| tursun |
2013-10-22 15:24 |
ۋارىسچانلىق ۋە مەنىۋى قىممەت...بۇژغۇن
{KL
u+s #Fee I
ۋارىسچانلىق ۋە مەنىۋى قىممەت uL b-
NxQ-
@yaBtZUp3
wC BL1[~C
(ئەلىشىر نەۋائىي لىرىكىلىرىدىكى ھايات گۈزەللىگىنى سۆيۈش ئىددىيىلىرىنىڭ ھەرقايسى دەۋرلەردىكى رولى ۋە ئەھمىيىتى توغرىسىدا) g\
@
nA4
d\, 4Wet;#
y wk;
ئاپتورى:تۇرسۇن ھۈسەيىن بۇژغۇن )?pin|_x
O6OP{ sb
i TD}gC
ھەممىمىزگە مەلۇم،مەدەنىيەت مىراسلىرىمىزنى توپلاپ-رەتلەش ۋە ئۇنى تەرەققى قىل- c0
دۇرۇش بىزنىڭ ئەدەبىيات –سەنئەت ھەم مەدەنىيەت ئىشلىرىمىزنى گۈللەندۇرى- شىمىزدىكى ئەڭ مۇھىم مەسىلە.بىز مەدەنىيەت ئەنئەنىلىرىمىزگە تەنقىدى ھالدا 6 kT
l(+
ۋارىسلىق قىلىپ،مىغىزىنى قوبۇللاپ،شاكىلىنى شاللىۋىتىپ،تېيىزلىقتىن-چۇڭ- |i?At Ot@f
قۇرلۇققا يۈزلىنىپ،مەدەنىيەت تارىخىمىزدىكى ئۆچمەس نامايەندىلەرنى ۋە ئۇنى *8/Q_ w
دۇنياغا تونۇتقان،گۈللەتكەن،كامالەتكە يەتكۈزگەن تىلشۇناس ،تارىخشۇناس ھەم ]rn!+z
ئەدەبىياتشۇناس مۇتەپەككۈرلىرىمىزنى ئەسكە ئالماي تۇرالمايمىز،ئەلۋەتتە...! A>>@&c:(
بىزنىڭ كىلاسسىك ئەدەبىياتىمىز ۋە مەدەنىيتىمىزنىڭ تازا گۈللەنگەن،كامالەتكە "MC&!AMv
يەتكەن دەۋرى 10،-15،-18-ئەسىرلەر بولۇپ،بۇ دەۋرلەردە كۆزگە كۆرۈنگەن qvYYKu
،تارىخىمىزنى،تىلىمىزنى،مەدەنىيتىمىزنى ۋە ئەدەبىيات-سەنئىتىمىزنى تەرەققى Ffj:xZ9rk
قىلدۇرۇشقا ئالەمشۇمۇل تۆھپە قوشقان مەھمۇد بىننى ھۈسەيىن كاشىغەرى، ~JLqx/[|s
يۈسۈپ خاس ھاجىب،ئەھمەد يۈكنەكى،رابغۇزى،ئەلىشىر نەۋائىي،ئابدۇرېھىم نىزارى (G PJ=r
قاتارلىق مۇتەپەككۈرلىرىمىزغا ئالاھىيدە ئېھتىرام بىلدۇرمەي تۇرالمايمىز. @aCg1Rm
بىز بۈگۈن(1988-يىلى 10-ئاينىڭ 27-كۈنى) ئۈرۈمچى شەھەرلىك 38-ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ چوڭ يىغىن زالىغا جەم بولۇپ،شەرق شېئىرىيىتىنىڭ گۈللىنىشىگە ئۆزىنىڭ ئۆلمەس ھاياتى كۈچىنى بەخش ئەتكەن،ئۇلۇغ مۇتەپەككۈر،پەلسەپەشۇناس نىزامىدىن ئەلىشىر نەۋائىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 547-يىللىقىنى خاتىرلەپ ئولتۇرۇپتىمىز. #yr19 i ?
مەنمۇ مۇشۇ مۇناسىۋەت بىلەن 15-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ياشاپ ئۆتكەن،مۇشۇ دەۋر -&
,NM
شېئىرىيتىنىڭ يۈكسىلىشىگە تەڭداشسىز زور تۆھپە قوشقان ،بۈيۈك شائىر ۋە مۇتەپەككۈر ئەلىشىر نەۋائىي(1441-1501) تۇغۇلغانلىقىنىڭ 547يىللىقىنى خاتىرلەپ، 1uV_C[:
« ۋارىسچانلىق ۋە مەنىۋى قىممەت»يەنى( ئەلىشىر نەۋائىي لىرىكىلىرىدىكى ھايات گۈزەللىگىنى سۆيۈش ئىددىيىلىرىنىڭ ھەرقايسى دەۋرلەردىكى رولى ۋە ئەھمىيىتى)توغرىسىدا ھېس قىلغانلىرىمنى كەڭ يىغىن ئەھلى بىلەن بىرگە ئورتاقلاشماقچىمەن. 0E\R\KO$>
بىزنىڭ تارىخىي تەرەققىيات يولىمىزدا نۇرغۇن مۇۋاپىقىيەتلەر ۋە تۈگەتكۈسىز بەزى zo} SS[
ناچار ئىستىللارمۇ پەرقلىق ھالدا بىرگە داۋاملىشىپ كەلدى.نۇرغۇن كلاسسىك ئەدەبىيات &@+K%qW[e
ۋەكىللىرىمىز بۇ خىل ئەھۋاللارنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆردى،كۈزەتتى ۋە ئۆز ئەسەرلىرىدە M5ZW cD.1
رۇشەن گەۋدىلەندۈرۈپ كەلدى. XIjSwR kYJ
ئۇلۇغ ئەدىب ئەلىشىر نەۋائىيمۇ ئۆز ئەسەرلىرىدە ھايات گۈزەللىگىنى قەدىرلەش يۈزىسىدىن نۇرغۇن پاكىتلىق داۋلىلارنى،پەلسەپىۋى كۆز قاراشلارنى ناھايىتى كۈچلۈك _a
ئوتتۇرىغا قويغان.بۇنىڭدا ئەڭ گەۋدىلىك تىلغا ئالغىنى 15-ئەسىرگىچە ئۆزلۈكسىز B. P64"w
داۋاملىشىپ كەلگەن سوپىزىم تەرەپدارلىرىنىڭ كىشىلەرنى ھاياتتىن سەسكەندۈرىدىغان qsk71L
تەركىدۇنياچىلىق تەرغىباتلىرىغا قارشى ھايات گۈزەللىگىنى سۆيۈش ئىددىيلىرىنى 4uftx1o
ئوتتۇرىغا قويۇش؛زۇلۇم ۋە ئادالەتسىز زاماننىڭ ياقىلىغۇچىلىرى بولغان ھېلىگەر، `=KrV#/758
ئالدامچى سوپىلارنى تەنقىت قىلىش ۋە ئۇلارغا نەپرەت بىلدۈرۈش ئاساسىي نوختا قىلىنىپ،رىئالىزىملىق ئىجادىيەت ئۇسۇلى روشەن ھالدا ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان. rXm!3E6JL
چۈنكى،15-ئەسىردە ئەۋج ئالغان تاج-تەخت تالىشىش كۈرەشلىرى ۋە كىشىلەرنى <}mT[;:"
سوپىزىملىق ئىددىيلىرى بىلەن قامال قىلىپ تۇرغان بۇرۇختۇملۇق،كونا ئادەت كۆز zf o.S[R@
قاراشلىرى؛ مەدەنىيەت گۈللىرىگە قونغان ھەر خىل شەرمەندە قوللارنىڭ زەھىرى l&|{uk
قاتارلىق ئىجتىمائىي مۇھىت ھادىسلىرى بۈيۈك مۇتەپەككۈر ئەلىشىر نەۋائىينىڭ &pba~X.u
ئىلغار ئىددىيسىنىڭ يىتىلىشى ۋە شېئىرىيەت گۈلزارىنى بىيىتىشتىكى ئاساسىي " LxJPt\
كۈچ-قۇدرىتى ھەمدە ئاساسىي بولۇپ،ئۇنىڭ يۈكسەك تالانتىنىڭ يېتىلىشىدە ،مۇستەھكەم بولغان ئىلغار كۆزقاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشىدا تېخىمۇ زور تۈرتكىلىك رول ئوينىدى. nx +&
{hn(
نەۋائىي ئۆزىنىڭ «چاھار دىۋان» ناملىق چوڭ تىپتىكى لىرىكىسىنىڭ كۆپ قىسىملىرىغا ئەنە شۇ دەۋرنىڭ ئىجتىمائىي ھادىسلىرىنى ھەمدە ھايات گۈزەللىكىنى V(
LFH9.Mp
سۆيۈش كۆزقاراشلىرىنى سىڭدۈرگەن،شۇنداقلا،كونكىرتنى قىلىپ شۇ خىل رەزىل ^G&D4uZ
ئىللەتلەرنى قاتتىق قامچىلىغان. 3]n@c?l w
نەۋائىي «چاھار دىۋان»ناملىق لىرىكىسىدا يەنە شۇ دەۋرنىڭ ئەمىلىي رىئاللىقىنى Uy 5 !H1u
ئىنكار قىلغۇچى،كىشىلەرنى تەركىدۇنيالىققا باشلىغۇچى پەسكەش شەيخلەردىن \&& (ytL
قاتتىق يېرگىنىپ،ئۇنداق كىشىلەرنىڭ قولىدىن ھېچقانداق ئىشنىڭ كەلمەيدىغانلىقىنى 6F.7Ws <
ۋە ئۇلارنىڭ ۋەز-نەسىھەتلىرىنىڭ قىلچە ئەھمىيىتى يوقلىقىنى كەڭ جاھان ئەھلىگە fGf-fh;s
تونۇتۇش،ئۇلارنىڭ بۇ خىل رەزىل ماھىيىتىنى جاھانغا ئاڭلىتىشنى ئاساسىي گەۋدە قىلىدۇ. شۇنداقلا،مەي ساتقۇچىلار بىلەن رىئاكار سوپى-شەيخلەرنى گەۋدىلىك ھالدا
G].__]
سىلىشتۇرۇپ،پەقەت ،مەي ساتقۇچىلار ئارقىلىقلا كۆڭۈلنىڭ ئەمىن تاپىدىغانلىقىنى {lTxB'W@d
قەيت قىلىپ ئۆتىدۇ. %=9yzIjbAt
بىزسۆزىمىزنىڭ دەلىلى سۈپىتىدە نەۋائىينىڭ تۆۋەندىكى شېئىرىغا قاراپ باقايلى: _b_?9b-)D
سەلاھ تونىنى چاك ئەتسە ياخشىراق،ئەي شەيخ، {XD/8m(hN|
رىيا يورۇنى بىلەن خىرقەنى ياماتقۇنچە. ?Wg{oB@(
مەزمۇنى:(ئەي شەيخ،رىيا ياماقچىسى بىلەن جەندىنى يامىغاندىن كۆرە، ;=+Zw1/g
ياخشىلىق تونىنى پارە-پارە قىلىۋەتكەن ياخشى.) KBw9(
,{{#a*nd
كىرخارابات ئېچرە ۋۇبۇل رىندلەر ۋابەستەسى،
mPfUJ#rS
خانەقەھدە بولغۇچە ،ئەھلى رىياغە مۇپتىلا. /pN'K 5@
مەزمۇنى:(خانىقاغا كىرىپ رىياكارلارغا ئارىلاشقىچە،مەيخانىغا كىرىپ- n(1wdl Ep
ھاياسىزلا بىلەن ئارىلاشقىن.) J, 0pe\5
wY3|#P
CDV
نەۋائىي ئەھلى فەنا دەيرى خىرقەسىن خوش تۇت، _+\:OB[Y
ئۆزۈڭنى زوھدۇ رىيا مەجمەئىغە قاتقۇنچە. 8wX+ZL: 9
مەزمۇنى:(ئەي نەۋائىي،ئۆزۈڭنى رىياكار سوپىلار قاتارىغا قوشقىچە، j&dx[4|m:h
يوقىلىش دۇنياسىنىڭ ھەلقە دائىرىسىدىن ئورۇن ئال.) 97Zk
P=Cq
5:%..e`T
بۇ ئەل ئىرۇر بارچە ياماندىن-يامان، G(As%r]
ھەرنە يوق ئاندىن يامان،ئاندىن يامان.
!@pV)RUv7
مەزمۇنى: (بۇلار بارلىق يامانلارنىڭ ئەڭ يامىنى، eu}Fd@ GO
يامانلىقتا بۇلارنىڭ ئالدىغا ئۆتىدىغىنى يوق...) LG=X)w)W4S
8
"_Bq
دەپ يېزىش ئارقىلىق ،دىنىي شەرىئەت نىقاۋىغا ئورنىۋالغان،ھىلىگەرلىك،تاماخورلۇق \P l,'
1%
بىلەن جان باقىدىغان رىياكار سوپى-ئىشان،شەيخلەرنى پاش قىلىپ،ئۇلارنىڭ سۆزى بىلەن ھەركىتى بىردەك بولماسلىقتەك يارىماس ئىللەتلىرىنى قاتتىق ئەيىپلەيدۇ. [jl2\3*
شۇنداقلا،ئۇلارنى «يامانلار ئېچىدىكى ئەڭ يامانلاردۇر...»دەپ مۇقىملاشتۇرىدۇ ۋە ئۇلارغا كۈچلۈك غەزەپ-نەپرىتىنى بىلدۈرىدۇ. cy) k
يىللار توتۇبان شەيخ مەقالاتىغا كۇش، PwW^y#96
نە كۆڭلىمە زەۋق يەتتى،نە جانىمە جۇش. v"u7~Dw# 1
جانىمە نەۋا سالدى،كۆڭلىمە خورۇش، of8mwnZR
بىر جۇرئە بىلە مۇغبىچەئى بادە فورۇش. 0$tjNy e
مەزمۇنى: (قانچە يىللار شەيخلەرنىڭ سۆزلىرىگە قۇلاق سالدىم، O #Z/+\U
ئۇنىڭدىن نە كۆڭلۈم زوقلانمىدى،نە جىنىم ھوزۇر تاپمىدى. id^|\hDR
پەقەت مەيپۇرۇش گۈزەل بىر ئوتلام شاراپ تۇتۇپلا،
CM9 XPr
جىنىمغا ناۋا،كۆڭلۈمگە ھوزۇر بەخش ئەتتى...!) iU5P$7 .p
y;nv
R6)
دەپ يېزىپ،مەككار سوپى-ئىشانلار بىلەن مەي ساتقۇچىلار كۈچلۈك سىلىشتۇرما قىلىنىپ،مەككار سوپىزىمچىلارنىڭ ئەل قەلبىگە ھېچقانداق خۇشاللىق ئاتا #--
olEj!
قىلالمايدىغانلىقىنى،پەقەت مەي ساتقۇچىلارنىڭلا بىر ئوتلام مەي تۇتۇشى بىلەن CbOCk:,g5
غەمكىن كۆڭۈللەرنىڭ ئارامگاھىغا چۇشىدىغانلىقىدىن ئىبارەت ئۆتكۈر پىكىرلىرىنى WuM C^
ئوتتۇرىغا قويىدۇ. =A @>I0(7
ئۇ يەنە :
H z@h0+h
مېنى ئېشىقتىن مەنئى ئېتەر ساددە شەيخ، bO3GVc+S
دېمە ساددە شەيخ،ئەيتىكىم لادە شەيخ. BLn_u,3
.................................. sN~ \+_
رىيا بەھرى ئېچرە تەمەئى بەك قېيىن، JoZ(_Jh%m
سالىبدۇر ئەسادىن تۇتۇپ خادە شەيخ. <*(^{a. O
................................ \X|sU:g
كىرەر ئادەمى سانىغە قىلسا نۇش، TL0[@rr4
فەنا دەيرىدە بىر قەدەھ بادە شەيخ. SeEw.;Xw
................................. pOT7;-#n
................................. =*Z5!W'd
مەزمۇنى: $}GTG'*.
(نادان شەيخلەر مېنى ئىشىق يولىدىن توسىدۇ،ئۇنى ساددا دېگەندىن كۆرە دۆت، P7.' kX9
ئەخمەق دېگەن ياخشىراقتۇر.) ?r=jF)C<'
.................................................................. NSQp <
m
(رىياكارلىق دېڭىزىدا تەمەخورلۇق قىرغىقىغا چېقىش بەك قېيىن،شۇڭا،ئۇ ھاسىسىنى ez7A4>/
خادا قىلىپ ،بۇ دېڭىزغا چۈشۈپتۇ.) sD wqH.L
................................................................... ]OzUGXxo~
(ئۇ مەيخانىغە بېرىپ بىر قەدەھ شاراپ ئېچكەندىلا ئاندىن ئادەم قاتارىغا ئۆتەلەيدۇ..) ?6Y?a2 |
..................................................................... !C: $?o U
...................................................................... c! 9nnTap
ناملىق غەزىلىدىمۇ ،نادان شەيخلەرنىڭ كۈلكىلىك قىياپىتىنى ئەينەن سېزىپ بېرىدۇ. L;I]OC^J
نەۋائىي ئۇلارنى ئادەم قاتارىدا ھېساپلىمايدۇ؛ئۇلار پەقەت بىر قەدەھ شاراپ ئېچكەندىلا E?0%Z&1h
ئاندىن ئىنسان قاتارىغا كېرەلەيدۇ،دەپ يازىدۇ. @<&m|qtMsz
ئۇ يەنە: ~Jz6O U*z
ئېبلىس سۈپەت ئېل سارى مەيل ئېتمە نەۋائىي، y SDH "|0
تا بولماغا سەن زەر قورىيا قەيدىدە مەغلۇل. 3:i@II
مەزمۇنى:(ئەي نەۋائىي،شەيتانغا ئوخشاش بۇ كىشىلەرگە يېقىنلاشما،ئۇلارنىڭ ئالدامچىلىق زەنجىرىگە باغلىنىپ قالما...) LSr]S79N1
دەپ يېزىپ،پۈتۈن قىلمىشى بىلەن «شەيتاننىڭ ئۆزى »بولغان مەككار شەيخلەرنىڭ dlTt _.
ئۇسۇل مۇنبىرىنى پاچاقلاپ تاشلاپ،ئوتتا كۆيدۈرىۋىتىشنى ئارزۇ قىلىدۇ.شۇنىڭ بىلەن بىرگە كىشىلەرنى بۇ خىل شەيتانلارغا يېقىنلاشماسلىققا،ئۇلارنىڭ ئالدامچىلىق زەنجىرىگە باغلىنىپ قالماسلىققا دەۋەت قىلىدۇ. s!7y
مانا بۇ بىر قاتار تارىخى پاكىتلار نەۋائىينىڭ رىئالىزىملىق ئىددىيسى،ئالدامچى ?<'}r7D
سوپى-ئىشانلار مۇھىم ئىجتىمائىي ئورۇندا تۇرغان ئەشۇ دەۋىرگە نىسبەتەن ئالغاندا AkQ ~k0i}b
ئالاھىدە جۇرئەت بىلەن ئوتتۇرغا قويغان ئىلغار كۆز قاراشلىرىنى جانلىق ئىسپاتلاپ `RL"AH: +
بىرەلەيدۇ.خالاس. Hja3a{LH
ئەلىشىر نەۋائىي لىرىكىلىرى يالغۇز 15-ئەسىرنىڭ سۈزۈك ئەينىكى بولۇپ قالماستىن بەلكى يەنە،كىيىنكى ھەر قايسى تارىخى دەۋرلەردىمۇ ئۆزىنىڭ تەسىرچانلىق YteO 6A;
رولىنى ۋە بەدىئىي قىممىتىنى يوقاتماي،ئەدەبىيات-سەنئەت ئىزباسارلىرىنىڭ ياخشى ئۈلگىسى ھەم ئۈلگىلىك باشلامچىسى بولۇپ كەلدى ،كەلمەكتە. @r/n F5
قارايدىغان بولساق،18-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ياشىغان بۈيۈك شائىر مۇھەممەت L0WN\|D
سىدىق زەلىلىمۇ ئۆزىنىڭ: *wB 1 ,U{
قەدرى تاجى مەئىرەپەت بىلمەسمىكىن زاھىت ئېلى، ExL0?FemWV
خاتىرى خۇشتۇر ھەمىشە جۈببەۋۇ –دەستارىدىن. |H+UOEiv,p
.......................................... sN01rtB(UT
ئەربەئىن ئولتۇردى بولغايكىم رىيادىن شەيخلەر، [%1CRk
قول ئاچىپ ھەرگىز دۇئا قىلماس نىيازى بولماسا. |imM# wF
........................................... aE$[5 2
مەزمۇنى:(سوپى-زاھىدلار مەرىپەت تاجىنىڭ قەدرىنى بىلمەمدىكىن، >V8-i`
ئۇلار ھەمىشە تون-سەللە بىلەنلا كۆڭلىنى خوش قىلىشىدۇ.) eym4=k ~
.................................................. 8s@3hXD&
(شەيخلەر رىياكارلىق بىلەن قىرىق كۈن ئىبادەتتە ئولتۇرسىمۇ، * ;FdD{+
نىياز-سەدىقە بولمىسا،ھەرگىز قول كۆتۈرۈپ دۇئا قىلمايدۇ.) 2=}FBA, 2
ناملىق لىرىكىلىرىدا،مەرىپەت نۇرىنى توسقۇچى قارا بۇلۇت بولغان نادان سوپىلارنى UiNP3TJ'L
قاتتىق ئەيىپلەيدۇ.چۈنكى،شائىر ئۆزى شۇ خىلدىكى كىشىلەر توپىغا قاتنىشىپ، %C]>9."
بۇ خىل ھادىسىلەرنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەن بولغاچقا،شۇ دەۋردىكى ئەنە شۇ خىل * 4
n)
گورۇھتىكى كىشىلەرنىڭ تەمەخور،ئالدامچى،ئىككى يۈزلىمە خاراكتېرىنى ئېچىپ (Z*!#}z
`
تاشلايدۇ.شۇ ئارقىلىق شائىر يالغان تەقۋادارلارنىڭ ئىنتايىن مۇناسىپ خاراكتېرىنى {ax:RUQxy
شۈنچىلىك نەفىس سىزىپ بېرىدۇ. x:;kSh
ئۇ يەنە: :h$$J
lP
مەغرۇر ناماز ئولمىغىل ئەي زاھىد خۇدبىن، ;<5q]/IHK
مىكر ئىلە رىيادىن. E]6
6]+;0_
دەھقان سەمىندۇر قاشىدە تۈدەئى خەسدۇر، )Z$!PqRw@u
مانەندى پۈچەك پۇل. fh{`Mz,o
ئەتلەسنى زەلىلى كۆزگە قىلما مۇباھات ، G
j1_!.T
ئەي ئەھلى تەۋەنگەر. b\ PgVBf9
پەشمىنە كۇلاھى بىلە بۇ خىرقەئى بەسدۇر، 2Hdu:"j
ئەر زۇيى تەۋەككۈل. DJ%PWlK5
......................................... w:l
"\Tm
مەزمۇنى:(ئەي تەكەببۇر سوپى،نامىزىڭ بىلەن مەغرۇرلانما، T KjFp%
ھىيلە ۋە ئىككى يۈزلۈك بىلەن. rbQR,Nf2x
دېھقاننىڭ ئالدىدا قىممەت باھالىق نەرسىلەرمۇ بىر دۆۋە ئەخلەت، J= L5=G7(
بەئەينى پۈچەك پۇل. 7Qsgys#/=
ئەتلەسنى زەلىلىگە كۆز-كۆز قىلىپ ماختانما، p#[.{
ئەي بايلار...! v3qA":(w+(
يۇڭدىن توقۇلغان كۇلا بىلەن جەندىسى ئۇنىڭغا كۇپايىدۇر...) &OBkevg
دەپ يېزىپ،دېھقانلارنىڭ ئۈستۈن نەزەرلىك ،ئالىيجاناپ كىشىلەر ئىكەنلىكىنى n jw|JnDv
مەدھىيلىسە؛يەنە بىر تەرەپتىن ،ئىككى يۈزلىمە ئىشانلار بىلەن بايلارنىڭ بۇلار ئالدىدا مال ۋە باشقىلار ئارقىلىق ماختىنىشقا،مەغرۇرلىنىشقا قىلچە ھەققى يوقلىقىنى wAd9
قاتتىق مەسخىرە قىلىدۇ. X jX2]
شائىر يەنە بىر لىرىكىسىدا: TPY}C
باشىڭ كېتەر دىمىگىل قورقۇتۇپ مېنى زاھىد، s@DLt+ O5
مۇھەببەت ئەھلىنى ئىستەرەم تا ئاياغىم بار.
BB'OCN
...................................... G9 :l'\
زەلىلى ھېچ خەزىنە نەزەرگە كەلمەيدۇ، xvy.=(
جەۋاھىر يوقاتىبمەن ئانى سوراغىم بار. _? OG1t!
....................................... B]$GSEB
مەزمۇنى: (ئەي سوپى،مېنى بىشىڭ كېتىدۇ،دەپ قورقۇتما، A = {UL
پۇتۇملا قالىدىكەن،مۇھەببەت ئەھلىنى ئىزدەيمەن.) -S+zmo8
.......................................... ))i }7 chc
(مەن زەلىلى ھېچقانداق خەزىنىنى كۆزگە ئىلمايمەن، W"3ph6[eW
چۈنكى،مەن گۆھەر يوقاتتىم،شۇنى ئىزدەيمەن...) V#}kwON
دەپ يېزىپ،ئۇ ئۆزى كۆزلىگەن ئارزۇ-ئارمانلىرى يولىدا بىشىنىڭ كېتىشىدىن W 8!Qv8rf
قىلچە ئەنسىرەپ قالمايدىغانلىقىنى،يوقىتىپ قويغان «گۆھەر»نى تىپىش مەقسىدىدە :Xd<74Nu
ئۇ ھەرقانداق مال-دۇنيانى كۆزگە ئىلمايدىغانلىقىنى يۈكسەك ماھارىتى بىلەن 2,P^n4~A?w
ئىپادىلەيدۇ. <1COZ)
دېمەك،شائىر ئۆز ئۆمرىنىڭ خىلى بىر قىسمىنى جاھان كېزىش بىلەن ئۆتكۈزگەن 14'45
بولغاچقا،ئۇ ئۈمىدۋارلىق بىلەن ئۆز لىرىكىلىرىغا يۈرەك قېنىنى سەرپ قىلىپ،مەڭگۈ ئۆچمەيدىغان «سۆز گۈلزارى»نى ياراتقان. Y7[jqb1D
ئۇ يوقاتقان «گۆھەر» بولسا شەرق شېئىرىيتىنىڭ گۈللىنىشىگە ئاجايىپ تۆھپىلەرنى قوشقان ،بۈيۈك تىل ئۇستازى ئەلىشىر نەۋائىي بولۇپ،شائىر زەلىلى E\2%E@0#
ئەلىشىر نەۋائىينىڭ لىرىكىلىرىدىن زور كۈچ بىلەن بەدىئىي زوق ئېلىپ،ئۇنىڭدىكى K: Q< CQ2
باي تىل بىلەن پۇختا تونۇشۇپ،نەۋائىي لىرىكىلىرىغا تەنقىدى ھالدا ۋارىسلىق قىلىپ،ئۆزىنىڭ لىرىكىلىرىنى بىيىتقان.شۇنداقلا،كىيىنكىلەرنىڭ قەلبىدە يۈكسەك )D82N`c2\i
مەنىۋى قىممەت ۋە سۆز گۈلزارىنى ياراتقان. }I6vqG
ئۇنىڭدىن باشقا،20-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرى،21-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ياشىغان، 78H' a x9m
ئۇيغۇر شېئىرىيتىنىڭ گۈللىنىشى ئۈچۈن ئۆچمەس تۆھپىلەرنى قوشقان مول-ھوسۇللۇق شائىرىمىز ،ئۇستازىمىز تېيىپجان ئېلىيۇفنىڭ «توي چاچقۇسى»غا
Sa`Xf\
بېسىلغان تۆۋەندىكى شېئىرىغا قاراپ باقايلى: ZEO,]$Yi7
بىر ئىشەك بىشىغا ئوراپ سەللىنى، Vr1<^I
b
قاپتۇ بەك كۈلكىگە دوراپ موللىنى. )M//l1
تېخىمۇ كۈلكىلىك ئەمەسمۇ مېنىڭ، 'D"C4;X
تۆرگە باشلىغىنىم «تەخسىر»دەپ ئۇنى. o"BoZsMk
ئۇستازىمىز تېيىپجان ئىلىيۇف ئۆزىنىڭ يۇقارقى روبائىسىدا ھازىرقى يېڭى دەۋرىمىزدە ساقلىنىپ كېلىۋاتقان بىر قىسىم شەرىئەت مەلئۇنلىرىنى قاتتىق ئەيىپلەپ، 5vZ^0yFQ
دورامچىلىق بىلەن كەڭ ئەمگەكچى خەلقنىڭ كۆزىنى بوياپ،«ساختا ھۆرمەت»كە gH7|=W
ئىرىشىۋالغان ھايۋان سۈپەتلىك سوپى-ئىشانلارغا كۈچلۈك نەپرەت ئوقۇپ،ئۇلارنى چوڭ كۆرمەسلىك ۋە ئۇلارنى ئادەم قاتارىدا كۆرگىلى بولمايدىغانلىقىنى ئېنىق ئوتتۇرىغا قويىدۇ. &wE%<"aRAl
ئۇستازىمىز كلاسسىك ئەدەبىياتىمىزنىڭ شېئىرىيەت گۈلزارىدىن مول ئوزۇق ئىلىپ،ھەم ئۇنىڭغا چىن ئىخلاسى بىلەن ۋارىسلىق قىلىپ،ئۆزىنىڭ كۈچلۈك ھېسىياتىنى قاناتلاندۇرۇپ،يېڭى شېئىرىيەتنىڭ گۈللەپ كامال تېپىشى ئۈچۈن بىر ئۆمۈر تۆھپە قوشتى ھەم ئۆلگە بولۇپ كەلدى،كىلىۋاتىدۇ...! V0XvJ
«ئادەمنىڭ قەدىر-قىممىتى ـ-ھاياتنىڭ قىممىتىنى چۈشۈنۈپ يېتىشتە...». Um-[ ~-
بىز قاراپ باقساق،نەۋائىي،زەلىلى ۋە تېيىپجان ئىلىيۇفلارنىڭ ياشىغان دەۋرى KOuCHqCfq
ئوخشاش بولمىسىمۇ،ئەمما شۇ ئوخشاش بولمىغان دەۋردە ئورتاق تەكرارلىنىپ hL;(C) (
كەلگەن ئىجتىمائىي تۇرمۇش ھادىسلىرىنىڭ ئوخشاشلىقى ئۇلارنى قەلەم ئارقىلىق H_X [t* 2
خەلقنى ئويغۇتۇش،ھاياتنى،ھايات گۈزەللىگىنى ئۇلۇغلاش ھەم قەدىرلەشكە دالالەت CxG#"{&
قىلغان. f-n1I^|
دېمەك،نەۋائىي مىراسلىرىغا ۋارىسلىق قىلىش،خەلقىمىزنىڭ ئېسىل مەدەنىيەت y)!5R 3b
ئەنئەنىلىرىنى داۋاملاشتۇرۇپ،ئەجداتلىرىمىز قالدۇرغان بىباھا مىراسلاردىن '>0fWBs
يىلتىزلانغان نادىر ئەسەرلىرىمىز ئارقىلىق 21-ئەسىرگە يۈزلىنىۋاتقان خەلقىمىزنى $$5aUI:$~$
تەربىيەلىگىلى،روھلاندۇرغىلى،ھاياتىنى مەنالارغا تويۇندۇرۇپ،ھايات گۈزەللىگىدىن ھوزۇرلاندۇرغىلى بولىدۇ.مانا بۇ «مەنىۋى قۇۋۋەت ۋە مەنىۋى قىممەتتۇر.» {U m) 15K
كەڭ يېغىن ئەھلىگە كۆپتىن-كۆپ تەشەككۈر....... 2Kyl/C,
1988-يىلى 10-ئاي ئۈرۈمچى 9-DZU,`P
|
|
