نۇرى جان (تۈركىيە)

خەدىچە ئاۋۇت تەرجىمىسى

بىر تاغنىڭ باغرىدا،بىر كىچىك يېزا ھەم شۇ يېزىنىڭ بۇلۇڭىدا يوپۇرماقلىرى ياپيېشىل،مىۋىسى قىپقىزىل بولغان ،يازنىڭ ئىسسىق كۈنىدا سايە تاشلاپ راھەتلىك بېرىدىغان بىر ئالما دەرىخى بار ئىكەن.
دەرەخنىڭ شاخلىرى ئارىسىغا قۇشلار ئۇۋا سالغان بولۇپ،شاختىن شاخقا قونۇپ زوق –شوخ بىلەن سايراپ ناۋا ئەيلەيدىكەن.ھەم ھەر كۈنى بۇ دەرەخنى كۆرگىلى كېلىدىغان گۈلگۈن يۈزلۈك ئەلى ئىسىملىك يوقسۇل ئەمما ئەقىللىق بىر بالا بار ئىكەن. «ئەي ئوماق بالا ئاۋازىمنى ئاڭلاۋاتامسەن؟»
كىچىك ئەلى بۇ ئاۋازنىڭ قەيەردىن چىقىۋاتقىنىنى بىلەلمەي ھەيران بولغىنىدىن ئۇياق-بۇياققا قاراپتۇ،بىر ھازادىن كېيىن يېشىل يوپۇرماقلىق قىزىل مىۋىلىك شۇ چوڭ ئالما دەرىخىنىڭ زۇۋانغا كەلگەنلىكىنى پەرەز قىلىپتۇ.

-ئەي سۆيۈملۈك ئالما دەرەخى سەن گەپ قىلالامسەن؟- دەپ ھەيرانلىق بىلەن سوراپتۇ ئۇ. -ئەلۋەتتە،دەپتۇ،ئالما دەرىخى:« سەن قانداق گەپ قىلالىساڭ مەن ھەم شۇنداق گەپ قىلالايمەن،ئەمما ھېچكىم گىپىمنى ئاڭلىمايدۇ چۈنكى جىمجىت تۇرۇپ مېنى تىڭشىمايدۇ،ئالمىلىرىمنى ئۈزۈپلا قاچىدۇ» دەپتۇ.
-بوپتۇ خاپا بولما،دەپتۇ ئەلى،«شۇنچە ۋاقىتتىن بۇيان ئاستىڭدىن ئۇيان-بۇيان ئۆتىمەن،ئاۋازىڭنى پەقەت ئاڭلاپ باقماپتىمەن،بۈگۈن قورسىقىم ئاچ ئالما يېيىش ئۈچۈن كەلگەنىدىم،گەپ قىلغىنىڭنى ئاڭلاپ بەكمۇ ھەيران قالغانىدىم،بىراق ئەمدى سېنى چۈشەندىم،چنكى مېنىڭمۇ دوستۇم يوق،مەن بىلەن ھەم ھېچكىم گەپلەشمەيدۇ،گېپىمنى ئاڭلىمايدۇ،تولىمۇ يالغۇزمەن…»
كەمبەغەل ھەم يېتىم بولغانلىقى ئۈچۈن ھېچكىمنىڭ ئۇنىڭ بىلەن دوست بولمىغانلىقىنى سۆزلەپ بېرىپتۇ ئەلى.
ئالما دەرىخى چوڭقۇر تىنىپ ئەلىگە شۇنداق دەپتۇ:« مەن بىلەن دوست بولامسەن؟ساڭا ھەر كۈنى مىۋىلىرىمنى بېرىمەن،قورسىقىڭنى تويغۇزىسەن»
كىچىك ئەلى شۇنداق ھاياجانلىنىپتۇ ،جاۋاپ بەرمەستىن جاۋاپ ئورنىغا ئىككى تامچە ياش تۆكۈپتۇ.
دەەخمۇ ھاياجانلانغىنىدىن :« مېنىڭ دەردىم دەل ئىنسانلاردىن دوستۇمنىڭ بولمىغىنى،ھەممىسى ئالمىنى ئېلىپلا مەندىن يىراقلىشىدۇ» دەپتۇ.
ئەلى دەرەختىن ئالغان ئىككى تال ئالمىنى مەيدىسىگە سۈرتۈپ ئۇنىڭغا رەھمەت دەپتۇ.
ئەلى ھەقىقەتەن بۈگۈنگە قەدەر بۇنچە تاتلىق ئالما يىمىگەنىدى.

شۇ كۈندىن ئىتىبارەن ئەلى بىلەن ئالما دەرىخى جانىجان ئاغىينىلەردىن بولۇشۇپتۇ،ھەر كۈن كۆرۈشۈپ سۇنىڭ ئېقىشلىرىنى ئاڭلاپ بىللە كۈلۈپ ،بىللە يىغلاپ،بىللە ئويناپتۇ،شۇ كۈندىن باشلاپ ئەلى ئالما دەرىخىنىڭ ياردىمى بىلەن بارلىق گۈل-چىچەك،ئۇچار-قۇش،جانۇ-جانىۋارلار بىلەن مۇڭدىشالايدىغان بوپتۇ.
ئەلى ئانىسى ئۆلۈپ كەتكەندىن كېيىن ،ئۇكىلىرى بىلەن دادىسىغا قاپتۇ،دادىسى ئېتىزلاردا،باغلاردا ئىشلەپ تاپقان ئىككى توك –توك پۇل بىلەن كۈنىنى كۈن ئېتىپتۇ،بىر كۈن كېلىپ دادىسى ئاغرىپ قاپتۇ ،ئۆيگە بىر نەرسە تېپىپ كېلىدىغان ئادەم قالماپتۇ.ھەممە ئىش بالىلارنىڭ چوڭى بولغان ئەلىگە قاپتۇ.
كۈنلەر مانا مۇشۇنداق داۋاملىشىۋاتقاندا ئەلى بىر كۈن روھى چىقىپ كەتكەندەك بېشىنى ساڭگىلاتقان ھالدا ئالما دەرىخىنىڭ يېنىغا كەپتۇ.ئالما ئۇنىڭ نېمە بولغانلىقىنى سوراپتۇ.ئەلى :« بولدى سورىما ئالما ئاداش،دادام كېسەل،پۇل تاپقۇدەك ھېچكىم يوق،ئۇكىلىرىم ئاچ،ھازىر پەقەت پۇل قالمىدى،قانداق قىلىش كېرەكلىكىنى ھېچ بىلەلمىدۇق» دەپتۇ.
«كۆڭلۈڭنى يېرىم قىلما،ھەر ئىشنىڭ بىر چارىسى باردۇر،قارا!ساڭا ئەڭ گۈزەل ئەڭ تاتلىق ئالمىلىرىمنى بېرەي بازارغا ئاپىرىپ سات،جىق پۇلۇڭ بار بولىدۇ» دەپ تەسەللى بېرىپتۇ ئالما دەرىخى.ئەلى تەسىرلەنگىنىدىن نېمە دېيىشىنى بىلەلمەي ئالما دەرىخىگە ئېېسىلىپ يىغلاپ كېتىپتۇ.

شۇنىڭدىن باشلاپ ئەلى دوستى سۇنغان شىرىن ئالمىلارنى ئاپىرىپ سېتىپ ئىھتىياجدىن ئارتۇق خېلى كۆپ پۇل تېپىپتۇ.
ئەلى بىر كۈن يەنە شۇنداق پەرىشان ھالەتتە ئالما تۈۋىگە كەپتۇ،ئوينىغۇسىمۇ كەلمەي مەيۈسانە ئولتۇرۇپتۇ.ئالما:« ئەلى ئاداش يەنە نېمە بولدۇڭ؟» دەپتۇ.
«ھالىمنى سورىما ئالما ئاداش،كونا بىر ئۆيىمىز بار ئىدى،يامغۇردا قېلىپ ئۆرۈلۈپ چۈشتى،دادام ۋە ئۇكىلىرىم بىلەن تالادا قالدۇق »دەپتۇ ئەلى.
«بۇنىڭمۇ بىر ئامالى بار ئەلى ئاداش،ئال بۇ شاخلىرىمنى،ياغىچىدىن كەپە ياسىۋىلىڭلار،بوران-يامغۇرلارغا دالدا بولۇپ قالسا ئەجەپ ئەمەس» دەپتۇ ئالما.
بالا مەمنۇنلۇق بىلەن ئالمىغا قاراپ كۈلۈپتۇ.

ئاي –يىللار سۇدەك ئېقىپ كىچىك ئەلى چوپ چوڭلا يىگىت بولۇپ قاپتۇ،چوڭ بولغانسىرى خىياللىرىمۇ كۆپىيىپتۇ بىر كۈن ئۇ يەنە پەرىشانلىق بىلەن :« مەن چوڭ بولدۇم ئالما ئاغىينە،ئارزۇلىرىممۇ چوڭايدى،باشقا يېزىلارنى باشقا شەھەرلەرنى كۆرۈپ باققۇم،دۇنيانى كەزگىم بار» دەپتۇ.

«ئۇنىڭمۇ چارىسى بار ئاغىينە،ئەڭ چوڭ شاخلىرىمنى كىسىپ كىمە ياسىغىن،يېنىڭغا مىۋىلىرىمدىن يەتكۈچە ئېلىۋال،دۇنيانى كەز،بارغان يەرلىرىڭدە قۇشلاردىن ماڭا خەۋىرىڭنى يوللىۋەت،خاتىرجەم بولاي،بەك يىراققا كەتمە،بەزى يەرلەر خەتەرلىك ،ساڭا بىرەر ئىش بولۇپ قالسا مەن ئازاپلىنىمەن«
دەپتۇ ئالما دەرىخى.
«بۇ ئىنچىكە تاللىرىمنى،ئۇرۇقلىرىمنى يېنىڭغا سېلىۋال،ئايىغىڭ تەگكەن ھەر بىر يەرگە تېرىپ قوي بولامدۇ،چوڭ بولسۇن،مىۋە بەرسۇن ،سايە بەرسۇن،يىگەن ھەر كىشىگە شىپا بولسۇن،مېنىڭ غۇنچىلىرىم ھەر قانداق ئىقلىمغا ماس كېلىدۇ،ھەر قانداق يەردە تۇپراقنى قۇچاقلىغان قەلەمچە تاللىرىم شۇ زامان يىلتىز تارتىدۇ» دەپتۇ يەنە ئالما دەرىخى.
ئالما دەرىخىگە ئېسىلىپ قۇچاقلاپ يىغلاپتۇ ئەلى ۋە:« ئەنسىرىمە دوستۇم،ماڭا ھىچ ئىش بولمايدۇ،ماڭا قىلغان ياردەملىرىڭ ئۈچۈن كۆپ رەھمەت ئېيتىمەن،ئەي سۆيۈملۈك ئالما دەرىخىم مىڭ يىللارچە ياشنىغىن،ھەر قېتىم قېيىن كۈنلىرىمدە يېنىمدا بولىسەن،ماڭا چەكسىز مۇھەببىتىڭنى بەردىڭ،سەندەك بىر جان دوستۇمنىڭ بولغىنىدىن ئۆزۈمنى بەختلىك ھېس قىلىمەن» دەپتۇ.
ئەلى ئالما دەرىخىنىڭ شاخلىرىدىن دادىسى بىلەن بىرگە قېيىق ياساپ يىغلاپ تۇرۇپ ئۇلار بىلەن خوشلۇشۇپتۇ.سۇلىرى كۆپكۈك ،شىلدىرلاپ ئاقىدىغان دەريا-جىلغىلاردىن ئۆتۈپتۇ،ھەر قەدەمدە جانجىگەر دوستى ئالمىنى ئەسلەپتۇ.

ئەلى سۈپسۈزۈك سۇلار ئۈستىدە سەپىرىنى داۋام قىلىپتۇ،بىر چاغلاردا ئۇ شۇ قەدەر جىمجىتلىقنى ھېس قىلىپ دوستىنى ئەسلەپتۇ،ئۇنى تاشلاپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن پۇشايمان قىلىپ يىغلاپتۇ.ئۇ شۇنچىلىك قاتتىق يىغلاپتۇكى خۇددى ئۇنىڭ كۆز ياشلىرى بىلەن قوشۇلۇپ دەريا سۈيى ئۇلغۇيۇپ كېتىۋاتقاندەك تۇيۇلۇپتۇ.
ئەلى يىغلاپ يىغلاپ ئۇخلاپ قاپتۇ،كۆزىنى ئاچقىنىدا ئۆزىنى مىۋىلىرى ساڭگىلاپ پىشقان،قۇشلىرى ۋىچىرلاپ سايراپ تۇرغان،سۇلىرى سۈپسۈزۈك،ئويناقشىپ ئېقىپ تۇرغان بىر ئارالدا كۆرۈپتۇ.
ھەر تەرەپتە ئاھۇلار،توشقانلار جۈپ-جۈپ بولۇپ قوغلۇشۇپ ئوينايدىكەن،ئەلى خۇشاللىقتىن سەكرەپتۇ،ئەمما جانىجان دوستىدىن يىراقتا بولغىنىدىن ئەپسۇسلىنىپتۇ،خەۋىرىنى قۇشلاردىن ئۇنىڭغا يەتكۈزۈپتۇ.قەدىمى تەگكەن ھەممە يەرگە ئالما ئۇرىقىنى سېلىپتۇ،ئالمىنىڭ قەلەمچىسىنى تىكىپتۇ،ئالمىلار تىزلا تۇتۇپ باراقسان ئۆسۈشكە باشلاپتۇ.يىللار ئۆتۈپ بۇ ئالما كۆچەتلىرىمۇ مىۋىلەپ ،سايە تاشلاپ كىشلەرنى ،جانىۋارلارنى ھوزۇرلاندۇرۇپتۇ.
ئارىدىن ئۇزۇن يىللار ئۆتۈپ ،ساقاللىرى ئۇچتەك ئاقارغان،بەللىرى مۈكچەيگەن بىر قېرى ئادەم تاغلاردىن كەينىدىن چىقىپ ئاستا-ئاستا ئالما دەرىخىگە قاراپ  مېڭىپتۇ.
ئالما دەرىخىنىڭ ئاستىغا كېلىپ بېشىنى كۆتۈرۈپ قاراپتۇ،ئالما دەرىخى كونا دوستىنى تونۇپتۇ.دالىلاردىن توپلىغان رەڭگارەڭ گۈللەردىن ياسالغان بىر گۈلچەمبىرەكنى ئەلىنىڭ گەۋدىسىگە تاشلاپتۇ ،ۋە ئۇنىڭغا ئىگىلىپ بوشقىنە :« سېنى سۆيىمەن» دەپ پىچىرلاپتۇ