سادىر پالۋان

                 سادىر پالۋان

      ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ 1798- ﻳﯩﻠﻰ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ غۇﻟﺠﺎ ﻧﺎﮬﯩﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ موللاتوختىيۈز يېزىسىدىكى ﻳﺎﻧﭽﻰ ﺋﻪﺧﻤﻪﺕ ﻗﺎﺭﯨﻘﺎﺵ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﯩﺪﯗ. 1762- ﻳﯩﻠﻰ 10- ﺋﺎﻳﺪﺍ ﭼﯩﯔ ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﻰ ﺋﯩﻠﯩﺪﺍ ﺟﺎﯕﺠﯜﻥ ﻣﻪﮬﻜﯩﻤﯩﺴﻰ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻐﺎ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﺪﻯ. ﺋﯩﻠﻰ ﺟﺎﯕﺠﯜﻧﮕﻪ ﻗﺎﺭﺍﺷﻠﯩﻖ ﻣﺎﻧﺠﯘ چېرﯨﻜﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺋﯩﻠﻪ تاﯞﺍﺑﺎﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﮬﻪﻣﺪﻩ ﮬﻪﺭ ﻗﺎﻳﺴﻰ ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﻣﺎﻧﺠﯘ ﻣﯜﻟﻜﯩﻲ، ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﺍﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﻣﯩﻨﺎﺗﯩﻨﻰ ﻗﺎﻣﺪﺍﺵ، ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﺋﻮﺯﯗﻕ - ﺗﯜﻟﯜﻙ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﻣﯩﻨﻠﻪﺵ ﺋﯜﭼﯜﺵ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ، ﻳﻪﺭﻛﻪﻥ، ﺧﻮﺗﻪﻥ، ﺋﺎﻗﺴﯘ، ﻛﯘﭼﺎ، ﺗﯘﺭﭘﺎﻥ، ﻗﯘﻣﯘﻝ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﯨﻦ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺧﻪﯞﭘﻠﯩﻚ ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﺍﻟﻐﺎﻥ ﻛﯩﺸﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﻗﯧﺘﯩﻤﺪﺍ 6000، ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻗﯧﺘﯩﻤﺪﺍ 2000ﺟﻪﻣﺌﯩﻲ 8000 ﺗﯜﺗﯜﻧﻨﻰ ﺋﯩﻠﯩﻐﺎ ﻳﺎﻧﭽﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭘﺎﻻﻳﺪﯗ. ﺳﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺋﻪﺧﻤﻪﺕ ﺋﺎﺷﯘ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﻰ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﻛﯚﭼﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ ﺗﯜﺗﯜﻧﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ. 

      ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻦ ﺋﯩﻠﯩﻐﺎ ﭘﺎﻻﻧﻐﺎﻧﻼﺭ ﺋﻪﯓ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﻳﻮﻝ ﺩﻩﭖ ﮬﯧﺴﺎﺑﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻣﯘﺯﺩﺍﯞﺍﻥ ﻳﻮﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﯚﭼﯜﺭﯨﻠﯩﺪﯗ. ﻛﯚﻙ ﻣﯘﺯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﺎﭘﻼﻧﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﻣﯘﺯ ﺩﺍﯞﺍﻧﺪﺍ ﺩﻩﮬﺸﻪﺗﻠﯩﻚ ﮬﺎﯓ، ﻳﻮﺷﯘﺭﯗﻥ ﻣﯘﺯ - ﻗﺎﺭ ﺋﯚﯕﻜﯜﺭﻟﯩﺮﻯ، ﻣﯘﺯ ﻳﯧﺮﯨﻘﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﯩﺪﻯ. ﺋﺎﻟﺪﯨﻨﻘﯩﻼﺭ ﻣﺎﯕﻐﺎﻥ ﻳﻮﻟﯩﻐﺎ ﻣﯘﺯ، ﺗﺎﺵ ﭘﺎﺭﭼﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﻪﻟﮕﻪ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﺎﺗﺘﻰ. ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﯩﻠﻪﺭ ﺷﯘ ﺋﯩﺰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﺎﯕﺎﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﺋﯩﮕﯩﺰ ﻣﯘﺯ ﺗﺎﻍ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﺋﻪﺗﯩﮕﻪﻥ ﺳﺎﺋﻪﺕ ﺗﯚﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﺍﯞﺍﻥ ﻳﻮﻟﯩﻐﺎ ﻣﺎﯕﻐﺎﻥ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭ ﺩﺍﯞﺍﻧﭽﯩﻼﺭ ﻣﯘﺯﻧﻰ ﭼﻮﻗﯘﻡ ﻳﺎﺳﯩﻐﺎﻥ ﭘﻪﻟﻪﻣﭙﻪﻳﻠﻪﺭﮔﻪ كىگىز ، ﭘﺎﻻﺱ ﯞﻩ ﺟﯘﯞﺍ، ﭼﺎﭘﺎﻧﻼﺭﺩﯨﻦ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﺋﺎﺕ - ﺋﯧﺸﻪﻛﻠﻪﺭﻧﻰ ( ﺗﯚﮔﻪ ﻣﺎﯕﺎﻟﻤﺎيتتى ) ﺋﯚﺗﻜﯜﺯﯛﭖ، ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﻯ ﺩﺍﯞﺍﻧﭽﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﻳﺎﺭﺩﯨﻤﯩﺪﻩ ﻣﯘﺯ ﺩﺍﯞﺍﻥ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﭼﯩﻘﺎﺗﺘﻰ. ﺩﺍﯞﺍﻥ ﺋﯜﺳﺘﻰ ﺑﯩﺮﺩﻩﻡ - ﺑﯩﺮﺩﻩﻡ ﺋﺎﻕ - ﻗﺎﺭﺍ ﺑﯘﻟﯘﺗﻼﺭ ﯞﻩ ﻗﯧﻠﯩﻦ ﻗﺎﺭﻻﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﺎﭘﻠﯩﻨﯩﭗ ﺋﯜﭺ ﻣﯧﺘﯩﺮ ﺋﺎﻟﺪﯨﺪﯨﻜﻰ ﻧﻪﺭﺳﯩﻨﻰ ﻛﯚﺭﮔﯩﻠﻰ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺘﺘﻰ. ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ ﺋﺎﺩﻩﻡ ئۇلاغلار ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﮬﺎﯕﻼﺭﻏﺎ ﭼﯜﺷﯜﭖ ﻛﯧﺘﻪﺗﺘﻰ. ﮬﺎﯞﺍ ﺋﻮﭼﯘﻕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﭼﺎﻏﻼﺭﺩﺍ، ﮬﺎﯕﺪﯨﻦ ﻏﯘﻻﭖ ﻛﯧﺘﯩﭗ ﺋﯚﻟﮕﻪﻥ ﺋﺎﺕ - ﺋﯘﻻﻍ، ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺟﻪﺳﻪﺗﻠﯩﺮﻯ، ﺳﻮﺩﯨﮕﻪﺭﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﻣﺎﻝ - ﻣﯜلۈكى ﻛﯚﺭﯛﻧﯜﭖ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ. ﺷﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻛﯚچ- ﻛﯚﭼﺘﻪ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ كىشىلەﺭ ﻣﯘﺯ ﺩﺍﯞﺍﻧﺪﺍ ﺋﯩﺲ - ﺗﯜﺗﻪﻙ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﯧﺘﯩﭗ ، ﻣﯘﺯﻻﭖ، ﮬﺎﯕﻐﺎ ﭼﯜﺷﯜﭖ ﻛﯧﺘﯩﭗ ﺋﯚﻟﮕﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺷﯘﯕﺎ ﻣﯘﺯ ﺩﺍﯞﺍﻧﺪﯨﻦ ﺳﺎﻕ ﺋﯚﺗﻪﻟﯩﮕﻪﻥ ﺑﯩﭽﺎﺭﻩ كىشىلەﺭ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﺗﻘﺎﻥ ﭼﻪﻛﺴﯩﺰ ﺩﻩﺭﺩ - ﺋﻪﻟﻪﻣﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻗﻮﺷﺎﻕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﻠﻪﺷﻜﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ: 

ﺑﯘ ﺗﺎﻏﻼﺭ ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺗﺎﻏﻼﺭ، 
ﻏﯧﺮﯨﭙﻨﯩﯔ ﻳﻮﻟﯩﻨﻰ ﺑﺎﻏﻼﺭ. 
ﻏﯧﺮﯨﭗ ﺋﯚﻟﺴﻪ ﻛﯩﻢ ﻳﯩﻐﻼﺭ، 
ﻏﯧﺮﯨﭙﻘﺎ ﻏﯧﺮﯨﭗ ﻳﯩﻐﻼﺭ. 

      ﻳﺎﻧﭽﯩﻼﺭ ﺋﯩﻠﯩﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺩﻩﺳﻠﻪﭖ ﻗﻮﺗﺎﻥ ﺗﺎﻡ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺟﺎﻳﻐﺎ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﻘﺎﻥ. ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯩﻠﻰ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﺎﻳﻨﯘﻕ، ﻗﺎﺵ، ﺑﻮﻟﻐﯘﺟﯩﺮ، ﺟﯩﺮﻏﯩﻼﯓ، ﺗﺎﺵ ﺋﯚﺳﺘﻪﯓ، ﺑﺎﻟﺘﯘﻗﺎﻱ، ﺧﯘنىخاي، ﺩﺍﺩﺍﻣﺘﯘ، ﺋﺎﺭﺍ ﺋﯚﺳﺘﻪﯓ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺗﺎﺭﻗﺎﻕ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﻘﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺳﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﺋﻪﺧﻤﻪﺕ ﺩﻩﺳﻠﻪﭖ ﺋﺎﺭﺍ ﺋﯚﺳﺘﻪﯕﮕﻪ ﺗﻪﻗﺴﯩﻢ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯘ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻗﺎﺭﯨﻘﺎﺷﻠﯩﻘﻼﺭ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﻘﺎﻥ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ. ﺑﯘ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﻪ ﻛﯧﻴﯩﻦ « ﻗﺎﺵ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﻰ » ﺩﻩﭘﻤﯘ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪﯗ. 

     ﻳﯘﻗﯩﺮﯨﻘﻰ ﺟﺎﻳﻼﺭﻏﺎ ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﺷﻘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺋﯩﺴﺘﯩﺒﺪﺍﺗﻠﯩﺮﻯ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﯚﺳﺘﻪڭ ﭼﯧﭙﯩﭗ ﻗﺎﻏﭽﯩﺮﯨﻐﺎﻥ ﺑﺎﻳﺎﯞﺍﻧﻼﺭ، ﭼﯚﻝ - ﺟﻪﺯﯨﺮﯨﻠﻪﺭﮔﻪ ﺳﯘ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﺸﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘﺭ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺋﯚﻱ - ﻣﺎﻛﺎﻧﺴﯩﺰ ﺑﯘ ﺟﻪﺯﯨﺮﯨﺪﻩ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﻗﯩﻠﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﺎﻻ - ﭼﺎﻗﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ئوﭼﯘﻕ - ﻳﻮﺭﯗﻕ ﺩﺍﻟﯩﻼﺭﺩﺍ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﻛﻪﭼﯜﺭﯨﺪﯗ. ﺋﯚﺳﺘﻪﯓ ﭼﯧﭙﯩﺶ ﺯﯗلۇمىنىڭ ﻧﻪﻗﻪﺩﻩﺭ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯘﻻﺭ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﺷﺎﻗﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ: 
ﺋﯚﺳﺘﻪﯕﻨﯩﯔ ﺗﯧﮕﻰ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ، 
ﭼﺎﭘﺴﺎ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﺋﯚﺗﻤﻪﻳﺪﯗ. 
ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺗﯘﯕﭽﯩﺴﻰ ﺑﻪﮔﻠﻪﺭ، 
ﺑﯧﺸﯩﻤﯩﺰﺩﯨﻦ ﻛﻪﺗﻤﻪﻳﺪﯗ. 

     ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺋﯩﺴﺘﯩﺒﺪﺍﺗﻰ ﻳﺎﻧﭽﯩﻼﺭﻧﻰ ﻗﻮﺭﻏﺎﻥ ﺳﻮﻗﯘﺵ، ﺋﯚﻱ ﺳﯧﻠﯩﺶ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﮬﺎﺷﺎﺭ - ﺳﯧﻠﯩﻘﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﺩﺍ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘﺭﻻﭘﻼ ﻗﺎﻟﻤﺎﺳﺘﯩﻦ، ﺑﻪﻟﻜﻰ، ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﻳﻪﺭ ﺗﯧﺮﯨﭗ، ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺩﺍﺋﯩﺮﯨﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﺎﺷﻠﯩﻖ ﺳﯧﻠﯩﻘﻰ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﯗﺷﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘﺭ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ﻣﺎﻧﺠﯘﻻﺭ ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﺗﯜﺗﯜﻧﺪﯨﻦ 16ﺧﻮ، ﻛﯧﻴﯩﻨﺮﻩﻙ 32ﺧﻮﺩﯨﻦ ﺋﺎﺷﻠﯩﻖ ﺳﯧﻠﯩﻖ ﺳﺎﻟﯩﺪﯗ. ﭘﯜﺗﯜﻥ ﮬﻮﻗﯘﻕ ﻣﺎﻧﺠﯘ ﮬﺎكىمىيىتىدﻩ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﺍﺭﻻﺭ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﻳﻮﻝ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭘﺎﺭﻩ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻗﺎﻗﺘﻰ - ﺳﻮﻗﺘﻰ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﺍﺭﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻛﯚﺭﮔﻪﻥ ﮬﻪﺭﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻛﯩﺸﻰ ﺗﯩﺰﻟﯩﻨﯩﭗ ﺗﺎﺯﯨﻢ ﻗﯩﻼﺗﺘﻰ. ﻣﺎﻧﺠﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﻣﯘﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺯﻭﺭﻟﯘﻗﻰ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﯨﻦ ﻛﯚﭘﺮﻩﻙ ﺋﺎﺯﺍﭖ ﭼﻪﻛﻜﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﻣﯘﺷﯘ ﻗﻮﺷﺎﻗﻼﺭﻧﻰ ﻧﺎﺧﺸﯩﻐﺎ ﻗﯧﺘﯩﭗ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﻛﯜﻧﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ: 

ﺟﺎﻧﻨﻰ ﭼﯩﺮﺗﯩﭗ ﺋﻪﺗﺘﻰ، 
ﺋﺎﻟﯟﺍﻧﭽﯩﻼﺭﻧﻰ ﺩﻩﺭﻩﻱ. 
ﺟﺎﻧﺪﯨﻦ ﺗﻮﻳﯘﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ، 
ﺗﯘﯕﭽﯩﻼﺭﻧﻰ ﺯﻩﺭﻩﻱ. 

     

       ﺳﺎﺩﯨﺮ ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺷﻮﺥ - ﺗﯧﺘﯩﻚ، ﺧﯘﺷﺨﯘﻱ ﯞﻩ ﺟﺎﺳﺎﺭﻩﺗﻠﯩﻚ ﭼﻮﯓ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﺋﯘ ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺟﺎﭘﺎ - ﻣﯘﺷﻪﻗﻘﻪﺗﺘﯩﻤﯘ ، ﺭﺍﮬﻪﺗﺘﯩﻤﯘ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﺧﻪﻟﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺯﺍﻟﯩﻤﻐﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻏﻪﺯﻩﭖ - ﻧﻪﭘﺮﯨﺘﻰ، ﺋﯧﺰﯨﻠﮕﯜﭼﻰ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭﮔﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺳﯚﻳﯜنىشى ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﭘﯩﺸﯩﭗ ﻳﯧﺘﯩﻠﮕﻪﻥ. ﺋﯘ ﮬﻪﺭ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺧﻪﻟﻘﻨﯩﯔ ﺩﻩﺭﺩ - ﺋﻪﻟﻪﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﯘﯕﻠﯘﻕ ﻧﺎﺧﺸﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎﻧﺪﻩ ﻏﻪﺯﻩﭘﻜﻪ توﻟﺴﺎ، ﺋﻪﺭﻛﯩﻨﻠﯩﻜﻜﻪ ﺗﻪﻟﭙﯜﻧﮕﻪﻥ ﺑﺎﺗﯘﺭ ﮬﻪﺭﻛﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻛﯚﺭﮔﻪﻧﺪﻩ ﺋﯚﺯ ﻏﺎﻳﯩﺴﯩﻨﻰ ﻳﯧﺘﯩﻠﺪﯛﺭﯛﺷﻜﻪ ﺑﻪﻝ ﺑﺎﻏﻠﯩﻐﺎﻥ. ﭘﯩﺸﻘﻪﺩﻩﻣﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺑﺎﻳﺎﻧﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﺋﯩﮕﯩﺰ ﺑﻮﻳﻠﯘﻕ، ﻛﻪﯓ ﻛﯚﻛﺴﯩﻠﯩﻚ، ﻏﻪﻳﺮﻩﺕ - ﺟﺎﺳﺎﺭﯨﺘﻰ ﺋﯘﺭﻏﯘﭖ ﺗﯘﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ، ﮬﯧﭽﻨﻪﺭﺳﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﺭﻗﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ، ﻧﺎﮬﻪﻕ ﺋﯩﺸﻼﺭﻏﺎ ﭼﯩﺪﺍﭖ ﺗﯘﺭﺍﻟﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ، ﮬﻪﻗﻘﺎﻧﯩﻴﻪﺗﭽﻰ ﻛﯩﺸﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﺳﺘﺎ ﻗﻮﺷﺎﻗﭽﻰ ﺋﯩﺪﻯ. ﺳﺎﺩﯨﺮ ﻗﺎﺗﻤﯘ ﻗﺎﺕ ﺯﯗﻟﯘﻣﻐﺎ ﺑﻪﺭﺩﺍﺷﻠﯩﻖ ﺑﯧﺮﻩﻟﻤﯩﮕﻪﻥ، ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺋﺎﻟﯟﺍڭ - ﻳﺎﺳﺎﻗﻨﻰ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﺍﻟﻤﯩﻐﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ھالىغا ﻳﯧﺘﯩﭗ، ﻣﻪﺯﻣﯘﻣﻼﺭ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﻪ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ. ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﺎﻟﯟﺍڭ - ﻳﺎﺳﺎﻗﺘﯩﻦ ﻗﯘﺗﯘﻟﯘﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﭼﯚﻝ - ﺟﻪﺯﯨﺮﯨﻠﻪﺭﮔﻪ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﺎﺯ ﺋﻪﻣﻪﺱ ﺋﯩﺪﻯ. ﺯﺍﻟﯩﻤﻼﺭ ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ «ﻗﺎﭼﺎﻗﻼﺭ» ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻳﺘﺘﻰ. ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ﺗﯘﺗﻤﺎﻗﭽﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﺳﺎﺩﯨﺮ ﺋﯘﻻﺭﻧﻰ ھىماﻳﻪ ﻗﯩﻼﺗﺘﻰ. ﺳﺎﺩﯨﺮ ﺋﺎﺧﯩﺮ ﺑﯘ «ﻗﺎﭼﺎﻗﻼﺭ» ﻧﻰ ﻗﻮﺯﻏﺎﭖ ﺋﻮﻗﻴﺎ، ﻧﻪﻳﺰﺍ، ﺋﺎﻳﭙﺎﻟﺘﺎ، ﭼﻮﻣﺎﻕ ﯞﻩ ﻗﯩﻠﯩﭻ ﺑﯩﻠﻪﻥ قوﺭﺍﻟﻼﻧﺪﯗﺭﯗﭖ، ﻣﺎﻧﺠﯘ چېرﯨﻜﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ئېلىشىدﯗ. ﺷﯘ ﻛﯘﻧﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ «ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ» ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﺪﯗ. 
       ﺋﯩﻠﻰ ﺟﺎﯕﺠﯜﻧﻰ ﻛﯚﭖ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺳﺎﺩﯨﺮﻧﻰ ﺗﯘﺗﯘﺵ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ پەﺭﻣﺎﻥ ﭼﯜﺷﯜﺭﯨﺪﯗ. ﺧﻪﻟﻖ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﻪ ﺗﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺳﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﺗﯘﺗﯘﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﯞﺍقىتلىرﯨﻤﯘ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺋﯘ ﺯﯨﻨﺪﺍﻧﻐﺎ ﻗﺎﻣﺎﻟﻐﺎﻥ ﯞﺍﻗﯩﺘﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﯘﺳﺘﯩﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﻛﯚﺭﻩﺷﻨﻰ ﺩﺍﯞﺍﻣﻼﺷﺘﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺋﯘ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻣﺎﻧﺠﯘ ﺋﯩﺴﺘﯩﺒﺪﺍﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻛﯚﺭﻩﺷﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻗﻮﺷﺎﻗﻘﺎ ﻗﺎﺗﻘﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ: 

ﺳﺎﺩﯨﺮ ﺩﻩﭖ ﺋﯧﺘﯩﻢ ﻳﺎﻣﺎﻥ، 
ﺋﻮﻧﺒﻪﺵ ﻳﺎﺷﺘﺎ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ. 
ﺩﻩﺳﻠﻪﭖ ﺗﯘﺗﯘﻟﻐﺎﻧﺪﺍ، 
ﻗﯘﻣﯘﻝ ﯞﺍﯕﻐﺎ ﭘﺎﻻﻧﻐﺎﻥ. 

ﻳﺎﻣﯘﻟﻨﻰ تېشىپ ﻗﻮﻳﯘﭖ، 
ئىككى ﭼﯩﻘﺘﯩﻢ ﺗﺎﻻﻏﺎ. 

      1861- ﻳﯩﻠﻰ 3000ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﭽﻰ ﻏﯘﻟﺠﺎ ﺷﻪھىرﯨﮕﻪ ﺋﯩﻜﻜﻰ قېتىم ﺋﻮﻣﯘميۈزلۈك ﮬﯘﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ، ﺷﻪﮬﻪﺭ ﺧﻪﻟﻘﻰ ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻦ ﻣﺎﺳﻠﯩﺸﯩﺪﯗ. ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺪﻩ ﺋﻮﻥ ﻛﯜﻧﻠﯜﻙ ﺋﯘﺭﯗﺷﺘﯩﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻏﯘﻟﺠﺎ ﺷﻪﮬﯩﺮﻯ ﺋﺎﺯﺍﺩ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ. ئېيتىشلارغا ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻧﺪﺍ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ 1864- ﻳﯩﻠﻰ ﭼﯩﻠﭙﻪﯕﺰﯨﮕﻪ ﮬﯘﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ 40 ﺋﯚﭼﻜﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﯕﮕﯜﺯﯨﮕﻪ ﺑﺎﻏﻼﻧﻐﺎﻥ ﺷﺎﻣﻨﻰ ﻳﺎﻧﺪﯗﺭﯗﭖ ﻗﻮﻳﯘﭖ، ﻗﯘﻳﺮﯗﻗﯩﻐﺎ پوﺟﺎﯕﺰﺍ ﺑﺎﻏﻼﭖ ﺋﻮﺕ ﺗﯘﺗﺎﺷﺘﯘﺭﯗﭖ ﭼﯩﻠﭙﻪﯕﺰﯨﮕﻪ ﻗﺎﺭﯨﺘﯩﭗ ﻗﻮﻳﯘﭖ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ، ﺷﺎﻡ ﻳﻮﺭﯨﻘﻰ ﯞﻩ ﭘﻮﺟﺎﯕﺰﯨﻨﯩﯔ ﺋﯧﺘﯩﻠﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﭼﯚﭼﯩﮕﻪﻥ ﭼﯩﻠﭙﻪﯕﺰﺍ ﺋﺎﻣﺒﯩﻠﻰ تېزﻻ ﺗﻪﺳﯩﻠﯩﻢ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﺑﺎﻳﺎﻧﺪﺍﻱ ﺋﯘﺭﯗﺷﯩﺪﺍ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺋﯜﭺ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ سېپىلنىڭ ﺋﺎﺳﺘﯩﻐﺎ ﻟﻪﺧﻤﻪ ﻛﻮﻻﭖ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺩﻭﺭﺍ ﻛﯚﻣﯜﭖ سېپىلنى ﭘﺎﺭتلىتىدﯗ. ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ 5000 ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼڭچى ﺳﯧﭙﯩﻠﺪﯨﻦ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ يوﭼﯘﻗﺘﯩﻦ ﻗﻪﻟﺌﻪ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ بېسىپ ﻛﯩﺮﯨﭗ، ﺳﯧﭙﯩﻠﻨﻰ ﻣﺎﻧﺠﯘ چېرﯨﻜﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﻮﻟﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﯟﺍﻟﯩﺪﯗ. 

      1867- ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﻠﻰ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﻠﻰ ﺗﺎﺭﺍﻧﭽﻰ ﺳﯘﻟﺘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ ﺋﯚﺯ ﻳﯧﺰﯨﺴﻰ ﻣﻮﻟﺘﻮختىيۈزىگە قايتىپ ﻛﯧﻠﯩﺪﯗ ﯞﻩ ﺗﯚﺕ ﻳﯩﻞ ﺋﯚﺗﯜﭖ 1871- ﻳﯩﻠﻰ ﻛﯧﺴﻪل ﺳﻪﯞﻩﺑﯩﺪﯨﻦ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺑﯘ ﺳﻪﻣﯩﻤﯩﻲ ﺑﺎﺗﯘﺭ ﭘﻪﺭﺯەﻧﺘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﻗﺎﻳﻐﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺋﯘﻧﻰ ﺩﺍﯞﺍﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻠﻪﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﺎﮬﺎﯕﻐﺎ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﺋﻮﻗﯘﭖ ﺑﯜﮔﯜﻧﮕﯩﭽﻪ ﻳﺎﺩ ﺋﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ.