غۇنچەم

ئەدەبىيات بىلىم نوقتىللىرى(13)

غۇنچەم .ژانېرى: دىراممىدىن  پارچە .

2.ئاپتورى: زۇنۇن قادىرى(1911-1989)دۆربىلجىن ناھيىسىدىن.20-ئەسىر ئۇيغۇر ھېكايىچىلىقى ۋە دىراممىچىلىقىنىڭ ئاساسچىسى.ئۇنىڭ «چېنىقىش» ،«ماغدۇر كەتكەندە»ناملىق ھېكايىلىرى،«غۇنچەم»،«گۈلنىسا» قاتارلىق دىراممىلىرى مەشھۇر. بۇ ئەسەر ئۇنىڭ شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى نەشىر قىلغان «زۇنۇن قادىرى ئەسەرلىرى» ناملىق كىتابىدىن ئېلىنغان.

3. يېڭى سۆزلەرنىڭ مەنىسى:
سىل(تربېركوليۇز )،چىگە(كەندىر قوۋزىقى ،كەندىر پوستى)،بورا(قومۇشتىن توقۇلغان سېلىنچا)،ئاۋۇل(كۆچمەن چارۋىچىلار ئولتۇراقلاشقان قىشلاق)

4.مۇھىم مەزمۇنلىرى:
① بۇ پارچە سىيۇژىتنىڭ قايسى بۆلىكى ھېساپلىنىدۇ؟  بۇ – دىرممىدىكى 3-پەردە2-كۆرۈنۈش بولۇپ، ئەسەر ۋەقەلىكىنىڭ كولمىناتسىيىسى ھېساپلىنىدۇ.
② دېئالوگلاردا پىرسۇناژلارنىڭ قانداق خاراكتىرى يورۇتۇپ بېرىلگەنلكىنى ئېيتىپ بېرىڭ:  «...ئۆلگىدەك قامچا يېدىڭ، يەنە نۇرنى ئاغزىڭدىن چۈشۈرمەيسەنغۇ؟»، «تىلىڭ كېسىلمىسۇن يەنە »دېگەن دىئالوگلاردىن شەرۋاننىڭ تولىمۇ قارا نىيەت،شەھۋەتپەرەس ،رەھىمسىز، باشقىلارنى بويسۇندۇرۇپ خارلاشنى يوللۇق دەپ قارايدىغان مۇتىھەم خاراكتىرى يورۇتۇپ بېرىلگەن.«نۇرۇم مېنىڭ بۇلبۇلۇم ، مەن ئۇنىڭ باغرى قان غۇنچىسى، تىلىم سۆزگە كېلىدىكەن ،مەن ئۇنى ئاغزىمدىن چۈشۈرمەيمەن» ، «ئەمدى قورقىدىغان يېرىم قالمىدى، تىلىمنى كېسىپ تاشلىساڭلار دىلىمدا ياد قىلىمەن»دېگەن دىئالوگلاردىن غۇنچەمنىڭ ساددا،ئاقكۆڭۈل ، مۇھەببەتكە سادىق ،ئىرادىلىك، بىچارە، لېكىن قەتئى خاراكتىرى يورۇتۇپ بېرىلگەن.يەنە نۇرغۇن دىئالوگلاردا نۇرۇمنىڭ تەمكىن ،دادىل مەردانە خاراكتىرى يورۇتۇلغان. ئۆمەر شاڭيۇنىڭ ئاچكۆز،زالىم،قارا نىيەت،نەپسانىيەتچى خاراكتىرى يارىتىلغان.باسىتنىڭ تۆۋەننى بېسىپ يۇقىرىغا خوشامەت قىلىدىغان غالچىلىق خاراكتىرى يورۇتۇلغان.سىيىتنىڭ ئەخمەق ،لەقۋا ،پوچى خاراكتىرى يارىتىلغان..ئومۇمەن ، غۇنچەم ،نۇرۇم، پاتەمخان ، مەشرەپ ،زورىخان، تۇرغان ئامانتايلار ئىجابى پىرسۇناژ. شاڭيۇ، شەرۋان ، سىيىت ، باسىت ،ھاشىمبايلار سەلبى پىرسۇناژلاردۇر.
③ غۇنچەمنىڭ ئۆز پاجىئەسىنىڭ سەۋەبىنى ئانىسىدىن كۆرۈشى يېتەرلىكمۇ؟ ـــ يېتەرلىك ئەمەس. غۇنچەم ناھايىتى ساددا بولغانلىقتىن ئۆز پاجىئەسىنىڭ ئىجتىمائى يىلتىزىنى چوڭقۇر ھېس قىلىپ يېتەلمىگەن. غۇنچەم پاجىئەسىنىڭ سەۋەبى ــ ئەينى دەۋىردىكى ئادالەتسىز زامان ۋە ئادالەتسىز تۈزۈمدۇر
④تېكىسىتتىكى دىئالوگ،مونولوگ، ياندىن بايانلارنى كۆرسىتىپ بېرىڭ: ئۇھ جېنىما!(مونولوگ)، تېكىسىتتە ئۇچرىغان ئاپتور سۆزىنىڭ ھەممىسى ياندىن بايانغا تەۋە. دىئالوگلار مىسالى قىسقارتىلدى.
5.غۇنچەم دىراممىسىنىڭ تارىخى ئارقا كۆرۈنىشى : بۇ دىراممىدا 20-ئەسىرنىڭ 30-يىللىرىدىكى شىمالى شىنجاڭ يېزىلىرىنىڭ ئومۇمى ۋەزىيىتى، جۈملىدىن، شۇ چاغدىكى ئۇيغۇر دېھقانلىرىنىڭ تۇرمۇشى ئارقا كۆرۈنۈش قىلىنغان.

/bbs/read.php?tid=8331

ئەكبەرنىياز	2013-10-22 09:15
ئەجرىڭىزگە كۆپ رەھمەت ، جاپا چېكىپسىز باشلىق !!!

tursun	2013-10-23 11:01
ئۈلگە بولۇپ تەۋفىق ئەھلىگە، t5xb"F ئىسىل دېتال يوللاپ بەردىلە. n#4Gv\|{XMD «دېتال»لىرىدىن كەڭ كەسپداشلار، Vo\H<_=G ئۆزلىرىگە ئوقار -مەدھىيە...! ,(N[*)G xr[Vp ئۆزلىرىگە ئالىي تەشەككۈر...!