كامالىدىن |
2014-04-20 18:49 |
مىقدارھەققىدە
5- ھەپتە 2014 -يىلى 3 -ئاينىڭ 16- كۈنى تولۇق 1-يىللىق سىنىپلارغا 1سائەت ئۆتۈلىدۇ. NAhV8 يېڭى دەرىس: مىقدار ھەققىدە ئومۇمىي چۈشەنچە :N^1T6v دەرستىن ئاۋۋالقى سىناق : 1. ئۇيغۇر تىلىدىكى مۇستەقىل سۆز تۈركۈملىرى (ئىسىم)،(سۈپەت)،(سان)، (مىقدار)،(ئالماش)،(پېئىل)،(رەۋىش)،(تەقلىد سۆز)دىن ئىبارەت . (?xGlV`n 2.ئىسىم دېگەن نېمە؟ nul? 5{z@ 3.ياردەمچى سۆز تۈركۈملىرى قايسىلار ؟ مىسال كەلتۈرۈپ بېقىڭ. 2.} ئۇقۇتۇش ۋاستىلىرى ۋەئوقۇتۇش شەكلى: RGhl`; ئوقۇتۇش نىشانى:
>j
oGGT مۇھىم نۇقتا: مىقدارنىڭ مەنىسى، تۈرلىرى ھەم تۈرلىرىنىڭ بىر بىرى بىلەن بولغان پەرقىنى بىلىۋېلىش. |K'{R'A قىيىن نۇقتا: مىقدارنىڭ گرامماتىكىلىق خۇسۇسىيەتلىرىنى بىلىۋېلىش. M
! gX4 ھەل قىلىش ئۇسۇلى:مىسال ئېلىشقا يىتەكلەش،مەشىقلەندۈرۈش ئارقىلىق ھەل قىلىنىدۇ. r\vB-nJ ئىقتىدار نىشانى:ئەمەلىي مىساللاردىن مىقدارلارنىڭ تۈرلىرىنى بىر-بىرىدىن پەرقلەندۈرەلەيدىغان بولۇش. n=r}jRH1 ھېسسىيات پوزىتسىيە قىممەت قارىشى:تىلدىن توغرا،ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ،تىل بايلىقىنى ئاشۇرۇش تەربىيىسى بىرىلىدۇ. i2.y)K) ئۇقۇتۇش ئۇسۇلى ۋە ئۆگىنىش شەكلى: *]z.BZI: بۇ نەزەرىيىلەرنى ئوقۇغۇچىلار ئالدىن ئۆگىنىپ كېلىدۇ. ئوقۇغۇچىلارنىڭ تولۇقسىز ئوتتۇرىدا ئۆگەنگەن بىلىملىرىنى مۇستەھكەملەش ئاساسىدا ئوقۇغۇچىلارغا ئومۇملاشتۇرۇپ چۈشەنچە بېرىلىدۇ،ئوقۇغۇچىلاردىن سوراش ئاساس قىلىنىدۇ. '15j$q مۇستەقىل ئۆگىنىش،ھەمكارلىشىپ ئۆگىنىش. a%tm[Re ئوقۇتۇش جەريان لايىھىسى: WRh&4[G' يېڭى دەرسكە باشلاپ كىرىش : 9Q]v#&1 ئۇسسۇل:سۇئال – جاۋاپ مۇلاھىزە %%c0UaV ئوقۇتقۇچى: بىز سېتىۋالغان نەرسىلىرىمىزنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىكىنى نېمە بىلەن ھېسابلايمىز؟ بۇ ئۇيغۇر تىلىدا نېمە ئارقىلىق ئىپادىلىنىدۇ؟ I.R3?+tZ
(جاۋاب بېرىشكە يىتەكلەش ئاساسىدا دەرسكە باشلاپ كىرىلىدۇ.) qS&PMQ"
$ ئوقۇتقۇچى:بۇ ئۇيغۇرتىلىدا مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ.بىز تولۇقسىزدا ئۆگىنىپ ئۆتكەن بىلىملىرىمىز ئاساسىدا مىقدار توغرىسىدىكى چۈشەنچىمىزنى يەنىمۇ چوڭقۇرلايلى: tt[P{mMQ ئالدى بىلەن تەركىبىدە مىقدار بولغان سۆز بىرىكمىسى تۈزۈپ باقايلى. B_hob (ئوقۇغۇچىلار سۆز بىرىكمىسى تۈزۈشكە يىتەكلىنىدۇ) |rdG+> ئوقۇتقۇچى:بۇنىڭغا ئاساسەن مىقدارنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى قېنى كىم يەكۈنلەپ بېرەلەيدۇ؟ G&D N'bp ئوقۇغۇچى: شەيئىلەرنىڭ ۋە ھەرىكەتنىڭ ھېسابلاش بىرلىكىنى بىلدۈرىدىغان سۆز تۈركۈمى مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ. ||`w MWq ئوقۇتقۇچى:ئەمدى مىقدارلارنىڭ تۈرلىرىنى ئىگەللەيلى: ^eM=h
ئۇيغۇر تىلىدىكى مىقدارلار كېلىش مەنبەسى ۋە قوللىنىش دائىرىسىگە ئاساسەن قانداق تۈرلەرگە بۆلۈنىدۇ؟ ZhxMA*fL ئوقۇغۇچى: خاس مىقدار ۋە كۆچمە مىقدار kjNA~{ ئىزچىل ھالدا مىقدار رولىدىلا كېلىدىغان سۆزلەر خاس مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ.مەسىلەن: توننا،مېتىر،دانە،نەپەر... QIi*'21a+ ئۆزىنىڭ ئەسلىي خۇسۇسىيىتىنى يوقىتىپ ،مىقدار ۋەزىپىسىدە كەلگەن سۆزلەر كۆچمە مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ. rO]C`bg كۆچمە مىقدارلار ئۆزلىرىنىڭ ئەسلىدىكى سۆز تۈركۈمىگە خاس بولغان خۇسۇسىيىتىنى يوقىتىدۇ،مىقدارلارغا خاس گرامماتىكىلىق خۇسۇسىيەتلەرگە ئىگە بولىدۇ.مەسىلەن: بىر تاغار بۇغداي ،بىر ساندۇق كىتاب،بىر ھارۋا ئوتۇن... &tWWb` ئوقۇتقۇچى: ئۇيغۇر تىلىدىكى مىقدارلار يەنە مەنىسى ۋە باشقا سۆزلەر بىلەن بىرىكىش ئىقتىدارىغا قاراپ قايسى ئىككى تۈرگە بۆلۈنىدۇ؟ iM8hGQ` ئوقۇغۇچى:شەيئى مىقدارلىرى ۋە ھەرىكەت مىقدارلىرى q{U -kuui ئىسىملار بىلەن بىرىكىپ ،شەيئىلەرنىڭ ھېسابلاش بىرلىكىنى بىلدۈرىدىغان مىقدارلار شەيئى مىقدارلىرى دەپ ئاتىلىدۇ. I,YGm
مەسىلەن: بىر تۈپ ئالما، بىر چېلەك سۇ،بىر مېتىر رەخت.... Y\+^\`Tqu پېئىللار بىلەن بىرىكىپ ھەرىكەتنىڭ ھېسابلاش بىرلىكىنى بىلدۈرىدىغان مىقدارلار ھەرىكەت مىقدارلىرى دەپ ئاتىلىدۇ. مەسىلەن: ئۈچ قېتىم بارماق،ئىككى نۆۋەت بارماق _KZ(Yq>SdY (بۇ تۈرلەرگە گورۇپپىلارغا بۆلىنىپ مىسال ئېلىشقا يىتەكلەش ئارقىلىق بۇ ھەقتىكى چۈشەنچىسى يەنىمۇ چوڭقۇرلاشتۇرلىدۇ ۋە تىل قابىلىيىتىنى ئاشۇرۇش تەربىيىسى بېرىلىدۇ) +B8Ut{l ئوقۇتقۇچى: مىقدارلارنىڭ گرامماتىكىلىق خۇسۇسىيەتلىرىنى چۈشىنىپ ئۆتەيلى:(ئەمىلىي مىساللارغا بىرلەشتۈرۈپ چۈشەندۈرۈش ،مىسال ئالغۇزۇش،پەرقلەندۈرگۈزۈش ئاساسىدا بۇ ھەقتىكى مەزمۇنلار ئىگەللەتكۈزۈلىدۇ.) 7PQedZ<\ 1› مىقدارلار ئاساسەن سان مىقدار بىرىكمىسى شەكلىدە قوللىنىلىدۇ.ئۈچ نەپەر ئوقۇغۇچى، بىر يۇتۇم سۇ، ئىككى توننا كۆمۈر... kk~{2 2›سان مىقدارلار بىرىكمىلىرى جۈملىدە ئىسىملارنىڭ ئالدىدا كەلسە ،ئېنىقلىغۇچى ۋەزىپىسىدە كېلىدۇ،پېئىللارنىڭ ئالدىدا كەلسە ،ھالەت ۋەزىپىسىدا كېلىدۇ؛ ئىسىمغا خاس بولغان قوشۇمچىلار بىلەن تۈرلىنىپ، جۈملىدە ئىگە ،خەۋەر، تولدۇرغۇچى بولۇپ كېلىدۇ. 3M@>kIT8 مەسىلەن: دادام بازاردىن ئۈچ پارچە كىتاب سېتىۋاپتۇ.(ئېنىقلىغۇچى) M2s نۇربىيە مەملىكەتلىك مۇسابىقىگە بەش قېتىم قاتناشتى.(ھالەت) %1=W#jz كۆمۈرنىڭ بىر توننىسى قانچە پول؟(ئىگە)
:lE7v~!Z ماقالىلەرنىڭ ئىككى پارچىسىنى قايتا كۆچۈرۈڭ.(تولدۇرغۇچى) IcQ?^9%{ ئۈرۈمچى بىلەن قەشقەرنىڭ ئارىلىقى 1460 كىلومېتىر.(خەۋەر) {xH
\!!"T 3› مىقدارلار ياسىغۇچى قوشۇمچىلارغا ئىگە.مەسىلەن:يۇت+ۇم=يۇتۇم ،تىل+ىم=تىلىم،باغلا+م=باغلام.. x]4Kkpqm 4›بەزى سان –مىقدار بىرىكمىلىرىگە (-چە،-دەك،-تەك)قاتارلىق قوشۇمچىلار ۋە (يېقىن ،ئارتۇق،ئەتراپىدا) دېگەن سۆزلەرنىڭ قوشۇلۇشى بىلەن مۆلچە ئىپادىلىنىدۇ.مەسىلەن:يېرىم جىڭچە ياغ،15پارچىدەك كىتاب.. ukAKFc^)k 5›بىر قىسىم مىقدارلار‹‹-لاپ،-لەپ›› قوشۇمچىسىنىڭ قوشۇلۇشى بىلەن رەۋىشكە ئايلىنىدۇ.مەسىلەن:كېسەل جىڭلاپ كىرىپ سەرلەپ چىقىدۇ. xvm5 6›سان –مىقدار بىرىكمىلىرى ياردەمچى پېئىللار بىلەن بىرىكىپ كېلىدۇ. mY-hN| مەسىلەن: بۇ ماشىنىدىكى كۆمۈر 20توننا ئىكەن. ئۇنىڭ يازغان ئەسىرى 20پارچىغا يېتىپتۇ.بۇ قىز 18ياشتا ئىكەن. `E`HVZ} مۇستەھكەملەش باسقۇچى : = !2
NU 1.بوش ئۇرۇننى تولدۇرۇڭ. _eQ-`? 1) (شەيئىلەرنىڭ ) ۋە (ھەرىكەتنىڭ) ھېسابلاش بىرلىكىنى بىلدۈرىدىغان سۆز تۈركۈمى مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ. h #.N3o 2) ئۇيغۇر تىلىدىكى مىقدارلار كېلىش مەنبەسى ۋە قوللىنىش دائىرىسىگە ئاساسەن (خاس مىقدار) ۋە (كۆچمە مىقدار)دەپ ئىككى تۈرگە بۆلۈنىدۇ. WlwY <) 3) ئۇيغۇر تىلىدىكى مىقدارلار يەنە ( مەنىسى) ۋە باشقا سۆزلەر بىلەن بىرىكىش ئىقتىدارىغا قاراپ (شەيئىي مىقدارلىرى) ۋە ھەرىكەت مىقدارلىرى دېگەن ئىككى تۈرگە بۆلۈنىدۇ. smy}3k 4› سان مىقدارلار بىرىكمىلىرى جۈملىدە ئىسىملارنىڭ ئالدىدا كەلسە (ئېنىقلىغۇچى) ۋەزىپىسىدە كېلىدۇ،پېئىللارنىڭ ئالدىدا كەلسە (ھالەت) ۋەزىپىسىدا كېلىدۇ. !DXNo(:r ئەدەبىيات كىتابنىڭ 110-بېتىدىكى 2- كۆنۈكمە ئىشلىنىدۇ. -K%5(Eg تاپشۇرۇق: ^Z,q$Gp~P 1.ئەدەبىيات كىتابنىڭ 110-بېتىدىكى 1-كۆنۈكمىنى تاپشۇرۇق دەپتەرگە ئىشلەپ كېلىش. DVp5hR_$ 2.ئالماشقا ئائىت نەزەرىيىلەرنى ئالدىن ئوقۇپ، ئالماشنىڭ تۈرلىرىنى ئەستە ساقلاپ كېلىش. a:Q[gF8>
P,xwSvO#M |Ul,6K@f"5 دوسكا لاھىيىسى v! hY مىقدار l|`^*%W@u6 شەيئىلەرنىڭ ۋە ھەرىكەتنىڭ ھېسابلاش بىرلىكىنى بىلدۈرىدىغان سۆز تۈركۈمى مىقدار دەپ ئاتىلىدۇ. Y%`SHe7M LDj<?' q0xjA Wr~yK? : ] ,J=P,]( OYL]j{ G-um`
/ <% 1› مىقدارلار ئاساسەن سان مىقدار بىرىكمىسى شەكلىدە قوللىنىلىدۇ. iAn'aW\TF ئۈچ نەپەر ئوقۇغۇچى، بىر يۇتۇم سۇ، ئىككى توننا كۆمۈر... t;qP']2
2›سان مىقدارلار بىرىكمىلىرى جۈملىدە ئىسىملارنىڭ ئالدىدا كەلسە ،ئېنىقلىغۇچى ۋەزىپىسىدە كېلىدۇ،پېئىللارنىڭ ئالدىدا كەلسە ،ھالەت ۋەزىپىسىدا كېلىدۇ؛ ئىسىمغا خاس بولغان قوشۇمچىلار بىلەن تۈرلىنىپ، جۈملىدە ئىگە ،خەۋەر، تولدۇرغۇچى بولۇپ كېلىدۇ. @'FE2^~Jj دەرستىن كېيىنكى خولاسە: [j,txe?n jQs>`P-CM Zl/< | |