| نۇرلالە |
2014-05-16 18:30 |
« ساداقەت » ھېكايىسىنىڭ بەدىئىي ئۈنۈمى توغرىسىدا
« ساداقەت » ھېكايىسىنىڭ بەدىئىي ئۈنۈمى توغرىسىدا 7,.3'cCL^
bXx 2]E227
قىسقىچە مەزمۇنى: مەزكۇر ماقالىدە ئاتاقلىق يازغۇچى زۇردۇن سابىرنىڭ « ساداقەت » ھىكايىسىنىڭ بەدىئىي ئۈنۈمى – تىلى، قۇرۇلمىسى، پىرسۇناژلار خارەكتىرى ۋە ھازىرقى جەمىئىيىتىمىزدىكى ئىجابىي رولى توغرىسىدا نوقتىلىق مۇلاھىزە ئېلىپ بېرىلىدۇ. bg =<) s
ئاچقۇچلۇق سۆزلەر: ساداقەت، بەدىئىي ئۈنۈم، ئىجابىي رول. LE'8R~4.<
« ساداقەت » ئاتاقلىق يازغۇچى زۇردۇن سابىرنىڭ ۋەكىل خارەكتىرلىك ھېكايىلىرىنىڭ بىرى بۇلۇپ، ھېكايىدە يېزا تۇرمۇشى ئاساس، شەھەر تۇرمۇشى قۇشۇمچە قىلىپ تەسۋىرلەنگەن. مىرا بوۋاينىڭ ھالال جۈپتىگە بىر ئۆمۈر سادىق بولىشى، ھۆرلىقانىڭ سۆيگەن يارىنى « ئۆلۈپ كەتتى » دەپ خەۋەر كەلگۈچە چىن ئەقىدە بىلەن ساقلىشى، يارىنىڭ بولسا كۆڭۈل، پۇل، مەنسەپنىڭ كەينىگە كىرىپ ئاخىرى مۇھاببەتتىنمۇ، ئىللىق ئائىلىدىنمۇ مەھرۇم قالغانلىقى ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن. ]ZbZ ]
ھېكايە تۆۋەندىكىدەك بەدىئىي ئۆنۈمگە ئىگە قىلىنغان: ++d%D9*V<
1. پېرسۇناژلار خاراكتىرىنى يارىتىش جەھەتتە: cl'#nLPz;
يازغۇچى پېرسۇناژلارنى سوبيىكتىپ پەرىزىگە بېقىندۇرىۋالماستىن بەلكى ئۇلارنى چۈشىنىپ، ئۇلارنىڭ مەيدانىدا تۇرۇپ، پېرسۇناژلارغا مايىل بۇلۇپ، پېرسۇناژلارنى جانلىق گەۋدىلەندۈرۈپ بەرگەن. پېرسۇناژلارنىڭ پىسخىك دۇنياسىغا ئىچكىرلەپ كىرىپ، ئۇلارنىڭ روھىي دۇنياسىنى يۇرۇتقان. ri]"a?Rm
ئاپتۇر ھېكايىدە مىرا بوۋاي بىلەن يارىنى ھەر قايسى جەھەتلەردىن سېلىشتۇرۇش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ گەپ-سۆزى، ئىش-ھەرىكىتى، پىسخىكىسى، تۇرمۇش ئادىتى، ياشاش مۇھىتى قاتارلىق ئىنچىكە دېتاللارغىچە جانلىق تەسۋىرلەپ بەرگەن. Z
ZMz0^V
2. باش تېمىنى ئىپادىلەش جەھەتتە : m?@0Pf}xa
يازغۇچى ئوقۇرمەنلەرنىڭ تەپەككۈرىنى قوزغىتىشنى مەقسەت قىلىپ ۋەقەدىن كۆرە ئىدىيىنى ئاساسلىق مەقسەت قىلىشقا ئالاھىدە كۈچىگەن. شۇڭا بۇ ئەسەر ئوقۇرمەنلەرگە پەلسەپىۋىي مەنە ئاتا قىلىپ چوڭقۇر ئويلاندۇرىدۇ ھەمدە ھېكايىدىن ھالقىتىپ تېخىمۇ چوڭقۇر مەنە دېڭىزىغا شۇڭغۇتىدۇ. ھېكايىدە ئاپتۇر مىللىي ئەنئەنىمىزنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى بولغان مېھىر – مۇھەببەت، ۋاپا – ساداقەت، كۆيۈمچانلىقنى ئولۇغلاش بىلەن بىرگە ۋاپاسىزلىق، ئاتا-ئانىغا كۆيۈنمەسلىك، ھوقوق- ئابرۇينى دەپ ئادىمىيلىكنى دەپسەندە قىلىشتەك ئىدىيىۋىي چوڭقۇرلۇق ئۈستىدە ئىزدىنىپ، ئىدىيە قاتلىمىنىڭ تىرەنلىكى ۋە يۈكسەكلىكىنى نامايەن قىلغان. Y\e8oIYu7
3. ھېسسىياتنى ئىپادىلەش جەھەتتە: @ uF$m/g
ھېسسىيات-پروزا ئەسەرلىرىدىكى مۇھىم ئۆلچەمنىڭ بىرى. KiaQ^[/ q
مەزكۇر ھېكايىدە سوژىت قۇرۇلمىسىدىن تاكى پېرسۇناژلارنىڭ تەقدىر-قىسمىتىگىچە، پېرسۇناژلارنىڭ كەچۈرمىشلىرىدىن تاكى مۇھىت تۈزۈلىشىگىچە ھەممىسى ھېسسىياتنى چۆرىدەپ راۋاجلاندۇرۇلغان. #c F ?a5
مۇۋاپىق سىڭدۈرۈلگەن ھېسسىيات ئەسەرنى ئىنسانىي مۇھاببەتكە تويۇندۇرىدۇ. $ lC*q
ھېكايىدىكى تىراگىدىيەلىك تۈس يەنى يارىنىڭ ئۆمۈرلۈك بەخىتسىز قىسمىتى دەسلەپتە ئوقۇرمەنلەردە نەپرەت تۇيغۇسى ئويغاتسا، ھېكايىنىڭ ئاخىرىدا ھېسداشلىق تۇيغۇسى ئويغىتىدۇ. &l <~Xd#
4. ئىپادىلەش ئۈنۈمى جەھەتتە: .Jvy0B} B
ھېكايىدە ئاپتۇر بايانغا ئېسىلىۋالماستىن بەلكى تەسۋىر ئارقىلىق پېرسۇناژلار خارەكتىرىنى خاسلىققا ئىگە قىلغان. ئەنئەنىۋىي يېزىش ئۇسۇلىنى بۇزۇپ تاشلاپ، پېرۇناژلارنى تىپىك مۇھىت ئىچىگە قويۇپ يېڭىچە ئۇسلۇپ ياراتقان. 50?5xSEM0_
ھېكايىدىكى قارا ياغاچ تەسۋىرى ھېكايىنىڭ بارلىق قاتلاملىرىغا سىڭدۈرۈلۈپ، مەڭگۈ داۋاملىشىۋاتقان ھاياتلىققا، ھاياتلىق قانۇنىيىتىگە شۇنداقلا مىللىي كىملىك، مىللىي روھ، مىللىي خاسلىق، مىللىي ئەنئەنىگە سىمۋول قىلىنغان. $yi[wwf 4
قارا ياغاچنىڭ ئەسەرنىڭ ئەڭ ئاخىرىدىكى يارىغا قىلغان :«- توپا دۇنيادا ئەڭ خورلىنىدىغان نەرسە، لېكىن پاكىز نەرسە ئاشۇ توپا. ساپ ھەم سادىق نەرسە ئىزدەپ كەلگەن بولساڭ توپىنى سۆي، داڭگالنى قۇچاقلا. تۇغۇلغىنىڭدا سېنى پاكىز بولسۇن دەپ سېنىڭ بەدىنىڭنى توپىلىغان، شۇڭا سەن شۇ چاغدا پاك ئىدىڭ، لېكىن سەن ئەتىر سوپۇن، يۇز مېيىغا ئوخشاشلارنى بەدىنىڭگە تولا سۈرتۈپ ساختىلىشىپ قالدىڭ. شۇڭا توپىدا يات، توپا ئارلاشقان لاي سونى ئىچ، توپا كېگىزلەردە يات، شۇ چاغدا پاكىز ھەم ساپ بولىسەن.» دېگەن سۆزلىرى ئەنئەنىدىن ياتلىشىشتەك ئىدىيىۋىي روھىي ھالىتىمىزنى بەدىئىي تۈستە ئەكىس ئەتتۈرۈپ، ئوبيىكتىپ تەسۋىر، يۇشۇرۇن ئوخشىتىش، سىمۇۋوللۇق ئىشارە ئارقىلىق ئەسەردىكى باش تېمىنى روھىي يۈكسەكلىككە ئىگە قىلغان. #6'+e35^ 8
5. تىل ئىپادىلەش جەھەتتە: p?#%G`dm
ئەسەرنىڭ تىلى تاۋلانغان، يېقىشلىق بۇلۇپ، پېرسۇناژلارنىڭ خاسلىقىنى ئېچىپ بېرىشتە مۇھىم رولغا ئىگە قىلىنغان. ھېكايە تىلى ئىككى لېنىيەلىك ۋەقەلىك ئارقىلىق مىرا بوۋاي بىلەن يارىدىن ئىبارەت ئىككى پېرسۇناژنىڭ ئەڭ تەسىرلىك گەپ – سۆزلىرى، مونولوگلىرى ئارقىلى ئۇلانىڭ خارەكتىرىدىكى يارقىنلىق گەۋدىلەندۈرۈلگەن. ھېكايىدە يەنە خەلقنىڭ مەدەنىيەت خەزىنىسىدىكى بىباھا گۆھەر بولغان ماقال- تەمسىللەر، يەرلىك شېۋىلەر مۇۋاپىق قوللىنىلىپ، پېرسۇناژلارنىڭ قەلبىدىكى ھېس-تۇيغۇ، ئارزۇ-ئارمانلىرىنى ھەم ئىچكى دۇنياسىنى ئىپادىلەشتە بەلگىلىك ئۈنۈم ھاسىل قىلغان. N+V_[qr#
ئاپتۇر « سۆز-يۈرەكنىڭ ساداسى» دېگەندەك پېرسۇناژلاردا يالغۇز خارەكتىرلا بولماستىن بەلكى خارەكتىرنىڭ يېتىلىش جەريانىمۇ بۇلىدۇ، دېگەن خاھىشنى چىقىش قىلىپ، ئوقۇرمەنلەرنى ھاياتلىقنىڭ ھەر قايسى باسقۇچلىرىدىكى خۇشاللىق ۋە ئازابقا توغرا مۇئامىلە قىلىدىغان، ئىنسانىيلىق قەدىر-قىممىتى بىلەن ياشايدىغان، ھاياتنىڭ گۈزەللىكىنى سۆيىدىغان، ۋاپا-ساداقەتنى ئۇلۇغلايدىغان ئىنسانىيلىق قەدىر-قىممىتى بىلەن ياشاشقا چاقىرغان. Li{R?Osx
قىسقىسى، «ساداقەت» ھېكايىسى گۈزەللىككە ئوقۇلغان مەدھىيە ناخشىسىدۇر. XVRtfo
پۇل، ھوقوق، ھۆكۈمران ئورۇنغا يۈزلىنىۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە مەزكۇر ھېكاينىڭ ئىجابىي رولى ياشلارنى كۆيۈمچانلىققا، ۋاپا-ساداقەتكە، ئاتا-ئانىغا ۋاپادار بۇلۇشتەك گۇمانتار روھتا تەربىيلەشتە قارشى تۇرغىلى بولمايدىغان جەلىپكىرانە پارلاق مەنزىلگە يىتەكلەشتە ماياكلىق رولىنى ئوينايدۇ. -|/kg7IO\
پايدىلانغان ماتىرياللار: 1) ئادەتتىكى تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ دەرىس ئۆلچىمى تەجىربە دەرىسلىكى. تىل-ئەدەبىيات تاللىما 'C" ) X
«شىنجاڭ مائارىپ نەشىرىياتى» 2008-يىل 6-ئاي 1-نەشىرى )h&*b9[B=
2. ئادەتتىكى تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپ دەرس ئۆلچىمى تەجىرىبە دەرىسلىكى ئۈچۈن ئۆگىنىش يىتەكچىسى (تىل-ئەدەبىيات) |#rP~Nj
)
/EX ub U73
ئۆز ئىقادىيتىم |
|
