ياپونىيەپادىشاھلىقى

ياپونىيە Japan دۆلەت نامى: ياپونىيە نوپۇسى : 127مىلىيۇن 288مىڭ494(2009-يىلى يانۋار) زىمىنى: 377مىڭ880 كۋادىرات كىلومېتىر. دۆلەت گۈلى: نورۇز گۈلى دۆلەت تېشى: خىرۇستال، دۆلەت بايرىمى : ساماۋى خاننىڭ تۇغۇلغان كۈنى يەرلىك جۇغراپىيىسى: ياپونىيە خوككايدو ، خيونسىيو ، سىكوكو، كيۇسىيۇدىن ئىبارەت تىنچ ئوكياننىڭ غەربىي قىرغىقىغا جايلاشقان، شەرقىي شىمالدىن غەربىي جەنۇبقا يايسىمان سوزۇلىدىغان تۆت چوڭ ئارال ۋە 6800 دىن ئارتۇق كىچىك ئاراللاردىن تەشكىللەنگەن بولۇپ، غەربىي قىسمى شەرقىي دېڭىز، خۇاڭخەي دېڭىزى، چاۋشىيەن يېرىم ئارىلىغا تۇتۇشىدۇ، ياپون دېڭىزى جۇڭگو، چاۋشىيەن، كورىيە، روسىيە قاتارلىق دۆلەتلەرگە يىقىن. دېڭىز تېررىتورىيىسى كۆلىمى 77880 كۋادىرات كىلومېتىر كېلىدۇ. روسىيە بېسىۋالغان «شىمالدىكى تۆت ئارال»،كورىيە بېسىۋالغان«بامبۇك ئارىلى»مۇ بار.
    تاغلىق ۋە دۆڭلۈكلەرنىڭ كۆلىمى ئومۇمىي يەر كۆلىمىنىڭ %71 تىنى ئىگەللەيدۇ.ياپونىيىدە 160 دىن ئارتۇق يانار تاغ بار بولۇپ، نۆۋەتتە 50نەچچىسى ھەرىكەتتىكى يانار تاغ. ياپونىيە دۇنيا بويىچە داڭلىق يەر تەۋرەش رايونى بولۇپ ھېساپلىنىدۇ. فۇجى ياما تېغى ياپونىيە بويىچە ئەڭ ئېگىز چوققا بولۇپ، دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 3776مېتىر كېلىدۇ.
    ياپونىيىنىڭ ئارشىڭى پۈتۈن دۇنياغا داڭلىق. ياپونىيىدىكى دەريالارنىڭ ئېقىن مىقدارى كۆپ ئەمما قىسقا بولۇپ، ئەڭ ئۇزۇن دەريا سىنومدەرياسىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 367 كىلومېتىر. ئەڭ چوڭ كۆل بولغان باربىت كۆلىنىڭ كۆلىمى 672.8كىلومىتېر كېلىدۇ. ياپونىيىنىڭ ھاۋا كېلىماتى مۆتىدىل بەلباغلىق مۇسسون شامىلى كېلىماتىغا تەۋە بولۇپ، يىللىق تېمپىراتورىسى مۆتىدىل، قىش پەسلى قاتتىق سوغۇق، يازدا قاتتىق ئىسسىق بولمايدۇ.
    ئەتىياز ۋە كۈز پەسلىدە تەيفىڭ بورىنى كۆپ چىقىدۇ، ھەريىلى 6-ئايدا يامغۇر كۆپ ياغىدۇ.1-ئايدىكى ئوتتۇرىچە تېمپىراتورا شىمالدا نۆلدىن تۆۋەن 6سىلىتىسىيە گرادۇس، جەنۇپتا 16 سىلىتىسىيە گرادۇس؛ 7-ئايدا شىمالدا 17 سىلىتىسىيە گرادۇس،جەنۇپتا 28 سىلىتىسىيە گرادۇس بولىدۇ. يىلىق ھۆل يېغىن مىقدارى 700-3500 مىللىلېتىر، ئەڭ كۆپ بولغاندا 4000مىللىلېتىر كېلىدۇ. مىللەتلەر ۋە ئۇلارنىڭ ئېتىقادى: ياپونىيىدە ياماتو مىللىتى ئەڭ كۆپ، خوككايدو ئارىلىدا 24مىڭ ئاينۇ مىللىتى بار. ياپونىيىدىكى مىللەتلەرنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك ياپون تىلىنى ئىشلىتىدۇ، خوككايدۇ ئارىلىدىكى ئاز بىر قىسىم ئاينۇ مىللىتى ئاينۇ تىلىنى قوللىنىدۇ. ياپونىيىلىكلەت ئاساسەن دىنغا ئىشىنىدۇ. ئېتىقاد قىلىدىغان دىنى شىنتو دىنى %49.6 ۋە بۇددا دىنى%44.8. يەنە بىر مىلىيۇندىن ئارتۇق خىرىستىان ۋە 110مىڭدىن ئارتۇق مۇسۇلمان بار.
    پايتەختى: توكيو، ئاھالىسى 122900 (2003-يىلى2-ئايدىكى سىتاتىستىكا) . توكيونىڭ 1-ئايدىكى ئوتتۇرىچە تېمپىراتورىسى℃3، 8-ئايدىكى تېمپىراتورىسى℃ 25. تارىخى: مىلادى 4-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا، ياپونىيە بىرلىككە كەلگەن دۆلەت- ياماتو دۆلىتى ئوتتۇرىغا چىقتى.
    5-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ياماتو دۆلىتى گۈللىنىش باسقۇچىغا قەدەم قويۇپ، چاۋشىيەن يېرىم ئارىلىنىڭ جەنۇبىغىچىلىك كېڭىيىشكە باشلىدى.
    مىلادى 645-يىلى چوڭ كۆلەملىك يېڭىلاش ئېلىپ بېرىلىپ، تاڭ سۇلالىسىنىڭ تۈزۈمىگە ئاساسەن، پادىشاھ ھۆكۈمرانلىقىدىكى ھوقۇقنى مەركەزلەشتۈرۈش تۈزۈمىنى يولغا قويدى. مىلادى 12-ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا ساموراي قاتلىمىدىكىلەر ھوقۇق تۇتىدىغان ھەربىي فېئوداللىق تۈزۈمدىكى دۆلەت بولدى. تارىختا بۇ幕府” دەۋرى دەپ ئاتالدى.
    1853-يىلى 7-ئاينىڭ 8-كۈنى، كۈچلۈك دۆلەتلەر قاتارىغا ئۆتكەن ئامىرىكا شەرقىي ھىندىستاننىڭ فلوت قوماندانى 佩理率 تۆت كېمىلىك ھەربىي قوشۇن توپلاپ،تويوكوسوكا پورتىغا ھوجۇم قىلدى. 19-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا ئەنگىلىيە، ئامىرىكا، روسىيە قاتارلىق دۆلەتلەر مەجبۇرىي يۇسۇندا نۇرغۇنلىغان تەڭسىز شەرتنامىلەرنى ئىمزالاشقا مەجبۇرلىغاندىن كېيىن، مىللەتلەر توقۇنۇشى ۋە جەمئىيەت توقۇنۇشى كەسكىنلىشىپ، فېئوداللىق تۈزۈمدىكى 德川幕府 ھۆكۈمرانلىقىنى كۈچەيتتى. كاپىتالىزىمنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغان 派萨摩和长州 قاتارلىق جايلار «خاننى ھۆرمەتلەپ دۈشمەنگە قارشى تۇرۇش، دۆلەتنى باياشات قىلىپ ھەربىي كۈچنى كۈچەيتىش» شوئارى ئاستىدا يىپىق مۇراسىمى ئۆتكۈزدى.
    1867-يىلى 27ياشقا كىرگەن لياڭيىرۇڭ ياپونىيىگە ۋەكالەتچىسى سۈپىتىدە فىرانسىيىگە بېرىپ، پارىژ خەلقئارالىق كۆرگەزمە يىغىنىغا قاتناشتى. 1868-يىلى 4-ئاينىڭ 15-كۈنى پادىشاھ مىڭجى «بەش ماددىلىق قەسەمنامە»نى ئېلان قىلىپ دۆلەتنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش بىلەن بىرگە ئۆزگەرتىلگەن ئاساسى قانۇننىڭ باش پروگراممىسىنى تۈزۈپ چىقىشتا قوزغاتقۇچلۇق رولىنى ئوينىدى. شۇنىڭدىن ئېتىبارەن ياپونىيە مىڭجى دەۋرىگە قەدەم قويدى.
    1868-يىلى ئىسلاھاتچىلار «مىڭجى يىلىدىكى يېڭىلىق ئۆزگەرتىش» ئېلىپ بېرىپ، فېئوداللىق تۈزۈمنى تارمار قىلىپ، بىرلىككە كەلگەن ھوقۇق مەركەزلەشتۈرۈلگەن، ئاساس قانۇنلۇق پادىشاھلىق تۈزۈمىنى يولغا قويدى. يېڭىلىققا كۆچۈشتىن كېيىن، ياپون كاپىتالىزىمىنىڭ تەرەققىياتى تېز بولدى ۋە دۆلەت گۈللىنىپ سىرتقا قارىتا تاجاۋۇز قىلىشقا باشلىدى.
    1894-يىلى ياپونىيە -جوڭگۇ ئارىسىدا جىياۋۇ ئۇرۇشى پارتىلىدى.
    1904-يىلى ياپونىيە-روسىيە ئۇرۇشى پارتىلىدى. 1910-يىلى چاۋشىيەن بېسىۋىلىندى.
    1914-يىلى بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلىدى.ياپونىيە ئۇرۇشتا يەڭگۈچى دۆلەت بولۇپ گېرمانىيەنىڭ ئاسىيا ۋە تېنچ ئوكياندىكى مۇستەملىكە ۋە ھوقۇقلىرىغا ۋارىسلىق قىلدى.
    1926-يىلى يۈرىن خان تەخىتكە چىقتى، بۇنىڭ بىلەن ياپونىيە جاۋخې دەۋرىگە قەدەم قويدى.
   «18-سىنتەبىر ۋەقەسى» 1931-يىلى ياپونىيە ئەسكەرلىرى جۇڭگونىڭ غەربىي شىمالىنى بېسىۋالدى. «7-ئىيۇل ئۆزگىرىشى» 1937-يىلى لۇگۇچىياۋ ۋەقەسى يۈز بەردى. جوڭگۇ-ياپونىيە ئۇرۇشى باشلاندى.
    1941-يىلى 12-ئاينىڭ 8-كۈنى ياپونىيە ھاۋاي شىتاتىدىكى پېئرىل خاربورغا ھۇجۇم قىلدى، ئامېرىكا ياپونىيەگە ئۇرۇش ئېلان قىلدى. تىنچ ئوكيان ئۇرۇشى پارتىلىدى.
    1945-يىلى8-ئايدا ئامىرىكا ئارمىيىسى ياپونىيىنىڭ خىروسىما ۋە ناگاساكى ئارىلىغا ئاتوم بومبىسى تاشلىدى.
    1945-يىلى 8-ئاينىڭ 15-كۈنى ياپون مەغلۇپ بولۇپ شەرتسىز تەسلىم بولغانلىقىنى جاكارلاندى.
    1945-يىلى 9-ئاينىڭ 2-كۈنى ياپونىيە ئامىرىكىنىڭ«مىسسۇرى»ناملىق ھەربىي پاراخوتىدا ئۇلتىماتۇم تاپشۇردى. ئۇرۇشتىن كېيىنكى دەسلەپكى مەزگىللەردە ئامىرىكا ئارمىيىسى ياپونىيىنى مۇستەقىل ئىشغال قىلىۋالغان.
    1947-يىلى 5-ئايدا ئاساسىي قانۇن يۈرگۈزۈپ، ساماۋى خاننىڭ ھوقۇقى يەنە بىر قېتىم ئاجىزلاشتۇرۇلۇپ، ياپونىيەنىڭ دۆلەت مۇداپىئە تەرەققىياتىغا چەكلىمە قويۇلۇپ، پارلامىنىت ئىچكى كابىنىت تۈزۈمى يولغا قويۇلدى. ئۇرۇشتى كېيىنكى ياپونىيەدە دۆلەت مۇداپىئە چىقىمى بولمىغانلىقتىن مائارىپ تەرەققى قىلدۇرۇلۇپ 1955-يىلىدىن 1964-يىلىغىچە ياپونىيىنىڭ مىللىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىنىڭ ئېشىش سۈرئىتى%9تىن يۇقىرى بولدى. 1965-يىلدىن 1970يىلى %10تىن ئاشتى. 80-يىللاردىن كېيىن ياپونىيە ئامېرىكىدىن قالسىلا مىللە ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى ئەڭ يۇقىرى دۆلەتكە ئايلاندى.
   ياپونىيىدىكى پارتىيىلەر: ئۇرۇشتىن كېيىنكى ياپونىيە«كۆپ پارتىيىلىك تۈزۈم» نى يولغا قويۇپ، ئوخشىمىغان سىنىپ ۋە قاتلاملارغا ۋەكىللىك قىلىدىغان پارتىيىلەر قۇرۇلدى. نۆۋەتتە دۆلەتلىك يىغىنلارغا قاتنىشىۋاتقان پارتىيىلەردىن دىموكراتلار پارتىيىسى، ياپون كوممونىستىلار پارتىيىسى، خەلق ئۇيۇشمىسى پارتىيىسى، يېڭى كونسېرۋاتىپلار پارتىيىسى... قاتارلىقلار بار.
    نۆۋەتتە ھاكىمىيەت يۈرگۈزىلىۋاتقىنى باش ۋەزىر شىنزو ئابى安倍晋三 رەھبەرلىگىدىكى ئەركىن دىموكراتلار پارتىيىسى. ئىقتىسادى: ياپونىيىنىڭ سانائىتى ۋە كارخانىلىرىنى ھاكىمىيەت پىلانلايدۇ ۋە شەخسى كاپىتالنىڭ تەرققىياتىنى يۆلەيدۇ.
    ياپونىيە زور مىقداردىكى ئىختىساسلىق ئەمگەك كۈچىگە ئىگە. ياپونىيىنىڭ خام چوتىدا يۇقىرى پەن-تېخنىكا سېلىنمىسى ۋە مائارىپ خامچوتى كۆپ ساننى، ھەربىي ئىشلار خامچوتى ئىنتايىن ئاز نىسبەتنى ئىگەللەيدۇ. ياپونىيە ئىقتىسادىنىڭ ئالاھىدىلىكى ئىمپورت قىلىش، ئىشلەپچىقىرىش ۋە سېتىش بىر گەۋدە قىلىنغان بولۇپ، غايەت زور كارخانا گۇرۇھى ياپونىيە ئىقتىسادىنىڭ جان تومۇرىنى تەشكىل قىلغان، ياپونىيەدە پۇخرالار ئۆمۈرلۈك ئىشقا ئورۇنلاشتۇرۇش كاپالىتىگە ئىگە قىلىنغان بولۇپ بۇ خىل ئالاھىدىلىكلەر جەمئىيەت تەرەققىياتنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ ئاستا-ئاستا يوقىلىۋاتىدۇ.
    ئىمپورت ۋە ئىكىسپورت ياپونىيە ئىقتىسادىنىڭ تۈۋرۈكى بولۇپ، سانائەتكە كېرەكلىك بولغان ئەسلى ماتىرىياللارنىڭ ھەممىسى دىگۈدەك چەتئەللەردىن كىرگۈزۈلىدۇ.
    دېھقانچىلىق بولسا ھۆكۈمەتنىڭ ياردەم پۇلىغا تايىنىدۇ. گۈرۈچتىن باشقا ئاشلىق، گۆش تۈرى ۋە باشقا زىرائەتلەرنىڭ %50تى سىرتتىن ئىمپورىت قىلىنىدۇ. ياپونىيە دۇنيا بويىچە ئەڭ چوڭ بېلىقچىلىق دۆلىتى بولۇپ ياپونىيەنىڭ شەرقى شىمالىدىكى دېڭىز رايونى دۇنيادىكى بىرىنچى بېلىقچىلىق مەيدانى ھېساپلىنىدۇ. بېلىق تۇتۇش مىقدارى پۈتۈن دۇنيا بېلىق تۇتۇش مىقدارىنىڭ %15 ىنى ئىگەللەيدۇ.
    ياپونىيىنىڭ ئىقتىسادى 1950-يىلىنىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ، 20 نەچچە يىللىق يۇقىرى ئۆسۈش ھالىتىنى ساقلاپ كەلگەن.
    1960-يىلى ھۆكۈمەت كىرىمنى ئىككى ھەسسە ئاشۇرۇش پىلانىنى ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ دۆلەتنىڭ كىرىمىدە ئوتتۇرا ھېساپ بىلەن يىلىغا %10ئۆسۈش بولغان. 1970-يىلىنىڭ بېشىدا نېفىت كىرىزىسىغا ئۇچرىغان بولسىمۇ، كىرىمنىڭ ئوتتۇرىچە ئۆسۈش نىسپىتى %5 دىن يۇقىرى بولۇپ كەلگەن.
    1980-يىللاردىن كېيىن ياپونىيە ئىقتىسادنىڭ يىللىق ئۆسۈش نىسبىتى %4 ئەتراپىغا چۈشۈپ ئىقتىسادى ئېشىش سۈرئىتى يىلدىن يىلغا تۆۋەنلەشكە باشلىدى، 1980-يىلىنىڭ ئاخىرى چەكتىن ئاشقان مەبلەغ سېلىش ھەمدە پاي چېكى ۋە ئۆي-مۈلۈك بازىرىنىڭ پاخاللىشىشى بىلەن قىممىتى بارغانسېرى ئېشىپ، پاخاللىشىش ئەھۋالى بارغانسېرى ياخشىلاندى. ھۆكۈمەت ئىقتىسادنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن كۆپ كۈچ چىقىرىپ كېتەلمىدى.
    1997-يىلىدىكى ئاسىيانىڭ پۇل-مۇئامىلىسىنىڭ كىرىزىسقا ئۇچرىشى ۋە 2001-يىلىدىكى ئامىرىكا ئىقتىسادىنىڭ چېكىنىشى ياپونىيىنىڭ ئىقتىسادىغا بىر ئاز تەسىر كۆرسەتتى.
    گەرچى ياپونىيە ئىقتىسادىنىڭ ئۆسۈش نىسپىتى ئازايغان بولسىمۇ، ئىشسىزلىق نىسپىتى تۆۋەن بولۇپ كەلدى. ئولتۇراق ئۆي قىستاڭچىلىقى ۋە ئاھالە زىچلىقى مەسىلىسى ئۇزۇن مەزگىللىك ئىككى چوڭ مەسىلە. ماشىنا ئادەمنىڭ ياسىلىشى ئۇزۇن مەزگىللىك ئىقتىساد ئەۋزەللىكى ئارقىلىق بولغان. پۈتۈن دۇنيادىكى 720مىڭ ماشىنا ئادەم ئىچىدە، ياپونىيىنىڭ ئىشلىتىۋاتقىنى 410مىڭ بولۇپ، ماشىنا ئادەم دۆلىتى دەپ ئاتاشقىمۇ بولىدۇ. ھەربىي ئىشلىرى: ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن، ئامىرىكا ئارمىيىسى ياپونىيىنىڭ ھەربىي ئىشلىرىنى ئۆز ئالدىغان مۇستەقىل ئىشغال قىلدى. ياپونىيىدىكى كونا ھەربىي كۈچلەر پارچىلاندى. چاۋشىيەن ئۇرۇشى پارتىلىغاندىن كېيىن، ئامىرىكا قوشما شىتاتى ياپونىيىنىڭ ھەربىي كۈچىنى كۈچەيتىشىنى قوللىدى. ياپونىيە مۇداپىئەسىنىڭ ئاساسلىق سىياسىتى: تىنچلىق ئاساسىي قانۇنىغا ئاساسەن مۇداپىئە كۆرۈپ، ئامىرىكا-ياپونىيە تىنچلىق تۈزۈمىنى قوللاش، مەمۇرى ئەمەلدارلار ھۆكۈمرانلىق قىلىش، ئۈچ مەركەزلىك تۈزۈمىگە ھۆرمەت قىلىش. مۇداپىئە كۈچىنى كۈچەيتىشنى تىزگىنلەش قاتارلىقلار.
    1976-يىلى«مۇداپىئە پىلانى پروگراممىسى»نى تۈزۈپ چىقىپ، ھەربىي كۈچنى زورايتىشنى فاڭجىنىنى يولغا قويدى ھەمدە مۇداپىئە ئىشلىرىنى تەكشى تەرەققىي قىلدۇرۇش ھالىتىنى ساقلاشنى، ھەربىي سەپنىڭ سۈپىتىنى ساقلاش پرىنسىپىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، كىچىك تىپتىكى جەڭگە مۇستەقىل ھالدا تاقابىل تۇرۇشنى تەشەببۇس قىلدى.
     1990-يىلىغا بارغاندا بۇ پروگراممىنى ئاساسىي جەھەتتىن ئىشقا ئاشۇردى.
    1990-يىلى12-ئايدا يېڭى پىلاننى ئوتتۇرىغا قويۇپ، ھەربي خىراجەت ئومۇمىي سوممىسىنى بەش يىل ئىچىدە 22.75 مىليونغا يەتكۈزۈشنى پىلانلىدى. بۇ پىلاننىڭ ئەڭ مۇھىم نۇقتىسى شۇ بولدىكى سۈپەتكە ئەھمىيەت بېرىش، ھەربىي ئۈسكۈنىلەرنىڭ سۈپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش، ئارقا سەپ مۇلازىمىتىنى كۈچەيتىش، خەۋەرلىشىش قۇرۇلۇشى قاتارلىق جەھەتلەردە ئامىرىكىنىڭكىگە يەتكۈزۈش قاتارلىقلار.
    2006-يىلى 3-ئاينىڭ27-كۈنى ياپونىيە مۇداپىئە ئەترىتى بىرلىككە كەلگەن دېڭىز- ھاۋا مۇداپىئەسى تەكشۈرۈش ئەترىتىنى قۇردى. ياپونىيەنىڭ يىللىق ھەربى خىراجىتى گەرچە مىللى دارامەتنىڭ 0.8%نى ئىگەللىسىمۇ ئەمما ئۇمۇمى سومما جەھەتتىن ئامېرىكا ۋە ياۋروپا ئىتىپاقىدىن قالسىلا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. مائارىپى: ئوقۇش مۇددىتى باشلانغۇچتا 6 يىل، تولۇقسىزدا ئۈچ يىل، تولۇق ئوتتۇرىدا ئۈچ يىل، ئالىي مەكتەپ تولۇق كۇرس تۆت يىل، ئالىي تېخنىكومدا ئىككى يىلدىن ئۈچ يىلغىچە بولىدۇ.
    9يىللىق مەجبۇرىي مائارىپ تۈزۈمى يولغا قويۇلغان. ئۇنىۋېرسىتېتلاردۆلەت ئىگىلىكىدىكى، كوللىكتىپ ئىگىلىكىدىكى ۋە شەخس ئىگىلىكىدىكى ئۇنىۋېرسىتېت دەپ ئايرىلغان. ياپونىيە مائارىپقا تولىمۇ كۆڭۈل بۆلىدىغان دۆلەت، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئورنى يۇقىرى. ياپونىيىدىكى داڭلىق ئۇنىۋېرسىتېتلاردىن توكيو ئۇنىۋېرسىتېتى،早稻田 ئۇنىۋېرسىتېتى ۋە چىڭيىڭ ئۇنىۋېرسىتېتى قاتارلىق ئۇنىۋېرسىتىتلار بار.
     ياپونىيە ئىقتىسادى زور دەرىجىدە گۈللەنگەن دۆلەت بولۇپ 2008-يىلى يىللىق مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى 4تىرلىيۇن 870مىلىيارت دوللارغا يېتىپ،ئامېرىكىدىن قالسىلا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرغان. كىشى بېشىغا توغرار كېلىدىغان كىرىمى35مىڭ300دوللار . يىللىق ئىقتىسادى ئېشىش سۈرئىتى1% . ئىشلىتىدىغان پۇلى يىن .116.18يىن=بىر دوللار (2006),, 108.19يىن=بىر دوللار (2004), 125.39 يىن=بىر دوللار(2002) ياپونىيەنىڭ ئالاقە سېستىمىلىرى يۈكسەك تەرەققى قىلغان بولۇپ،2008-يىلى مۇقىم تېلپون ئابونتى51مىليۇندىن، يان تېلپون ئابونتى107مىلىيۇندىن ئاشقان. ئىنتېرنېت ئىشلەتكۈچىسى88مىليۇن بولغان.