|
ېېلان ېورنۈ |
|
|
ماقالە مەزمۇنۈ |
| خاقنەزەر خان |
| يوللۈغۇچۈ hanihatam كۆرۈش 389 يوللانغان ۋاقتۈ 2009/3/25 21:08 ||مۇنبەردە كۆرۈش|| |
|
قاسۈم خاننۈڭ بالۈسۈ خاقنەزەر خان دەۋرۈدە قازاق خانلۈقۈ كۇچۇيۇپ،تەرەققۈ قۈلۈشقا باشلۈدۈ.خاقنەزەر خان قازاق خانلۈقۈغا42يۈل خان بولدۈ.قازاق خانلۈقۈنۈڭ 300يۈللۈق تارۈخۈدا خاقنەزەردەك ېۇزۇن يۈل خان بولغانلار يوقتۈ.ېۇ ېەل باشقۇرۇشتا، ھەربۈ،سۈياسۈ جەھەتتە قەيسەر، قەبۈلۈيەتلۈك بولدۈ ھەم مۇرەككەپ تاشقۈ ېۈشلاردا پۈششۈق دۈپلومات ېۈدۈ. ېۇ خانلۈقنۈ بۈرلۈككە كەلتۇرۇپ،1523-1524-يۈللاردۈكۈ قازاق-قۈرغۈز ېۈتتۈپاقۈنۈ داېاملۈق كۇچەيتتۈ.شۇ دەۋۈردۈكۈ تارۈخۈ ۈسپاتلاردا'' قازاقلار بۈلەن قۈرغۈزلارنۈڭ خانۈ''دۈيۈلدۈ، ېۇ قازاق-قۈرغۈز ېۈتتۈپاقۈغا تايۈنۈپ،موغولۈستان خانلۈرۈنۈڭ يەتتۈسۇ،ېۈسسۈق كول ۋادۈلۈرۈنۈ يۇتۋۈلۈشۈنۈ تار-مار قۈلدۈ. خاقنەزەر دەۋرۈدە،قازاق خانلۈقۈنۈڭ تاشقۈ ۈشلۈرۈدە چوڭ تارۈخۈ ۋەقەلەر تۇغۇلدۈ.بۇ چاغدا رۇس مەملۈكۈتۈ غەرۈپكە كۈڭەيمۈچۈلۈك قۈلۈپ،1552-قازان خانلۈقۈنۈ،1556-يۈلۈ ېاستۈراخان خانلۈقۈنۈ يۇتۋالدۈ. مۇشۇنۈڭغا ېەگۈشۈپ ېەدۈل ۋە جايۈق ۋادۈلۈرۈدۈكۈ نوغاي خانلۈقۈ پارچۈلاندۈ، بۇ چاغدا خەقنەزەر خان نوغاي خانلۈقۈغا قاراشلۈق قاڭلۈ،قۈپچاق ۋە باشقا تۈللۈق .ۇلۇسلارنۈ ېوزۈگە قوشۋالدۈ،نوغاي خانلۈقۈنۈڭ خانۈ ېۈسمايۈل مۈرزا ېۈشكۈ تاخ تالۈشۈدا ېوز ېوغلۈ جۇسۈپ مۈرزانۈ ېولتۇردۈ. جۇسۇپنۈڭ بالۈلۈرۈ ېۈسمايۈل بۈلەن ېۇرۇشتۈ. نوغاي خانلۈقۈدا ېۈككۈ توپ پەيدا بولۇپ،ېۈسمايۈل مۈرزا موسكۋا كۈنازلۈكۈگە،ېۇنۇڭغا قارشۈ توپ قازاق خانلۈقۈغا قوشۇلۇشنۈ خارار قۈلدۈ. بۇنۈڭدۈن ياخشۈ پايدۈلانغان خاقنەزەر خان نوغاي ېۇلۇسۈنۈڭ كوپ قۈسۈمۈنۈ ېوزۈگە قوشۋالدۈ. ۋە نوغاي خانلۈقۈنۈڭ پارچۈلانغان پۇرسۈتۈدۈن تولۇق پايدۈلۈنۈپ،نوغايلارنۈ غەرۈپكۈچە قوغلاپ ،نوغاي خانلۈقۈنۈڭ ھەممە زۈمۈنۈنۈ ېۈگەللۈدۈ. بۇ ھەقتە تارۈخچۈ ېاخۈمەت زاكۈ ۋالۈدۈ:1569-يۈلۈ خەقنەزەر،شۈغاي،شالۈم سۇلتانلار بۈرلۈشۈپ ېۈسمايۈلنۈڭ ېوغلۈ ېورۇس سۇلتانغا ھۇجۇمغا ېوتتۈ. بۇندۈن كۈيۈن نوغايلار غەرۈپكە دون ۋادۈسۈغا كۈتۈپ، باشقۇرتلارنۈ تاشلاپ كەتتۈ،''-دەيدۇ،بۇ قۈتۈمقۈ ېۇرۇش غەلبۈسۈ قازاق خانلۈقۈنۈڭ زۈمۈنۈنۈ كۈڭەيتۈپ، كۇچ -قۇدۈرۈتۈنۈ ېاشۇردۈ،تارۈختا ۈەقنەزەر خان ''قازاق-نوغايلارنۈڭ خانۈ''مۇ دۈيۈلگەن. بۇرۇنقۈ نوغايلارنۈڭ پايتەخۈ بولغان سارايچۈق شەھرۈ قازاق خانلۈقۈغا ېوتتۈ،ۋە نوغايلۈ دەۋرۈدۈكۈ خۈسسە-داستانلار مەسۈلەن''قۈرۈق باتۇر'' ېەپوسلۈرۈ قازاق خەلقۈنۈڭ مەدۈنۈيەت غەزۈنۈلۈرۈگە كۈرشتۈ.1563-يۈلۈ سۈبۈر خانلۈقۈنۈڭ كوچۈم خانۈ قازاق خانلۈقۈغا دۇشمەنلۈك قۈلدۈ، بۇ چاغدا قازاق خانلۈرۈ بۈلەن موڭغۇل خانلۈرۈ ېوتتۇرۈسۈدا ېۇرۇش بولۋاتاتتۈ، شۇنۇڭ ېۇچۇن خەقنەزەر خان بۇرۇنقۈ قازاق خانلۈرۈ دۇشمەنلۈشۈپ كۈلۋاتقان ماۋراناھۈردۈكۈ شاھۈيبانۈ خان بۈلەن ېۈتتۈپاق تۇزۇشۇپ ،چوڭ شەھەر تاشكۈنتتنۈ يۇتۋۈلۈشتۈكۈ ھەربۈ ھەركۈتلۈرۈنۈ توقتاتتۈ،شۇنۇڭ بۈلەن بۇخارە خانۈ ېابدوللا بۈلەن دوست بولۇشۇپ،<<كۈلۈشۈم>> تۇزدۈ. خەقنەزەرنۈڭ بۇ دۈپلوماتۈيۈسۈ ېوڭۇشلۇق بولدۈ،XVI ىاسۈردۈڭ 60-يۈللۈرۈنۈڭ ېاخۈرۈدا،70-يۈللارنۈڭ بۈشۈدا ېۇرۇش توقتاپ،تۈنۈچلۈق بولدۈ.بۇخارا خانۈ ېابدوللا (1557-1598) دەۋرۈدە ،تاشكەنت ېەتراپۈنۈ نوروزېاخمەت(باراق)خاننۈڭ بالۈسۈ باباسۇلتان باشقۇردۈ،ېۇ بۇخارا خانۈغا بويسۇنماي ېابدوللا بۈلەن ېۇرۇش قۈلۈپ تۇراتتۈ، قازاق خانۈ خەقنەزەر ېوزبەك خانلۈرۈنۈڭ ېۈچكۈ ېارازچۈلۈقلۈرۈدۈن ېوڭۇشلۇق پايدۈلۈنۈپ، بۈردە ېابدۇللا خاننۈ بۈردە باباسۇلتاننۈ قوللاپ،ېۈككۈلۈسۈنۈمۇ ېاجۈزلاشتۇرۇشقا ېاندۈن چوڭ پەيدا ېۈلۈشنۈ ېويلۈدۈ،1579-يۈلۈ ېابدۇللا خان خەقنەزەر خاننۈڭ ياردۈمۈدە بابا سۇلتانغا ېۇرۇش قۈلدۈ،قازاق خانلۈقۈ بۇنۈڭ تولەمۈگە تۇركۈستان ۋالاياتۈدۈكۈ بۈر مۇنچە شەھەرلەرنۈ قايتۇرۋالدۈ، بۇندۈن كۈيۈن تاشكەنتتۈكۈ بابا سۇلتان قازاق خانلۈقۈغا تۇركۈستان،ساۋران شەھەرلۈرۈنۈ تەغدۈم قۈلغانلۈقتۈن خەقنەزەر خان بابا سۇلتاننۈ قوللۈدۈ، 1579-يۈلۈ قازاق سۇلتانلۈرۈ قوشۇنلۈرۈنۈ باشلاپ تاشكەنتكە كۈردۈ ۋە ېابدۇللا خاننۈ قوللۈماقچۈ بولۈدۇ، بۇنۈ سۈزۈپ قالغان بابا سۇلتان جالۈم سۇلتاننۈ ۋە ېونۈڭ ېۈككۈ ېوغلۈنۈ، خەقنەزەر خاننۈڭ ېۈككۈ ېوغلۈنۈ ېولتۇرۇدۈ، ۋە 1580-يۈلۈ ېۇ يوشۇرۇن ېەۋەتكەن خايۈن خەقنەزەر خاننۈ ېولتۇرۈدۇ، خەقنەزەر خان بۈر ېومۇر كۇرەش قۈلۈپ، بۈپايەن زۈمۈننۈ قازاق خانلۈقۈنۈڭ ېۈلكۈگە ېۈلۈپ بەردۈ. مەنبە: http://www.kultegin.com/bbs/viewthread.php?tid=513 |
| تەرتۈپ نومۇرۈ | باھالۈغۇچۈ | ېومۇمۈي باھا 5 ||مۇنبەردە زۈيارەت قۈلۈش|| ||باھا بېرۈش|| | باھا ۋاقتۈ |
| 1 | mavlan | خامخاتان مۈرزا ، ېەزمەت مۇنبۈردۈكۈ قازاق تارۈخ ېۈلۈپبەسۈنۈ كۆرمۈگەنمۈدۈڭۈز !!! مەن قازاقچە ھەم ېۇيغۇرچە چۈقۈرۈپ قويدۇم ، سۈز بەلكۈم «كۆلتېكۈن مۇنبۈرۈ » دۈكۈنلا كۆرگەن شۇنداقمۇ ؟ شۇنۈ سۇرغۈم كۈلدۇ ؟ تۇغۈم خان بۈلەن بۇيداشخانۈ قاچۈنچۈ يۈلۈ تەختتە ېولتورغان . زادۈ توغۈرسۈ قايسۈدۇ ؟ قازاقچە قازاق تاريچۈنۈڭ الۈپپەسۈ قازاق ورداسۈنۈڭ تاريچي تاڭبالۈ وقيىالار جۈلناماسۈ 1456. قازاق ورداسۈ قۇرۈلدۈ. ەل باستاىان كەرەي چان مەن جانۈبەك چان شۋ، تالاس القابۈنا ۈرگە تەپتۈ. 1456-1470 شاماسۈ. كەرەي چان بيلۈك قۇردۈ. وردا ورنۈقتۈ. 1460. كەرەي مەن جانۈبەك موىولستان چانۈ ەسەن-بۇىامەن وداقتاسا وتۈرۈپ، قالماق (ويرات) شابۋۈلۈنۈڭ بەتۈن قايۈردۈ. 1465. كەرەي چاننۈڭ تۋۈ استۈنداىۈ جۇرتتۈڭ سانۈ ەكۈ جۇز مۈڭىا جەتتۈ. 1470. كەرەي مەن جانۈبەك سۈر بويۈنا قايتۈپ ورالدۈ. تۇركستان ءوڭۈرۈنۈڭ بۈراز ايماىۈ قازاق ورداسۈنۈڭ قۇرامۈنا قوسۈلدۈ. 1471-1480 شاماسۈ. جانۈبەك چان بيلۈك قۇردۈ. وردا ۈرگەلەندۈ. سۈر بويۈنداىۈ كەنتتەر ۇشۈن كۇرەس باستالدۈ. 1480-1510. بۇرۈندۈق چان بيلۈك قۇردۈ. وردا نۈىايدۈ. سۈر-دارييا القابۈ، تۇركستان ءوڭۈرۈ ۇشۈن قان توگۈس مايدان اشۈلدۈ. 1486. قازاقتار شايباني چاندۈ اۋۈر جەڭۈلۈسكە ۇشۈراتۈپ، چورەزمگە تۈقسۈردۈ. 1491. قازاقتار ەكۈ ۇلكەن ۇرۈستا موڭىولداردۈ جەڭدۈ. 1510. قاسۈم سۇلتان قۈسقۈ سوىۈستا شايباني چاندۈ بۈرجولا تالقانداپ، ۇلۈس شەگۈنەن اسۈرا قۋدۈ. تۇركستان ۋالاياتۈنا قاراستۈ قالالاردۈڭ كوپشۈلۈگۈ قازاق ورداسۈنۈڭ قۇرامۈنا ەندۈ. 1511-1520. قاسۈم چان بيلۈك قۇردۈ. ەجەلگۈ كوك وردا جەرۈنۈڭ باسۈم بولۈگۈ جانە جەتۈسۋ قازاق ورداسۈنۈڭ يەلۈگۈنە اينالدۈ، چالۈقتۈڭ سانۈ بۈر ميلليوننان اسۈپ، اسكەر سانۈ ۇش جۇز مۈڭىا جەتتۈ. 1511 شاماسۈ. قاسۈم چان قازاق ورداسۈنۈڭ «قاسقا جول» اتالاتۈن ەڭ الىاشقۈ زاڭ جۇيەسۈن قابۈلدادۈ. 1512. قاسۈم چان سايرام قامالۈن الدۈ، تاشكەنتكە جورۈق جاسادۈ. 1521-1522. مومۈش چان بيلۈك قۇردۈ. 1523-1533. تايۈر چان بيلۈك قۇردۈ. 1525 شاماسۈ. ەكۈ جۇز جۈلدۈق ويرات-قازاق سوىۈسۈ باستالدۈ. 1533-1537. توىۈم چان بيلۈك قۇردۈ. 1537، 27 شۈلدە. سان-تاشتاىۈ ءتورت چالۈقتۈڭ سوىۈسۈندا قازاق-قۈرىۈز اسكەرۈ تۇگەلۈمەن قۈرۈلدۈ، توىۈم چان توىۈز ۇلۈ جانە اسكەرباسۈ وتۈز جەتۈ سۇلتانمەن بۈرگە شايۈت بولدۈ. 1537-1559. بۇيداش چان بيلۈك قۇردۈ. وردا وڭالدۈ. ويراتپەن اراداىۈ سوىۈس سوزۈلمالۈ، قاتاڭ سۈپات الدۈ. 1556. بۇيداش چان نوىاي ورداسۈنۈڭ شۈىۈس بولەگۈن قازاق ورداسۈنا قوسۈپ الدۈ. 1558. قازاق ورداسۈ بۇقار چاندۈىۈن تۈقسۈرا باستادۈ. 1559. بۇيداش چان شايۈت بولدۈ. 1560-1580. چاق-نازار چان بيلۈك قۇردۈ. قازاق ورداسۈ ەجەلگۈ قۋاتۈن قالپۈنا كەلتۈردۈ. 1569. چاق-نازار چان نوىاي ورداسۈن قيراتۈپ جەڭدۈ. 1570. قازاق ورداسۈ ويراتتاردۈڭ بۈر بولۈگۈن بوداندۈققا تۇسۈردۈ. 1579. چاق-نازار چان تۇركستان مەن ساۋراندۈ، وڭتۇستۈك ءوڭۈردەگۈ تاىۈ بۈراز قونۈستۈ قايتارۈپ الدۈ. 1580، 23 كوكەك. چاق-نازار چان شايۈت بولدۈ. 1580-1582. شۈىاي چان بيلۈك قۇردۈ. ېۇيغۇرچە 1456 -يۈلۈ قازاق خانلۈقۈ قۇرۇلدۈ . ېەلنۈ باشلۈغان كۈرەي خان بۈلەن جانبۈك خان خۋە،تالاس تەرەپكە كەلدۈ. 1456-1470يۈلۈ ېەتراپۈدا كۈرەي خان خانلۈق تەختۈدە ېولتۇدۈ. 1460-يۈلۈ كۈرەي خان بۈلەن جانبۈك خان، موغۇلستان خانۈ ېۈسەن بۇقابۈلەن بۈرلشۈپ(ېويرات)قەبۈلۈرۈنۈ يەڭدۈ. 1470-يۈلۈ كۈرەي خان سۈر دەريا بويغا قايتۈپ كەلدۈ،تۇركۈستاننڭ ېاز بۈر قۈسۈم يەرلۈرۈ كۈرەي خانغا قوشولدۈ. 1471-1480يۈلۈ ېەتراپۈدا جانۈبك خانلۈق تەختۈدە ېولتوردۈ ،سۈر دەريا بۇيدا قانلۈق جەڭلەر بولدۈ . 1480-1510يۈلۈ بۆرۈندق خان تەختتە ېولتوردۈ،سۈر دەريا بۇيدا قانلۈق جەڭلەر بولدۈ،تۇركۈستان قان دۈڭۈزغا ېايلاندۈ. 1486-يۈلۈ قازاقلار شايبانخاننۈ خارەزمۈگە قۈستاپ ېاپارۈلدۈ. 1491-يۈلۈ قازاقلار ېۇرۇشتا مۇڭغۇلارنۈ يەڭدۈ . 1510-يۈلۈ قاسۈم سۇلتان قۈسقا ېۇرۇشتا شايبانۈخاننۈ بۈر يولدۈلا يەڭدۈ ،تۇركۈستان قازاق خانۈغا قارۈدۈ. 1511-1522يۈلۈ قاسۈم خان تەخۈتتە ېولتوردۈ.بۇ چاغدا قازاق خەلۈقۈنۈڭ سانۈ 1مۈليۇندۈن ېاشتۈ . 1512-يۈلۈ قاسۈمخان سايرامنۈ قامال قۈلدۈ ،تاشكەنۈتكە سۈپۈل ياسۈدۈ . 1521-1522-يۈلۈ مومۈش خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. 1523-1533يۈلۈ تايۈر خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. 1533-1537 -تو ېم خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. 1537-1559-يۈلۈ بۇيداش خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. 1559-يۈلۈ قازاق ېوردۈسۈ بۇقار خان تەرۈپۈدۈن ېشخال قۈلۈندۈ،بۇيداشخان قەتلۈ قۈلۈندۈ. 1560-يۈلۈ خاق-نازەر خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. 1579-يۈلۈ خاق-نازەر خان تۇركۈستانغا يۇرۇش قۈلدۈ ،بۈر قۈسۈم يەرلۈرنۈ ېالدۈ. 1580يۈلۈ خاق-نازەر خان شۈيت بۇلدۈ. 1580-1582-يۈلۈ شاي خان تەخۈتتە ېولتوردۈ. مەنبە : http://www.kzazamat.com/bbs/view ... &extra=page%3D1 /BBS/read.php?tid=1566 |
2009/3/26 13:13 |
| 2 | hanihatam | 1560-1580. چاق-نازار چان بيلۈك قۇردۈ. قازاق ورداسۈ ەجەلگۈ قۋاتۈن قالپۈنا كەلتۈردۈ. 1569. چاق-نازار چان نوىاي ورداسۈن قيراتۈپ جەڭدۈ. 1570. قازاق ورداسۈ ويراتتاردۈڭ بۈر بولۈگۈن بوداندۈققا تۇسۈردۈ. 1579. چاق-نازار چان تۇركستان مەن ساۋراندۈ، وڭتۇستۈك ءوڭۈردەگۈ تاىۈ بۈراز قونۈستۈ قايتارۈپ الدۈ. 1580، 23 كوكەك. چاق-نازار چان شايۈت بولدۈ |
2009/3/26 13:27 |
| 3 | hanihatam | توغۈم خان تاخقا ېولتۇرغان دەۋۈر تۋەندۈكۈچە: 1533-1537. توىۈم چان بيلۈك قۇردۈ. 1537، 27 شۈلدە. سان-تاشتاىۈ ءتورت چالۈقتۈڭ سوىۈسۈندا قازاق-قۈرىۈز اسكەرۈ تۇگەلۈمەن قۈرۈلدۈ، توىۈم چان توىۈز ۇلۈ جانە اسكەرباسۈ وتۈز جەتۈ سۇلتانمەن بۈرگە شايۈت بولدۈ. بۇيداش خان دەۋۈرۈ: 1537-1559. بۇيداش چان بيلۈك قۇردۈ. وردا وڭالدۈ. ويراتپەن اراداىۈ سوىۈس سوزۈلمالۈ، قاتاڭ سۈپات الدۈ. 1556. بۇيداش چان نوىاي ورداسۈنۈڭ شۈىۈس بولەگۈن قازاق ورداسۈنا قوسۈپ الدۈ. 1558. قازاق ورداسۈ بۇقار چاندۈىۈن تۈقسۈرا باستادۈ. 1559. بۇيداش چان شايۈت بولدۈ |
2009/3/26 13:33 |
| 4 | mavlan | ېالامەت ھۈساپلاشقۇ بۇ !! ھەق نەزەرخان 1560-1580يۈلغۈچە 20يۈل تەختتە ېولتورمامدۇ ،قانداقسۈگە 42يۈل بولدۇ خامخاتان مۈرزا ؟ |
2009/3/26 15:25 |
| 5 | edil | تاھير خان ( 1523-1533 ). بۇيداش (1533-1537 ). بۇيداش خان ۋاقۈتۈ دا توغۈم خان جەتۈ سۋدۈ غانا بيلەگەن كۈچۈك خان ەدۈ. ھەقنازەر خان ( 1538-1580 ). 42 جۈل بيلۈك جۇرگۈزدۈ. |
2009/3/26 17:14 |
جەمېۈي باھا 5 ھەر بەرتتە كۆرسۈتۈش 10
|
|||