلىرى بىرلەشتۈرۈپ قوللىنىلغان؟ بۇنىڭ قانداق رولى بار؟ s,> 1n0a ;hU56lfZ)X ئېنىقكى ئادەم جەمىيەت ۋە تەبىئەت ئىچىدە ياشايدۇ.بۇ ئىككى تەرەپ بىر-بىرىنى تولۇقلايدۇ.ئەدەبىي ئەسەرلەر بولسا پېرسۇناژنى بەلگىلىك مۇھىت ئىچىگە قويۇپ روھىي دۇنياسىنى ئېچىپ بېرىدۇ.تېكىستتە مۇھىت تەسۋىرى بىلەن ئەلانىڭ ئوي-خىياللىرىنىڭ بىرلەشتۈرۈلۈپ ئىپادىلىنىشى.ئۇنىڭ روھىي دۈنياسىنى تېخىمۇ كونكرېت، تېخىمۇ جانلىق ئېچىپ بېرىش ئۈچۈندۇر.يەنى ئەلانىڭ قايناق ھاياجان ئىچىدىكى ئىگىلمەس ئىزدىنىش روھى دۈنياسى بۇ تەرەپنىڭ بېرىكىشى ئارقىسىدا تېخىمۇ جانلىق ۋە تەسىرلىك ئىپادىلەنگەن. ,y@` = `P}T{!P+6 ئەلانىڭ ئىزدىنىش روھىدىن قانداق تەسىرلەندىڭىز؟ lSU&Yq x ئېينىشتېيىن:« ئادەمنىڭ قىممىتى تەبىئەت ۋە جەمىيەت توغرىسىدا ئۆزلۈكسىز ئىزدىنىپ تۇرۇشتا ئىپادىلىنىدۇ» دېگەن.شوپىنخاۋر:«دۈنيا ئىرادىنىڭ مەھسۇلى» دېگەن.دېمەك ئادەم يۈكسەك ئىرادە بىلەن ئىزدەنگەندىلا ئۆز قىممىتىنى يارىتالايدۇ.ئەلا مانا مۇشۇنداق ئىزدىنىش روھىغا ئىگە.ئۇنىڭ بۇخىل روھى بىزنىڭ ۋۇجۇدىمىزنى لەرزىگە سېلىپ بىزنى ئۆگىنىشكە يېتەكلەيدۇ. o ms tJ9 KIO{6 شۈي شۇجى ئوبرازى نېمىنى گەۋدىلەندۈرىدۇ؟ qg?O+-+ R4=n">>Q شۈي شۇجى پارتىيىنىڭ ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ، جۈملىدىن ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىي-مائارىپىنىڭ تەرەققىياتىغا كۆڭۈل بۆلگەنلىكىنى گەۋدىلەندۈرۈپ بېرىدۇ. DPR=Xls KA1Z{7UK% .hW_P62\# zMasA قۇمۇل ھەققىدە ئىككى غەزەل Z'iXuI49 ئابدۇكېرىم خۇجا FaO1?. qD:3;85 sp*_;h3' بۇ شېئىر يېڭى دەۋر ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ كۆزگە كۆرۈنگەن ۋەكىللىرىدىن بىرى ئابدۇكېرىم خۇجا (1928_1989) نىڭ شېئىرىدۇر. R /J @XP o#Q0J17i? شېئىردا قانداق ئىدىيىۋى مەزمۇن ئىپادىلەنگەن؟ >-fOkOWXy بۇ شېئىردا شائىر يۇرتىدا بولغان ئۆزگىرىش ۋە تەرەققىياتلاردىن خۈشال بولۇپ،سۈيۈنگەن ھېسىياتىنى ئىپادىلىگەن.بولۇپمۇ زور ئۆزگىرىش ياسىغان قومۇل دىيارىغا، مۇشۇ ئۆشگىرىشلەرنى كەلتۈرۈپ بەرگەن پارتىيىگە بولغان چەكسىز مۇھەببىتىنى ئىپادىلىگەن. S(xlN 7= `?)ivy>\: شېئىرنىڭ قايسى جايلىرىدا خەلقنىڭ تەبىئەت ئۈستىدىن غالىپ كېلىپ ئۆزگەرتكەن قەيسەر روھى ئىپادىلەنگەن؟ Ng=XH"ce~ Kp[ F@A# شېئىرنىڭ 1-،10-،11-،12- كوپلىتلىرىدا خەلقنىڭ تەبىئەت ئۈستىدىن غالىپ كېلىپ ئۆزگەرتكەن قەيسەر روھى ئىپادىلەنگەن. O!#yP Sq ? NUH;\*]8s شېئىردا ئوخشىتىش،سىمۇۋۇل،مۇبالىغە قاتارلىق ئىستىلىستىكىلىق ۋاستىلەر قوللىنلغان،شېئىردىن مىسال كەلتۈرۈپ ئۇنىڭ رولىنى چۈشەندۈرۈڭلار. >D20f p^1s9CM% O/EI8Qvm V B x,q3. ئوخشىتىش _ «تەلپۈنۈپ كەلدىم يىراقتىن گاڭ تۇياق دۇلدۇل بىلەن» دا پويىز دۇلدۇلغا ئوخشىتىلغان؛ سىمۇۋۇل _ « جان ئانا،سالام دېدىم مەن مىسلى چوغ كۆڭۈل بىلەن»؛ مۇبالىغە _ « كۈزدە جەزمەن تاغ بولۇپ، بەس-بەس بىلەن خامان كېلۇر». D*!p8J8Ku u x-pu G رولى: بۇلار شائىرنىڭ كۈچلۈك مۇھەببىتىنى ئوبرازلىق،جانلىق،تەسىرلىك ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرىدۇ. d8l T+MS= Ww8<f$
tawpek:يېقىنقى زامان ئۇيغۇر ئەدەبىياتى قالاقلىققا،نادانلىققا ، زۇلۇمغا ،جاھالەتكە ، زورلۇق-زۇمبۇلۇققا، تەڭسىزلىككە قارشى& .. (2011-01-30 14:01)
