|
|
 |
 |
 |
 |
ئابدۇلۋاھىد مۆلجەرى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدىكى ئەركەكلىك تەسۋىرى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
(ماقالە)（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەل ئۈمىدىنى ئەر ئاقلار، ئەر داڭقىنى ئەل ساقلار.
（http://bbs.oylirim.cn）5 c# v, s1 F" G; w-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）- {0 d6 V* V U- c( R; m; A
（http://bbs.oylirim.cn）' N0 I# G* \' D: o$ l0 |. G' G
（http://bbs.oylirim.cn）! @' x' A! R2 P+ h+ X چۆچەك دېسە نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ كاللىسىغا كىچىك باللارنى گول قىلىدىغان يالغان-ياۋداق ۋەقەلەر كېلىدۇ ھەمدە ئۆتمۈش جەمىئىيەتتە ئۇنى ئوقۇيدىغان، تۇقۇيدىغانلار، ئىڭەك تۇتۇپ ئولتۇرۇپ ئاڭلايدىغانلار كۆپ بولغان بىلەن بۈگۈنكىدەك رادىئو، تېلۋېزور، تور قاتارلىق تۈرلۈك ئۇچۇر-ئالاقە ۋاستىلىرى ۋە كۆڭۈلگە ئەمەك بولىدىغان نەرسىلەر كۆپىيىپ تۇرمۇشىمىزنىڭ مۇھىم بىر تەركىۋى قىسىمىغا ئايلانغان زامانىۋى جەمىئىيەتتە چۆچەكنىڭ ئاللىقاچان ۋاقتى ئۆتتى دەپ قارايدۇ. ئەمىليەتتە، ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى ھەرگىزمۇ سەۋەپ-مەقسەتسىزلا تۇقۇپ چىقىلغان قۇرۇق گەپ، يالغان-ياۋداق ۋەقەلەر دۆۋىسى ئەمەس. چۆچەكلەر كۆپۈنچە ئاددىي خەلق تەرىپىدىن ئىجاد قىلىنىغان بولغاچقا، ئۇنىڭدا خەلقىمىزنىڭ ئەسىرلەر مابەينىدە تارتقان جاپا-مۇشەققەت، ئازاب-ئۇقىبەتلىرى، ئەڭ گۈزەل ئارزۇ-ئارمانلىرى، ھاياتقا بولغان چوڭقۇر مېھىر-مۇھەببىتى، تۇرمۇشى ۋە ھاياتىدىن يەكۈنلىگەن ئاچچىق تەجىربە-ساۋاقلىرى، كەلگۈسىگە بولغان ئىنتىلىشلىرى، ۋەزنى مىڭ پاتمان كېلىدىغان ھېكمەتلىرى مۇجەسسەملەنگەن. شۇ ۋەجىدىن ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى 40-50 يىلدىن بېرى ئىزچىل توپلىنىپ دەستە-دەستە كىتاب بولۇپ نەشىر قىلىنغان بولسىمۇ، تېخىچە تۇلۇق توپلىنىپ بولىنغىنى يوق. ھېلھەم ھەرقايسى مەتبۇئاتلاردا يېڭىدىن-يېڭى چۆچەكلەرنىڭ ئېلان قىلىنىپ تۇرىۋاتقانلىقى بۇنىڭ دەلىلىدۇر. خەلق ئارىسىدا يەنە نۇرغۇن ئېسىل چۆچەكلەر توپلىنىشنى كۈتۈپ تۇرۇپتۇ. مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى چېكىگە يەتكىلى بولمايدىغان بىر تىلسىم دۇنيادۇر.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى خۇددى «مىڭ بىر كېچە»، «كىلىلە ۋە دىمىنە» قاتارلىق دۇنياۋى مەشھۇر چۆچەكلەرگە ئوخشاش تارىخىنىڭ ئۇزۇنلىقى، مەزمۇنىنىڭ باي ۋە تولىمۇ جەلىپكارلىقى، تىلىنىڭ ئاددىي، جانلىق، نەپىس، رەڭدار، ئويناق، يېپىشقاق، ئاممىباپلىقى، قاراتمىلىقىنىڭ كۈچلۈكلىكى، ئاغزاكى بايان قىلىش ۋە ئەستە تۇتۇشقا ئاسان ئىكەنلىكى، خەلق ئارىسىغا ئەڭ كەڭ تارقالغانلىقى قاتارلىق ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن ئۇيغۇر فولكلور خەزىنىمىزدە ئالاھىدە ئورۇن تۇتىدۇ. «بار ئىكەنۇ-يوق ئىكەن، ئاچ ئىكەنۇ-توق ئىكەن، تۈلكە ياساۋۇلكەن، بۆرە ھاكاۋۇر ئىكەن، غاز كانايچىكەن، ئۆدەك سونايچىكەن، قاغا قاراقچىكەن، سېغىزخان يالاقچىكەن، پاقا پوستەكچىكەن، يىلان تۈگمەنچىكەن، بۈرگە ئۇسسۇلچى، پاشا غەزەلچىكەن...»، يا بولمىسا «بۇرۇن بۇرۇنىكەن، سوقا تۇرنىكەن، قىرغاۋۇل جەدىكەن، قۇيرۇقى يەدىكەن، پاقا راۋاپچىكەن، سالما غىجەكچىكەن، تۈلكە يالاقچىكەن، سېغىزخان ماراقچىكەن، قاغا قاراقچىكەن، ئېيىق پادىشا، يولۋاس خىزىركەن، مايمۇن ۋەزىركەن، گۆش دەپ ئالغىنى ئۆپكە-بېغىركەن، گادايغا كۈن يوق، دۈمبە يېغىركەن....»، ۋە ياكى «بۇرۇننىڭ بۇرۇنىدا، يا بۆلەك جايدا ياكى مۇشۇ ئورۇندا، تەكلىماكاننىڭ بېشىدا، ئىلچىنىڭ سەل تېشىدا بىر مەھەللە بولۇپتىكەن. بۇ مەھەللىنىڭ قوينى باغ، مىۋىلىرى ياغ، سۈيى تاتلىق، ئادەملىرى بولسا گاھى پىيادە، گاھى ئاتلىق ئىكەن...» دېگەندەك تولىمۇ ساددا، ئەمما بالدەك شىرىن، تاڭ ساباسىدەك مەيىن، قىلچە شالغۇتلانمىغان ساپ ئۇيغۇر تىلى بىلەن باشلىنىدىغان ئاشۇ چۆچەكلىرىمىزدە ئەقىل ئىگىلىرى ئۈچۈن كىشىلەرنى ئەخلاققا، گۈزەللىككە، مەنىۋى كامالەتكە يېتەكلەيدىغان، تەپەككۇرىنى قاناتلاندۇرىدىغان ئەقىل-پاراسەت، ھېكمەت، پەندى-نەسھەت جاۋاھىراتلىرى ھەددىي- ھىساپسىزدۇر. بىز ئاشۇ چۆچەكلەر بوستانىنى سەيىر قىلىش جەريانىدا ئېرىشكەن ئەركەكلىك ھەققدىكى مۇتالىمىزنى كەڭ ئوقۇرمەنلەرنىڭ ھۇزۇرىغا سۇنماقچىمىز.
（http://bbs.oylirim.cn）7 M/ w9 Y0 i* s- }3 Z（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەركەكلىكنىڭ زۆرۈرى خېمىرتۇرۇچلىرى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەگەر ئەركەكلىكنى بىر تۈپ مىۋىلىك دەرەخكە ئوخشاتساق، ئۇنداقتا ئاشۇ دەرەخ نۇرغۇنلىغان غول، شاخ، يۇپۇرماق ۋە يىلتىزلاردىن تەركىب تاپقىنىغا ئوخشاش، ئەركەكلىكمۇ بىرمۇنچە خۇرۇچ-خىسلەتلەر بىلەن كامال تاپىدۇ. بىز ماقالىمىزنىڭ بۇ قىسىمىدا ئاشۇ خۇرۇچلار ھەققىدە چۆچەكلەرنى چۆرىدەپ تۇرۇپ بىلگىنىمىزچە مۇھاكىمە يۈرگۈزۈپ باقىمىز.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئوغلىنى ياراملىق تەربىيلەش ئاتا-ئانىلارنىڭ مۇقەددەس بۇرچى
（http://bbs.oylirim.cn）% v7 L0 [5 v* u& S6 A( A（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئوغۇل تۇغۇلسا يەر سۆيۈنەر، قىز تۇغۇلسا ئۇچاق بېشى.
（http://bbs.oylirim.cn）, g. u/ V, a9 _-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
بىر ئوغۇل دۇنياغا ئاپرىدە بولسا، ئەڭ ئالدى بىلەن ئاتا-ئانىسنىڭ كۆڭلى ئالەمچە شاتلىققا چۆمۈلىدۇ. ئەمما ئوغۇل پەرزەنتكە ئېرىشكەن ئاتا-ئانىلار ئاشۇ خۇشلۇقتىن مەڭگۈ مەھرۇم قالماسلىق ئۈچۈن خۇددى بىر تەجىربىلىك باغۋەنگە ئوخشاش يۈرەك پارىسى بولغان ئوغلىنى كۈچەت چېغىدىن باشلاپ ياخشى پەرۋىشى قىلىشى، ئۇنىڭ ۋۇجۇدىدا ئەركەكلەرگە خاس بولغان ئېسىل خىسلەتلەرنى يېتىلدۈرۈشكە تىرىشچانلىق كۆرسىتىشى كېرەك. مېنىڭچە ھەرقانداق بىر ئاتا-ئانا ئوغلىغا ئەڭ زۆرۈر بولغان تۆۋەندىكىدەك تەلىم-تەربىيەنى بېرەلەيدۇ. （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
1. ھالال مېھنەت بىلەن ياشاش تەلىمى
（http://bbs.oylirim.cn）- E4 d& m! O# A; I+ Oئەلنىڭ بالىسى بولساڭ ئەر بولىسەن، بولمىسا يەر بولىسەن.
（http://bbs.oylirim.cn）6 o; M* ~% V6 K2 w3 Q-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）2 b( b* \/ |. G e9 ?) Z( w0 @# Rپەرزەنت ئۈچۈن ئاتا-ئانىلارنىڭ تارتقان جەۋرى-جاپاسى ھەقىقەتەن كۆپ بولىدۇ. ئەمما ئاتا-ئانىلار ئۈچۈن ئۆز پەرزەنتلىرىنى، بولۇپمۇ ئوغۇل پەرزەنتىلىرىنى قورسىقىنى ئاچ قويماي، ئۇچىسىنى يالىڭاچ قويماي ئېتى ئادەم قىلىپ چوڭ قىلىپ قويۇشلا كۇپايە قىلامدۇ؟ ياق! ئاتا-ئانىلار ھىچبولمىغاندا ئوغلىغا كىشىنىڭ ھەققىنى يىسە يامان بولىدىغانلىقى، ئۆز پىشانىسىدىن تەر چىقىرىپ تاپقان ئاش-ناننىڭ ھۇزۇرى باشقىچە بولىدىغانلىقى، ئوغۇرلۇق، يانچۇقچىلىق، بۇلاڭچىلىق، قىمار ئويناش، جازانخورلۇق قاتارلىق ئۇسۇللار بىلەن كىشىلەرنىڭ مال-مۈلىكىگە زىيان سېلىشنىڭ ئېغىر گۇناھ ۋە جىنايەت بولىدىغانلىقىنى، بۇنداق ئۇسۇل بىلەن جان بېقىشقا ئادەتلەنگەن كىشىلەرنىڭ ئاقىۋەتتە ياخشى كۈن كۆرمەيدىغانلىقى قاتارلىق ئەدەب-قائىدىلەر ھەققىدە كچىك چېغىدىن باشلاپ نەسھەت قىلىشى، يامان يولدىن قايتۇرۇپ، توغرا يولغا باشلىشى كېرەك. ناۋادا قانداقلىكى بىر ئاتا-ئانا ئوغلىنىڭ توققۇز ئەزاسىنى ساق-بىجرىم، ئەقلى-ھۇشى جايىدا چوڭ قىلىپ قويغان بىلەن ئۇنىڭ قەلبى ۋاكوم ھالەتتىكى بىر ئاڭقاۋ قىلىپ تەربىيلەيدىكەن، ئۇنداقتا ئۇ ئەركەك كەلگسىدە جەمىئيەت ئۈچۈن بىر بالا-قازا بولسا، ئۇنىڭ باش جىنايەتچىسى چۇقۇمكى ئۇنىڭ شۇنداق چوڭ بولۇپ قېلىشىغا سەۋەپچى بولغان ئاتا-ئانىسى(ياكى ئۇلارنىڭ بىرسى ) بولىدۇ. سۆزىمىزگە«ئانا ۋە بالا» دېگەن چۆچەك ئاجايىپ ياخشى مىسال بولالايدۇ (ماقالىنىڭ ھەجمى كۆزدە تۇتۇلۇپ نەقىل ئالغان چۆچەكلەرنىڭ قىسقىچە مەزمۇنىلا بايان قىلىندى):（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«...ئوغلى تالادىن بىر باش چامغۇر كۆتۈرۈپ كىرىپتۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）; l- A& v) f( H( c: G-نەدىن ئالدىڭ بالام؟-دەپتۇ ئانىسى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-بازاردا بىر دىخان چامغۇر سېتىۋاتقان ئىكەن، خېرىدارلار ناھايتى كۆپ، بۇ چامغۇر شۇلارنىڭ ئايىغىدا دومىلاپ يۈرۈپتىكەن، قولۇمنى ئۇزارتسام ھىچكىم كۆرمىدى، ئالغاچ كەلدىم،-دەپ جاۋاپ بېرىپتۇ بالا.
（http://bbs.oylirim.cn）: k- N9 f- l& A( V0 i! I0 U4 qـ ۋاي ئوبدان بالام، ئەقىللىق بالام! ساڭا مۇشۇ چامغۇرنى توغراپ ئاش ئېتىپ بېرىمەن، ياخشى ئىش قىپسەن،-دەپتۇ ئانا خوش بولۇپ...（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئانىسىنڭ قوللىشى بىلەن ھېلىقى بالا نەچە كۈن ئۆتۈپ قوشنىسىنىڭ تۇخۇسىنى، ئاندىن كېيىن كىشلەرنىڭ ئېغىلىدىن قوي-كالىلارنى ئوغۇرلايدىغان، خەقنىڭ يانچۇقىغا قورقماي قول سالىدىغان بوپتۇ. بارا-بارا يۈرىكى قاپتەك يوغىناپ ئاخىرى پادىشاھنىڭ خەزىنىسىگە ئاچقۇچ ساپتۇ. خەزىنىدىكى ئالتۇن-كۈمۈشلەرنى خورجۇنغا لىق توشقۇزۇپ، ئۇنىڭغىمۇ شۈكرى قىلماي يەنە گۆھەر، ياقۇت-مەرۋايىتلارنى يانچۇق ۋە قويۇنلىرىغا توشقۇزۇپ سېپىلدىن چۈشىۋاتقاندا ئوردا قاراۋۇللىرى تەرىپىدىن تۇتۇلۇپ قاپتۇ... تېخى ئەمدىلا ئون ئىككى ياشلىق بالا دارغا ئېسىلىش ئالدىدا ئانىسىنى بىر كۆرۈۋېلىشىنى ئىلتىماس قىلىپتۇ. ئانسى كەلتۈرۈلۈپتۇ. بالا ‹جېنىم ئانا، سەندىن بۈگۈن ئايرىلىدىغان بولدۇم، سېنى ئاخىرقى قېتىم بىر ئېمىۋالسام› دەپتۇ. ئانا ئۆلۈم ئالدىدىكى بالىنى رازى قىلىش ئۈچۈن بالىسىنى باغرىغا بېرسىپتۇ. بالا ئانىسىنىڭ ئەمچەك توپچىسىنى قاتتىق چىشلەپ تارتىپتۇ. ئانا ئاغرىققا چىدىماي ‹ۋايجان!› دەپ ۋارقىراپ كېتىپتۇ. لېكىن بالا قويۇپ بەرمەي ئۈزۈۋاپتۇ. پادىشا بۇنىڭ سەۋەبىنى سورىغانكەن، بالا ئۆز سەرگۈزەشتىلىرىنى باشتىن-ئاخىر سۆزلەپ كېلىپ ئاخىرىدا مۇنداق دەپتۇ:
（http://bbs.oylirim.cn）0 X3 p1 l; o5 b0 [7 e-مەن ھېلىقى دىخاننىڭ چامغۇرىنى ئۆيگە ئېلىپ كىرگەندە، ئانام مېنى يامان ئىشتىن ياندۇرغان بولسا، مەن مۇشۇنداق ئاقىۋەتكە قالمىغان بولاتتىم، ئانامغا ساۋاق بولسۇن دەپ، ئۇنىڭ توپچىسىنى چىشلەپ ئۈزۈۋالدىم.
（http://bbs.oylirim.cn）* n& {2 w; T: \. Z. Cپادىشا بۇ گەپنى ئاڭلاپ، بالىنى كەچۈرۈم قىلىپ ئانىنى جازالاپتۇ»①.
（http://bbs.oylirim.cn） H, K5 K0 U3 e1 ^: B0 U& w; Oكۆرۈپ تۇرۇپتىمىزكى، بۇ چۆچەكتىكى ئاشۇ بالىنىڭ داڭلىق ئوغرى بولۇپ چىقىشىغا ئانىسى بىۋاستە سەۋەپچى بولدى. ئانىسى ئوغلىغا ئەڭ ئەقەللىسى ئۆزىنىڭ چامىسى يېتىدىغان ھالال ياشاش تەلىمىنى بېرەلمىگەندى. ئاخىرقى ھىساپتا ئاشۇ ئانا بۇ يۇرت خەلقىگە خوشاللىق ئېلىپ كېلىدىغان ئەركەكنى ئەمەس، بەلكى ھەممە كىشى يىرگىنىدىغان بىر بالا-قازانى تەربىيلەپ چوڭ قىلغاندى. ئانا ئەسلىدە ئۆزى يارامسىز بولغاچقا، ئوغلىنىمۇ يارامسىز قىلىپ تەربىيلىگەندى. ئوغلىنىڭ يارامسىزلىقى تۈپەيلى ئاخىرى ئۆزىمۇ جازاغا تارتىلدى ۋە خەلقى ئالەم ئالدىدا رەسۋا بولدى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
2. ئىتتىپاقلىق تەلىمى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئارسلاندەك كۈچۈڭ بولسۇن، تايغاندەك ھۇشۇڭ بولسۇن.
（http://bbs.oylirim.cn）* F: Z3 ^! S6 x0 J4 i-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
مەيلى قانچىلىك ئەقىللىق، بىلىملىك ۋە كۈچتۆڭگۈر بولسۇن، ھەرقانداق ئادەم كىشلىك دۇنيادا باشقىلارنىڭ ياردىمىسىز مۇستەقىل ياشىيالمايدۇ. باشقىلارغا تايانماي تۇرۇپ چوڭ ئىشلارنى باشقا ئېلىپ چىقالمايدۇ. ئۇيغۇر خەلقىمىز ئەزەلدىن ئۆم-ئىناقلىقنى ھەممىدىن ئەلا بىلگەن. جامائەت بىلەن جاپادىمۇ، راھەتتىمۇ بىللە بولۇپ، غېرىپ-غورۋا، ئاجىز-بىچارىلەرنى قوغداپ، ئۇلارنى ياتلارنىڭ ئالدىدا خار-زار بولۇپ قېلىشىدىن ساقلاپ، بىر نىيەت، بىر مەقسەتتە خاتىرجەم تۇرمۇش كەچۈرۈشنى ياشاش مىزانى قىلىپ كەلگەن. بولۇپمۇ ئۇرۇق-تۇققان، قەۋم-قېرىنداشلارنى ئىتتىپاقلاشتۇرۇش ۋەزىپىسىنى ھەممىدىن بەكرەك ئەركەكلەرگە يۈكلىگەن. ئەركەكلىرىمىزمۇ بۇ مەسىلىگە ئالاھىدە كۆڭۈل بۆلگەن. شۇ سەۋەپتىن بۇ خەلق تارىخنىڭ نى-نى سىناقلىرىغا بەرداشلىق بېرىپ، كۈلپەتلىك زامانلاردىن ئامان-ئېسەن ئۆتۈپ، تا ھازىرغا قەدەر ئۆز مەۋجۇدلىقىنى ساقلاپ كەلگەن. ئاتا-بوۋىلىرىمىز ئۆملۈك-ئىناقلىقنىڭ پايدىسى ھەققىدە ئۆز پەرزەنتلىرىگە، بولۇپمۇ ئوغۇللىرىغا گۈدەك ۋاقتىدىن باشلاپ ئىزىپ-ئىچۈرۈپ نەسھەت قىلىشنى بىر بۇرۇچ دەپ قارايتتى. مۇنۇ چۆچەك دەل مۇشۇ مەزمۇندىكى چۆچەكلەرنىڭ نەمۇنسىدۇر: （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
بىر بوۋاي دۇنيادىن كۆز يۇمۇش ئالدىدا ئۈچ ئوغلىغا ۋەسىيەت قىلماقچى بولدى. بوۋاي ئۆز تەجىربىسىگە ئاساسەن مەدداھلاردەك قۇرۇق نەسھەت قىلغاندىن كۆرە ئەمىلىي مىسال بىلەن باللىرىنىڭ ئەقلى قۇبۇل قىلالايدىغان دەرىجىدە ئىبرەتلىك نەسھەت قىلسا بۇنىڭ ئۈنۈمى تېخىمۇ ياخشى بولىدىغانلىقىنى ھىس قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئوغۇللىرىغا باققا چىقىپ يوغانلىقى بارماقتەك، ئۇزۇنلىقى بىر غۇلاچ كېلىدىغان تاياقتىن ھەربىرىنىڭ ئىككىدىن سۇندۇرۇپ ئەكىلىشىنى بۇيرىدى. تاياقلار تەق بولغاندىن كېيىن ئۇغۇللىرىغا ھەربىرسىنىڭ بىر تالدىن تاياقنى سۇندۇرۇشنى بۇيرىدى. ئۇلار تاياقلارىنى ھىچ قىينالمايلا سۇندۇرۋېتىشتى. ئاندىن ئۈچ تاياقنى بىرلەشتۈرۈپ ھەر بىر ئوغلىنىڭ ئايرىم سۇندۇرۇپ بېقىشىنى بۇيرىدى. بىرلەشتۈرۈلگەن تاياقنى ھىچقايسى ئوغلى سۇندۇرالمىدى. ئاندىن كېيىن ئۈچ ئوغلىنىڭ بىرلىشىپ سۇندۇرۇشنى بۇيرىۋىدى، ئوغۇللار كۈچىنى يىغىپ بىرلەشتۈرۈپ بىردەمدىلا سۇندۇرۋېتىشتى. شۇندىن كېيىن بوۋاي ئوغۇللىرىغا مۇنداق ۋەسىيەت قىلدى: «بۇنىڭ خىسلىتىنى چۈشەندىڭلارمۇ؟ بۇ ئۆم بولۇپ، بىرلىشىپ كۈچ چىقارغاننىڭ نەتىجىسى. دېمەك، بىرىنچى ۋەسىيىتىم شۇكى، مەندىن كېيىن قالساڭلار بىر-بىرىڭلار بىلەن ئىناق ئۆتۈڭلار، ئۆم بولۇپ ياشاڭلار، ئەنە شۇ ۋاقىتتا سىلەر ھىچقانداق مۈشكۈللىكتىن قورقمايسىلەر، ئۆمرۈڭلار ياخشى ئۆتىدۇ... » ②.
（http://bbs.oylirim.cn）( k" E! X: `2 ?8 h6 A' X/ k3. ئوغلىنى ئىلىم ۋە ھۈنەر ئىگىلەشكە قىزىقتۇرۇش
（http://bbs.oylirim.cn）/ F7 ]4 F7 K; Q, h（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئۆزەڭنى ئەر چاغلىساڭ، ئۆزگىنى شىر چاغلا.
（http://bbs.oylirim.cn）) y% r2 F5 n w/ q$ g) I. m# X-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）+ M+ @) B2 v `$ @/ y) h5 M% f5 wئاتا-ئانا بولغۇچىلار ئوغۇللىرىغا يەنە ئادەم بۇ دۇنياغا زادى نىمە ئۈچۈن كەلگەن؟ كىم ئۈچۈن ۋە نېمە ئۈچۈن ياشايدۇ؟ ئۇنىڭ زىممىسىگە قانداق مۇقەددەس مەجبۇرىيەتلەر يۈكلەنگەن؟ بۈشۈكتىن قەبرىگىچە بولغان ھايات مۇساپىسىدە قانداق-قانداق ئىشلارغا ئۆزىنى بېغىشلىشى، قانداق-قانداق ئىشلاردىن يىراق قېچىشى كېرەك؟ دېگەندەك مەسىللەر ئۈستىدىكى ئەقەللىي ساۋادلارنى بېرىشى كېرەك. ئەگەر ئاتا-ئانا بولغۇچىلارنىڭ ئۆزلىرىدە بۇلارنى بىلدۈرگۈدەك ساپا-سالاھىيەت ۋە قابىليەتلەر بولمىسا، شۇنى بىلىدىغان كىشىلەرنىڭ ۋاستىسى ئارقىلىق بىلدۈرۈشى كېرەك.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«ھۈنەرنىڭ ھېكمىتى» ناملىق چۆچەكتە ھېكماخۇن دېگەن ھۈنەرۋەن كىشى ئۈچ ئوغلىنىڭ ھەر بىرىگە ئايرىم-ئايرىم نەققاشلىق، رەسساملىق، مۇزىكا چېلىش، لەقەنباز (يەر قازغۇچى) لىق ھۈنەرلىرىنى ئۈگىتىدۇ. كېيىن ئۇلار ئاشۇ ھۈنەرلەردە كامالەتكە يېتىدۇ. ئاندىن كېيىن ھېكىماخۇن ئوغۇللىرىغا بىرىنىڭ ھۈنىرىنى يەنە بىرىگە ئۈگىتىش ئارقىلىق ھەممە ئوغلىنى نەچچە خىل ھۈنەرنىڭ ئىگىسى قىلىپ يېتىشتۈرىدۇ... كېيىن ئۇنىڭ ئوغۇللىرى ئاشۇ ھۈنەرلىرىنىڭ خاسىيتى بىلەن بەخىتلىك تۇرمۇشقا ئېرىشىدۇ③. «يانتاقچى بوۋاي ۋە ئۇنىڭ ئوغلى» ناملىق چۆچەكتە بىر يانتاقچى بوۋاي تاپقان تەرگىنىگە ئوغلىنى ئۇقۇتۇپ ئالىم قىلىپ يېتىشتۈرىدۇ. كېيىن ئۇنىڭ ئوغلى ئۈگەنگەن بىلىم ۋە ھۈنەرلىرىنىڭ شاراپىتى بىلەن نۇرغۇن مۈشكۈلاتلارنى يېڭىپ پادىشاغا كۈيئوغۇل بولىدۇ، ھەتتا پادىشاھنىڭمۇ قايىللىقىغا ئېرىشىپ ئۇنىڭ خاھىشى بىلەن شاھلىق تەختىگە ئولتۇرىدۇ④. «ئالتۇن ۋە بىلىم» ناملىق چۆچەكتە بولسا بىر ئادەمنىڭ ئىككى ئوغلى بولۇپ، ئىككىلىسىنى مەكتەپكە بېرىدۇ. چوڭ ئوغلى تۈزۈك ئوقۇماي مەكتەپتىن قېچىپ كېتىدۇ. كىچىك ئوغلى ياخشى ئوقۇيدۇ. كېيىن بوۋاي ئۆمۈر بويى يىغقان مال-دۇينيالىرىنى سېتىپ ئالتۇنغا ئايلاندۇرۇپ، ئاشۇ ئالتۇنلارنى ئىككى ئوغلى تەڭ بۆلشىش ھەققىدە ۋەسىيەت قىلىپ بۇ دۇنيا بىلەن خوشلىشىدۇ. بوۋاي ئۆلۈپ كەتكەندىن كېيىن چوڭ ئوغلى ئالتۇننى ئىككىگە بۆلۈپ كېلىش باھانىسى بىلەن ئۆيدىن چىقىپ قېچىپ كېتىدۇ. كىچىك ئوغلى ئاكىسىنى ئۇزۇن ساقلاپ، ئاخىرى ئۇنىڭ كەلمەيدىغانلىقىغا كۆزى يەتكەندىن كېيىن ئۈگەنگەن خەتتاتلىق كەسىپىنى ئىشقا سېلىپ نام چىقىرىپ، شاھنىڭ يېقىن پۈتۈكچىسى بولۇپ ئوردىدا خىزمەت قىلىدۇ. چوڭ ئوغلى بولسا ئالتۇنلارنى خەجلەپ تۈگىتىپ تىلەمچىك قىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ....⑤（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«ئۈچ ۋەسىيەت»، «ئۈچ مىڭ تىللالىق ئۈچ سۆز»، «پىلنى يەڭگەن باتۇر ئەمەس، ئاچچىقنى يەڭگەن باتۇر»، «ھېكمەتلىك سۆز»، «پەشنىڭ رولى»، «چالا تىۋىپ ئادەم ئۆلتۈرەر»،«ئۈچ مىڭ تەڭگىگە سېتىۋالغان ئۈچ ئېغىز گەپ»، «يىگىتكە يەتمىش تۈرلۈك ھۈنەرمۇ ئاز» قاتارلىق نۇرغۇن چۆچەكلەرنىڭ سەرلەۋھىسىدىنلا ئوغۇل بالا ئۈچۈن ئىلىم ۋە ھۈنەر ئىگىلەشنىڭ نەقەدەر مۇھىم ئىكەنلىكى تەسەۋۋۇر قىلىش قىيىن ئەمەس. بۇ خىل مەزمۇندىكى چۆچەكلەر خېلى كۆپ بولۇپ، بۇ چۆچەكلەرنىڭ مەزمۇنى «قۇتادغۇ بىلىك»، «ئەتەبەتۇلھەقايىق»، «مەھبۇبۇلقۇلۇپ» قاتارلىق مەشھۇر كىلاسسىك ئەسەرلەردىكى ۋە شۇنداقلا ئۇيغۇر خەلق ماقال-تەمسىللىرىدىكى ئىلىم ۋە ھۈنەر ئۈگۈنۈش ھەققىدىكى پەندى- نەسھەتلەر بىلەن زىچ بىردەكلىك ھاسىل قىلغان. ئەجداتلىرىمىز پەرزەنتلىرىگە ئىلىم ۋە ھۈنەر ئۈگۈتىشنى پەرز ۋە ئاتا-ئانىلارنىڭ زىممىسىكى قەرز دەپ بىلىشەتتى. بۇ مەسىلە ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدە قىزىقارلىق ۋە تەسىرلىك ۋەقەلەر بىلەن يۇرۇتۇپ بېرىلگەن.
（http://bbs.oylirim.cn）% d0 ^ X( H8 X9 R+ Z8 i, G: Kئېتىقاد-ئەقىدە- ئەركەكلىكنىڭ خورىماس ئېنىرگىيىسى
（http://bbs.oylirim.cn）* N. z- S7 e: K" c8 p: s0 H/ e
（http://bbs.oylirim.cn）* A1 R9 y& s- k, \" Z. w! A2 Bيۇرت سۆيمىگەننىڭ دىلى قارا بولىدۇ، يۇرت سۆيەر ئەر راۋۇرۇس بولىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）1 ?& ?% ]9 \4 L6 ~7 j# S, f-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
بىر ئىنسان ئۈچۈن كۈچ-قۇۋەت، ئەقىل-پاراسەت ۋە تۈرلۈك قابىليەتنىڭ بولىشىلا كۇپايە قىلمايدۇ. ئىنسان ئۈچۈن توغرا يول، توغرا ئەقىدە، دۇرۇس ئېتقادتنى ھازىرلاش ھەممىدىن مۇھىمدۇر. ھەقىقى ئەركەك ئۈچۈن تېخىمۇ شۇنداق. بۇنداق ئەقىدىنى ئاتا-ئانىسى ياكى مەكتەپ بېرەلمىگەن بولسا، ئەقىل ئىگىسى بولغان ئىنسان ئۆز تىرىشچانلىقى ئارقىلىق تۇلۇقلىشى كېرەك. ئۆز ئەقىل-پاراسىتىنى، بىلىم ۋە ھۈنەرلىرىنى، ئىكىدىكى مال-دۇنيالىرىنى قانداق ئىشقا، قانداق يوللارغا سەرىپ قىلىش ھەركىمنىڭ ئەقىدە-ئېتقادىغا باغلىق بولىدۇ. بۇنداق ئەقىدىسى يوق ئەركەكنىڭ ھاياتتا نە بىر نىشانى، نە يۈرەكتە چىن سۆيگۈسى ۋە بىر قورقۇنچى بولمايدۇ. ئۇنىڭ ھاياتى گۇيا بىر چۈشكە ئوخشايدۇ. بۇنداق ئەركەكلەر ھاراق ئىچمىگەن بىلەن دائىم مەست يۈرگۈچىلەردۇر.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«ناھايتى كەمبىغەل ئۆتكەن بىر بوۋاي بايلارغا ئىشلەپ يۈرۈپ ھەمىشە ‹باينىڭ قولىدىكى دۇنيالار مەندە بولغىنىدا ھەممىسىنى شۇ بىچارىلەرگە بۆلۈپ بېرەر ئىدىم› دەپ ئويلايدىكەن. بىر كۈنلەردە باي بوۋاينىڭ ئىشلىگەن ھەققى ئۈچۈن كىچىككىنە يەر ۋە ئۇرۇقلۇق بېرىپتۇ. بوۋاي ناھايتى خوشال بوپتۇ. بۇرۇنقى ئارزۇسى بۇيىچە يەرگە ناھايىتى ياخشى ئىشلەپتۇ. ئەتراپىدىكى كەمبىغەل دوست-يارلىرىمۇ ئۈزۈلمەي كېلىپ ياردەم قىلىپ تۇرۇپتۇ. بوۋاينىڭ كۈتكىنىدەك ئاشلىق ناھايتى ئوخشاپتۇ. بولغاندىمۇ قانداق دەڭ، بۇغداينىڭ ھەر بىر تۈپى مىڭدىن باش چىقىرىپتۇ. ھەر بىر باشاق ئاق قۇناقتىنمۇ چوڭ دان تۇتۇپ، غوللىرى باشاقنى كۆتۈرەلمەي ئېگىلىپ كېتىپتۇ.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
بۇغداينى خامانغا يىغىدىغان چاغدا بوۋاي پۈتۈن يېزىدىكى دىخانلارنى ياردەمگە چاقىرىپتۇ. دىخانلار ‹بوۋايغا كەلگەن ئامەت بىزنىڭمۇ ئامىتىمىز› دەپ ھەممە بىرلىشىپ بۇغدايلارنى ئورۇپ، تېپىپ، چەشلەپ تەييار قىلىپ بېرىپتۇ. خاماندا تاغدەك دۆۋىلەنگەن بۇغداينى كۆرۈپ بوۋاينىڭ نىيتى بۇزۇلۇپتۇ... شۇ كېچىسى قاتتىق يامغۇر يېغىپتۇ، ئارقىدىنلا سەل كېلىپ بوۋاينىڭ خاماندىكى بوغدايلىرىنىڭ ھەممىنى ئېقىتىپ كېتىپتۇ. بوۋاي شۇندىن كېيىن ئىلگىرىكىدىنمۇ بىچارە ھالغا چۈشۈپ قاپتۇ...»⑥«يالتايغاق بوۋاي» ناملىق بۇ چۆچەكتە بوۋاينىڭ نىيتى توغرا بولمىغانلىقى ئۈچۈن ئاخىرىدا ھەممىدىن قۇرۇق قالدى. نىيتىنىڭ دۇرۇس بولماسلىقى دەل ئۇنىڭ ئەقىدە-ئېتقادىنىڭ ئىنتايىن ئاجىز ئىكەنلىكىدىن ئىدى. بۇنداق ئەقىدىسىز ئادەملەر تۇرمۇشتا ماڭدامدا بىر ئازاتتى، تۈز يولىدىمۇ مۆدۈرۈپ يىقىلىپ چۈشەتتى.
（http://bbs.oylirim.cn）# ^# k, b& l- v+ P) a6 o% ?قاراڭ، زامانىمىزدا مەقسەتسىز ياشاپ لەيلەپ كۈن ئۆتكۈزىۋاتقانلار، جان جەھلى بىلەن ناتوغرا يولدا پۇل تېپىۋاتقانلار، خەلق تاپشۇرغان ھۇقۇقنى پەقەت ۋە پەقەت ئۆز مەنپەئەتى ئۈچۈنلا خىزمەت قىلدۇرۋاتقانلار، پاھىشىخانىلاردا ئىپپەت سودىسى قىلىشىۋاتقانلار، قاۋاقخانىلاردا كۈنلەپ ئىچىپ مەست يۈرۈپ ئائىلىسدىكىلەرنى قاڭغىر قاقشىتىۋاتقانلار، قىمارخانىدا جان بېقىۋاتقانلار، زەھەر چېكىپ خانىۋەيران بولىۋاتقانلار... قىسقىسى ئاشۇنداق ئەركەكلەر تېگىنى سۈرۈشتۈرگەندە خۇددى ئاشۇ بوۋايغا ئوخشاش ئۆز نەپسىنىڭ قۇلىدۇر، ئۇلارنىڭ نۇرغۇنلىرىنىڭ ئەقلى يېتىپ ئاشقىچە بار ئىدى، بىلىمى بار ئىدى. ھۆسىن –جامال، قەددى-قامەت دېسە بار ئىدى. پۇل-مال دىسە ھەم بار ئىدى. ئەمىسە شۇنداق تۇرۇقلۇق يەنە نىمىشقا ئازدى؟ شەيتاننىڭ يولىغا ئەگەشتى؟ نىمىشقا قىلمىش-ئەتمىشلىرىنىڭ پۈتۈنلەي خاتا ئىكەنلىكىنى ھىس قىلىپ يېتەلمىدى؟ نىمىشقا ئۆزىنىڭ ھالاكەت يولىغا كېتىۋاتقانلىقىنى، غەپلەت ئۇيقۇسىدا يېتىۋاتقانلىقىنى ھىس قىلىشالمىدى؟ چۈنكى ئۇلاردا بىر ئىنسان ئۈچۈن، بىر ھەقىقى ئەركەك ئۈچۈن ئەڭ-ئەڭ مۇھىم بولغان توغرا بىر ئەقىدە، يۈكسەك ئېتقاد كەمچىل ئىدى. دىمەك، ئەقىدە-ئېتقاد بىر ھەققى ئەركەكنىڭ قەلبىنى خۇددى پانۇسنىڭ ئىچىدىكى لامپۇچكىدەك ياندۇرۇپ تۇرىدىغان، تۇنۇرنىڭ ئىچىدىكى چوغدەك يالقۇنجىتىپ تۇرىدىغان، ئىنساننىڭ بۇ دۇنياغا بىكاردىن بىكار يارىتىلمىغانلىغىنى ھەر لەھزىدە ئەسلىتىپ تۇرىدىغان خورىماس ئېنىرگىيە مەنبەسىدۇر. بۇ مەنبەدىن مەھرۇم قالغان ئەرنىڭ ئۆتكەن ئۆمىرى بىر خىيالى چۈشتۇر. شۇڭا بىر ئەركەك ئۈچۈن بۈگۈنكى زامانىىۋى جەمىئىيىتىمىزدىمۇ ماشىنا ھەيدەش ئۈچۈن پىراۋا، ياخشىراق جان بېقىش ئۈچۈن كومپىيوتېر، خەنزوتىلى، ئېنگىلىز تىلى قاتارلىق ئىلىم ۋە ھۈنەرنى پۇختا ئىگىلەشلا كۇپايە قىلمايدۇ. ھەممىدىن مۇھىمى ئۇنىڭ مەنىۋى دۇنياسىنى كېچە-كۈندۈز تاڭ قۇياشىدەك يۇرۇتۇپ تۇرىدىغان، ئۇنىڭ ئادىمىيلىكىنى خورىماس ئېنىرگىيە بىلەن تەمىنلەپ تۇرىدىغان توغرا ئەقىدە كېرەك.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ۋىجدان-غۇرۇر -ئەركەكلىكنىڭ جان تۇمۇرى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئاتاڭنىڭ ئوغلى بولغۇچە، ئەلنىڭ ئوغلى بول.
（http://bbs.oylirim.cn）8 P+ K9 v. U6 Q6 Q1 V- I7 b# n3 a5 q-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ۋىجدان-غۇرۇر ئىنساننىڭ، بولۇپمۇ ئەرلەرنىڭ ئىككىنچى جېنىدۇر. ئۇ ھەر بىر ئەقلى ئويغاق ئەركەككە قورقۇمسىزلىق، مەردلىك، ساداقەت، مېھىر-شەپقەت، سەمىميلىك، ئەپۇچانلىق، نومۇس-ھايا، چىدام-غەيرەت قاتارلىق ئېسىل خىسلەتلەرنى بەخشەندە قىلىدۇ ياكى باشقىچە قىلىپ ئېيتقاندا شۇنداق ئېسىل خىسلەتلەر ۋىجدان-غۇرۇر ئارقىلقلا قۇۋەت تاپىدۇ. ۋىجدانى يوق، غۇرۇرى ئۆلگەن ئەرلەر ئۇچىغا چىققان ماڭقۇرتلاردۇر، ماشىنا ئادەملەردىن پەرقسىزدۇر. ئۇنداق ئەرلەر بىر بۇزۇق كۆۋرۈكتىن مىڭ تەستە ئۆتۈپ بولۇپ شۇ كۆۋرۈكنى چۇۋۇپ تاشلاشقا يارايدۇكى، «بەلكىم بۇ كۆۋرۈكتىن بۇندىن كېيىنمۇ نۇرغۇن كىشىلەر ئۆتۈشى مۇمكىن، شۇڭا ساۋاپ ئۈمىدىدە بولسىمۇ ئوڭشاپ قوياي» دېگەننى خىيالىغىمۇ كەلتۈرمەيدۇ. ئۆزلىگىدىن بىراۋغا ياخشىلىق قىلىش تۈگۈل، ئۆزىگە ياخشىلىق قىلغانلارنىمۇ ئاسانلا ئۇنتۇيدۇ، ھەتتا «ۋاپاغا جاپا بارمۇ؟» دېسە، «ئىزدىسە تېپىلار» دېگەندەك، بىر كۈنلەردە شۇ كىشىلەرگە تۇزكورلۇق قىلىشتىنمۇ يانمايدۇ. ئۇنداق ئەرلەرنىڭ ھاياتى سۇ يۈزىدىكى كۆپۈكتەك ئۆتۈپ كېتىدۇكى، ئۆلگەندە ئەسلىگۈدەك بىرەر ياخشى ئىش-ئەمىلى بولماسلىغى مۇمكىن.
（http://bbs.oylirim.cn）! ?% G3 Y, ]0 s: \«تۈلكە بىلەن پوستەكچى» ناملىق چۆچەكتە باردا يوق بىر تۈپ ئامۇتىغا تايىنىپ كۈن ئالىدىغان ئامۇتەك پوستەكچى ئامۇتىنى ئوغۇرلىغان تۈلكىنى تۇتىۋېلىپ، شۇ تۈلكىنىڭ ياخشىلىقى بىلەن ئاخىرى شاھلىق تەختىگە ئولتۇرىدۇ. ئەمما كېيىن سەلتەنەتكە ئېرىشكەندە ئۆزىگە شۇنچە ياخشىلىق قىلغان تۈلكىگە ۋاپاسىزلىق قىلىدۇ. ئۇنىڭ ئەسلىدىنلا تەبىئىتى پەس بولغانلىقى، ۋىجدانسىزلىقى تۈپەيلى تۈلكىنىڭ ئۇنىڭ سىرىنى ئاشكارلىۋېتىشى بىلەن نومۇستىن باش كۆتۈرەلمەي شاھلىق كىيىمىنى سېلىپ يۇرتىغا كېتىشكە مەجبۇر بولىدۇ....⑦（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئامۇتەك پوستەكچىنىڭ ئەكسىچە، يەنە نۇرغۇن چۆچەكلەردىكى ئەرلەرنىڭ سەرگۈزەشتىلىرى كىشىنىڭ قايىللىقى ۋە ھۆرمىتىنى قوزغايدۇ. ئۇلار ئاددىي-ساددا تۇرمۇش كەچۈرسىمۇ، لېكىن ۋىجدانىنى بۇلغىمايدۇ. ھەرقانچە جاپا-مۇشەققەتكە چىدايدۇكى، لېكىن ئەرلىك غۇرۇرىنىڭ دەپسەندە بولۇشىغا ھەرگىز چىداپ تۇرالمايدۇ. ئۇلار ئادىمىيلىك قەدىر-قىممەتنى ھەممىدىن ئەلا بىلىشىدۇ. مۇنداقچە ئېيتقاندا ئاشۇ ئەرلەرنىڭ ۋۇجۇدىدىن خەلقىمىزنىڭ زاتى ئەركەكلەردىن كۈتىدىغان ئۈمىد-ئىستەكلەرنى رۇشەن ھېس قىلالايمىز.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەركەكنىڭ زىممىسىگە يۈكلەنگەن مۇقەددەس مەجبۇرىيەتلەر（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
（http://bbs.oylirim.cn）* |5 x$ L- O3 Zئەر ئاتا-ئانىسىغا مەڭگۈ قەرزدار
（http://bbs.oylirim.cn）# e" H7 H, M) o' T! S1 B% G) F" T0 N9 e
（http://bbs.oylirim.cn）/ D6 p/ A% C) \, `) q' K0 pئەل سۆيمىگەن ئەردىن، گىياھ ئۈنمىگەن يەر ياخشى.
（http://bbs.oylirim.cn）! {) m0 ~1 O4 f3 x-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）+ c* Q) H; X) M2 ~بالاغەتكە يەتكەن ھەرقانداق بىر ئىنسان ھەممىدىن ئاۋال ئاتا-ئانىسىغا، ئەگەر ھايات بولسا بوۋا-مومىلىرىغىمۇ قەرزدار. ئەرلەرگە نىسبەتەن تېخىمۇ شۇنداق. يەنى، ئەر ئاتا-ئانىسىنىڭ ماددىي ۋە مەنىۋى تۇرمۇشىدىن بىر ئۆمۈر خەۋەر ئېلىشى، گۈزەل ئارزۇ-ئارمانلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىشى زۆرۈر. ئاتا-ئانىسىغا ۋاپا قىلمىغان پەرزەنت مەيلى قانچىلىك شەرەپ قۇچسۇن، قانچىلىك چوڭ نەتىجىلەرنى ياراتسۇن ئاقىۋەتتە خەلقنىڭ ھۆرمەت-ئىشەنچىسىدىن مەھرۇم قالىدۇ. بۇ مەسىلىگىمۇ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدە ناھايتى كۆپ ئورۇن بېرىلگەن.
（http://bbs.oylirim.cn）# p) }5 }4 W0 w9 f; A«...بوۋاي ئاغرىپ يېتىپ قالغاندا ‹ئۆلۈپ-تارتىپ قالسام باللىرىم مىراسنى بۆلۈشەلمەي جېدەل چىقىرىپ يۈرمىسۇن، ئۇنىڭدىن كۆرە كۆزۈمنىڭ ئۇچقىدا مىراسنى بۆلۈپ بېرىۋېتەي› دەپ، مومىيى بىلەن مەسلىھەتلىشىپ، ئوغۇللىرىنى يېنىغا چاقىرىپ، مال-مۈلكىنى بۆلۈپ بېرىۋېتىپتۇ. ئارىدىن بىر مەزگىل ئۆتكەندىن كېيىن بوۋاينىڭ كېسىلى ساقىيىپ قاپتۇ. لېكىن باللىرى ئۆزىگە مىراس تەككەن مال-دۇنيا بىلەن بولۇپ كېتىپ ئاتا-ئانىسىغا قارىماپتۇ. بوۋاي بىلەن موماي تۇرمۇشتا بەكلا قىينىلىپتۇ. بۇۋاي ئاخىرى بىر ئەقىل تېپىپتۇ. بىر ئۆچكە مۈڭگۈزىگە خەت يېزىپ، ئۇنى بىر كىچىك ساندۇقنىڭ ئىچىگە سېلىپ، ئاغزىنى مەھكەم ئېتىپتۇ. شۇندىن كېيىن نەگە بارسا ئاشۇ ساندۇقنى يېنىدا بىللە ئېلىپ يۈرۈپتۇ. كىشىلەر ساندۇقتا نىمە بارلىقىنى سورىسا ‹بۇ ساندۇقتا ھەم ئۇ دۇنيالىق، ھەم بۇ دۇنيالىق راھىتىم بار› دەپ جاۋاپ بېرىپتۇ. بۇ خەۋەر باللىرىغا يەتكەندىن كېيىن، ئاشۇ ساندۇقتىكى بايلىققا ئېرىشىش ئۈچۈن ئۈچ ئوغلى بىر-بىرى بىلەن بەسلىشىپ ئاتا-ئانىسىنى ياخشى كۈتۈشكە باشلاپتۇ. ھەتتا نۆۋەت تالىشىپ بىر-بىرى بىلەن مۇشتلاشقۇدەك ھالغا يېتىشىپتۇ... بوۋاي ئۆلۈپ كەتكەندىن كېيىن ئۈچ ئوغۇل ساندۇقتىكى ‹دۇنيانى› بۆلۈش ئۈچۈن قازاخۇنۇمنىڭ ئالدىغا بېرىپتۇ. قازى ساندۇقنى ئېچىپ قارىسا ئىچىدە ئۆچكە مۈڭگۈزىدىن باشقا نەرسە يوق ئىكەن. ئۆچكە مۈڭگۈزىگە سىنچىلاپ قارىسا ‹كىمكى مال-مۈلكىنى ۋاپاسىز باللىرىغا بۆلۈپ بەرسە ئۆزى خارلىقتا قالىدۇ› دەپ يېزىلغانكەن....»⑧
（http://bbs.oylirim.cn）( {" j1 g5 T: x b% M. h! e) kيەنە بىر چۆچەكتە بۇ مەزمۇن تېخىمۇ تەسىرلىك يۇرۇتۇپ بېرىلگەن. بىر يىگىت ئۆي-ئۇچاقلىق بولغاندىن كېيىن خۇتۇنى بىلەن بىرلىشىپ ئاتا-ئانىسىنى ئەسكى كەپىگە كۆچۈرۈپ قويۇپ، ئۇلارنىڭ ھالىدىن ياخشى خەۋەر ئالمايدۇ. ئاشقان ئاشنى چۆچەككە ئۇسۇپ بېرىدۇ...بىر كۈنى ئوغلىنىڭ چۆچەك ياساۋاتقانلىقىدىن ھەيران بولغان ھېلىقى يىگىت ئوغلىدىن نىمىشقا بۇنداق قىلىۋاتقانلىقى سورىغاندا، ئوغلى «مەنمۇ چوڭ بولغاندا سىلەرنى خۇددى سىلەر ھازىر بوۋام بىلەن مومامنى چۆچەكتە ئاش بېرىپ باققاندەك باقايمىكىن دەيمەن» دەپ جاۋاپ بېرىدۇ. ئوغلىنىڭ بۇ جاۋابىنى ئاڭلىغان ھېلىقى ئەر-خۇتۇن بىلەن غەپلەت ئۇيقۇسىدىن ئويغىنىدۇ... يەنە بەزى چۆچەكلەردە بىر ئادەمنىڭ ئۈچ ئوغلى بولىدۇ. ئۇ ئادەم ئۆمرىدە تاپقان بايلىقىنى ئوغۇللىرىغا تەڭ تەقسىم قىلىشتا بېشى قاتىدۇ. ئاخىرى مال-دۇنيانى ئىككىگە بۆلۈپ، يەنە بىر ئوغلىغا دۇئا بېرىش قارارىغا كېلىدۇ. شۇنداق قىلىپ مال-دۇنيا ئىككى چوڭ ئوغۇللىرىغا تەقسىم قىلىنىدۇ. كەنجى ئوغلى بولسا ئاتىسىنىڭ دۇئاسىغا رازى بولىدۇ. بىر كۈنلەرگە بارغاندا مال-دۇنياغا تۇرغان ئوغۇللىرى يوقسۇل، خار ھالغا چۈشۈپ قالدۇ. دۇئاغا تۇرغان ئوغلى بولسا بەخىتلىك تۇرمۇشقا ئېرىشىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）& s! P& D9 I/ _6 A; x* B«قېرىلارنىڭ قەدرى» قاتارلىق نۇرغۇن چۆچەكلەردە بۇ مەسىلىلەر ئوخشىمىغا نوقتىدىن يۇرۇتۇپ بېرىلگەن.
（http://bbs.oylirim.cn）" J$ w" R1 q9 ^) H G6 `3 G) L3 nئەر ئۆز ئائىلىسىگە قەرزدار
（http://bbs.oylirim.cn）$ ?; J5 ^7 {( W* e7 o6 m5 e3 Pئاتالمىغان ئەردىن ئاتىغى چىققان دۆڭ ياخشى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ھەقىقى ئەركەك ئاتا-ئانىسىدىن قالسىلا يەنە ئۆز ئائىلىسىدىكىلەرگە، يەنى كەڭ مەنىدىن ئېيتقاندا ئاكا-ئىنى، ئاچا-سىڭىللىرىغا، ئاتىسىنىڭ بىر تۇققانلىرىغا، ئانىسىنىڭ بىر تۇققانلىرىغا، ھەقلەپ نىكاھىغا ئالغان ئايالىغا، سۆيۈملۈك پەرزەنتلىرىگە قەرزدار. ئۇلارغا قۇدرىتىنىڭ يېتىشىچە ياخشىلىق قىلىش، ھالىدىن خەۋەر ئېلىش مەجبۇريىتى بار. ھېچىبىر ۋىجدانلىق ئەر قول ئىلكىدە بار تۇرۇپ، ھال كۈنى ياخشى تۇرۇپ، شۇنداقلا يەنە ياردەم قىلىش ئىمكانىيىتى بار تۇرۇپ ئاشۇ كىشىلەرنىڭ مۇھتاجلىقتا قېلىشىنى، باشقىلارنىڭ ئالدىدا سارغىيىپ قېلىشىنى ئەسلا ۋىجدانى كۆتۈرمەس. ئۇيغۇر چۆچەكلەردە بۇ ھەقتىمۇ بىزگە رەھنەما بولغىدەك ئاچچىق ھەقىقەتلەر بار.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«...بىر بېلىقچى جان ئۈزۈش ئالدىدا ئىككى ئوغلىنى يېنىغا چاقىرىپ چوڭ ئوغلىغا : ‹بالام. مەن ئۆلۈپ كەتسەم، ئۇكاڭغا ياخشى قارا، ئۇكاڭغا ھەم ئاتا ھەم ئانا بولۇپ، بېشىنى ئوبدان سىيلا. ياخشى خەۋەر ئالغىن. مەندىن كېيىن قالغاندا يېتىمسىراپ قالمىسۇن› دەپ ۋەسىيەت قىپتۇ... ئاكىسى دادىسىنىڭ ۋەسىيىتىگە ئەمەل قىلىپ ئۇكىسىدىن ياخشى خەۋەر ئېلىپتۇ. ھەتتا دائىم تۇتقان بېلىقلارنى پىشۇرغاندا بېلىقنىڭ بېشىنى ئۆزىگە قالدۇرۇپ، قالغان قىسىمىنى ئۇكىسىغا بېرىپتۇ. ئاكىسىنىڭ بۇ ئىشىدىن ‹مېنى كىچىك كۆرۈپ بوزەك قىلىپ بېلىقنىڭ ئەڭ تاتلىق يېرىنى ئۆزى يەۋاتىدۇ› دەپ گۇمان قىلغان ئۇكىسى بىر كۈنى دەرياغا بېلىق تۇتقىلى چىققاندا ئاكىسىغا يالغاندىن دەريادا يوغان بېلىقنى كۆرگەنلىكى ئېيتىپ ئۇنىڭ سۇغا سىنچىلاپ قارىشى بىلەن دەريانىڭ چوڭقۇر يېرىگە ئىتتىرۋېتىپتۇ... ئاكىسىنى يوق قىلىپ بېلىقنى ئوڭچە يېيەلەيدىغان بولغىنغا خۇش بولغان ئۇكىسى ئۆيگە كېلىپ بېلىقنى پىشۇرۇپ تېتىپ كۆرسە بېشى ئاچچىق ئىكەن. ئۇكىسى ئىشنىڭ ھەقىقىتىنى چۈشەنگەندىن كېيىن قاتتىق پۇشايمان قىلىپتۇ. دەريا بۇيىغا بېرىپ ئاكىسىنى ئىزدەپتۇ، كۈنلەپ ئىزدەپتۇ، قىلمىشىغا تۆۋە قىلىپ زار-زار يىغلاپتۇ، قاخشاپتۇ. ئەمما كېيىنكى پۇشايمان پايدا بەرمەپتۇ. ئاكىسى دەريادىن يېنىپ چىقماپتۇ. ئۇكىسى يىغلا-يىغلا ئاخىرى قۇشقاچقا ئايلىنىپ كېتىپتۇ...» ⑨ بۇ چۆچەكنىڭ ئاخىرى كىشىنى كۈچلۈك ھاياجانغا سالىدۇ. نەپسانىيەتچىلىك، نادانلىق ئاخىرى ئىككى ئاكا-ئۇكىنى بىر-بىرىدىن جۇدا قىلدى. مال-دۇنيا قولدىن چىقىپ كەتسە ئۇنىڭغا قايتىدىن ئېرىشىش مۇمكىن، ئەمما ئۆلۈپ كەتكەن قېرىنداشنى، قېرىنداشلىق مېھىر-مۇھەببەتنى ھەرگىزمۇ سېتىۋالغىلى بولمايدۇ.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەر يۇرت-ۋەتەنگە ۋە ئۆز قەۋمىگە قەرزدار
（http://bbs.oylirim.cn）; n9 g/ Z' Z, a0 ?' z" Gئەلنىڭ نومۇسى-ئەرنىڭ نومۇسى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）4 t. k; N2 U5 [1 Oئىنسانلار توپى ئىچىدىكى ئەر دېگەن كاتىگورىيەگە كىرىدىغان زاتى ئەركەكلەرگە ئەقىللىق ئەجداتلىرىمىز شۇنچە كۆپ ھەم ئېغىر مەسئۇلىيەت ۋە مەجبۇرىيەتنى، شۇنچە زور چىدام-غەيرەت ۋە سەۋر-تاقەتنى يۈكلىگەن ھەم يەنە ئۇلاردىن شۇنچە يۈكسەك ئۈمىد ۋە ئىشەنچنى، بۈيۈك ئارزۇ-غايىلىرىنى كۈتكەن. كىلاسسىك ئەدەبىياتىمىز ۋە فولكلور خەزىنىمىزدىكى دۇر-ئۈنچىلەر بۇنى كامالىغا يەتكۈزۈپ دەلىللەشكە ۋە شەرھىيلەشكە كۇپايە قىلىدۇ. بولۇپمۇ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدە نۇرغۇن يىگىتلەر يۇرت خەلقنىڭ بېشىغا كۈلپەت كېلىپ، ئۇلار جىگەرلىك ئەركەكلەرگە مۇھتاج بولغاندا «ئادەم ئۈچۈن ھامان بىر ئۆلۈم، شۇنداق بولغاندىكىن يۇرتۇمغا كەلگەن بالا-قازانى يوق قىلىش يولىدا جېنىمنى پىدا قىلىپ ئۆلەي» دېگەن يەرگە كېلىدۇ-دە، قورقۇنچ، خېيىم-خەتەر، شەخسىيەتچىلىك دېگەنلەرنى نەگىدۇر چۆرىۋېتىپ، كۆكرەك كېرىپ مەيدانغا چىقىدۇ. بىر يۇرت تەۋەسىدىكى بارلىق تېرىلغۇ يەرلەر، باغلارنى سۇغۇرىدىغان، ئادەمدىن تارتىپ ئىت-ئېشەككىچە جان-جانۋارلارنىڭ ئىچىدىغان سۈيىنى تەمىنلەيدىغان دەريانى ئىگىلىۋېلىپ يۇرتنى قەھەتچىلىككە گىرىپتار قىلغان ئەجدىھانى ياكى قايسىبىر يۇرت خەلقىگە بالا-قازا ئېلىپ كەلگەن يەتتە باشلىق يالماۋۇزنى ئۆلتۈرۈپ، خەلقنىڭ خاتىرجەملىكىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن غەيرەت كەمىرىنى بېلىگە باغلاپ سەپەرگە ئاتلىنىدۇ. خەلق ئۇلارنى شەھەر سىرتىغىچە ئۇزىتىپ چىقىپ، ئاق يول تىلەپ دۇئا قىلىشىدۇ. ئاشۇ يىگىتلەر مۈشكۈلاتقا دۈچ كەلگەندە ئاپپاق ساقاللىق، نۇرانە چىراي خىزىر ئەلەيھىسالام تۇيۇقسىز پەيدا بولۇپ، ئۇلارغا مەدەت بېرىپ مۈشكۈلاتلىرىنى ئاسانلاشتۇرۇپ بىردەمدە كۆزدىن غايىپ بولىدۇ. ئۈمىد شامى ئۆچۈش ئالدىدا تۇرغان يىگىتلەر خىزىر ئەلەيھىسسالامنىڭ ياردىمى بىلەن بىردىنلا ئۈمىد ۋە ئىشەنچكە تولۇپ سەپىرىنى داداملاشتۇرۇپ، ئەجدىھارنى ئۆلتۈرىدۇ، جادۇگەر بىلەن يەتتە كېچە-كۈندۈز ئېلىشىپ ئۆلتۈرىدۇ. «خاسىيەتلىك ئەنگۈشتەر» قاتارلىق بىرمۇنچە چۆچەكلەردىكى يۇرت خەلقىنىڭ بەختى ئۈچۈن بېلىنى باغلاپ مەيدانغا چىقىپ، شۇنچە مۇشەققەتلەرنى تارتىپ ئاخىرى غەلبىنى قولغا كەلتۈرۈپ خەلقنى ھالاكەتتىن قۇتۇلدۇرغان ئەركەكلەرنىڭ سەرگۈزەشتىلىرىنى ئوقۇغىنىمىزدا، ئۇلارنىڭ پىداكار روھىغا ئىختىيارسىز قايىل بولماي تۇرالمايمىز. ھەتتا بەزى چۆچەكلەرنى ئوقۇغاندا كۆزىمىزگە ياش كېلىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）# }* U7 c0 m0 g: wئەركەكلىك جۇلاسى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
يىگىت ئۆزى ئۈچۈن تۇغۇلۇپ، ئەل ئۈچۈن ئۆلەر.
（http://bbs.oylirim.cn）% V( k' l3 U: R/ J* b; h8 l X: E-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）+ F' Y8 V- f6 M5 M& j) l2 X# Q# c+ Iبەزى چۆچەكلەردە بىر پادىشاھ خۇتۇنى قىز تۇغقانلىقى ئۈچۈن خاپا بولۇپ، كېيىن يەنە ھامىلدار بولغاندا يەنە ئوغۇل تۇغماي قىز تۇغىدىغان بولسا ئۇنى ئۆلتۈرمەكچى بولىدۇ. بىچارە خۇتۇن پادىشاھنىڭ غەزىۋىدىن قورقۇپ ئۇ شىكارغا چىقىپ كەتكەن پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ نۇرغۇن ئالتۇن-كۈمۈش ئۈستەك بېرىپ يېڭىلا تۇغقان قىزىنى شۇ كۈنلەردە تۇغۇلغان ئوغۇل بوۋاققا تېگىشىۋالىدۇ. گەرچە ئانا قورسىقىدىكى بالىنىڭ ئوغۇل ياكى قىز بولۇشى ئىنساننىڭ ئىخىتىيارىدىكى ئىش بولمىغانلىقى ئۈچۈن ئاشۇ پادىشاھلارنىڭ ھاماقەتلىكىگە ھەيران قالساقمۇ، ئەجدادتلىرىمىزنىڭ ئەركەكلەردىن نەقەدەر چوڭ ئۈمىد كۈتىدىغانلىقىنى ھېس قىلالايمىز. ئاتا-بوۋىلىرىمىز يۇرت-ۋەتەننىڭ تۈۋرۈكى، سەركىسى، سەردار-پالۋانلىرى، ئۈمىد مەشئىلى بولغان ئەرلەرنىڭ تۈزۈك ياكى بۇزۇق بولۇشى بىر مىللەتنىڭ، بىر ۋەتەننىڭ تەقدىر-ئىستىقبالىغا نەقەدەر چوڭ تەسىر كۆرسىتەلەيدىغانلىقىغا تۇلۇق ئىشىنەتتى. بۇ ھەقتە خەلقىمىز ھەر زامان، ھەر ماكاندا كىشىنى ئويغا سالىدىغان ئاجايىپ چوڭقۇر مەناغا ئىگە ھېكمەتلىك سۆز، ماقال-تەمسىل، ھېكايەت، رىۋايەت، چۆچەك، قوشاقلارنى ئىجاد قىلىشقان. بۇنىڭدىن مىڭ يىللار بۇرۇن ياشاپ ئۆتكەن ئولۇغ بوۋىمىز يۈسۈپ خاس ھاجىپمۇ بۇ ھەقتە ناھايتى كەڭ سەھىپە ئاجرىتىپ مۇنداق ئۆتكۈر مىسرالارنى يېزىپ قالدۇرغاندى :（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئېتىم مەڭگۈ تىرىك بولسۇن دېسە ئەر،
（http://bbs.oylirim.cn）8 O$ J" v5 o3 lتىرىك چاغدا كىشىگە نەپ يەتكۈزەر.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
كىشىگە نېپى يوق كىشىدۇر ئۆلۈك،
（http://bbs.oylirim.cn）+ b" m. m/ f4 [- A# m% `* d2 B; {/ Vيىگىت بولسا، ئەلگە نەپى بەرگۈلۈك.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەقىللىق، ۋاپالىق ئەر ئېسىل ئېرۇر،
（http://bbs.oylirim.cn）8 l% T9 ~% e, U7 U, X8 \4 Eكىشىلەر ئۈچۈن ئۇ جان پىدا قىلۇر.
（http://bbs.oylirim.cn）: o0 J, P7 `# X4 B6 yئەر ئىككى نەرسىدىن قېرىماس ئۆزى،（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
بىرى ياخشى ئىش، بىرى ياخشى سۆزى.
（http://bbs.oylirim.cn）% m, w: C; i" u e, r; \8 d" `ئەر شۇكى، جىمىگە قۇدرەتلىك تۇرۇپ،（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
قىلالىسا ئىشنى ئۆزىن چىڭ تۇتۇپ.
（http://bbs.oylirim.cn）; {& }8 H5 e9 n2 nئۇندىنمۇ مەردانىراق يىگىت شول ئېرۇر،
（http://bbs.oylirim.cn）/ _2 M, X8 ]! q* b" J/ r: Y5 Sمىڭ ئارزۇ ئۆزە ئالسا نەپسىن توسۇپ⑩.
（http://bbs.oylirim.cn）3 J# U% t4 z! P) U- ]: y: aمېنىڭچە ئەركەلىك تۆۋەندىكىدەك بىر قانچە خسلەتلەر بىلەن تېخىمۇ كامالىغا يېتىدۇ. （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
1. ئەركەلىك-ئۆز ئەقلىنى جايىدا ئىشلىتىشتۇر（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
غېمىڭ ئەلدە بولسا، ئۆمرۈڭ ئۇزار، غمىڭ ئۆزۈڭدە بولسا،بەختىڭ تۇزار.
（http://bbs.oylirim.cn）% F& d4 O/ @% ]1 v6 x4 J-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）8 Z9 m k' d: {; k# Iبۇ ئالەم بىر سىناقنىڭ ئالىمى. ھاياتلىق سەپىرىدە ئىنسانلار ئوخشىمىغانن قىسمەتلەرگە، تۈرلۈك مۈشكۈلات، توسالغۇ، خېيىم-خەتەرلەرگە دۈچ كېلىدۇ. شۇنداق چاغلاردا ھەممە كىشى ئەڭ ئالدى بىلەن يەنىلا ئۆزىنىڭ ئەقىل-پاراستىگە تايىنىشى، ھەركىم ئۆز قىيىنچىلىقىنى ئۆزى ھەل قىلىشى كېرەك بولىدۇ. توغرا، ھەممىلا ئادەمدە ئۆزىگە چۇشلۇق ئەقىل بولىدۇ. ئەمما ئەقىلىنى ئىشقا سېلىشتا ئادەملەر بىر-بىرىدىن پەرقلىنىشى مۇمكىن. خۇددى يۈسۈپ خاس ھاجىپ ئېيتقاندەك:（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
جىمى ئىشنى ئەقىل بىرلە قىل،
（http://bbs.oylirim.cn）2 Y# K( }! v& c$ Y' V4 Y) x) gبىلىم بىرلە ۋاقتىڭنى ساقلاشنى بىل.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ھەممە ئىشقا ئەقىل-پاراسىتىنى ئىشقا سېلىپ ياشايدىغان ئادەمنىڭ بۇ دۇنيادا ئېرىشىدىغىنى پىلانسىز، نىشانسىز ياشايدىغان كىشىلەرنىڭكىدىن ھامان كۆپ بولىدۇ.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«دانىشمەن ئادەم ۋە ئۇنىڭ ئۈچ ئوغلى» چۆچەكتە دانىشمەننىڭ ئوغۇللىرى يولدا كېتىۋېتىپ يولدىكى ئىز ۋە باشقا بەلگىلەرگە ئاساسەن ئۆزئارا پىكىر يۈرگۈزۈشىىدۇ: چوڭ ئوغلى يولدىكى ئىزغا سەپسېلىپ ئۆزىدىن سەل ئىلگىرى بۇ يولدا بىر تۆگىنىڭ ماڭغانلىقىنى، تۆگە بىلەن ماڭغان بىر ئادەمنىڭ يەرگە تايىنىپ ئورنىدىن تۇرغان ئىزىغا قاراپ، ئۇ ئادەمنىڭ ئېغىر ئاياق ئايال ئىكەنلىكىنى؛ ئوتتۇرانجى ئوغلى تۆگىنىڭ يولدىكى ئوت-چۆپنى يىگەندىكى ئالامەتلەرگە قاراپ تۆگىنىڭ ئوڭ كۆزى قارغۇ ، ئۇتتۇر چىشى سۇنۇق ئىكەنلىكىنى؛ كەنجى ئوغلى بولسا يولغا ساقىپ چۈشكەن نەرسىنىڭ ئوڭ تەرەپتىكىسىگە ھىچنەرسە قونمىغانلىقى، سول تەرىپىدىكىسىگە چىۋىن ئولىشىۋالغانلىقىنى كۆرۈپ تۆگىنىڭ ئوڭ تەرىپىگە ئاچچىقسۇ، سول تەرىپىگە ھەسەل ئارتىلغانلىقىنى، يەنە يولدىكى ئىزغا قاراپ كەينىدىن بىر قۇيرۇقى يوق ئىتمۇ بىللە ماڭغانلىقىنى بايقايدۇ. ئۇلار يولدا يۈتتۈرۈپ قويغان تۆگىسىنى ۋە ئايالىنى ئىزدەپ ماڭغان ناتۇنۇش كىشىگە بايقىغانلىرىنى دەپ بەرگەنلىكى تۈپەيلىدىن ئوغرى دەپ تۆھمەت قىلىنىپ شاھنىڭ ئوردىسىغا ئېلىپ كېلىنىدۇ. پادىشاھ ئۇلارنىڭ سەرگۈزەشتىلىرىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ئۇلارغا ھەۋىسى كېلىپ ئەقلىنى سىناپ باقماق ئۈچۈن ئىككى ئالقىنىنى ئارىسىغا بىر نەرسىنى يۇشۇرۇپ چىقىپ ئۇنىڭ نىمە ئىكەنلىكىنى سورايدۇ. ئوغۇللارنىڭ چوڭى شاھنىڭ قولىنىڭ يۇمۇلۇش شەكلىگە قاراپ ئۇنىڭ ئالقىنىدىكى نەرسىنىڭ يۇمۇلاق ئىكەنلىكى، ئوتتۇرانجىسى شاھنىڭ قولىنىڭ بارماقلىرى ئارىسىدىن قىزىل نەرسنىڭ شولىسى كۆرۈنگەنلىكىگە زەن سېلىپ ئۇ نەرسىنىڭ رەڭگى قىزىل ئىكەنلىكىنى، كەنجى ئوغلى بولسا ئىككى ئاكىسىنىڭ دەپ بەرگەن بەلگىسىگە ئاساسەن ئەقلى يەكۈن چىقىرىپ ئۇنىڭ ئانار ئىكەنلىكى ئېيتىپ بېرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئۆزلىرىگە يۈكلەنگەن تۆھمەتتىن خالاس بولىدۇ. پادىشاھ يەنە ئۇلارغا بىر كوزا مۇسەللەس، بىر قۇزا ۋە توققۇز نان ھەدىيە قىلىدۇ. ئۇلار پادىششاھنىڭ سوۋغىسىنى ئېلىپ ئۆزلىرىگە ئوردىدىن بېرىلگەن ئۆيگە كېلىپ ئۆزىنى ئۆزى مېھمان قىلىشىپ ئولتۇرۇپ شۇ يىمەكلىكلەر ھەققىدىمۇ ئويلىغانلىرىنى ئوتتۇرغا قويىدۇ. چوڭ ئوغۇل مۇسەللەسنى تېتىپ بېقىپ، تەمىگە ئاساسەن مۇسەللەس ئىشلەپچىقارغان ئۈزۈمنىڭ تۈۋىگە ئادەمنىڭ جەسىدى كۆمۈلگەنلىكىنى؛ ئوتتۇرانجى ئوغۇل قۇزىنىڭ گۆشىنى يەپ بېقىپ، گۆشنىڭ تەمىگە ئاساسەن ئاشۇ قۇزىنىڭ ئىت ئېمىپ چوڭ بولغانلىقىنى؛ كەنجى ئوغۇل بولسا ئۆزلىرىگە ھەدىيە قىلغان ناننى قولىغا ئېلىپ دەسلەپ ئوردىغا كىرگەندە شاھنىڭ ناننى ئالقىنىدا ئايلاندۇرۇپ، چۆرۈپ ئولتۇرغانلىقى ئەسلەپ شاھنىڭ ئەسلى ئاتىسى ناۋاي ئىكەنلىكى ئېيتىشىدۇ. ئىشىك تۈۋىدە يۇشۇرۇنچە ئۇلارنىڭ سۆزلىرىنى دىققەت بىلەن ئاڭلاپ تۇرغان پادىشاھ بۇ ئىشلارنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق بۇ ئوغۇللارنىڭ ئېيتقانلىرىنىڭ پۈتۈنلەي راست ئىكەنلىكىنى ئېنىقلاپ چىقىدۇ. ئاندىن ئوغۇللارنى دانىشمەن ئاتىسى بىلەن بىللە ئوردىدا خىزمەت قىلىشقا ئېلىپ قالىدۇ.⑪ خۇددى شۇنىڭدەك «زېرەك بىلەن زېرىككەك» قاتارلىق بىرمۇنچە چۆچەكلەردىمۇ ئەقىل-پاراسەتلىك يىگىتلەرنىڭ كۆڭلىدىكىدەك يار-مەھبۇبىغا ئېرىشىپ ئۆز بەختىنى قولغا كەلتۈرگەنلىكى بايان قىلىنىدۇ. بىز ئاشۇ چۆچەكلەردىن مۇنداق بىر ھەقىقەتنى يەكۈنلىيەلەيمىز: ئەي ئەركەك، سەندىمۇ شۇنداق ئەقىل بار، سەن ئۆزەڭگە نەزەر سال، ئۆزەڭدە قانداق قابىليەتلەرنىڭ بارلىقىنى، ئاشۇ قابىليىتىڭگە تايىنىپ قانداق ئىشلارنى قىلالايدىغانلىقىڭنى ياخشى چۈشەن، ئەتراپىڭدىكى ھەر بىر شەيئىلەرگە دىققەت قىل، ئۇلارنىڭ رولىنى ياخشى چۈشەن، ئۇلارنى ئىنسانلارنىڭ ئورتاق بەختى ئۈچۈن قانداق خىزمەت قىلدۇرۇشنى بىل. بۇ دۇنيادىكى ھەممە مەۋجۇداتلار ئىنسانلارنىڭ ئەقلىگە پەرماندار، ئۇلارغا باش ئىگىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن يارالمىشىڭدىكى ئەقلىڭنى ئىنسانلارغا پايدىلىق بولغان ياخشى-ئىش-ئەمەللەرگە سەرىپ قىلغىنكى، ھەرگىزمۇ ئەرزىمەس، پايدىسىز ئىشلارغا زايە قىلىۋەتمە. بىھۇدە ئۆتۈپ كېتىۋاتقان ئۆمرۈڭنى قەدىرلە، پەقەت شۇنداق ياشىساڭلا مۇراد-مەقسىتىڭگە يېتەلەيسەن، بۇ دۇنيادىن ئارمانسىز كېتەلەيسەن. ئېسىڭدە بولسۇنكى، بۇ دۇنيا ئەقىل ئىگىلىرىنىڭ شان-شەرىپىگە چاۋاك چالىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）: L* q/ V- I' S u0 Y9 ?2 J) T Y«گىلەمچى يىگىت»، «ئەقىللىق بالا» «پەملىك رەسسام» «ئۈچ يالغاندا قىرىق يالغان»، «مەلىكە بەرنا» قاتارلىق چۆچەكلەردە بىر تۆۋەن تەبىقىدىكى چىچەن يىگىتلەر ئەقل-پاراسىتى ۋە غەيرەت-شىجائىتىگە تايىنىپ ئۆز بەختىنى قولغا كەلتۈرەلەيدۇ. خارلىقتىن قۇتۇلۇپ يۇرت ئىچىدە يۈكسەك شان-شەرەپكە نائىل بولالايدۇ. ھەتتا شاھنىڭ قىزىنى ئەمىرىگە ئالايدۇ. خۇددى شۇنىڭ ئەكسىچە «گومۇش شاھزادە بىلەن چىچەن قىز» ، «ئەقىللىق قىز» قاتارلىق چۆچەكلەردىكى شاھزادىلەر ئەقىلسىزبولغانلىقى ئۈچۈن ئاتىلىرى ئۆز ئوغۇللىرىنىڭ ئاتا مىراس شاھلىق سەلتىنىتىنى قولدا تۇتۇپ تۇرالىشىغا كۆزى يەتمەي، بىر ئەقىللىق دېھقان قىزىنى خۇتۇنلىققا ئېلىپ بېرىش ئارقىلىق ئۇلارنىڭ نوقسانىنى تۇلۇقلاشقا مەجبۇر بولىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）" U$ f8 b, z' k/ ]8 @«غەم دېگەن شۇنداق بولسا» ناملىق چۆچەكتە بولسا بىر پادىشاھ بىر ئاددىي دېھقان قىزىنىڭ ئەقىل-پاراستىگە تەسلىم بولىدۇ...
（http://bbs.oylirim.cn）% m6 g; y. N& I7 s, [2. ئەركەكلىك-پۇل-مالنى ئورۇنلۇق سەرپ قىلىشتۇر（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
تۇمۇرۇڭدا ۋەتەننىڭ قېنى، دىمىغىڭدا ۋەتەننىڭ ھىدى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）7 Y8 Q/ K, H1 x/ `0 q1 T/ C) b/ [ بۇ دۇنيادا ئىنسان ئېرىشكەن ھەممە نەرسىنىڭ ھامان بىر كۈنى ھېسابى بولىدۇ. ھەتتا ئىچكەن بىر يۇتۇم سۇنىڭمۇ. كۆزى ساق، ئەمما قەلىب كۆزى كور بولغانلىقتىن ھەقنى كۆرمەيدىغان؛ قۇلىقى ساق، ئەمما قەلبى ھەقنى ئاڭلىمايدىغان؛ ئاغزى ساق، ئامما ھەقنى سۆزلەشكە تىلى بارمايدىغان تالاي ئىنسانلار باركى، ئۇلارنىڭ نەزىرىدە بۇ دۇنيا ئۇيۇن-تاماشا، ئەيىش-ئىشرەت مەيدانىدۇر. ياخشى يىيىش، ياخشى كىيىش، پۇخادىن چىققۇچە ئويناپ-كۈلۈپ كۈن ئۆتكۈزۈش ئۇلارنىڭ ياشاش مىزانىدۇر. ئەمما، قەلبى ئويغاق كىشىلەرنىڭ نەزىرىدە ھەقىقى مەنىدىكى ھايات بۇنداق ئەمەس! ئاتا-ئانىسىدىن قالغان دەپى-دۇنيانى ئايىماي خەجلەپ راھەت-پاراغەتلىك تۇرمۇش كەچۈرۈش بۇ ئەركەكلىك جۈملىسىدىن ئەمەس! كۈن-كۈنلەپ رېستۇرانلاردا ھەقەمسايىلەر بىلەن دوست تارتىپ تۈننى تاڭغا ئۇلاپ ھاراق ئىچىش، ئېسىل ماشىنا، ياسىداق ئۆيلەردە راھەتتىن ئېغىناپ يېتىش، ئالىي دەرىجىلىك مېھمانخانىلارنىڭ ئالىي ياتاقلىرىدا خېنملارنى قۇچاقلاپ يېتىش بۇ ئەركەكلىك ئەمەس! ھۇقۇق ئۈچۈن، كۆزى چۈشكەنلىكى خۇتۇن ئۈچۈن، ھەشەمەتلىك داچا، دۇكان، ئالتۇن-كۈمۈش ۋە شۇنىڭدەك كۆڭۈلنى رام قىلىدىغان، ئەمما مەرتىۋىدە ھامان ئادەمدىن تۆۋەن تۇرىدىغان تۈرلۈك نەرسىلەر ئۈچۈن ھەممە-ھەممە نېمىسنى دوغا تېكىش بۇ ئەركەكلىك ئەمەس! ھەقىقى ئەركەك دېگەن مال-دۇنيانى دوست تۇتمايدۇ. بۇ دېگەنلىك مال-دۇنياغا قىزىقمايدۇ دېگەنلىك ئەمەس. بەلكى ئېرىشكەن مال-دۇنيالىرىنى پۈتۈنلەي ياخشىلىق يوللىرىغا سەرپ قىلىدۇ. چۈنكى ئۇنداق ئەرلەر ھېچ بولمىغاندا ئاشۇ مال-دۇنيالىرىنىڭ ئۆزلىرىگە ۋاپا قىلمايىدىغانلىقىنى، ئۇنى ئۆلگەندە گۆرىگە بىللە ئېلىپ كېتەلمەيدىغانلىقىنى، ئىنسان ئۆلگەندە ئۇنىڭغا پەقەت بۇ دۇنيادا قىلغان ياخىشى ياكى يامان ئەمىلىنىڭلا ئۆزىگە ھەمراھ بولىدىغانلىقىنى ناھايتى ياخشى بىلىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）# s2 w" i# y, v! m$ P) v( ~ رىۋايەتلەردىكى ھاتەم سېخىيلىغى تۈپەيلى زامان-زامانلاردىن بېرى ئۇنىڭ ياخشى نامى يەر يۈزىدە داستان بولدى. ئەمما قارۇن بېخىلىغى تۈپەيلى زامان-زامانلاردىن بېرى لەنەت-نەپرەت بلەن ياد ئېتىلىپ كەلدى. ھەر ئىككىلىسى ئەر ئىدى. ھەر ئىككىسى مۇشۇ زېمىندا ياشىغاندى. ھەر ئىككىسى ئۆز دەۋرىدە نۇرغۇن مال-دۇنيا ئىگىسى ئىدى. ئەمما ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىگە سىناق تەرىقىسىدە بېرىلگەن ئاشۇ مال-دۇنيالىرىغا بولغان ھىرىسى ۋە سەرپ قىلىش ئۇسۇلى ئوخشاش بولمىدى. بىرى ئىلكىدىكى مال-دۇنياسىنى قولىدىن كېلىشىچە ياخشىلىق يوللىرىغا سەرىپ قىلدى. يەنە بىرى خۇددى ئۆلمەيدىغاندەك ئاچكۆزلۈك بىلەن مال-دۇنيا يىغدى. مال-دۇنياسىنى جېنىدىنمۇ ئەزىز بىلدى. مال-دۇنيالىرى كۆپەيگەنچە بېخىلىقى شۇنچە كۈچەيدى. باشقىلارنىڭ نەسھەت- ئاگاھلاندۇرۇشلىرىنى قېتىغا ئالمىدى. ئاقىۋەتتە ئۆز قىلمىش-ئەتمىشلىرىگە يارىشا بىرى مەڭگۈلۈك شەرەپكە نائىل بولدى، يەنە بىرى مەڭگۈلۈك لەنەت-نەپرەتكە لايىق بولدى. دېمەككى، ئۆز ئىلكىدىكى مال-دۇنيانى ئەڭ پايدىلىق ئىشلارغا سەرپ قىلىش بولسا ھەقىقى ئەركەكلىكتۇر. ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدە بۇ مەسىلە ناھايتى رۇشەن ئەكىس ئەتتۈرۈلىدۇ. بىزنىڭ مەقسىتىمىز ھەممە چۆچەكلەرنى بىر-بىرلەپ نەقىل كەلتۈرۈش بولمىغانلىقتىن بۇ ھەقتە مۇشۇنچىلىك توختىلىمىز.
（http://bbs.oylirim.cn）" `% _* U: W8 b- P4 Y' A3. ئەركەكلىك تەۋەككۈلچىلىك روھىغا ئىگە بولۇشتۇر
（http://bbs.oylirim.cn）' V$ m3 x+ L9 yئىگىز تاغنى يەر كۆتۈرەر، يۇرت نامىنى ئەر (كۆتۈرەر).（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）8 m0 I: f/ P% V2 Wئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدە ئەڭ كۆپ تەسۋىرلەنگەن مەزمۇنلارنىڭ بىرى ئاشىق-مەشۇقلار ھەققىدىكى ۋەقەلەردۇر. بۇ خىل چۆچەكلەردىكى قايناق مۇھەببەت ۋە پاساھەتلىك تىل بىلەن تەسۋىرلەنگەن ئاشىق ئەرلەرنىڭ تولىسى ھەمىشە يۈرىكىدە بىر ئوت يالقۇنجاپ تۇرىدىغان، تەۋەككۈلچىك روھىغا ئىگە بولغان قارام ئەرلەردۇر. ئۇلار ھاياتلىق سەپىرىدە مەشۇقىنىڭ ۋەسلىگە يېتىش ئۈچۈن، ئۆز بەختىنى تېپىش ئۈچۈن تىنماي ئىزدىنىدۇ، رىئاللىق بىلەن چېلىشىدۇ، يىراق يەرلەرگە سەپەرگە ئاتلىنىدۇ. يۇرت ئارىلايدۇ، شەھەر كۆرىدۇ، چۆل-جەزىرىلەرنى، تاغ-دەشتلەرنى كېزىدۇ، نى جاپا-مۇشەققەتلەرنى، ئازاپ-ئۇقىبەتلەرنى باشتىن كەچۈرىدۇ. شۇنداقتىمۇ ئۇلار ھەرگىز ماڭغان يولىدىن قايتمايدۇ، ئاسانلىقچە بەل قويىۋەتمەيدۇ. ئۇلار پەقەت خۇدا بەرگەن ئەقىل-ھۇشىغا ۋە ئىككى بىلىكىگە تايىنىپ مەقسەتكە ئېرىشىدۇ. شۇ جەرياندا ئۇلار نۇرغۇن تەجىربە ساۋاققا ئېرىشىدۇ، پىشىدۇ، ئاق-قارىنى پەرق ئېتىدۇ، ھاياتنىڭ سىرلىرىنى بىلىپ يېتىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）' Z l* Z3 k3 t; |دىققەت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى شۇكى، ئاشۇ ئەرلەر زامانىمىزىدىكى بىر قىسىم «تېشى پال-پال، ئىچى غال-غال» يىگىتلىرىمىزدەك ئۆز مەشۇقلىرىغا ئەتىدىن كەچكىچە «ئاھ شېكىرىم، ناۋىتىم، مەن سىزنى ئۆلگىچە ياخشى كۆرىمەن، سىز ئۈچۈن جېنىم پىدا، سىز بولمىسىڭىز مەن ياشىيالمايمەن...» دېگەندەك بىر تاغار قۇرۇق ۋەدە، يالغان قەسەملەرنى بەرمەيدۇ. بەلكى مەرتلىكى، جاسارىتى، ساداقىتى، ۋاپادارلىقى ئارقىلىق سۆيگەن يارىنىڭ ھۆرمەت-ئىشەنچىسىگە ئېرىشىدۇ، قەلبىدە مەڭگۈلۈك مۇھەببەت ئورنىتىدۇ. بىز بۇنداق يىگىتلەرنىڭ سەرگۈزەشتىلىرىدىن «ئىشقى يوق-ئىشەك، دەردى يوق كېسەك» دېگەن ماقالنىڭ بىكارغا ئېيتىلمىغانلىقىنى، مۇھەببەتلىك ئىنسانلارنىڭ ھاياتى چىن مەناغا ئىگە بولىدىغانلىقىنى تەسەۋۋۇر قىلالايمىز.
（http://bbs.oylirim.cn）- T. W. u) w. _- C( d0 L «خاسىيەتلىك چۈش» ناملىق چۆچەكتە بىر كەيمە تاز كۈچلۈك تەۋەككۈلچىلىك روھىغا ئىگە بولغانلىقتىن پادىشاھنىڭ مەلىكىسى بىلەن يەنە بىر پەرىزاتنى نىكاھىغا ئالدى. «بۇلبۇلگويا» ناملىق چۆچەكتە بىر پادىشاھنىڭ ئۈچ ئوغلى شاھ ئاتىسىنىڭ ئارزۇيىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن سەپەرگە ئاتلىنىپ، بىر يەرلەرگە كەلگەندە ئۈچ ئاچا يولغا دۈچ كېلىدۇ. بۇ ئۈچ ئاچا يولنىڭ قاق ئوتتۇرىسىدا يوغان بىر تاش بولۇپ، ئۇنىڭدا ئوڭ تەرپتىكى يول «بارسا كېلەر»، ئوتتۇرىسىدىكى يول «بارسا كېلەر، يا كەلمەس»، سول تەرپتىكى يول «بارسا كەلمەس» دېگەن خەتلەر يېزىلغانكەن. تەۋەككۈل قىلىپ خەتەرلىك بولغان «بارسا كەلمەس» يولغا چۈشكەن كەنجى شاھزادە نۇرغۇن جاپالارنى تارتىپ ئاخىر زور غەلبە بىلەن قايتىدۇ... ⑫ «خاسىيەتلىك دۇرا» ناملىق چۆچەكتە پادىشاھنىڭ لايغەزەل، ھاڭۋاقتى ئوغلىنى نە بىر تىۋىپ يا مۇئەللىملەر ئوڭشىيالمدۇ. پادىشاھ ئاخىر بىر دېھقاننىڭ تەكلىۋى بىلەن ئوغلىنى كارۋانلارغا قوشۇپ قويىدۇ. شاھزادە كارۋانلار بىلەن سەپەر قىلىش جەريانىدا مۇساپىرچىلىقنىڭ جاپاسىنى تارتىپ، بېشىدىن نۇرغۇن ئىسسىق-سوغۇقلارنى ئۆتكۈزۈپ ئاخىرى ئەقىل تاپىدۇ، ئۆز قەدىر-قىممىتىنى تۇنۇپ يېتىدۇ.⑬
（http://bbs.oylirim.cn）2 F( A+ Q9 r' ~+ O, q. F- Jبىز بۇ خىلدىكى چۆچەكلەردىن «ئاققان دەريا، ياتقان بورىيا»، «مۇساپىر بولمىغىچە مۇسۇلمان بولماپتۇ»،«ئاشىق بولماق ئاسان ئەمەس، شىرىن جاندىن كەچمە گۈچە»، «جاندىن كەچمىگۈچە جانانغا يەتمەس» دېگەن ماقاللارنىڭ ناھايتى چوڭقۇر مەناغا ئىگە ئىكەنلىكىنى تۇنۇپ يېتەلەيمىز. تەۋەككۈل دەرياسىغا كېمە سالغان ئاشۇ جەسۇر يىگىتلەرنىڭ ئۆزى ۋە خەلقىمىزنىڭ بەخىت-سائادىتى ئۈچۈن باسقان خاسىيەتلىك سەپىرىنى مەلۇم مەنىدىن بىلىم سەپىرى، ئۆزلىكىنى ئىزدەش سەپىرى، كامالەتكە يېتىلىشكە ئىنتىلىش سەپىرى دىيىش مۇمكىن. （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
4. ئەركەكلىك-زالىملاردىن قىساس ئېلىش تۇيغۇسى بولۇشتۇر（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئەردەك بول، شىردەك بول.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ھەقىقى ئەركەك ئۆزىدىن ئاجىزلارنى بوزەك قىلمايدۇ، ئۆزىدىن كۈچلۈك بولغان زالىملارغا ئەسلا بوزەك بولمايدۇ. ئۆزىلا بوزەك بولۇپ قالماي، بەلكى يەنە قەۋم-قېرىنداشلىرنىڭ زالىملار تەرىپىدىن بوزەك قىلىنغانلىقىنى، خورلانغىنىنى كۆرگەندە كۆكرەك كېرىپ مەيدانغا چىقىپ، ئۇلار ئۈچۈن قىساس ئالىدۇ. شۇنداق ئەركەكلەرنى خەلقىمىز ئەزەلدىن جىگەرلىك، باتۇر دەپ ماختايدۇ، ئۇلارنىڭ نام-شۆھرىتىنى جاھانغا يايىدۇ. （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«مىس قازان» ناملىق چۆچەكتە زالىملاردىن قىساس ئېلىش ھەققىدە ئاچچىق ساۋاق بار. يوغان بىر مىس داشقازاننى پايدىلىنالماي ئۇنى ئىككى قازان قىلىپ ئىشلىتىش نىيتىدە قازانچىغا بەرگەن بىر ئادەمنىڭ ئىككى قازان تۇرماق بىر قازانغا، ئۇ بولمىغاندا بىر چۆگۈنگە، ئۇمۇ پۈتمىگەندە بىر قۇشۇققا، ئەڭ ئاخىردا بىر تال بىگىزگىمۇ ئېرىشەلمەي تەۋەرۈك مىس قازىنىدىن ئايرىلىپ قالغىنىغا ئۆرتىنىپ دەردىنى ئىچىگە يۇتۇپ تۇرغاندا، نەپسى بالا قازانچىنىڭ قازان ئىگىسىنى گول كۆرۈپ نومۇس قىلماي شاگىرتى بىلەن مۇتھەملىك بىلەن ھېلىقى قازاننى تاكى بىگىز قىلغۇچە ئارلىقتىكى سىڭدۈرگەن «ئەمگىكى»نىڭ ھەققىنى ئېلىش ئۈچۈن كەلگەندە قازانچىنى ئۆيگە سولاپ كالتەك بىلەن ئۆلەر ھالەتكە يەتكۈچە دومباللايدۇ...⑭
（http://bbs.oylirim.cn）- r; ~- [ s; b" I. h9 R4 @$ [«ئۈژمە سايىسى» دىكى ئەپچىلەم مال-دۇنيا دېسە ئانىسىنى سېتىشتىن يانمايدىغان بېخىل بايدىن ئەپچىللىك بىلەن ئىنتىقامىنى ئالدى. ئىنتىقام ئالغاندىمۇ ئۇ باينى يۇرتىدا باش كۆتەرگۈسىز قىلىپ، نومۇسنى بىلمەيدىغانلىقى ئۈچۈن ئاخىرى نومۇس كۈچىدە باشقا يۇرتقا كۆچۈپ كېتىشكە مەجبۇر قىلدى. ئەمىليەتتە ئەپچىلەم بىرلا بايدىن ئەمەس، بەلكى شۇنىڭغا ئوخشاش قانچىلىغان پىخسىق بايدىن خەلقنىڭ ئىنتىقامىنى ئېلىپ بەردى. «ئۇر توخماق»، «ئالتۇنچى بوۋاي» قاتارلىق چۆچەكلەردىمۇ زۇلۇمغا ئۇچرىغان ئەركەكلەر سەۋر قاچىسى توشقاندا ئەقىل-پاراسىتىگە تايىنىپ زالىملاردىن قىساس ئالىدۇ. دېمەك، زۇلۇمدىن قۇتۇلۇشنىڭ بىردىنبىر يولى زالىملاردىن قىساس ئېلىشتۇر. زۇلۇمغا باش ئەگكەنلەر ھەرقاچان خارلىقتىن خالىي بولالمايدۇ ياكى شۇ ھالەتتە ئۆلۈپ كېتىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）; `) x7 r* u1 H* e8 b P0 e5. ئەركەكلىك جاھانغا ياخشىلىق ئۇرۇقىنى چېچىشتۇر
（http://bbs.oylirim.cn）$ C0 Q" q+ o4 f/ r- w0 \; |ئەلدىن ئەلگە نەپ، ئەردىن ئەلگە نەپ.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئۆز قەدرىنى بىلگەن ئەرلەر قىلغان ئىشىدا، باسقان يولىدا، ھەتتا سۆزلىگەن سۆزىدىمۇ باشقىلارغا ياخشىلىق قىلىشنى، ئىمكانىيىتىنىڭ بېرىچە باشقىلارنىڭ ھاجىتىنى راۋا قىلىشنى ئادىمىيلىك بۇرچى دەپ بىلىدۇ. ئۇلار ئادەملەرگىلا ئەمەس، بەلكى تەبىئەت دۇنياسىدىكى بىز بىلەن بىللە نەپەس ئېلىپ، بىللە ياشاۋاتقان ھايۋانلار، ئۇچار قۇشلار ۋە باشقا جان-جانۋارلارغىمۇ قولىدىن كېلىشىچە ياخشىلىق قىلىدۇ. ئەمما قىلغان شۇ ياخشىلىقىغا ھەرگىز مىننەت قىلمايدۇ. ياخشلىق قىلىنغۇچىدىن ئەجرى ئۈچۈن بىر نەرسە تەمە قىلمايدۇ. ئۇلار ئۈچۈن تۆت كۈنلۈك ئالەمدە ياخشى نام قالدۇرۇش ھەقىقى بەخىتتۇر. بىز چۆچەكلىرىمىزدىن بۇنىڭ مىساللىرىنى ناھايتى كۆپ ئۇچرىتالايمىز.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
«تايغان بىلەن بۈركۈت» ناملىق چۆچەكتە بىر يىگىت يۇرتىدىن باش ئېلىپ چىقىپ كېتىۋېتىپ بىر كۆلنىڭ بويىغا كەلگەندە ماڭىدىغان چاغدا ئېلىۋالغان بىر تال چىۋىقنى كۆلنىڭ بۇيىغا سانجىپ قويىدۇ. كېيىن يالماۋۇز سىڭلىسى ئۇنىڭغا ھۇجۇم قىلىپ قوغلاپ كەلگەندە يوغان دەرەخكە ئايلانغان ئاشۇ چىۋىقنىڭ شېىىغا چىقىۋېلىپ پاناھلىنىدۇ. ئاخىرىدا ئۇ باققان تايغان بىلەن بۈركۈت يالماۋۇز بىلەن ئېلىشىپ يىگىتنى ئۆلۈم گىرداۋىدىن قۇتۇلدۇرىۋالىدۇ⑮. «ياخشىلىق يەردە قالماس» «شاھزادە بىلەن بېلىقنىڭ دوستلۇقى» «سودىگەرنىڭ ئوغلى»، «ياخشىلىققا ياخشىلىق»، «تۇردىقارى بىلەن پادىشا»، «ۋاپادارلىق» قاتارلىق بىرمۇنچە چۆچەكلەردە يىگىتلەر بالا چېغىدىن باشلاپلا سۇمرۇغ، تۈلكە، پاقا، بېلىق، يىلان، ئاغىمىخان، ئىت، مۈشۈك قاتارلىقلارغا خالىس ياخشىلىق قىلغانلىقىنى، كېيىن يەنە ئاشۇ ھايۋان ۋە جان-جانۋارلاردىن ھەسسىلەپ ياخشىلىق كۆرگەنلىكى ھەققىدىكى ئاجايىپ تەسىرلىك ۋەقەلەر بايان قىلىنىدۇ. بۇنداق چۆچەكلەردىن ئابا-ئەجداتلىرىمىزنىڭ ياشاش پەلسەپىسى، دۇنيا قارشى، گۈزەل ئەخلاقىي پەزىلەتلىرى، ئارزۇ-غايىلىرى، ئەۋلادلارغا بولغان تەلىم-تەربىيىسى ھەققىدىكى چوڭقۇر ھېكمەتلەرنى يەكۈنلەش مۇمكىن. شۇنداقلا بۇ يەنە چوڭقۇر تەتقىق قىلىشقا ئەرزىيدىغان چوڭ تېمىدۇر.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
6. غەيۇرلۇق- ئەركەكلىكنىڭ شەۋكىتى（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئاتىسى ئاتالمىغان قوڭغۇزنى، ئوغلى ئېتىپتۇ توڭگۇزنى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
-ئۇيغۇر خەلق ماقالى （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
غەيۇرلۇق، يەنى قەيسەرلىك، قەھرىمانلىق، جەسۇرلۇقىنى ئەركەكلىكنىڭ يۈكسەك چوققىسى دىيىش مۇمكىن. «شاھزادە تۇغلۇق» ناملىق چۆچەكتە نۇر چاچار يىلاننى دادىسى سۇلاپ قويغان ئۆيدىن قۇتقۇزۇپ چىقىپ ئەركىگە قويىۋەتكەن شاھزادە تۇغلۇق شۇ گۇناھى تۈپەيلى ئۆلۈمكە ھۆكۈم قىلىنىدۇ. كېيىن ئۇستازىنىڭ ئارىغا چۈشۈشى بىلەن ئۇنىڭغا بېرىلگەن دارغا ئېسىش جازاسى بىكار قىلىنىپ، چۆل-جەزىرىگە ئاپىرىپ تېنىتىۋېتىش جازاسى بېرىلىدۇ. بۇ جازانى ئورۇنلاشقا ئۇنىڭ ئەشەددىي رەقىبى بولغان ۋەزىر ئوغلى ھەيدەر بەلگىلىنىدۇ....ئۇ كېيىن نۇرغۇن جاپا-مۇشەققەتلەرنى تارتىدۇ. كېيىن دوستى سوۋغا قىلغان تۇلپارنى مىنىپ ئاجايىپ باتۇرلۇق كۆرسىتىپ سۆيگەن قىزىنىڭ يۇرتىغا باستۇرۇپ كەلگەن مۇڭغۇل لەشكەرلىرىنى تېرە-پىرەن قىلىدۇ...⑯ شاھزادە تۇغلۇق ھەقىقى ئەر ئىدى. ئۇنىڭچە ئىنسان ھامان ئۆلەتتى، ئۆلۈمدىن ھىچكىم قېچىپ قۇتۇلالمايتتى. شۇڭا ئۆلگەندىن كېيىن چىرىپ توپىغا ئايلىنىپ كېتىدىغان تېنىنى ۋە ئاشۇ تەنگە ئامانەت قويۇلغان جېنىنى ئۇنچە ئاياپ يۈرۈش ئەركەكلىك ئەمەس ئىدى. ئۇ ۋەدىسىدە تۇردى، جان دىلى بىلەن سۆيگەن مەلىكىنى ۋە ئۇنىڭ يۇرتىنى (گەرچە مەلىكىنىڭ ئاتىسى ئىلگىرى ئۇقۇشماسىلقتىن تۇغلۇقنى ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلغان بولسىمۇ قىلچە ئاداۋەت تۇتماي) قوغداش ئۈچۈن جېنىنى ئاتىدى، ئاجايىپ پىداكارلىق قىلدى. ئاخىرى ياۋ لەشكەرلىرى ئۈستىدىن زەپەر قۇچۇپ مەقسىدىگە يەتتى. ھەيدەر بولسا ئۆلۈمدىن شۇنچە قاچقاندى، ئەپسۇس، ئاخىرى ئەل ئىچىدە رەسۋا بولۇپ ئۆزى خالاپ شەرمەندىلەرچە ئۆلۈپ كەتتى. بىز بۇ چۆچەكتىكى تۇغلۇقنىڭ غەيۇرلىقىغا ئاپرىن ئېيتىمىز.«تەدبىرلىك پادىشاھ»، «بوزچى يىگىتنىڭ باتۇر ئاتىلىپ قېلىشى»، «تىرىڭ-تىرىڭ كىم ئويغاق»، «ئۇشتىگەرنىڭ چارىسى»، «ۋەلى باپكا»، «جادىگەرنىڭ ھالاكىتى»، «بىر پەرىزاتنىڭ سۈرىتى»، «ۋەيلۇن دوزاخنىڭ تۈۋرىكى»، «خالبانوم»، «كەنجى باتۇر»،«كەنجى ئوغۇل» قاتارلىق نۇرغۇن چۆچەكلەردە بۇ خىلدىكى ئەركەكلەرنىڭ ئوبرازى خىلمۇ-خىل سۈپەت-شەكىلدە قايناق ھېسىيات بىلەن تەسۋىرلىنىدۇ. قېنى، سىزمۇ ئوقۇپ كۆرۈڭ: بىر چۆچەكتىكى يىگىت پادىشاھنىڭ قىزىنى زورلۇق بىلەن بۇلاپ كەتكەن بىر ئەجدىھارنىڭ چاڭگىلىدىن قۇتقۇزۇش ئۈچۈن تەنھا سەپەرگە ئاتلاندى. ئۆزىنىڭ نىمە بولۇشى، ھاياتىنىڭ قانداق خەتەرگە ئۇچرىشى بىلەن قىلچە ھسىاپلاشمىدى. ھەيھات، ئەجدىھارنىڭ ئالدىغا روبىرۇ كەلگەندە ھۇدۇقماي، تەمتىرىمەي ئاجايىپ جاسارەت بىلەن قىلىچنى توغرا تۇتۇپ تۇردى. ئەجدىھارنىڭ دەم تارتىشى بىلەن ئۇنىڭ ئاغزىدىن كىرىپ قۇيرۇقىدىن ساپمۇ-ساق چىقتى ئاشۇ ئەر. ئۈچ كېچە-كۈندۈز قانلىق ئېلىشىپ يەتتە باشلىق يالماۋۇزنىڭ يەتتە بېشىنى بىر-بىرلەپ كېسىپ تاشلىدى يەنە بىر ئەر. يەكچەشمىنىڭ كۆزىگە زىخنى قىزىتىپ تىقىپ ئۆلتۈرۈپ ئۆلۈم گىردابىغا بېرىپ قالغان قانچىلىغان كىشىلەرنى خەتەردىن قۇتقۇزدى يەنە بىر ئەر. دىۋىنى دىر تىترەتتى يەنە شۇنداق بىر ئەر. يولۋاس بىلەن ئېلىشپ ئۇنى ھالاك قىلدى ياكى باغلاپ ماڭدى يەنە بىر ئەر. چوڭقۇر قۇدۇققا تاشلانغاندىمۇ ئۈمىدنى ئۈزمىدى شۇنداق بىر ئەر. چۆل-باياۋاندا نامەردلەر تەرىپىدىن ئىككى پۇتى قىلىچ بىلەن چېپىپ تاشلىنىپ يالغۇز قانسىراپ ياتقاندىمۇ ھاياتقا بولغان ئىشەنچىسىنى يوقاتمىدى بىر ئەر... بەزىدە بىر چۆچەكتە بىر ئەر ئاۋال دىۋە بىلەن، ئاندىن يەتتە باشلىق يالماۋۇز بىلەن، ئاندىن كېيىن ئەجدىھار بىلەن ئېلىشىدۇ. ئاشۇ ئەركەكلەر ھەرقېتىم خەتەرگە تەۋەككۇل قىلغاندا «مەن ئىنسان، ھاياتلىق ئالىمىدە جىمى مەخلۇقلاردىن ئۈستۈن تۇرىدىغان مۈرىۋەتلىك ئىنسان» دەپ ئۆز ئۆزىگە پىچىرلايدۇ، ئەنە شۇنداق ئىپتىخار تۇيغۇسىدىن قەلبى ھاياجانغا چۆمىدۇ، ئۆزىگە بولغان ئىشەنچىسى ھەسسە-ھەسسىلەپ كۈچىيىدۇ. ئۇلارنىڭ ۋۇجۇدىدا ھەمىشە ئەركەكلەرچە ھىممەت-شىجائەت، غەيۇرلۇق، ساداقەت-ۋاپا، مەردلىك- پىداكارلىق قاتارلىق ئېسىل خىسلەتلەر جۇش ئۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرىدىكى ئاشۇنداق باتۇر ئەرلەر- قانچە يىللاپ دەشتى-سەھرا، چۆل-جەزىرىلەرنى كېزىپ، دىۋە مەلئۇنلارنى، ئەجىدىھا، يەتتە باشلىق يالماۋۇز، يەكچەشمە، جادىگەرلەرنى يەڭگەن ئەركەكلەرنىڭ خارەكتىرىدىكى بۇنداق غەيۇرلۇق يەنە ئۇيغۇر خەلق داستانلىرىدىكى چىن تۆمۈر باتۇر، سىيىت نوچى، ئابدۇرخمان غوجا، ئۆمەر باتۇر، ھەمراجان، غېرىپ، تاھىر قاتارلىق قەھرىمان شەخىسلەر بىلەن زور ئورتاقلىق ھاسىل قىلغان.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
7.گۈزەل ئەخلاق-ئەركەكلىكنىڭ زىننىتى
（http://bbs.oylirim.cn）4 f6 n) N W' r9 t$ |9 Cئەرنىڭ سۆزى ئۆلگىچە ئۆزى ئۆلسۇن.
（http://bbs.oylirim.cn）9 n5 {$ h6 G* r9 H1 R-ئۇيغۇر خەلق ماقالى
（http://bbs.oylirim.cn）0 H7 \. v. a* \0 d- } بالاغا يەتكەن بىر يىگىتنىڭ توققۇز ئەزايى ساق-بىجرىم، ئەقلى-ھۇشى جايدا بولسىلا، ياخشى ئەر ھېساپلىنامدۇ؟ ئۇنداق ئەمەس. «ئەڭ ياخشى كىشىلەر ئەڭ گۈزەل ئەخلاققا ئىگە بولغانلاردۇر». تېخىمۇ مۇھىمى بالاغەتكە يەتكەن بىر ئەر ئۆزىدە ئەڭ گۈزەل ئەخلاقنى، يەنى گەپ-سۆزىدە راستچىل بولۇش، سەمىمى بولۇش، تىلى بىلەن دىلى بىر بولۇش، بەرگەن ۋەدىسگە ئەمەل قىلىش، نومۇس تۇيغۇسى بولۇش، ئامانەتكە خىيانەت قىلماسلىق، كىشىگە قارا سانىماسلىق، ئۆز نەپسىگە چوغ تارتماسلىق، پايدىسىز ئىش-ھەرركەتلەردىن يىراق قېچىش... قاتارلىق ئەدەپ-قائىدىلەرنى بىلىشى كېرەك. ئەگەر بۇنداق قائىدىلەرنى ئاتا-ئانىسى ئۈگەتمىگەن بولسا، مەكتەپتىكى ئوقۇتقۇچىلارمۇ بۇ ھەقتە يېتەرلىك تەلىم-بەرمىگەن بولسا، ئۇنداقتا بۇنداق ئەدەپنى ئۆز ئەتراپىدىكى پەزىلەتلىك كىشىلەردىن، ياخشى كىتابلاردىن، ئىشقىلىپ بارلىق ئىمكانىيەتلەردىن پايدىلىنىپ ئۈگىنىشى، ئۆز نوقسانلىرىنى ئۆزلىكىدىن ئۈگىنىپ تۇلۇقلىشى لازىم تېپىلىدۇ. چۈنكى ھەربىر ئىنسانغا شۇنداق ئەدەپ-پەزىلەتلەرنى كۆرۈشكە كۆز، ئاڭلاشقا قۇلاق، سۆزلەشكە تىل، بىلىش ۋە چۈشىنىشكە دىل بېرىلگەن. ئېنىقكى گۈزەل ئەخلاققا ئىگە بولمىغان ئەركەك مەيلى قانچىلىك مەرتىۋىلىك ئائىلىنىڭ ئوغلى بولسۇن، قانچىلىك باي بولسۇن ياكى قانچىلىك ھۇقۇققا ئېرىشكەن بولسۇن، خەلقنىڭ ھۆرمەت- ئىشەنچىسىگە ئېرىشەلمەيدۇ. ئۇنداق ئىمتىيازلار ئاخىرقى ھىساپتا ئۇنىڭ ئادىمىيلىك پەزىلىتىنى ساقلاپ قالالمايدۇ. ھەتتا بۇنداق ئەركەك ۋاقتى-سائىتى كەلگەندە ئەل ئىچىدە رەسۋا بولىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）: L/ r8 q8 g* D& _; C+ M6 i«بىر پادىشاھنىڭ ئاي دىسە ئاي دېسە ئاغزى، كۈن دىسە كۆزى بار... دېگۈدەك ناھايتى چىرايلىق ۋە ئەقىللىق بىر قىزى بار ئىكەن. ئۇ چۈش كۆرۈپتۇ، چۈشىدە ئاجايىپ بىر ئىش كۆرۈپتۇ. گۈل-گۈلىستان، باغۇبوستان بىر شەھەردىكى كۈمۈش بۇلاق، ئالتۇن راۋاقنىڭ ئۈستىدە ئاجايىپ ساھىپجامال بىر شاھزادىنى كۆرۈپتۇ-دە، ئۇنىڭغا ئاشىق بىقارار بولۇپتۇ. باغرىغا ھارارەت تولۇپتۇ. ئاقىۋەتتە قۇرئەندازلار قزىنىڭ ئالدىدا قول باغلاپ مۇلازىمىتىگە قاتار تۇرۇپتۇ-دە: مەزكور شاھزادىنىڭ مەمىلكىتىدىن بىشارەت بېرىپتۇ. ئۇ، ئارلىقى ئالتە ئايلىق يەردىكى بىر شاھنىشاھنىڭ ئوغلى ئىكەن. ئۇنىڭغا ئالتۇن قانات ئاتلارنى مىنگەن ئەلچىلەر ئارقىلىق خەۋەر يەتكۈزۈلۈپتۇ. مەزكور شاھزادە توي تارتىپ قىزنىڭ ھۇزۇرىغا كەپتۇ. قىز ھۇزۇرى مۇبارەكنىڭ شەرىپىگە كاتتا زىياپەت بېرىپتۇ، ئەمما شۇ زىياپەت ۋاقتىدا قىز ئۇلارنى چارىباغدا ئولتۇرغۇزۇپ، ئۆزى يېقىن يەردىكى دېرىزىنىڭ دالدىسىدا خۇپيانە تۇرۇپتۇ. شاھزادىنى كۆرۈپتۇ. كۆڭلىگە ئۇ مەنزۇر كەپتۇ. كېيىن قىزنىڭ رەڭگى-روھى بۇلۇت توسقان ھاۋادەك بىردىنلا ئۆزگىرىپتۇ-دە، تىترەپ تۇرۇپ: （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ـ تەگمەيمەن، قايتىپ كەتسۇن!-دەپتۇ. نېمە ئۈچۈنلىكى سورالغاندا ئۇ: ‹ئەخمەق ئىكەن› دەپتۇ. ‹ئەخمەقلىكىنى قانداق بىلدىڭىز؟› دېسە، ‹ئۆزى سۆزلەپ، ئۆزى كۈلىدىكەن ئەمەسمۇ؟!› دېگەن جاۋاپنى بەرگەنكەن»⑰.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
كۆرۈنۈپ تۇرۇپتىكى، بۇ چۆچەكتە شاھ قىزى-مەلىكە شاھزادىنىڭ، يەنى كەلگۈسىدە ئاتىسىنىڭ ئورنىدا تەخىتتە ئولتۇرۇپ بىر ئەلنى باشقۇرىدىغان بىر ئەركەكنىڭ ئالدى بىلەن ئۆزىدە ئەركەككە خاس بولغان ئەخلاق-پەزىلەت بولۇشى كېرەكلىكىنى ئويلىغاندى. ئۇ شاھزادە بىلەن نەچچە كۈن ھەمسۆھبەت بولمايمۇ داستىخان ئۈستىدىكى ئىش-ھەركەتلىرىدىنلا ئۇنىڭ چوڭ نوقسانىنى بايقاپ ئۈلگۈردى. مەلىكىنىڭ نەزىرىدە ئاشۇ شاھزادە ئەركەككە خاس گۈزەل ئەخلاق بابىدا يېتەرلىك تەلىم ئالمىغاندى. ئۇ ئۆزىنىڭ ھۆسىن-جامالى،كۈچ-قۇدرىتى، بايلىقى، ھۇقۇقى قاتارلىق ئىمتىيازلىرىغا ئىشىنىپ مەلىكىنى شەرتسىز ھالدا نىكاھىغا ئالالايدىغانلىقىغا ئىشەنگەن ئىدى. ئەمما ئويلىغىنىنىڭ دەل ئەكسىچە ئەڭ ئالدى بىلەن ئادىمىيلىك پەزىلىتى كەمتۈك بولغانلىقى ۋەجىدىن ئاسماندىن يەرگە چۈشكەندەك ئىزا ۋە ئاھانەت بىلەن، ئېغىر مەغلۇبىيەت بىلەن كەلگەن يۇرتىغا قايتتى. «ئەركەكنى نۇمۇس ئۆلتۈرەر، توشقاننى قۇمۇش». مانا بۇ قىز-ئاياللىرىمىزنىڭ ئەركەككە قويىدىغان يۈكسەك تەلەپلەرنىڭ تىمسالى ئىدى. （بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
يەنە بىر چۆچەكتە بىر يىتىم بالا ئېرىقتا ئۆزى ئېقىپ كەلگەن بىر تال ئالمىنى يەپ بولۇپ، كېيىن كىشىنىڭ ھەققىنى رۇخسەتسىز يەپ قويغىنى ئۈچۈن ئالما ئىگىسىنى تېپىپ ئۇنىڭ رازىلىقىنى ئېلىش مەقسىتىدە شۇ ئېرىقنى بويلاپ ئىزدەپ ماڭىدۇ. ئاخىرى ئېرىق بويىغا جايلاشقان يىگانە بىر باققا يېتىپ كېلىدۇ. باققا كىرىپ باغنىڭ ئىگىسى بولغان ئاپئاق ساقاللىق بوۋاينىڭ ئالدىغا بېرىپ سالام قىلىدۇ ۋە كېلىش مەقسىدىنى ئېيتىدۇ... نەتىجىدە يىگىت ئاقكۆڭۈللىكى، گۈزەل ئەخلاقى بىلەن باغۋەن بوۋاينىڭ ھۆرمەت-ئىشەنچىسىگە نائىل بولىدۇ. ئاندىن بوۋاينىڭ «قولى تۇتماس» (باشقىلارنىڭ قولىنىڭ ئۇچىنى تۇتمىغان)، «پۇتى باسماس» (يامان يولغا ماڭمىغان )، «كۆزى كۆرمەس»(نامەھرەمنى كۆرمىگەن)، «بېشى تاز»(بېشى بوش) دەپ تەرىپلىگەن، ھۆسىن، ئەدەپ ۋە ئەقىل-پارسەتتە تەڭلا يېتىگەن يالغۇز قىزىغا ئۆيلىنىپ بەخىتلىك تۇرمۇشقا ئېرىشىدۇ.⑱（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
مۇشۇنىڭغا ئوخشايدىغان يەنە نۇرغۇن چۆچەكلەردە بىر كەيمە تاز، بىر پادىچى، بىر ھۈنەرۋەن يىگىت، كۈنىنى تەستە ئېلىۋاتقان بىر دېھقان ئوغلى... ئەركەككە خاس بولغان گۈزەل ئەخلاقى، ھىممەت-شىجائىتى تۈپەيلى پادىشاھنىڭ مەلىكىسىنىڭ قەلبىدە يۈكسەك ئوبرازىنى تىكلەپ، جان-دىلى بىلەن سۆيۈشىگە ئېرىشىپ ئاخىرى مەلىكىنى نىكاھىغا ئالىدۇ. ھەتتا پادىشاھلىق تەختىگە ئولتۇرىدۇ. دېمەككى، كېلىشكەن بوي-بەست، يارىشىملىق كىيىم، كۈچ-قۇۋەت، پۇل-بايلىق، ھۇقۇق-ئىمتىياز، تالانت-قابىليەت قاتارلىقلار ھەرگىزمۇ بىر ئەركەكنىڭ ئادىمىيلىك پەزىلىتىگە ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. پەقەت ۋە پەقەت گۈزەل ئەخلاقلا بىر ئەركەكنىڭ ئەڭ چوڭ زىننىتى ۋە خىسلىتىدۇر. بۇنىڭسىز ھەرقانداق بىر ئەركەك ئەل ئىچىدە يۈكسەك مەرتىۋىگە ئېرىشەلمەيدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）- k+ ?2 B! f2 D( @ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى ئۇيغۇر فولكور خەزنىسىدىكى يەككە-يىگانە تۈر ئەمەس. ئۇ مەسەللەر، ئەپسانە-رىۋايەتلەر، داستانلار، ماقال-تەمسىلەر، لەتىپىلەر، قوشاقلار، تېپىشماقلار، لاپلار، چاقچاقلار ۋە ئۇيۇنلار بىلەن مۇستەھكەم بىرلىك ھاسىل قىلغان. بەزى چۆچەكلەر بىر ياكى بىرقانچە ماقال-تەمسىلنى، قوشاقنى شەرھىيلەيدۇ. بەزى چۆچەكلەرنىڭ مەزمۇنى بىر ياكى بىر قانچە ماقال-تەمسىلگە ياكى قوشاققا يىغىنچاقلىنىدۇ. بەزى چۆچەكلەر يۇقارقى فولكور شەكلى بىلەن گىرەلىشىپ كېتىدۇ ياكى بولمىسا بىر چۆچەكنىڭ تەركىبىدە باشقا بىر ياكى بىرقانچە فولكلۇر شەكلى ئورۇن ئالغان بولىدۇ. پىكىر تىرەنلىكى جەھەتتىن ئالغاندا، ھەتتا نۇرغۇن چۆچەكلەرنى ئابا-ئەجداتلارنىڭ مىساللار بىلەن چۈشەندۈرگەن ۋەسىيەتنامىسى دېسەكمۇ قىلچە مۇبالىغە بولمايدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）- s- l4 l |) i, Pبىز ئاشۇ سىرلىق چۆچەكلەر دۇنياسىدىكى ئاجايىپ سەۋرچانلىق ۋە غەيۇرلۇق بىلەن ۋىسال شەربىتىنى ئىچكەن شاھزادە تۇغلۇق، مەلىكىنىڭ ئالدىدا «ئۈچ يالغاندا قىرىق يالغان» ئېيتىپ مۇراد-مەقسىتىگە يەتكەن «گال» لەقەملىك يىتىم ئوغۇل، بىخىل باينى ئەپچىللىك بىلەن باپلىغان ئەپچىلەم، دىۋىنى يەڭگەن ۋەلى باپكا، ئەلنىڭ ئىنتىقامىنى ئالغان ھۇۋەي باتۇر، قانچىلىغان غېرىپ-بىچارىلەرنىڭ جېنىغا زامىن بولغان ئاچكۆز بايدىن قىساس ئالغان مەسۇم تاز، ئەقىللىق تۆمۈرچى، پەملىك رەسسام، سېخى سودىگەر، بوزچى يىگىت، كەنجى باتۇر ۋە يەنە نام-شەرىپى نامەلۇم بولغان قايسى بىر تۇل خۇتۇننىڭ يىتىم ئوغلى، باينىڭ چاكىرى، دېھقان يىگىت، زېرەك مالاي ... قاتارلىق ھەرخىل تەبىقىدىكى ئۇيغۇر ئەركەكلىرىنىڭ باتۇرلىقى، ئاقۆكڭۈللى ۋە چېچەنلىكىدىن تەسىرلەنمەي تۇرالمايمىز. تىلى ۋە دىلىدىن، بوي-بەستىدىن ئەركەكلىپ تېمىپ-تەپچرەپ تۇرىدىغان ئاشۇ سۆيۈملۈك ۋە ئۆز قەۋم-قېرىنداشلىرىغا ئادەتتىن تاشقىرى كۆيۈملۈك ئەركەلىرىمىزگە يۈزمىڭلارچە تەھسىن ئېيتىمىز. ھەيھات، ئاشۇنداق غەيۇر ئەرلەر ھېلىمۇ بىزنىڭ ئۇرۇمچى، بىزنىڭ قەشقەردە، بىزنىڭ ئىلى، بىزنىڭ خوتەندە، بىزنىڭ تۇرپان، قۇمۇلدا، بىزنىڭ ئاقسۇ، كورلىدا، بىزنىڭ ئاشۇ ئۇيغۇرنىڭ ھىدى گۈپۈلدەپ پۇراپ تۇرىدىغان سۆيۈملۈك شەھەرلىرىمىزدە ياكى ئاشۇ شەھەرلىرىمىزنى قورشاپ تۇرىدىغان بىپايان سەھرا-قىشلاقلىرىمىزدا؛ شۇنداقلا يەنە بېيجىڭ، شاڭخەي، گۇاڭجۇ، شىنجىن، شىياڭگاڭ قاتارلىق ئىچكىرى ئۆلكىلەردىكى چوڭ شەھەرلەردە؛ ھەتتا مەككە، دۈبەي، سەمەرقەنىد، بۇخارا، ئالمائاتا، ئىستامبول، قاھىرە، پارىژ، لوندۇن، بېرلىن، سىۇتۇھكىلىم، مۇسكىۋا، توكيۇ، نىيۇيۇرك قاتارلىق نامى مەشھۇر خەلقئارا چوڭ شەھەرلەردە ياشاش ئۈچۈن، ئۆز مەۋجۇتلىقىنى ساقلاش ئۈچۈن تىرىشىپ كەلمەكتە. مۇشۇ زېمىن ئاشۇنداق ئەركەكلىرىدىن مەڭگۈ-مەڭگۈ پەخىرلىنىدۇ.
（http://bbs.oylirim.cn）8 R2 O/ s4 ?+ l _* bپېقىر مۇنۇ شېئىرىمنى يۈرىكىدە ھەمىشە بىر ئوت يالقۇنجاپ تۇرىدىغان ئاشۇنداق ئەركەكلەرگە چىن ئىپتىخار بىلەن بېغىشلايمەن:
（http://bbs.oylirim.cn）9 l8 ]" \8 S/ F+ {: }" T& ?; xسالام ئېيتىڭلار پىدائيلەرگە،
（http://bbs.oylirim.cn） m6 T6 G! a! z' e3 hمەقسەت چۆلىدە پىيادىلەرگە.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
دۇئا قىلىڭلار ئامانلىق تىلەپ،（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ھەرجايدا سەرسان، مەستانىلەرگە.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
توختاپ قالمىسۇن باسقان يولىدا،
（http://bbs.oylirim.cn）: O( m3 [& O7 ]* hمەدەت بېرىڭلار مەردانىلەرگە.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
مەيلى كىم بولسۇن ئۈزمىسۇن ئۈمىد،（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئىلھام بېرىڭلار بىچارىلەرگە.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
قەلىب تۆرىدىن ئورۇن بېرىڭلار،（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ۋەتەن-خەلقچۈن قۇربانىلەرگە.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
ئىزاھاتلار:（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
①③⑮⑱ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (3-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1982-يىل1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn）+ d' e2 Y K J9 D3 c, G②⑥⑪⑭ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (1-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1979-يىل1-نەشىرى.（بۇ مەزمۇن پۈتۈنلەي ئويلىرىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن،تور ئادرېسى::http://bbs.oylirim.cn/ ）
④⑧⑫ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (2-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1982-يىل1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn）3 `% E5 W: \8 y# o7 i B⑤ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (6-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1985-يىل1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn）1 y$ T! t# ?1 _⑦⑨⑬ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (4-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1982-يىل1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn）/ o* f& b5 V( A0 x' N' r2 J0 L⑩ «قۇتادغۇبىلىك»، مىللەتلەر نەشىرياتى 1984-يىل 1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn） d8 x9 E E' E+ y9 g4 |⑯ ئۇيغۇر خەلق چۆچەكلىرى (5-قىسىم)، شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى 1983-يىل1-نەشىرى.
（http://bbs.oylirim.cn）$ @, M& ?9 o: D8 O$ h0 F( E4 w! w⑰ «يۈرەك سىرلىرى» (تۇردى سامساق) شىنجاڭ ياشلار-ئۆسمۈرلەر نەشىرياتى 1988-يىل 1-نەشىرى، 285-بەت.
（http://bbs.oylirim.cn）( Z3 g" w% I+ I3 W& \( K«ئىزگۈ تور ئەدەبىيات مۇكاپاتى»غا
（http://bbs.oylirim.cn）, w6 e2 w {2 {' O9 @
|
 |
 |
 |
 |
|
| |
ياقتۇرىشىڭىز مۇمكىن؟ مۇناسىۋەتلىك تېمىلار |
بۇ تېمىلارغىمۇ ئىنكاس يېزىلغان - ھېچكىم ئىنكاس يازمىغان ئوخشايدۇ ...
مۇناسىۋەتلىك باشقا تېمىلار ئاپتورنىڭ بارلىق تېمىلىرى |
| |
|
تورداشلار
ئۇف يەنە يۈز كۈرشتۇك مۇنبەر
|ئۇلىنىش قوشوش|زىندان|ئويلىرىم مۇنبىرى
( 新ICP备15002431号 )
جاھان ئەينىكى
ئاپشاركا كارتا
ۋاقتى: 2015-2-3 16:31:37
QQ دوست ۋە توپ
QQ ھويلىسى
تېڭشۈن مىكروبلوگى
تېڭشۈن دوستلار
ساقلاش
ھەمبەھر
قېزىلما
ئېسىل
ناچاركەن
كۆتۈرۈش كارتىسى
كۆتۈرۈش كارتىسى
سۈكۈت كارتىسى
رەڭ ئۆزگەرتىش
دامكىرات
