مەشرەپ ............................ ئابدۇكېرىم راھمان
ئەدەبىيات بىلىم نوقتىللىرى(32) Vyt~OT I\
7. مەشرەپ ............................ ئابدۇكېرىم راھمان BheEI;}
csdOIF
‹ مەشرەپ›ناملىق ئەسەرنىڭ ئاپتورى ئابدۇكىرىم راخمان . ژانىرى چۈشەندۈرۈش ماقالىسى .ئەسەردە يەرلىك مەشرەپلەر ئىچىدە بىر قەدەر گەۋدىلىك بولغان ئىلى ئۇيغۇرلىرىنىڭ ئوتتۇزئوغۇل مەشرىپى بىلەن دولان ئۇيغۇرلىرىنىڭ ‹دولان مەشرىپى › تۇنۇشتۇرۇلغان. `Ge +(1x
مەشرەپ بىگى – مەشرەپنىڭ پۈتۈن جەريانىنى نازارەت قىلىپ تۇرىدۇ .يىگىتۋېشى – مەشرەپنىڭ ئاساسلىق تەشكىللىگىۈچىسى بۇلۇپ مەشرەپ پائالىيىتىگە يىتەكچىلىك قىلىدۇ .كۆلبىگى – مالىيە ئىقتىسادىي ئىشلىرىنى باشقۇرىدۇ . دارىگەي بىگى – مەشرەپنىڭ كۆڭۈل ئىچىش خاراكتىرىدىكى پائالىيەتلىرىنى باشقۇرۇشقا مەسئول . پاششاپ – مەشرەپنىڭ ئىنتىزام باشقۇرغۇچىسى r}y[r }vk
ئابدۇكېرىم رەھمان 1941-يىلى قەشقەر شەھرىدە تۇغۇلغان.شىنجاڭ ئۈۋىرستىتىنىڭ پروفېسسورى. ‹‹ئۇيغۇر فولكلور ھەققىدە ئۇمۇمى بايان››، ‹‹ئۇيغۇر ئۆرپ-ئادەتلىرى››، ‹‹مەدىنيەت ئىزلىردىن تۇغۇلغان ھىسلار››..... قاتارلىق تەتقىقات ئەسەرلىرى بار. /[20e1 w!
«ئوتتۇز ئوغۇل مەشرىپى » ئىلى رايۇنىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ يەرلىك مەشرىپى بولۇپ ، پەقەت ئەلەر بىلەنلا چەكلىنىدۇ . بۇ مەشرەپ كۈزلۈك ھۇسۇل يېغىۋېلىنغاندىن كىيىن باشلىنىپ تاكى ئىككىنچى يىلى ئەتىيازلىق تېرىلغۇ باشلانغۇچە بولغان ئارىلىقتا ئېلىپ بېرىلىدۇ . تەشكىلى قۇرۇلمىسى مەشرەپ بېگى ، قازى بەگ ، يىگىت بېشى ، دارىگەي بەگ ، كۆل بېگى ، پاششاپ قاتارلىق ئەمەللەردىن تەشكىل تاپقان . ئۇنىڭ قاتتىق مەشرەپ قائىدە-تۈزۈمى بولىدۇ . . . . @cu D8<\i
‹‹ سەنئەت مەكتىپى››---مۇزىكا ، ئۇسسۇل سېزىمىنى يېتىلدۈرۈش ، ئاشۇرۇش . . . سورۇنى ؛ {J,6iP{>ZN
‹‹ئەدەپ-ئەخلاق بۆشۈكى››--- قائىدە-يۇسۇن ئۆگىنىش، ئۆز مىللىي مەدەنىيىتىنى قەدىرلەش ، قوغداش تۇيغۇسىنى يېتىلدۈرۈش ، كۈچەيتىش . . . سورۇنى 5:Yck<
1.مەشرەپنى نىمە ئۈچۈن قۇيۇق سەنئەت شەكلىنى ئالغان ئۇنۋىرسال ئاممىۋى پائالىيەت ھىساپنىلىدۇ ؟ u\{qH!?t
ئۇيغۇرلار مەشرەپنى ئۇزاق ئۆتمۇشتىن بويان ئۆزلىرىنىڭ بىرخىل كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى قىلپ كەلگەن،بۇنىڭدا تۇرلۈك مىللى ئويۇنلار ئوينىلىدۇ بىر مەھەللىنى بىرلىك قىلىپ ئۆتكۈزىلىدۇ بارلىق كىشىلەر بۇ پائالىيەتكە ناھايىتى قىزغىنلىق بىلەن قاتنىشىدۇ ........ (كۆز قاراشلىرىنى ئەركىن ئازادە ئوتتۇرىغا قويۇپ جاۋاب بەرسە بولىدۇ.) K qM! !
2.مەشرەپ نىمە ئۈچۈن « سەنئەت مەكتىۋى ››، ‹‹ ئەدەپ ئەخلاق بۆشىكى» دەپ تەرىپلىنىدۇ؟ 7$!`p,@we/
مەشرەپنىڭ بىر خىل سەنئەت شەكلىنى ئالغانلىقى ، ئۇنىڭدا تۈرلۈك ئويۇنلارنىڭ ئوينىلىدىغانلىقى، بۇ پائالىيەتتە چوڭ كىچىك، قېرى- ياش ئەرئاياللارئوتتۇرسىدىكى قائىدە يۇسۇنلار ، ئەدەپ-ئەخلاق كۆپرەك تەكىتلىنىدىغانلىقى ۋە بۇنى ھەتتا كىچىك بالىلارمۇ كۆرۈپ بۇنىڭدىن بەلگىلىك تەسىر ئالىدىغانلىقى ئۈچۈن بۇنىڭ سەنئەت مەكتىۋى ، ئەدەپ ئەخلاق بۆشىكى دەپ تەرىپلىنىدىغانلىقىنى چۆرىدىپ جاۋاب بەرسە بولىدۇ. ?xtt7*'D
مەشرەپ ئۇيغۇر خەلقىنىڭ ئۇزاق تارىخقا ئىگە ئەنئەنىۋى ئۆرپ-ئادەتلىرىنىڭ بىرى. ئۇ مەزمۇنى ئەنە شۇنداق مول، شەكلى خىلمۇخىل، تەشكىلى قۇرۇلمىسى مۇكەممەل بولغان كۈڭۈل ئېچىش خارەكتىردىكى قۇيۇق سەنئەت تۈسىگە ئىگە ئۈنۋىرسال ئاممىۋى پائالىيەت. G1kaF/`O
b!i` o%Vb
X^zYQ6t
/bbs/read.php?tid=11979 v"z (JF
|
