ليونار دو 1452-يىل 4-ئاينىڭ15-كۈنى،ئىتالىيىنىڭ فلورېسىيە شەھىرى يېنىدىكى ۋېنچى دىگەن بازاردا ئوغۇل بالا سۈرەن كەلدى..ئۇ15-ئەسىردىكى ياېروپا رەسسام-ليوناردو داۋىنچىنىڭ ئاتىسى يەرنىڭ ئاتاقلىق گۇۋاھچىسى بۇلۇپ،ئائىلىسى باي ئىدى،داۋىنچى كىچىگىدىنلا كۆرەتتى.ئۇ بىرسىدىن رەسىملەر دادىسىنى قىزىقتۇردى.14ياشقا كىرگەندە،ئائىلىسىدىكىلەر شەھەردىكى رەسىمخانىسىغاھۈنەرگە بەردى.ئۇنىڭ رەسىمخانىنىڭ باشقۇرغۇچىسى،مەشھۇر رەسسام فرونكى رەىمخانىغا كىرگەن كۈنىلا بۇيرىدى.ئۆگىنىمۇ سۈرۈتلەپ چىقىشقا بۇيرىدى.
داۋىنچى بۇلۇپ《نىمىشكە تۇخۇمنىلا سىزدۇرىسىز؟》-دەپ سورىدى.ئۇستازى چىرايىدىن زېرىكىش ئالامەتلىرىنى كۆردى.《تۇخۇم كىچىككىنە نەررسە ئەمەس!-دىدى چوڭقۇر مەنە بىلەن،-بىلىشىڭىز لازىمكى،مىڭ قۇيۇپ قارىسىڭىز،پۈتۈنلەي ئوخشايدىغان جۈپ تۇخۇم تاپقىلى بولمايدۇ.تۇخۇم بولغاندىمۇ ئۇنىڭغا قاراش ئۇنى توختىتىشنىڭ بولماسلىغى،ئۇنىڭغا نۇرنىڭ بولماسلىغى شەكلىمۇ ھالىتىمۇ بولمايدۇ.مىنىڭ سىزنى تۇخۇمنى سىزدۇرۇشۇم،سىزنىڭ ئوبرازلارنى كۈزىتىش ئىقتىدارىڭىزنى يېتىشتۈرپ،سىزنى بارلىق شەيئىلەرنى بىمالال ئىپادىلەپ بېرەلەيدىغان ئۈچۈندۇر.مۇشۇنداق قىلغاندىلا سىزىشنى ياخشى ئۈگىنىۋالالايمىز.》بۇ سۆزنى ئاڭلاپ بىردىنلا چۈشۈنۈپ يەتتى زېھنى-ئىخلاسى سىزىشنىڭ ماھارىتىنى مەشىق قىلىپ،ماھارەت ئىلگىرلىدى.ئۇ رەسىمخاندا يىللىق قىممەتلىك باھارىنى ئۆتكۈزدى. چاغدا،فلورىنسىيىدە سودا-سانائەت تەرەققىي ئىدى.يېڭىدىن گۈللەنگەن بۇرژئازىيە ھۆكۈمرانلىقىنىڭ نادان،قالاق،رەھىمسىز ئىنسانپەرۋەرلىكىنى تەكىتلىمەسلىگىگە نارزى بۇلۇپ،ئىجدىمائى رىياللىقنى ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلاتتى.ياش مۇشۇنداق ئىدىيىنىڭ تەسىرى ئىدىيە جەھەتتە قوزغالدى.بۇنداق قوزغىلىش كىيىنكى ئاشكارلاندى. بىلەن،ئۇ قىلىندىغان رەسىملەرگە قارشى تۇرۇپ،تەقلىتچىلىك،سەنئەتنىڭ چۈشكىنلىشىشى،رەسىم،رىيال تۇرمۇشتىن ،چوڭ تەبىئەتتىن ئېلىنىشى كېرەك .دەپ قارىدى تەبىئەتتىكى گۈل-چىمەن،دەل دەرەخلەرنى ئىنچىكلىك كۈزەتتى.ئۇلارنىڭ ئۆسۈش قانۇنىيىتىنى ئىنىقلاش ،بوتانىكنى مەخسۇس قىلدى:ھاشارەتلەرنىڭ خىلمۇ-خىل شەكلىنى،خىلمۇ جان-جانىۋارلارنىڭ ئۇچۇش خۇسۇسىيەتلىرىنى چوڭقۇرلاپ پەرق ئېتىش زوئولوگىيىنى تەتقىق قىلدى؛ئادەم تىنىنىڭ قايسى ئەزالىرىنىڭ تۈزۈلىشىنى نىسبىتىنى ئىگەللەش ئۈچۈن،ئۇ تەقىپ بۇيرۇقلىرىغا قارىماستىن،جەسەتلەرنى ئوپىراتسىيە قىلدى.ئۇنىڭ ئاددىي تەسۋىرلىرىگە قارايدىغان بولساق؛ئالدى بەدىنىنىڭ ئىسكىلىتى چىقىرىلغانلىغىنى،ئاخىردا بۇلجۇڭ گۆش چىقىرىلغانلىغىنى كۆرىۋالالايمىز.بۇنىڭغا كۈچ سەرىپ-ھە!ئۇنىڭ تەشۋىشلىرىگە كىشىلەر تۇنۇۋالالمايدىغان 《خەت》لەر يېزىلغان بولۇپ،ئەسلىدە خەتلەرنى زىيانكەشلىگىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن،سول تەرەپكە ئىزاھات قويغان ئىكەن.تېخىمۇ مۇھىمى شۇكى،ئۇ شەخسىيەت ئازاتلىغى ئىدىيىسىنى رەسساملىق ئەمەلىيىتىدە ئىزچىللاشتۇردى.ئۇ چاغىكى تېمىلارنىڭ قىسمى《ئىنجىل》دىكى ئىشلار ئىدى.رەسىملەر تولىمۇ سۇس قاتمال ئىدى.مەرىيەم ئانىنىڭ رەھىمسىز سۈرۈتلەنسە،بالىلىق دەۋرىدىكى ئەيسا جىددىي ھالەتتە تۇرغان بوۋاي تەسۋىرلىنەتتى….ئەمما،داۋىنىچنىڭ قەلىمىدە خۇددى رىيال ياشاۋاتقان كىشىلەردەك جانلىق تەسۋىرلەندى.1476-يىلى،ئۇنىڭ فرونكى《خىرىستىينغا چۇقۇنۇش》دىگەن سىزماقچى بولۇپ،داۋىنىچنى ياردەملەشتۈردى. جەمىيەتنىڭ ئەنئەنىسى قاتمال،جانسىز سىزدى.داۋىنىچى سول تەرىپىگە پەرىشتە سىزدى.پەرىشتە تېتىك،جانلىق،تەبىئىي بۇلۇپ،ئىنسانپەرۋەرلىك يۇغۇرۇلغان ئىدى.ئىككى سېلىشتۇرمىسىدا شەخىس ناھايىتى چېنىپ قالدى.ئۇستھزى ئان شاگىرتىنىڭ ماھارىتىگە بارىكاللا ئوقۇدى.ئەمەلىيەتتە،سەنئەتتە يېڭىلىق يارىتىش فېئوداللىق ئەنئئەنىۋى رامكىلارنى بۆسۈپ ئۆتكەنلىگىنىڭ نەتىجىسى داۋېنچى تەرەپتىن تالانىتلىق ئادام ئىدى.ئۇ چاغدا،مىلان،ئىتالىيەدە ئىلى--پەندە 1482-يىلى،داۋىنچى كىلىپ،ھەر ئىلمىي تەتقىقات پائالىيەتلىرى شۇغۇللاندى.ئۇ باشقا-باشقا تىپتىكى ماشىنلارنى قىلدى.مەسىلەن،ياۋروپانىڭ ئەسلىدىكى ئاران تاللا سۇغۇرالايتتى,.داۋىنچى سۇغىرىش ماشىنىسى نۇرغۇن تال يىپ سۇغۇرۇپ،ئىتالىيىنىڭ تۇقۇمچىلىق ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇشقا تۆھپە قوشتى.يەنە مەسىلەن،ئۆيسىمان توما،ھەر ماشىنلىرى كەشىپ قىلىپ،ئتالىيىنىڭ سۇ ئىنشاتى يېزا ئىگىلىكىگە توھپە قوشتى.بۇلاردىن باشقا،،ئۇ قۇشلارنىڭ قانىتىنى تەقلىت قىلىپ،ئۇچالايدىغان ماشىنىىنىمۇ ياساپ چىقتى.قىسقىسى،داۋىنىچنىڭ ئېلىم پەندىكى تالانتى تەڭتۈشلىرىدىن دەرىجىدە ھالقىپ كەتكەن ئارخېتوكتور ھەيكەلتىراچ ئىدى.ئەپسۇسكى،ئۇنىڭ ھەيكەللىرى زامانىمىزغا كىلەلمىدى. ئۆمۈر بويى كۆرسەتكەن خىزمىتى رەسساملىقتا ئىدى..ئەلۋەتتە،ئۇ رەسىملەردە ئوپتىكا پىرىنسىپلىرىغا ئەھمىيەت بەرگەنلىكتىن،مەيلى مەنزىرە بولسۇن،كىشىلەردە گەۋدىسى ھاسىل بولۇۋاتقاندەك قالدۇراتتى.ئۇ رەسىملىرىدە مەنزىرلەرنى《گىرىمسەن ئۇسۇلى》بىلەن تۇمان ماكانغا قىلىۋاتقاندەك تەسىرات قالدۇراتتى.تېخىمۇ مۇھىمى،.ئۇ ياراتقان ئوبرازلىرىنىڭ ھەممىسى ئىچكى دۇنياسىنى قىلاتتى.ئوبرازنىڭ چىرايىدىكى ئالامەتلەر كۆز نۇرى،تۆت ئەزايىنىڭ ھەركىتى كاللىسىدا ئويلاۋاتقان پىكىر-ھېسىياتلىرىنى پۇتەنلەي ئىپادىلەپ،ئۇنى تىرىك ھالىتىگە ئوخشىتىۋىتەتتى. كېلىشكەن گۈزەل سەنئەت ئەسەرلىرىنى قالدۇرۇپ كەتتى.بۇلارنىڭ ئىچىدە ۋەكىللىك ئەسەرلىرى《ئەڭ تاماق》ۋە 《موننالىسا》لاردىن ئىبارەت.
《ئەڭ كەچلىك تاماق》دىگەن رەسىم،مىلان سان مارىيە دەرۋىشخانىسىدىن تاماقخانىسىنىڭ تىمىغا 1495-يىلدىن1497-يىلغىچە سىزىلغان.رەسىمدە ئەيسانىڭ رىم دائىرىلىرىگە مەخپىيەتلىكنى پاش قۇيۇپ،ئۆزىنىڭ ئۇستازى ساتقانلىغى ھەققىدىكى ھېكايە قىلىنىدۇ.ئەيسا،تاماق جوزىسى 12مۇرىدىغا:《سىلەرنىڭ ئاراڭلاردىن ماڭا ساتقىنلىق قىلدى》دەيدۇ.شۇ ھامان مۇرىتلىرىنىڭ تۈرلۈكچە بولىدۇ.ئۈچ دەرغەزەپكە كېلىدۇ غەزىۋى ئۆرلىگەن جوزىنى ئۇرىدۇ.بىر شۈبىھلىندۇ:بىر قالىدۇ:بىر گويا ئەيساغا ئۆزىنىڭ ساداقىتىنى ئىپادىلەۋاتقاندەك مىدىر-سىدىر قىلماي ئولتۇرىدۇ.ئىككى مۇرىدى جىددىيلىشىپ كېتىدۇ.ھەتتا بۇلارنىڭ ئارىسىدىن بىرسى قولىدىكى قۇشۇق ئالدى تەرپنى كۆرسىتىدۇ:پەقەت مۇردىلا ئالاقزادە بۇلۇپ،چىرايى تاتارغان قولىدا چەندازىسىنى مەھكەم قاماللىۋالغان كەينىگە داجىپ،ئۆزىنىڭ30ئاقچىغا ئەيسانى سىتىۋەتكەن خائىنلىغىنى ئاشكارلايدۇ.ئارقا كۆرۈنۈشت قاراڭغۇ،ئەيسانىڭ ئارقىسى يوپ-يورۇق دەرەزە ھالىتىدە بولۇپ،ئەيسانىڭ چىرايى دەرىزىدىن چۈشكەن نۇردا ۋەزمىن،خاتىرجەم،ھەيۋەتلىك تىنىچ كۆرىنىدۇ.كۈچلۈك سېلىشتۇرما ئاپتورنىڭ رەزىللىككە غەزەپ-نەپرىتى،ھەققانىيەتكە چەكسىز ئىنتىلىشى ئىپادىلىندۇ. داۋىنچىدىن ئىلگىرى يۇقۇرىدىكى بولسىمۇ،ھەممىسى مەغلۇپ ئىدى.بۇنداق بولۇشىنىڭ سەۋىۋى ئىدىكى،ئۇلار 12مۇرىتنىڭ بۇلۇپمۇ يودانىڭ مۇرەككەپ روھىي ھالىتىنى سۈرەتلەپ بېرەلمىگەن ئىدى.داۋىنچى رەسىمدە مەسىللەر بۇلۇپ،بۇ رەسىمنىڭ ئاساسىي تىمىسىنى روشەن ئالاھىدىلىككە ئىگە قىلدى.ئاڭلاشلارغا قارىغاندا،ئاشۇنىڭىن رەسساملار مەشھۇر ئەسىرىدىن ئېشىپ كېتىش ئاسان ئەمەسلىگىنى نەزەرگە ئېلىپ،بۇ تېمىنى سىزىشقا جۇرئەت قىلالمىغان. داۋىنچى ئىجات كىشىنى ھەيران قالدۇرغىدەك مېھنەت سەرىپ قىلدى،نۇرغۇن قىيىنچىلىقلارغىمۇ ئۇچرىدى.بۇلارنىڭ ئارىسىدىكى قىيىنچىلىق يودادىن مۇشۇ شەخىسنى قانداق تەرەپ ئىدى.ئاڭلاشلارغا سىزىشتىن بۇرۇن،داۋىنچى پېرسۇناژلار ئۈسرىدە تەكرار-تەكرار تېز سىزما مەشقى بارغان.يودانى لايىھەلەپ تەقى-تۇرقى ئوخشىمايدىغان پارچە سىزغان بولسىمۇ،ئۆزى قانائەتلەنگۈدەك تۇرغۇزالمىغان.شۇنىڭ بىلەن،بۇ قىيىنچىلىقنى ھەل قىلىش ئۈچۈن،ھەر كۈنى مىلان سورۇنلاغا جىنايەتچى،لۈكچەك قىمارۋازلارنىڭ سۆز-ھەركىتى،يۈرۈش-تۇرىشىنى كۈزەتكەن،دەرۋىشخانىنىڭ راھىپلىرى ئۇزاققىچە سەدىقە تاماقخانىسىغا سىزماي كۈنلۈگى سىرتتا قاتراپ يۈرگەنلىگىنى كۆرۈپ،مىلاننىڭ ئۇلۇغ بېگىگە:داۋىنچى خىزمەتكە ئېتۋارسىز قاراپ،لاغايلاپ يۇرىدۇ،دەپ ئەرز قىلغان.شۇڭا،داۋىنچى،راھىپلار تاكاللىشىپ قالغان.بەخىتكە يارىشا بەگ ئىشنىڭ بىلىدىغان بولغاچقا،داۋىنىچنىڭ غايەت كاتتا رەسىمنى پۈتتۈرۈشكە ئىمكانىيەت بەرگەن.ھازىر رەسىم دەرۋىشخانىنىڭ تېمىدا تۇرماقتا.
《موننالىسا》،1503-يىلى ئەتراپىدا سىزىلغان ئوبراز تەسۋىرى بولۇپ،رەسىمدە فىلورېنسىيىلىك چوكان مونالىزا تەسۋىرلەنگەن.رەسىمدىكى ياش چوكاننىڭ بىلىنەر-بىلىنمەس تەبەسسۇم قىلىۋاتقان رۇخسارىغا ماس چىمىرلاۋاتقان لەۋلىرىدىكى نازۇك سىزىقچىلار ياشلىق باھارىنىڭ ھاياتىي كۈچىنى تېخىمۇ نامايەن قىلغان.ئەڭ گەۋدىلىكى شۇكى،ئۇنىڭ روھلۇق كۆزلىرى چىرايىغا خۇشاللىق بېغىشلىسىمۇ،ئەمما كەلگۈسىگە،سائادەتكە بولغان قىزغىنلىق ئۈمىتلەر تولغان نازاكەت ئارقىلىق ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان.بۇ رەسىم،ھازىر فىرانسىيىنىڭ پارىژ شەھىرىدىكى لوففىل مۇزىيىدا ساقلانماقتا. داۋىنىچنىڭ ئاخىرقى ئۆمرى سەرسان-سەرگەردانلىقتا ئۆتتى.ئۇ ئۇزاق مۇددەت فىئودال دىنىي كۈچلەرنىڭ زۇلمى زىيانكەشلىكىگە ئۇچرىدى.1517-يىلى،ئۇ ساقىلى ئاقارغان 65ياشلىق بوۋايغا ئايلانغان بولسىمۇ،يەنىلا ۋەتىنىدىن ئايرىلىپ،فرانسىيىدە مۇھاجىر بۇلۇشقا مەجبۇر بولدى.
1519-يىل 5-ئاينىڭ 2-كۈنى،ئىززەت-ھۆرمەتلىك،نامى ئۆلمەس رەسسامنىڭ سۇقۇشتىن توختىدى.ئەمما رەسىملىرى ئۇنىڭ ئىجادىيەتلىرى پۈتۈن دۇنيا خەلقىنىڭ قەلبىدە مەڭگۈ ياشايدۇ.
