| مىېھرىما |
2014-02-02 13:36 |
مىېھرىما: پېئىلنىڭ زامان شەكىللىرى
پېئىلنىڭ زامان شەكىللىرى S<HR6Xw
zO8` xrN!
پېئىللاردىكى زامان ئۇقۇمى «ۋاقىت»نى كۆرسىتىدۇ .پېئىللار ئىپادىلىگەن ھەركەت بەلگىلىك ۋاقىت بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. بەزى پېئىللار ھەركەتنىڭ سۆزلىنىۋاتقان ۋاقىتتا بولىۋاتقان ياكى بولمايۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ.
booth}M
مەسىلەن : 0goKiPx
شامال چىقىۋاتىدۇ. دەرىس ئۆتۈلمەيۋاتىدۇ . IA_>x9 (~
بەزى پېئىللاردا ھەركەتنىڭ سۆزلىنىۋاتقان ۋاقىتتىن بۇرۇن بولغان ياكى بولمايۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. A`_(L|~
مەسىلەن : 65X31vU
ئابدۇۋېلى كىيىمىنى ئاماشتۇردى. مۇسابىقە ئۇيۇشتۇرۇلمىدى . ;sJUTp5\h
2r;^OWwr?
بەزى پېئىللاردا ھەركەتنىڭ سۆزلىنىۋاتقان كىيىن بولىدىغانلىقى ياكى بولمايدىغانلىقى ئىپادىلىنىدۇ . #!V
[(/
مەسىلەن: %. ^8&4$+
ئەتە قوچقار سوقۇشتۇرۇش مۇسابىقىسى ئۆتكۈزىلىدۇ. 20-چىسلا باسقۇچلۇق ئىمتىھان باشلانماقچى. tKg
\qbY&
S xV(.i'
پېئىلنىڭ زامان شەكىللىرى: 6&V4W"
k
ھەركەتنىڭ سۆزلىنىۋاتقان ۋاقىت بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى بىلدۈرىدىغان گىرامماتىكىلىق شەكىللەر پېئىلنىڭ زامان شەكىللىرى دەپ ئاتىلىدۇ . +W|
MAJtg
t95hI DtD
پېئىلنڭ زامان زامان شەكىللىرى ئۈچ تۈرگە بۆلىنىدۇ . 4
4%jz-m
1)پېئىلنىڭ ئۆتكەن زامان شەكلى: +LddW0h+=8
ھەركەتنىڭ سۆزلىنىۋاتقان بۇرۇن بولغانلىقىنى ياكى بولمىغانلىقىنى بىلدۈرىدىغان زامان شەكى پېئىلنىڭ ئۆتكەن زامان شەكلى دەپ ئاتىلىدۇ. VesW7m*z
8\c= Un
مەسىلەن: SR>Sq2cW0
ماڭدىم، ماڭدۇق ،ماڭدىڭىز ،ماڭدىلا .ماڭدىڭىز ،مېڭىپتۇ ، ماڭغان ،ماڭغانىكەن ،مېڭىپتىكەن ... Q]X0 O10
+o&E)S}wP
پېئىلنىڭ ھازىرقى زامان شەكلى: _nu
%`?Va
ھەركەتنىڭ سۆز قىلىنىۋاتقان ۋاقىتتا بولىۋاتقان ياكى بولمايۋاتقانلىقىنى بىلدۈرىدىغان زامان شەكلى پېئىلنىڭ ھازىرقى زامان شەكلى دەپ ئاتىلىدۇ . d5<@WI:wz
مەسىلەن : ,Ie~zZE &
ئىشلەۋاتىمەن،كۆزلەۋاتمەن ، كۆرىۋاتىمىز، راۋاجلانماقتا ،بىلەلمەيۋاتىمەن ،كۆرمەيۋاتىمەن،ئوقۇۋاتىدۇ، تەكرارلاۋاتىمەن، ئۆتۈلمەيۋاتىدۇ، ئاڭلىمايۋاتىسىز ،يېزىۋاتىدۇ، كۆرۈلۈۋاتىدۇ. /_~b~3
{u
it !i'lG
پېئىلنىڭ كېلىدىغان زامان شەكلى : pJ7wd~wF*
ھەركەتنىڭ سۆز قىلىنىۋاتقان ۋاقىتتىن كىيىن بولىدىغان ياكى بولمايدىغانلىقىنى بىلدۈرىدىغان زامان شەكلى پېئىلنىڭ كېلىدىغان زامان شەكلى دەپ ئاتىلىدۇ. 2,|*KN*e`W
iqf+rBL
مەسىلەن : M52ka u
قايتىدۇ،بىلمەكچى،كېلىدۇ، بەرمەكچىكەن ،كەتمىسۇن چىقىدۇ، قايتمايدۇ،ئۇقمايمىز، قوشۇلسا كېرەك، كەلگۈدەك ،كۆرۈشمەكچىغۇ دەيمەن، ياغىدىغان چېغى... N]cGJU>$
L;.6j*E*
ئەسكەرتىش : Q6?+# }
پېئىللارنىڭ زامان شەكلى ئۆز مەنىسىدە قوللىنىلغاندىن سىرىت ،بەزىدە بىرخىل زامان شەكلى ئىككىنچى بىرخىل زامان مەنىسىدىمۇ قوللىنىلىدۇ . ko!38BH`/
ئۆتكەن زاماندىكى ھەركەتنى ھېكايە تەرىقىسىدە بايان قىلغاندا كېلىدىغان زامان شەكلىدە پېئىل ئارقىلىق ئۆتكەن زامان مەنىسىنى ئىپادىلەيدۇ. Lc^nNUzPo
مەسىلەن: o*/\ oVOq
لۇتپۇللا مۇتەللىپ1932-يىلدىن 1936-يىلغىچە غۇلجىدا تاتار باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇيدۇ.1936-يىلدىن 1939-يىلغىچە روس ئوتتۇرا مەكتىپىدە ئوقۇيدۇ. j-$a a;
بەزىدە ھازىرقى زامان پېئىل شەكلى ئۆتكەن زاماندىكى ھە ركەتنى بايان قىلىش ئۈچۈنمۇ قوللىنىلىدۇ. C|"T!1MlY4
مەسىلەن؛ GN{\ccej
تۈنۈگۈنكى ئەمگەك شارائىتى بەكلا جاپالىق بولدى ،بىر تەرەپتىن ،شامال چىقۋاتدۇ، يەنە بىر تەرەپتى، يامغۇر يېغىۋاتىدۇ؛بىردەم پاناھلانغۇدەك يەرمۇ يوق،ئاخىرى قايتىپ كېلىشكە مەجبۇر بولدۇق. 9.e?
3)بەزىدە جۈملە ئىگىسىنىڭ داۋاملىشىۋاتقان ھەركىتىنى بىلدۈرۈش ئۈچۈن كېلىدىغان زامان پېئىل شەكلى ئارقىلىق ھازىرقى زامان مەنىسى ئىپادىلىنىدۇ. 3hR7 . /
مەسىلەن: [K13Jy+
ـ ئاكىڭىز نېمە ئىش قىلىۋاتىدۇ؟ 7 =om /
ـ ئاكام پاختا زاۋۇتىدا ئىشلەيدۇ. 7|zt'.56[
ـ ئىنىڭىزچۇ؟ aVua n&]*=
ـ ئورمانچىلىق مەكتىپىدە ئوقۇيدۇ. .5 L/<
8q7KqYu
مەنبە: دەرىسلىك كىتاپ. } 3:TPW5S
|
|