- جۇغلانما
- 200
 بايلىق- 123 دانە
 شۆھرەت- 0 سەر
ئوقۇغۇچى
|
ئون بىرىنچى باب
ئىرق ۋە مىللەت
خەلق ئاممىسى ئارىسىدا مۇنداق بىر ئەھۋال شۇنداق كۆپ كۆرۈلىدۇكى، ئۇلارنىڭ ئالدىدا بەزى ئەمىلى ھادىسىلەر شۇنچىلىك ئېنىق كۆرۈنۈپ تۇرۇغلۇقمۇ نادان خەلق ئۇلارنى خۇددى كور بولۇپ قالغاندەك كۆرەلمەيدۇ ياكى كۆرسىمۇ ئۇلارنىڭ ئەھمىيىتىنى چۈشەنمەي كىتىۋېرىدۇ. ئەگەر بىرسى كۈنلەرنىڭ بىرىدە ھەممە كىشىگە بۇرۇندىن مەلۇم بولىشى كېرەك بولغان بۇنداق ئىشلاردىن بىرەرسىنى پەرق قىلىپ كىشىلەرگە چۈشەندۈرگىدەك بولسا، بۇنداقمۇ ئىشلار بارمىتى دەپ چۈچۈپ ھەيران بولۇپ ئاغزى ئېچىلىپلا قېلىشىدۇ. ئەتراپىمىزدا بۇنىڭغا ئوخشايدىغان تونۇشىمىزنى كۈتۈپ ياتقان يۈز مىڭلىغان مەسىلىلەر ساقلانماقتا. بۇ مەسىلىلەرنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمى خۇددى كرىستوپ كولومبنىڭ تۇخۇمنى تىك تۇرغۇزۇشتا ئىشلەتكەن ھۆنىرىگە ئوخشاش بەكلا ئاسان بىلگىلى، قىلغىلى بولىدىغان ئىشلاردىن بولىشى مۇمكىن. ئەپسۇسكى، خەلق ئارىسىدا كولومبىغا ئوخشاش قابىلىيىتىگە ئىگە كىشىلەر بەكلا ئاز ئۇچرىماقتا.
مەسىلەن ئالايلى، ھەممىلا كىشى دېگىدەك بۇ دۇنيادا تىنماي ئايلىنىپ ھەممە نەرسىنى كۆرۈپ بىلىۋېلىشقا تىرىشىدۇ. شۇنىڭغا قارىماي يەر يۈزىدىكى ئۆسۈملۈك ۋە جانلىقلارنىڭ بىر-بىرسىدىن پەرقلىق ھەرخىل تۈرلەرگە بۆلۈنىدىغانلىقىنى ھېچكىم كۆرەلمەي، ئۇنىڭدىن خەۋەر تاپالماي ئۆمۈر بويى قارغۇدەك ئايلىنىپ يۈرىۋېرىدۇ. ئەگەر سەللا دىققەت قىلىپ كۈزىتىلسە، ئەڭ ئاددى جانلىقلاردىمۇ تەبىئەتتە ياشىشى ئۈچۈن تەڭرى تەرىپىدىن پۈتىۋېتىلگەن سانسىزلىغان قانۇنلارغا باغلىق بولىدىغانلىقىنى، ئۇ قانۇنلارغا قەتئى چېقىلىشقا بولمايدىغانلىقىنى، ھەرگىز ئۆزگەرتىشكە بولمايدىغانلىقىنى كۆرىۋېلىشقا بولىدۇ. بۇ قانۇنلارنىڭ بەزىلىرى ئەۋلات قالدۇرۇش ۋە كۆپىيىش ئىشلىرىنى قاتتىق تىزگىنلەپ تۇرۇشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. مەسىلەن ھەر بىر ھايۋان ئۆز تۈرىدىكى بىرەر ھايۋان بىلانلا جۈپلىشەلەيدۇ: بۇلبۇل بۇلبۇل بىلەن، توغاي توغاي بىلەن، تۇرنا تۇرنا بىلەن، كۈسۆتكە كۈسۆتكە بىلەن، بۆرە بۆرە بىلەنلا جۈپلىشەلەيدۇ. …
ئوخشاش تۈردىكىلەرنىڭ ئۆزئارا جۈپلىشىشىدىن ئىبارەت بۇ پىرىنسىپ بەزى پەۋقۇلئاددە ھاللاردىلا بوزۇلۇپ كېتىدىغان ئەھۋاللارمۇ كۆرۈلىشى مۇمكىن. مەسىلەن قۇللۇق ياكى زۆرۈرىيەتنىڭ مەجبورلىشى، ياكى بولمىسا جانلىقلار ئۆز تۈرىدىكىلەر بىلەن جۈپلىشىشىگە توسالغۇ بولىدىغان باشقا چەكلىمىلەر كۆرۈلگەن ھاللاردىلا بۇ پىرىنسىپقا زىت ھادىسىلەر كۆرۈلۈپ قېلىشىمۇ مۇمكىن. ئەمما بۇنداق ھادىسە كۆرۈلىشى ھامان تەبىئەت ئانا بۇ تۈردىكى بۇزۇلۇشلارغا قاتتىق نارازىلىقىنى ئىپادىلەپ، ئۇنىڭغا قارشى كۈرەش قىلىش ئۈچۈن بارلىق ۋاستىلارنى ئىشقا سالىدۇ: يەنى بىر بولسا بۇنداق بۇزۇلغان شالغۇت جىنىسلارنىڭ كۆپۈيۈش ئەزالىرىنى يوق قىلىۋېتىدۇ ياكى بولمىسا ئۇلارنىڭ بۇ جەھەتتىكى ئېھتىياج قاندۇرۇش پەيتلىرىنى قاتتىق چەكلەيدۇ. يەنى بۇ تۈردىكى چەكلىمىلەر كۆپۈنچە ۋاقىتلاردا ئۇلارنى كېسەللىك ياكى دۈشمەن ھۇجۇملىرىدىن قوغدىنىش كۈچىدىن مەھرۇم قالدۇرۇش شەكلىدە روي بېرىشى مۇمكىن. بۇنداق ئەھۋاللار نورىمال تەبىئى ھادىسە ھېساپلىنىدۇ.
يەنە بىر جەھەتتە، ئالاھىدىلىكلىرى ئۆزئارا تەڭ كۈچتە بولمىغان ئىككى جانلىق بىر-بىرسى بىلەن جۈپلەشكىنىدە ھەر دائىم بۇ ئىككىسىنىڭ ئوتتۇرسىدا بىر يەردىكى ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە بىر ئارىلاشما ئەۋلاتنى ئوتتۇرغا چىقىرىدۇ. يەنى بۇ تۈر جۈپلىشىشتىن بارلىققا كېلىدىغان جانلىق، بىر نەچچە بالداق تۈۋەن تۇرىدىغان پەس ئىرققا مەنسۇپ ئانا ياكى ئاتىدىن ھەر دائىم بىر نەچچە بالداق يوقۇرى تۇرىدىغان ئالاھىدىلىككە ئىگە بالىنى بارلىققا كەلتۈرسە، بىر نەچچە بالداق ئۈستۈن تۇرىدىغان ئالىي ئىرققا مەنسۈپ ئانا ياكى ئاتىدىن بىر نەچچە بالداق تۈۋەن تۈرىدىغان ئالاھىدىلىككە ئىگە بالىنى بارلىققا كەلتۈرىدۇ. بۇنىڭ نەتىجىسىدە، بۇ بالا كېيىنكى دەۋرلەردە ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر بىلەن كۈرەش قىلغىنىدا مۇتلەق تۈردە يېڭىلىپ قالىدىغان بىرسى بولۇپ يېتىشىپ چىقىدۇ.
شۇ سەۋەپتىن، بۇنداق بىر جۈپلىشىش جانلىقلارنىڭ سەۋىيىسىنى ئۆستۈرۈشنى ئۆزىگە غايە قىلغان تەبىئەت ئارزۇسىغىمۇ زىت كېلىدۇ. تەبىئەت ئانا جانلىقلارنىڭ سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش مەقسىدىگە يېتىش ئۈچۈن ھەر خىل ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە جانلىقلارنى جۈپلەشتۈرۈش ئارقىلىق سۈپەت ئۆستۈرۈش يولىنى تۇتقان بولماستىن بەلكى يوقۇرى سۈپەتلىك جانلىقلارنى ئۆزئارا جۈپلەشتۈرۈش ۋاستىسىغا تايىنىپ تۈرلەرنىڭ سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش يولىنى تاللىۋالغان. كۈچلۈك بولغانلارنىڭ ۋەزىپىسى ئاجىزلارغا ھۆكمۈرانلىق قىلىش بولۇپ، ھەرگىزمۇ ئاجىزلار بىلەن يۇغۇرۇلۇپ ئىرىپ تۈگەپ كېتىش، ئۆزىنىڭ تەبىئى ئىقتىدارىنى پىدا قىلىۋېتىشنى مەقسەت قىلالمايدۇ. بۇ تەبىئى قانۇنىيەتنى تۇغۇلۇشىدىنلا ئاجىز بولغانلارلا ئىنتايىن ۋەھشى بىر قانۇن دەپ ھېساپلىشى مۇمكىن. ئەمما بۇنداق بىر قانۇننىڭ تىكلىنىشى ئەنە شۇنداق ئاجىزلارنىڭ ئۈستۈنلۈك تالىشىشقا ئۇرۇنۇشىدىن ساقلىنىشنىلا مەقسەت قىلىدۇ. ئەگەر بۇنداق بىر قانۇن بىلەن ئاجىزلارنى جىسمانى جەھەتتىن تازىلاپ تۇرمىغىنىدا، جانلىقلارنىڭ تەرەققىياتىغا كاپالەتلىك قىلىش ئىمكانى بولماي، جانلىقلار دۇنياسىنىڭ ئىستىقبالى بەكلا قاراڭغۇ ھالغا كېلىپ قالغان بولاتتى.
ئىرق ساپلىقىنى قوغداشنى ئۆزىگە ۋەزىپە قىلغان تەبىئەتنىڭ ئارزۇسى نەتىجىسىدە ھەر قايسى ئىرقلار ئارىسىدا پەقەت تاشقى كۆرۈنۈش جەھەتلەردىلا ئوخشىماسلىقلار پەيدا بولۇش بىلەنلا قالمايدۇ. ئۆز ۋاقتىدا يەنە بۇ ئىرقلارنىڭ ھەر بىرسى ئىگە بولغان ئۆزىگە خاس مىجەز-خاراكتىرلىرىدىمۇ پەرقلىنىشلەرنى مەيدانغا كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. مەسىلەن تۈلكە ھەر دائىم بىر تۈلكە بويىچە، غازمۇ ھەر دائىم غازلىقىدا قالىدۇ. يولۋاسمۇ ھەر دائىم يولۋاسلىقىدا قالىدۇ. … بۇنىڭغا ئوخشايدىغان مىساللاردىن يەنە نۇرغۇن كەلتۈرەلىشىمىز مۇمكىن. شۇنىمۇ تەكىتلەش كېرەككى، ئوخشىمىغان جىنىسقا مەنسۈپ جانلىقلار ئوتتۇرسىدىكى رۇشەن پەرقلەر، بولۇپمۇ ئۇلاردا بار بولغان كۈچ، ھەرىكەتچانلىق، ئەقىل ۋە ھۇجۇمغا ئۆتۈش ماھارىتى قاتارلىق تەبىئى ئىقتىدارلىرىنىڭ كۆپچىلىك ئىچىدىكى ئوتتۇرچە يىغىندىسىدا كۆرۈلىدىغان تەڭسىزلىكلەردىن بارلىققا كېلىدۇ. شۇ سەۋەپتىن تەبىئىي ئىنىستىنكىت تۈرتكىسىدىن غازغا تەبىئى تۈردە رەھىمدىللىك بىلەن مۇئامىلە قىلىدىغان بىرەر تۈلكىنى، چاشقانلارغا سەمىمى بىر دوستلۇق رىشتىسى بىلەن مۇئامىلە قىلىدىغان بىرەر مۈشۈكنى ھەرگىزمۇ ئۇچرىتالمايمىز.
شۇ سەۋەپتىن، ئىرقلار ئوتتۇرسىدىكى كۈرەشلەرنىڭ سەۋەبلىرى بىر-بىرسىگە چوڭقۇر دۈشمەنلىك ھېسسىياتىدا بولغانلىقىنىڭ نەتىجىسى بولماستىن بەلكى ئاچلىق ۋە بۇنى قاندۇرۇشنىڭ ئىچكى تۈرتكىسىدىن كېلىدىغان تۇغما ھەۋەس سەۋەپ بولغان. ئۇلاردىكى بۇنداق ئىستەكنىڭ ھەر ئىككىلىسىگىلا تەبىئەت دۇنياسى پەرۋايى پەلەك، ھەتتا تاماشىبىن قاتارىدا مۇئامىلە قىلىپ، قىلچە چات كىرمەيدۇ. كۈندىلىك يەيدىغىنى ئۈچۈن كۈرەش قىلىش جەريانىدا ئاجىز، كېسەلمەن بولغانلار، جاسارىتى يوق، ئىرادىسىز بولغانلار چوقۇم مەغلوپ بولىدۇ؛ يەنە بىر جەھەتتە، يەنى ئەركەكلەرنىڭ چىشىنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىش كۈرىشىدىمۇ ئەڭ تەمبەل، ئەڭ كۈچلۈك بولغان ئەركەك ھەر دائىم باشقا ئەكەكلەرنى يېڭىپ ئۈستۈنلۈككە ئېرىشىش ئارقىلىق نەسىل قالدۇرۇش ھەققىنى قولغا كەلتۈرەلەيدۇ. ئۇنىڭ بۇ ئالاھىدىلىكى ئېھتىياجىنى قامداش ئىمكانىيىتىگىمۇ كاپالەتلىك قىلغان بولىدۇ. ئۆزئارا ئۇرۇش-جىدەللەر تۈرلەرنىڭ بەرداشلىق بېرىش قابىلىيىتىنى كۈچلەندۈرۈپ، ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشى ئۈچۈن بىر ۋاستە بولۇپ بېرىدۇ. نەتىجىدە، بۇنداق جىدەللەر ئۇلارنىڭ سەغلام، كۈچلۈك بولۇپ يېتىلىشىنىڭ ئەڭ مۇھىم شەرتلىرىنىڭ بىرىگە ئايلىنىدۇ. ئەگەر بۇ جەريان باشقىچە بىر شەكىلدە، يەنى ئەكسىچە سىلىق-سىپايىلىق بىلەن، مۇلايىملىق بىلەن يۈز بەرگەن بولسا ئىدى، ئاخىرى ئۇنىڭ يېتىلىشى توختىغان، كۈندىن-كۈنگە زەئىپلىشىپ كەتكەن بولار ئىدى.
شۇڭا، تەبەتمۇ بۇنداق قوپال كۈرەشتىن ئەنسىرەش ئورنىغا بۇنداق ھەرىكەتلەرنىڭ ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشىنىڭ ئىنتايىن مۇھىم تۇغما ۋەزىپە قىلىپ بېكىتىۋەتكەن. شۇنداق بولغاچقا ئادەتتە بۇ تۈردىكى كۈچلۈك تەبىقىدىكىلەر سان جەھەتتە ئاجىز تەتبىقىدىكىلەرگە قارىغاندا بەكلا ئاز نىسبەتنى تەشكىل قىلىپ كەلمەكتە. ئەگەر ھەر بىر جانلىقنىڭ ھاياتلىق كۈچى بىلەن كۆپىيىش ئىقتىدارى ئوخشاش بولۇپ قالغىنىدا ناچارىراق بولغانلار تېز سۈرئەتتە ئارتىپ كېتىپ، ياخشىراقلىرىنىڭ ئىزچىل تۈردە كامىيىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن ئىدى. بۇنداق بىر ئەھۋال كۆرۈلگىنىدە، ياخشىراق بولغانلارغا ياردەم قىلىش ئۈچۈن بىر تۈزەتكۈچى ئامىل لازىم بولىدۇ. تەبىئەت بۇنى ئاجىز بولغانلارنىڭ ياشاشلىرىنى مۈشكۈللەشتۈرۈش، شۇ ئارقىلىق ئۇلارنىڭ كۆپىيىشلىرىگە تەھدىت پەيدا قىلىش ئارقىلىق ئىشقا ئاشۇرىدۇ. ئەمما بۇ جەرياندا ئەڭ ياخشىلىرىنىڭ كۆپىيىشىگە يول قويۇپ، ساغلام، كۈچلۈك نەسىللەرنىڭ كۆپىيىشىگە پۇرسەت تۇغدۇرۇپ بېرىدۇ.
تەبىئەت، ئاجىز بىر مەخلۇقنىڭ كۈچلۈك بىرسى بىلەن جۈپلىشىشىنى خالىمىغىنىغا ئوخشاش، ئالى ئېرقتىكى بىرسىنىڭمۇ پەس ئىرقتىكى بىرسى بىلەن بىرلىشىشىنىمۇ خالىمايدۇ. ئۇنداق بولمىسا ئىدى، تەبىئەتنىڭ مىڭلىغان ئەسىر مابەينىدە ئىنسانىيەتنىڭ يېتىلىپ تەرەققى قىلىشى ئۈچۈن سەرپ قىلغان پۈتۈن تىرىشچانلىقى يوققا چىقىپ، ھەممە قىلغان ئىشى بىكار بولغان بولاتتى.
بۇ قانۇننىڭ بىردىن بىر توغرا قانۇنىيەت ئىكەنلىكىنى تارىخ نۇرغۇنلىغان مىساللار ئارقىلىق بىزگە ئىسپاتلاپ كۆرسەتتى. تارىخ ئىنتايىن قورقۇنۇشلۇق شەكىلدە مۇنداق بىر ئىشنى ئوچۇق ئوتتۇرغا قويىدۇ: ئالى ئىرق قېنىنى پەس ئىرق قېنى بىلەن ئارىلاشتۇرغاندا، بۇ ئارىلىشىش نەتىجىسىدە ئاخىرى بىر كۈنى بۇ مەدەنىيەت پەيدا قىلغۇچى خەلق ۋەيران بولۇپ يوقۇلۇپ كېتىدۇ. باشقا رەڭلىك ئىرقلار بىلەن بەكلا ئاز ئارىلاشقان نېمىسلاردىن بارلىققا كەلگەن شىمالى ئامېرىكا خەلقى ئۇ يەردە پۈتۈنلەي باشقىچە بىر ئىنسان توپىنى، پۈتۈنلەي باشقىچە بىر مەدەنىيەتنى پەيدا قىلالىدى. ئوتتۇرا ئامېرىكا بىلەن جەنوبىي ئامېرىكادىكى خەلق ئاساسەن ئالغاندا لاتىن ئىرقىدىن كەلگەن خەلق بولىشىغا قارىماي، ئۇلار يەرلىكلەر بىلەن بەكلا كۆپ ئارىلىشىپ كەتكەن ئىدى (بەزى تۈركچە تەرجىمىلەردە تېخىمۇ ئاز ئارلاشقانلىقى ئۈچۈن دەپ ئېلىنغان. − ئۇ.ت). بۇ مىسالنىڭ ئۆزىلا ئىرقلارنىڭ ئارىلىشىپ كېتىشىدىن قانداق ئاقىۋەتلەرنىڭ كېلىپ چىقىدىغانلىقىنى ئىسپاتلاشقا يېتىپ ئاشىدۇ. باشقا ئىرقتىكىلەر بىلەن ئارىلاشماي ساپ بويىچە قالغان نېمىس ئىرقى شىمالى ئامېرىكا قىتئەسىدىلا ئەمەس ھەتتا مەرەزلىشىپ كەتكەن جەنوبى ئامېرىكا قىتئەسىنىڭمۇ ھاكىم مىللىتىگە ئايلىنالىدى. ئۇلار باشقا ئىرقتىكىلەر بىلەن ئارىلاشماي قېنىنى ساپ تۇتۇشنى داۋاملاشتۇرالىغىنىدا، كېيىنمۇ ئۇ يەردىكى ئۈستۈنلۈكىنى مەڭگۈ قولدىن بەرمەي ياشىيالىشى مۇمكىن.
بۇلارنى يىغىنچاقلىغىنىمىزدا، تۈۋەندىكىچە خۇلاسىغا كېلەلەيمىز:
ئالى سەۋىيىلىك ئىرقلارنىڭ سۈپىتىنى چۈشۈرۈش جىسمانى ۋە ئەقلى جەھەتلەردە چېكىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ دېگەنلىك، بىزنى ياراتقان تەڭرى ئالدىدا گۇناھ قىلغانلىقىمىز ھېساپلىنىدۇ. ئەمما ئىشلەنگەن بۇ گۇناھ سەۋەبىدىن چوقۇم تىگىشلىك جازاسىنى كۆرىمىز.
تەبىئەت دۇنياسىنىڭ ئۆزگەرمەس قانۇنلىرىغا قارشى چىققان ئىنسانلار، ئادەمنى ئىنسان سۈپىتىدە ياشىتىپ كەلگەن، قەتئى بوي سۇنۇشقا تىگىشلىك بولغان پىرىنسىپلارغا خىلاپلىق قىلغان ھېساپلىنىدۇ. ئاقىۋەتتە تەبىئەتنىڭ ئىرادىسىگە، ئارزۇسىغا قارشى چىققانلىقى سەۋەبىدىن ئۆزىنىڭ يوقۇلۇش يولىنى تەييارلىغان بولىدۇ. بۇ يەردە، زامانىۋى تېنچلىق سۈيەرلەرنىڭ كۈلكىلىك بولۇپلا قالماستىن يەنە ئاخماقانىلىق، پۈتۈنلەي يەھۇدىيلارچە تىركىشىش، نارازىلىق بىلدۈرۈشلىرىنى ئاڭلاپ قالىمىز: “ئىنسانىيەت تەبىئەتنى چوقۇم يېڭەلەيدۇ!”
مىليونلىغان كىشىلەر بۇ تۈر يەھۇدىي بىلجىرلاشلىرىنى قىلچە ئويلانماي ئىدىيىۋىي قۇرال قىلىشىپ تەبىئەتكە قارشى كۈرەشتە غالىپ كېلەلەيمىز دەپ خام خىيال قىلىشماقتا. ئەمما ئۇلار تەبىئەتنى يېڭىپ چىقالايدىغانلىقىنى ئىسپاتلىغىدەك قۇرۇق نەزەرىيىدىن باشقا ھېچقانداق بىر پاكىتنى ئوتتۇرغا قويالمىدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇنداق ئويلاش شۇنچە ئاخماقلىق ھېساپلىنىدۇكى، بۇنىڭدەك خىياللاردىن بىرەر دۇنيا قاراشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىمەن دېيىش ھەرگىز مۇمكىن ئەمەس.
ئەسلىدە ئىنسانلار ھەر قانداق بىر مەسىلىدە تەبىئەت ئۈستىدىن غالىپ كېلىپ باققانمۇ ئەمەس. ئىنسانلارنىڭ قىلالىغىنى پەقەتلا سىرلىق تەبىئەتنى توساپ تۇرغان پايانسىز كەتكەن پەردىنىڭ كىچىككىنە بىر بۇرجىكىنى قايرىپ كۈزىتەلىگەنلىكى، بۇ يۇچۇقتىن بىر نەرسىلەر ئاختۇرغانچىلىك، بىرەر نەرسە ئاختۇرۇشنىڭ ئىمكانلىرى بار-يوقلىقى ئۈستىدە ئىزدىنىشتىنلا ئىبارەت ئىدى. نەتىجىدە ئۇلار پەقەت بار نەرسىلەردىن بەكلا ئاز بىر قىسمىنى كەشىپ قىلىشتىن نېرىغا ئۆتەلمىدى. ئۇلار ھەرگىزمۇ تەبىئەتنى تېزگىنلىيەلىگەن ئەمەس. ئۇلارنىڭ قولىدىن كېلىدىغىنى چەكسىز تەبىئەت سىرلىرى ئارىسىدىكى بەزى تەبىئەت قانۇنلىرىنى ئۆگۈنىۋالغىنى ئۈچۈن، بۇ تۈردىكى سىرلارنى، بۇ تۈردىكى قانۇنلارنى بىلەلمىگەن باشقا جانلىقلارغا غوجايىنلىق قىلالىشىلا مۇمكىن. بۇ ھادىسىلەرگە ئاساسەن ئىنسانىيەتنىڭ كىلەچىكى بىلەن ئۇنىڭ ئەقىل كۈچى ھەققىدە بەزى كۆزقاراشلارنىلا ئوتتۇرغا قويالىدى دېيىشىمىزگە بولىدۇ. بۇنى چۈشەنگىنىمىزدىن كېيىنلا ئاندىن ئىنسانلارنىڭ چۈشەنچىسى، ئىدىيىسى ھەققىدە ئېنىق بىر باھا بېرەلىشىمىز مۇمكىن. بىز شۇنى بىلىشىمىز كېرەككى، ھەر قانداق بىر قاراش ئادەملەر ئارىسىدىكى بىرەر داھىنىڭ پىكىرىدۇر. ئەگەر ئىنسانىيەت بولمىسا ئىدى، بۇ دۇنيادا ئىنسانى قاراشلارنىڭ بولىشىمۇ مۇمكىن ئەمەس. بىرەر قاراشنىڭ ئوتتۇرغا قويۇلىشى ئۈچۈن چوقۇم ئادىمىزاتنىڭ بولىشى شەرت. شۇنداق بولغاچقا، ئىنسان دېگەن بۇ مەۋجۇدىيەت چوقۇم تەبىئى قانۇنىيەتلەرگە بوي سۇنىشى شەرت.
يەنە بۇلاردىن باشقا شەرتلەرمۇ بار: بەزى كۆزقاراشلار پەقەت بەزى كىشىلەرگىلا باغلىق بولۇپ مەۋجۇت بولالايدۇ. بۇ تۈر چۈشەنچىلەر، ئەسلىنى ئىلمى كۈزىتىش ئەمەلىيىتىدىن ئالغان بولماستىن، بۇ كۈنلەردە بەكلا مۇۋاپىق، بەكلا ئېنىق تەرىپ بېرىش ئۈچۈن ئىشلىتىلىۋاتقان “چوڭقۇر تەجرىبىلىك” لىكىنى ئىپادىلەيدىغان بىر روھى دۇنياسىدىن كەلتۈرۈپ چىققان چۈشەنچىلەر دەپ ئېيتىش ئەڭ مۇۋاپىق كېلىدۇ. ئەمەلىيەتتە مەنتىق بىلەن قىلچە مۇناسىۋىتى بولمىغان بۇ تۈردىكى چۈشەنچىلەر ھېسسىياتنىڭ، ئەخلاقى قاراشلارنىڭ ئىپادىسى، ئىنسانىيەت مەۋجۇدىيىتىگە باغلىق چۈشەنچىلەردۇر. بۇلاردىن ياراتقۇچى ئىلھام، ئىجابى خىياللار تۇغۇلىشى مۇمكىن. ئەمما بۇنداق چۈشەنچىلەرنىڭ داۋاملىشىپ تۇرالىشى ئۈچۈن ئىرقلارنىڭ، شۇنىڭدەك ئىنسانلارنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشى شەرت. مەسىلەن، دۇنيادا تېنچلىقپەرۋەر قاراشلارنىڭ ئۈستۈلۈككە ئېرىشىشىنى سەمىمىيلىك بىلەن ئارزۇ قىلىدىغان بىرسى، پۈتۈن دۇنيانىڭ نېمىسلار تەرىپىدىن بېسىۋېلىنىشى ئۈچۈن پۈتۈن كۈچى بىلەن ھەرىكەت قىلىشى كېرەك ئىدى. ئۇنداق قىلمىغىنىدا ئەڭ ئاخىرقى بىر نېمىسنىڭ يوقۇلىشى بىلەن تەڭ ئەڭ ئاخىرقى تېنچلىق پەرۋەرمۇ تۈگەپ كېتىشى مۇقەررەر. “تېنچلىقپەرۋەرلىك” بىلجىرلاشلىرىغا، تەبىئەتكە ۋە ئەقىلغا زىت كېلىدىغان بۇ تۈر چۈشەنچىگە، بۇنداق بىر قاپقانغا نېمىسلارغا ئوخشاش باشقا مىللەتلەرمۇ پېتىپ كەتمەكتە (بەزى تەرجىمىلەردە بۇ قاپقانغا ئەڭ چوڭقۇر پاتقان مىللەت نېمىسلار دەپ ئېلىنغان. − ئۇ.ت). شۇنداق بولغاچقا، تېنچلىقنى قولغا كەلتۈرىمەن دېيىش ئۈچۈن مەيلى خالىسۇن، مەيلى خالىمىسۇن، تەبىئى ھالدا ئۇرۇش قوزغاشقا ماقۇل بولۇش مەجبۇرىيىتى تۇغۇلىدۇ. ۋىلسوننىڭ، ئامېرىكىدىن كەلگەن بۇ قۇتقازغۇچىنىڭ ئەسلى پىلانىمۇ شۇ ئىدى. ھېچ بولمىغاندا نېمىس خىيالپەرەسلىرى ئەنە شۇنداق قارىغان ئىدى. شۇڭا ئۇلارنى ئارزۇسىغا ئېرىشكەن دېيىش كېرەك.
ئەسلىنى سۈرۈشتە قىلغاندا، ئىنسانى تېنچلىقپەرۋەرلىكى كۈچلۈك بولغان بىرسى يەر شارىغا غوجايىن بولالىغىدەك غەيرەت بىلەن دۇنيانى بىپايان زېمىنلىرىنى تارتىپ ئېلىپ ئۆز ھاكىمىيىتىنى تىكلەپ ئالالىغىدەك بولغىنىدىمۇ ئاجايىپ ئېسىل بىر ئىش قىلغان ھېساپلىنىشى مۇمكىن ئىدى. ئەمما بۇنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش بەكلا مۈشكۈل، ھەتتا بىر ھېساپتا قەتئى مۇمكىن بولمايدىغان بىر ئىش بولۇش بىلەن بىر قاتاردا يەنە بەكلا زىيانلىق ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشىمۇ مۇمكىن. دېمەك، ئاۋال ئۇرۇش، ئاندىن تىنچلىق ئىشقا ئىشىشى مۇمكىن.
ئەمما ئىنسانىيەت تەرەققىيات جەريانىدا ئاخىرقى پەللىسىدىن ئۆتۈپ بولدى. بۇ مېڭىشىدا ئەندى ئۇنىڭ بارىدىغان ئاخىرقى نوقتىسى ھەرقانداق بىر ئەخلاقى پەزىلەتنىڭ، ئەقىدىنىڭ ھۆكمۈرۈنلىق قىلىدىغان بىر يەر بولماستىن بەلكى ياۋايىلىقنىڭ، ئۇنىڭدىن كېيىن كېلىدىغان قالايماقانچىلىقنىڭ ھاكىمىيىتى ھۆكۈم سۈرىدىغان بىر نوقتا بولۇپ قالىدۇ. ئەمما بۇنىڭلىق بىلەن يەر شارى يوقۇلۇپ كەتمەيدۇ. بۇ دېگەنلىرىم بەلكى بەزى كىتاپخانلارغا قىزىق تۇيۇلىشى مۇمكىن. ئەمما بىزنىڭ بۇ پىلانىتىمىز، ئۈستىدە ئادەم بولماي تۇرۇپمۇ ئاسماندا مىليونلىغان يىل ئايلىنىپ ھەرىكىتىنى داۋام قىلدۇرىۋەرگەن ئىدى. ئەگەر ئىنسانىيەت ئەقلىدىن ئازغان بىر نەچچە ئىدىيولوگنىڭ ئاغزىغا قاراپ قېلىپ، تەبىئەت قانۇنىيەتلىرىنى چوڭقۇرلاپ تەتقىق قىلىپ ئۆگۈنۈش ئارقىلىق تېخىمۇ يوقۇرى سەۋىيىلەرگە ئېرىشەلەيدىغانلىقىنى ئۇنۇتقىنىدا، يەر شارى كۈنلەرنىڭ بىرىدە قايتىدىن ئادىمىزاتسىز قۇرۇق بىر پىلانىتقا ئايلىنىپ ھەرىكەت قىلىشقا باشلىشى مۇقەررەر.
بۈگۈن بىز ھەيران بولۇپ كېلىۋاتقان يەر يۈزىدە ئىلىم-پەن بىلەن سەنئەت، تېخنىكا بىلەن ئىجادىيەتنىڭ مەھسۇلى دەپ قوبۇل قىلغان ھەممە نەرسە ئىنتايىن ئاز ساندىكى، بەلكىم ئەڭ باشتا بىرلا ئىرقتىن كەلگەن ياراتقۇچى مىللەتلەرنىڭ ئەسىرى بولىشى، ئەنە شۇلارنىڭلا پائالىيەت كۆرسەتكەنلىكىنىڭ نەتىجىسى بولىشى مۇمكىن. بارلىق مەدەنىيەتلەرنىڭ داۋاملىشىپ تۇرالىشى ئەنە شۇ مىللەتكە باغلىق. ئەگەر ئۇنداق بىر مىللەت مەغلوپ بولۇپ يوقالغىدەك بولسا، ئۇلار بىلەن بىرگە بۇ دۇنيانى گۈزەللەشتۈرۈپ تۇرىۋاتقان نەرسىلەرمۇ تەڭ يوقۇلۇپ كۆمۈلۈپ كېتىدۇ.
مەسىلەن ئالايلى، تۇپراق ئىنسانلارغا قانداق تەسىر كۆرسەتكەن بولىشىدىن قەتئى نەزەر، بۇنداق تەسىرلەر، ھەرخىل ئىرقلارغا ھەر تۈرلۈك تەسىر كۆرسىتىشى مۇمكىن. تۇپراقنىڭ ئۈنۈمسىزلىكى مەلۇم بىر ئىرققا تېخىمۇ تىرىشىپ ئىشلىشى، چوڭ-چوڭ ئىشلارنى ۋۇجۇتقا چىقارتقۇزۇشى ئۈچۈن ھەيدەكچى كۈچ بولالىسا، يەنە بەزى ئىرقلارغا يوقسۇزلۇقنى، ئاچارچىلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. مىللەتلەرگە كۆرسىتىدىغان تاشقى تەسىرلەر ئۇ مىللەتنىڭ تۇغما قابىلىيىتىگە قاراپ ھەر تۈرلۈك نامايەن بولىشى مۇمكىن. تەبىئى مۇھىت بەزى ئىرقلارنى ئاچارچىلىققا باشلىسا، يەنە بەزىلەرنى تېخىمۇ تىرىشىپ ئىشلەشكە مەجبۇر قىلىشى، بۇنداق مۇھىتنى يېڭىپ چىقىشى ئۈچۈن قابىلىيىتىنى جارى قىلدۇرىدىغان بىر تۈرتكە بولۇپ قېلىشىمۇ مۇمكىن.
بۇرۇنقى دەۋرلەردە، يوقۇرى سەۋىيىلىك ئۇلۇغ مەدەنىيەتلەرنىڭ يىمىرىلىپ يوقۇلۇپ كەتكەنلىكىنىڭ ھەممىسىگە ئۇ مەدەنىيەتنى دەسلەپ بەرپا قىلغۇچى ئىرقنىڭ قېنى زەھەرلىنىپ يوقۇلۇپ كەتكەنلىكى سەۋەپ بولغان. بۇ تۈر بىر يىمىرىلىش ھادىسىسى ئەسلىدە ئىنسانىيەت مەدەنىيەتكە باغلىق بولماي بەلكى مەدەنىيەتلەر ئادەمگە باغلىق دېگەن پىرىنسىپنى ئۇنۇتقانلىقىنىڭ نەتىجىسىدۇر. مەلۇم بىر مەدەنىيەتنى ئاسىراپ قېلىش ئۈچۈن ئۇ مەدەنىيەتنى ياراتقان ئىنسانلارنى ئاسىراش شەرت ئىدى. ئەمما بۇنداق بىر پىرىنسىپقا ھېچكىم دىققەت قىلمىدى.
ئەمما بۇنداق قوغداش ئىشى زۆرۈرىيەت قانۇنىيەتلىرى بىلەن تېخىمۇ سۈپەتلىك، تېخىمۇ قۇۋۋەتلىك بولغان ئىنسانلارنىڭ غالىب كېلەلىشىگە باغلىق بىر مەسىلىدۇر.
دېمەك، ياشايمەن دەيدىكەنمىز چوقۇم كۈرەش قىلىشىمىز شەرت! تەبىئەت قانۇنىيەتلىرىگە ئاساسەن ھەممە ئىش بىر كۈرەش ھېساپلىنىدىغان بۇ دۇنيادا، كۈرەش قىلىشتىن قورقىدىغانلارنىڭ بۇ دۇنيادا ياشاشقا ھەققى يوق. بۇ پىرىنسىپنى قوبۇل قىلماق ھەقىقەتەنمۇ تەس. ئەمما بۇ بىر ئەمەلىيەت! شۇنىڭدەك، تەبىئەت ئۈستىدىن غالىپ كېلىدىغانلىقىنى ئويلايدىغان، ئەمەلىيەتتىمۇ بۇ تۈر بىر قاراشقا ئاساسلىنىپ تەبىئەتكە ھاقارەت كەلتۈرىدىغانلارنىڭ ھالى تېخىمۇ پاجىئەلىك بولىدۇ.
ئىرق قانۇنىيەتلىرىنى ئۇنۇتقان، بۇ تۈر قانۇنىيەتلەردىن نەپرەتلىنىدىغان بىرسى، ئارزۇ قىلغان بەخىتلىك ھاياتتىن پۈتۈنلەي مەھرۇم بىرسى ھېساپلىنىدۇ. ئۇنداقلار ئالى ئىرقنىڭ غالىپ قەدەملەر بىلەن ئالغا ئىلگىرلىشىگە توسالغۇلۇق قىلىش ئارقىلىق پۈتۈن ئىنسانىيەت ئالىمىنىڭ تەرەققىياتىغا توسالغۇلۇق قىلىدۇ. بۇنداق توسقۇنلۇق قىلىشلار ئىنسانىلىق تەرەققىياتىغا تۇنجى ھەيدەكچى بولغان كۈچلەرگە زىيان كەلتۈرۈپ، ئىنسانى ھېسسىياتلارنىڭ بېسىمى ئاستىدا مىجىلىپ، جانلىقلار تىزىملىكىدە يوقۇرى ئورۇنغا ئېرىشەلمەي ئامالسىز ھايۋانى سەۋىيىدە ياشاشقا مەھكۈم بولىدۇ.
ئالىي ئىرق
ئىنسانىيەت مەدىنىيىتىنى دەسلەپ تىكلىگەنلەرنىڭ كىملەر ئىكەنلىكىنى، ئۇنىڭدىن كېيىن ئىنسانىيەت دېيىلگەن بۇ شەيئىنى ئەمەلىيەتتە بارلىققا كەلتۈرەلىگەن دەسلەپكى ئىرق ياكى ئىرقلارنىڭ كىملەر ئىكەنلىكى ئۈستىدە مۇھاكىمە يۈرگۈزۈپ تالاش-تارتىش قىلىشنىڭ قىلچە كېرىكى يوق ھەمدە بۇنىڭ ئەھمىيىتىمۇ يوق. ئەگەر بۈگۈنكى ئەھۋاللارنىمۇ كۆزدە تۇتقان ھالدا بۇ سۇئالغا جاۋاپ ئاختۇرماقچى بولساق، بۇ سۇئالنىڭ جاۋابى بەكلا ئاددى بىر شەكىلدە ئېنىق ئوتتۇرغا چىقىشى مۇمكىن. بۈگۈنكى كۈندە ئىنسانىيەت مەدەنىيىتى دېگىنىمىزدە سەنئەت ئەسەرلىرى، ئىلىم-پەن ۋە تېخنىكا سۈپىتىدە نىمىنىلا كۆز ئالدىمىزغا كەلتۈرسەك، ئۇلارنىڭ ھەممىسىلا دېگىدەك پەقەت ئىجادى قابىلىيەتكە ئىگە ئالى ئىرققا مەنسۈپ پائالىيەتلەرنىڭ مەھسۇلى ئىكەنلىكىنى كۆرىۋالالايمىز. بۇ ئەھۋاللارغا ئاساسلىنىپ ئۇلارنى مەدەنىيەتلىك ئىنسان تىپىنى قۇرغۇچىلار، “ئادەم” دەپ تونىغان شەيئىنىڭ ئەڭ دەسلەپكى تىپىنى شۇلار تەشكىل قىلغان دېگەن خۇلاسىنى چىقىرالايمىز. ئالىي ئىرق دېگەنلىك، ئىنسانىيەتنىڭ پرومېتېسىدۇر (پرومېتې − ئىنسانىيەتكە ئوتنى، يەنى مەدەنىيەتنى بېغىشلىغان دەپ قارالغان بىر ئەپسانىۋى قەھرىمان. − ئۇ.ت). تالانتنىڭ ئىلاھى ئۇچقۇنى ھەر دائىم، قېدىمدىن تارتىپ ئەنە شۇ ئالىي ئىرقتىكىلەرنىڭ نۇرلۇق پىشانىسىدىن پارلاپ چىققان.
سىھىرلىك پەردە بىلەن قاپلانغان قاراڭغۇ كېچىلەرنى ئىزچىل تۈردە يۇرۇتۇپ كېلىۋاتقان، شۇ ئارقىلىق ئىنسانلارغا يەر يۈزىدە ياشاۋاتقان جانلىقلارغا ھۆكمۈرانلىق قىلىش يولىنى يورۇتۇپ بەرگەن مەشئەلنى ھەر دائىم بىلىم بىلەن قايتا-قايتا تۇتاشتۇرۇپ كېلىۋاتقانلار دەل شۇلاردۇر. ئەگەر ئۇلار ياققان ئۇ مەشئەل بولمىسا ياكى ئۆچۈپ قالسا ئىدى، يەر يۈزىنى چوڭقۇر جاھالەت قاراڭغۇلۇقى قاپلىۋالغان، بىر قانچە ئەسىر ئۆتمەيلا ئىنسانىيەت مەدەنىيىتى تۇنجۇقۇپ يوقالغان، دۇنيامۇ ئادىمىزاتسىز بىر چۆل ھالىغا كەلگەن بولار ئىدى.
ئەگەر ئىنسانىيەتنى مەدەنىيەتنى بارلىققا كەلتۈرەلەيدىغانلار، ئۇنى خۇددى بىر ئامانەتچىگە ئوخشاش ئاسىراشنى بىلىدىغانلار ۋە ئۇنى ۋەيران قىلىپ يوق قىلىۋېتىدىغانلار دەپ ئۈچ تۈرگە ئايرىغىدەك بولساق، ئىجادى ئىقتىدارلىقلار قاتارىدا پەقەت ئالىي ئىرق ئادەملىرىنىلا كۆرسىتەلىشىمىز مۇمكىن. ئىنسانىيەتنىڭ بارلىق ئىجادىيەتلىرىنىڭ ئۇلىنى سالغان، ھەيران قالارلىق ئاجايىپ ئەسەرلەرنى ۋۇجۇتقا چىقارغانلار دەل شۇ ئالىي ئىرققا مەنسۈپ كىشىلەردۇر. ئەمما بۇ ئەسەرلەر بىلەن بۇ كەشپىياتلارنىڭ ئىگىسى بولغان ئالى ئىرق ئىنسانلىرى ھەر خىل رەڭدىكى مىللەتلەرنىڭ تەسىرىنى يۇقتۇرۇپ ئېلىشلاردىنمۇ قۇتۇلالماي كەلدى.
ئالىي ئىرق ئادەملىرى ئىنسانىيەتنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن ئىنتايىن مول مىقداردا ماتېرىيال بىلەن تەمىنلەپ، ئۇلۇغ پىلانلارنى ئوتتۇرغا قويۇپ تۇرغان. بۇلارنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشنى بولسا ھەر بىر ئىرقتىكىلەر ئۆز خاھىشىغا ئاساسەن ئەركىن تاللاپ ئىجرا قىلىپ كەلگەن. مەسىلەن، ئاسىيانىڭ شەرقىدىكىلەر يونانلىقلار، ئۇرۇسلار ۋە نېمىسلارنىڭ بۇ تۈر روھى ۋە تېخنىكىسى بىلەن قۇرۇلغان مەدەنىيەتنى نەچچە ئون يىل ۋاقىت ئۆتكەندىن كېيىن ئۆزەمنىڭ مەدەنىيىتى دەپ تونۇيدىغان ھالغا كېلەلىشى مۇمكىن. ئەسلىدە، بۇ مەدەنىيەتنىڭ پەقەت سىرتقى كۆرۈنۈشلىرىلا ئاسىيالىقلارغا خاس مەدەنىيەت ئىلھامىنىڭ ئالاھىدىلىكلىرىنى نامايەن قىلغان، خالاس. نۇرغۇن كىشىلەر ئويلىغىنىدەك ياپونلار ئۆز مەدەنىيىتىنى ياۋرۇپانىڭ تېخنىكىسىنى قوشىۋېلىپ بەرپا قىلغان بولماستىن، ئەكسىنچە ياپونلارغا خاس مەدەنىيەت ئالاھىدىلىكلىرى تاشقى كۆرۈنۈشلەردىلا نامايەن بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسىنى بەرىبىر ياۋرۇپانىڭ بىلىم ۋە تېخنىكىلىرى تەشكىل قىلغان. يەنى ئۇلارنىڭ تۇرمۇش ئاساسلىرىنى تەشكىل قىلغان ئالاھىدىلىكلەر ئەسلىدە ياپون مەدەنىيىتىنىڭ مەھسۇلى ئەمەس. ياپونلار بۇنداق بىر تۇرمۇشقا ئۆزىنىڭ رەڭگىنىلا بېرەلىگەن، خالاس. بۇ تۈردىكى تاشقى كۆرۈنۈشلەر ياۋرۇپالىقلارنىڭ كۆزىگە بەكلا مۇھىم پەرق بولۇپ كۆرۈنۈپ قالغان. بولمىسا ئەسلى ماھىيەت ئامېرىكا ۋە ياۋرۇپالىقلارنىڭ، يەنى ئالىي ئىرقلارنىڭ كۈچلۈك بىلىمى، تېخنىكىسى ۋە ئىلمى ئەمگىگىنىڭ مەھسۇلى ئىدى. شەرقلىقلەر مانا بۇ ئەمگەكلەرنىڭ نەتىجىسىگە تايىنىپلا ئىنسانىيەتنىڭ ئورتاق تەرەققىياتىغا ماسلىشىپ كېلەلىدى. چۇنكى كۈندىلىك تۇرمۇش ئۈچۈن كۈرەش قىلىش پائالىيىتى بۇ تۈردىكى ئەمگەكلەرنىڭ ئاساسىنى تەشكىل قىلغان، لازىم بولغان قۇرال ۋە سايمانلارنىڭ ياسىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىنغان ئىدى. ياپون ئالاھىدىلىكلىرىنىڭ ماسلاشتۇرۇلۇشى بولسا پەقەت تاشقى كۆرۈنىشى بىلەنلا چەكلىنىدۇ.
ئەگەر بۈگۈندىن باشلاپ ئامېرىكا بىلەن ياۋرۇپا يىمىرىلىپ يوقالدى دەپ قارىساق، ئۇ چاغدا ئالىي ئىرقلارنىڭ ياپونىيىگە كۆرسەتكەن تەسىرىمۇ توختاپ قالىدۇ. ئۇ چاغدا ياپونلارنىڭ پەن-تېخنىكا ساھەسىدىكى ئىلگىرلەشلىرى بۇرۇنقى تەسىرلەر سەۋەبىدىن يەنە بىر مەزگىل داۋاملىشالىشى مۇمكىن. ئەمما ئۇزۇنغا قالماي مەنبە قۇرۇپ يوقالغانلىقى سەۋەپلىك ياپونلارغا خاس ئالاھىدىلىك قايتىدىن بۇرۇنقى ئەسلىگە قايتىدۇ، يەتمىش يىل ئاۋال ئۈستۈن ئىرق دولقۇنى كەلتۈرگەن بۈگۈنكى مەدەنىيەت تەرەققىياتى توختاپ، ياپونلار قاتتىق ئۇيقۇ ئىچىگە پېتىپ قالغان بۇرۇنقى ھالىتىگە قايتىپ كېتىدۇ.
بۇ پاكىتلارنى كۆزدە تۇتقىنىمىزدا، ئۈستۈن ئىرقلار بۈگۈنكى ياپونىيىنىڭ تەرەققى قىلىشىغا قانچىلىك مۇھىم تەسىر كۆرسەتكەنلىكىنى ئوچۇق كۆرۈپ ئالالىشىمىز مۇمكىن. بۇنىڭغا ئاساسلانغىنىمىزدا، قېدىمقى دەۋرلەردىمۇ بەلگىلىك بىر ئىنسانلىق سەۋىيىسىدە ياشىيالىشى ئۈچۈن بىر يات روھ بىلەن چەتئەل تەسىرى ياپون مەدەنىيىتىنى ئويغاتقان بولىشى مۇمكىن دەپ پەرەز قىلىشىمىزغا بولىدۇ. بۇ ئېھتىماللىقىنى ئىسپاتلاپ بېرىدىغان ئەڭ مۇۋاپىق پاكىت، بۇ كونا مەدەنىيەتنىڭ كېيىنكى ئۇيغۇتۇش دەۋرلەرگە كەلگىچە پۈتۈنلەي قېتىپ قالغان، ئېغىر ئۇيقىغا پېتىپ قالغانلىقىدۇر. بۇنداق ئەھۋال، بىرەر مىللەتتە ئەسلى ئىجادىي ھۈجەيرىنىڭ يوقاپ كېتىشىدىن پەيدا بولىشى، ياكى بولمىسا مەدەنىيەتنىڭ دەسلەپكى تەرەققىياتى ئۈچۈن كېرەك بولغان ماتېرىيالنى تەمىنلەپ كېلىۋاتقان، ئۇنىڭغا تۈرتكە بولۇپ تەسىر كۆرسىتىۋاتقان تاشقى تەسىر ئۈزۈلۈپ قېلىشى نەتىجىسىدە يۈز بېرىشى مۇمكىن.
بىرەر مىللەتنىڭ چەتئەل ئىرقلىرىدىن مەدەنىيەت ئۈندۈرمىلىرىنى قوبۇل قىلىشى، ئۇنى ئۆزىنىڭ قىلىۋېلىشى، ئۇنىڭدىن پايدىلىنىپ مەدەنىيەت بەرپا قىلىشى، ئەمما چەتئەل ئىرقلىرىنىڭ تەسىرى ئۈزۈلۈپ قالغىنىدا مەدەنىيەت تەرەققىياتى قايتىدىن ئاستىلاپ توختاش، بۇرۇنقى ھالىغا قايتىش نوقتىسىغا كېلىپ قېلىشى ئىسپاتلاپ چىقىرىلغىنىدا، بۇنداق بىر ئىرقنى مەدەنىيەتنىڭ ئامانەتچىلىرى دېيىشىمىزلا مۇمكىن. شۇنداق بولغاچقا، ئۇلارنى مەدەنىيەت ياراتقۇچىلار دەپ ئېيتالمايمىز.
بۇ ئالاھىدىلىكنى باشقا مىللەتلەر ئۈستىدە تەتقىق قىلىپ كۆرىدىغان بولساقمۇ، ئەمەلىيەتتە مۇتلەق كۆپ قىسىم مىللەتلەرنىڭ ئۇزۇن ئەسىرلىك ئۇيقا دەۋرىگە كىرىپ بۇرۇنقى تەرەققىيات ئىزنالىرىدىن ئايرىلىپ ياشاپ كەلگەنلىكى مەدەنىيەت كەشپىياتچىلىرىدىن ئەمەس بەلكى ھەر دائىم باشقىلاردىن مەدەنىيەت قوبۇل قىلىپ كەلگەن مەدەنىيەت ئامانەتچىلىرىدىن بولغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
ئۇنداق مىللەتلەرنىڭ تەرەققىياتى مەسىلىسىدە مۇنداق بىر تەھلىل يۈرگۈزەلىشىمىز مۇمكىن:
ئالىي ئىرقتىن بولغان ئىنسانلار − بۇنداقلارنىڭ سان جەھەتتە ھەيران قالارلىق دەرىجىدە ئاز بولىدىغانلىقىنى كۆرۈپ ئالالالايمىز − يات ئىنسانلارغا ھاكىمىيەت يۈرگۈزىدىغان ھالغا كېلىپ، قولغا كەلتۈرگەن بۇ يېڭى ئەل تەمىنلىگەن ھاياتلىق شارائىتلىرىنىڭ جەلىپ قىلىش كۈچىگە تايىنىپ (ئىقلىمى، يېرىنىڭ مۇنبەتلىكى قاتارلىقلار كۆزدە تۇتۇلماقتا)، ياكى بولمىسا ئۇ يەرلەردىكى پەس ئىرقلارغا مەنسۈپ ئىنتايىن كۆپ ئەرزان ئىشچى كۈچىدىن پايدىلىنىپ ئۆزىنىڭ ئىشلىرىنى يولغا سېلىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ ئۇ يەرلەردە ئۇيقىغا پېتىپ قالغان تەشكىلاتچى ۋە بىلىملىك روھلارنى ئۇيغۇتۇش رولىنى ئۈستىگە ئالغان بولىدۇ. نەچچە مىڭ يىل، ۋە بەلكىم نەچچە ئەسىر ۋاقىت ئىچىدە ئۇ يەرلەردە شۇنداق بىر مەدەنىيەتلەر بەرپا قىلىشىدۇكى، بۇ قۇرۇلغان مەدەنىيەت يوقۇرىدا ئېيتىپ ئۆتكىنىمىزدەك بۇ يېڭى ئەلنىڭ ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكلىرىگە، ھاكىمىيىتى ئاستىغا ئېلىنغان خەلقىنىڭ روھىغا ئۇيغۇنلىشىپ شۇ يەرگە سىڭىشىپ كېتىدۇ. يەنى ئۇ پەس ئىرىقلارمۇ يىتەكلىنىپ بەلگىلىك مەدەنىيەت سەۋىيىسىگە ئېرىشىپ غوجايىنلىرى ئارىسىدىكى مەدەنىيەت پەرقلىرى بارغانسىرى ئازىيىپ بارىدۇ. ئەمما بۇ يېڭى ئەلنىڭ ئىشغالىيەتچىلىرى ۋاقىتنىڭ ئۆتىشىگە ئەگىشىپ ئۆز پىرىنسىپلىرىغا سادىق بولالماي قېنىنىڭ ساپلىقىنى ساقلىيالماي قالغىدەك بولسا، شۇ سەۋەپتىن بەلگىلىك مەدەنىيەت سەۋىيىسىگە كەلتۈرۈشكەن يەرلىكلەر بىلەن يۇغۇرۇلۇپ كېتىپ، ئۆزىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنىمۇ ئاخىرلاشتۇرۇپ قويىشىدۇ. چۇنكى ئەڭ بۇرۇن جەننەتتە ئىشلەنگەن گۇناھ، شۇ ۋاقىتتىن بۇيان سۆرۈلۈپ كېلىپ گۇناھكارلارغا يول ئېچىپ كەلمەكتە ۋە بۇنىڭ جازاسىنى ئىنسانلار تارتىپ كەلمەكتە.
شۇ سەۋەپتىن ئارىدىن بىرەر مىڭ يىل، ياكى ئۇنىڭدىنمۇ ئۇزۇن بىر ۋاقىت ئۆتكەندە، ئۇ يەرلەردە ھاكىم بولغان ئىرقنىڭ كۆرۈنگەن قالدۇق ئىزلىرىنى ھاكىمىيەت ئاستىغا ئېلىنغان ئىرقتا ئۇنىڭ قېنىدىن بولغان، ئېنىق قىلىپ ئېيتقاندا يەرلىكلەر ئارىسىدىمۇ ئۇلارنىڭ ئەسلى رەڭگىگە قارىغاندا ئۇچۇق تەنلىك ئىنسانلارنى ئۇچرىتىپ تۇرالىشىمىز، ئالى ئىرقتىكىلەر ئۆز ۋاقتىدا قۇرۇپ چىققان، ئەمما كېيىن قېتىپ قالغان مەدەنىيەت ئىچىدىكى ئالاھىدىلىكلەر ئارىسىدا ساقلانغان سىرتتىن كەلگەن ئىلغارلىق ئىزلىرىنىمۇ ئۇچرىتالىشىمىز مۇمكىن.
چۇنكى، ھاكىم ئىرق باشقۇرۇش ئاستىغا ئۆتكەن ئىرق ئىچىدە قېنىنى بۇلغاپ يوقۇلۇپ كەتكىنىگە ئوخشاش، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىنى تەرەققىيات يولىغا باشلاپ ماڭغان، بۇ يولنى يۇرتۇپ بېرىۋاتقان مەشئەلنى تۇتاشتۇرۇپ بېرىدىغان يانۇچى ماددىمۇ بىرگە يوقىلىپ كەتكەن بولىدۇ. ئەمما، ئالى ئىرىقتىكىلەرنىڭ قېنى ئايالى تەرىپىدىن تۇغۇلغان بالىلاردا ئاتىنىڭ ئالاھىدىلىكلىرىنى ئاز-تۇلا نامايەن قىلالىغىنىغا ئوخشاش، مەدەنىيى ھاياتىنى ئاخىرلاشتۇرغۇچىمۇ قېدىمقى ئىشغالىيەتلەردىكى مۇرەككەپ ئارىلاشمىسىدىن بولغان ئىنسانلارنىڭ تەن رەڭگىدىمۇ ئاز بولسىمۇ يۇقۇندىسى ساقلىنىپ قالغان بولۇپ، بۇ يۇقۇندا ئۇلارنىڭ بۇرۇنقى خاتىرىلىرىنى داۋاملاشتۇرۇپ ماڭىدۇ. خۇددى شۇنىڭدەك مەدەنى ھاياتنى بۇغىدىغان قاراڭغۇ تۈنلەرمۇ بۇرۇنقى يورۇقلۇق ئېلىپ كەلگەنلەرنىڭ قىلغانلىرىدىن قالغان ئىش ئىزلىرى ئاساسىدا ئۇلاردىن كېيىنكىلەرگە مىراس قالغان بۇ تۈر ئوت ئۇچقۇنلىرى قاراڭغۇ تۈنلەرنى ئۇنچە بەك ئېغىر قاراڭغۇلۇق ئاستىدا قالدۇرماي ئاز بولسىمۇ يورۇتۇپ تۇرىدىغان بولىدۇ. بۇ تۈردىكى ئوت ئۇچقۇنلىرى كەينىگە چېكىنىپ كەتكەن ياۋايىلىقلار ئارىسىدىمۇ كۆرۈلۈپ، يۈزەكى كۈزىتىش ئېلىپ بارغانلارغا ئۇ ياراتقۇچى مىللەتنىڭ ئەكسىنى كۆرگەندەك تەسىر بېرەلىشى مۇمكىن. ئەسلىدە بۇ كۈزەتكۈچىلەر ئۇ قالدۇق نۇرلارنىڭ ئەينەكتىكى ئەكىس ئېتىشىنىلا كۆرەلىگەن.
بۇنداق بىر جامائەت، تارىخ ئېقىنى ئىچىدە ئۆزلىرىگە مەدەنىيەت ئېلىپ كەلگەن ئىرقتىكىلەر بىلەن ئىككىنچى قېتىم، ھەتتا تېخىمۇ كۆپ مۇناسىۋەت تىكلەپ يېڭىدىن ئۇچراشقانلىرىدا، بۇرۇنقى بىر ۋاقىتلاردا ئۇلار بىلەن ئۇچراشقانلىقى ھەققىدە ھېچقانداق نەرسىنى ئەسلىيەلمەي پاك-پاكىزە ئۇنتۇپ كەتكەن بولىشىمۇ مۇمكىن بولىدىغان بىر ھالدۇر. شۇنداقتىمۇ ئۇ ئىرقنىڭ قېنىدا ساقلىنىپ قالغان مەدەنىيەت بەرپا قىلغۇچى ئىرق قالدۇرۇپ كەتكەن تۈرتكە بولغۇچى ئامىللار ياراتقۇچى ئىرقتىكىلەر بىلەن قايتا ئۇچراشقانلىرىدا يېڭى مەدەنى يۈكسىلىشلەرگە يىتەكلىنەلىشى، ئۆز ۋاقتىدا مەجبۇرى قىلىشقا توغرا كەلگەن ئىشلارنى بۇ قېتىم خالاپ تۇرۇپ قىلىدىغان ھالەتنى ئىپادىلىيەلىشى مۇمكىن. شۇنىڭ بىلەن يېڭىدىن مەدەنىيەت دەۋرى باشلىنىشى، بۇ مەدەنىيەت يىتەكچىلىكىنى ئالى ئىرقنىڭ ساپ قاندىكىلىرى يات قانغا ئارىلىشىپ قايتا بۇزۇلۇپ كىتىشىگىچە داۋاملاشتۇرالىشى مۇمكىن.
بۈگۈنكى تەتقىقاتچىلار خۇددى بىزنىڭ ھازىرقى تارىخ بىلىملىرىمىزدە كۆرۈلىۋاتقىنىدەك تاشقى ھادىسىلەر ھەققىدىكى سانلىق مەلۇماتلار ئىچىدە بوغۇلۇپ يۈرمەكتە. بۇنداق بۇغۇلۇپ قېلىشتىن قۇتۇلۇش، دۇنيا مەدەنىيەت تارىخىنى تەتقىق قىلىش ۋە تەتقىقاتنى بۇ تەرەپلەرگە بۇراش كەلگۈسى ئەۋلاتلارنىڭ ۋەزىپىسى بولۇپ قالىدى.
مەدەنىيەتنىڭ ئامانەتچىلىرى بولغان مىللەتلەر تەرىپىدىن بارلىققا كەلتۈرۈلگەن ئىنقىلاپنىڭ بۇ تۇنجى لايىھە ئىزلىرىنى، يەر يۈزىدە مەدەنىيەتنىڭ ھەقىقى قۇرغۇچىلىرىدىن بولغان ئالىي ئىرقلارنىڭ ھەرىكەتلىرىنى، كۆمۈلۈپ يوقاپ كەتكەن ئىزنالىرىنى ۋە تەرەققىيات جەريانىنىڭ تارىخى سىخېمىسىنى قايتىدىن سىزىپ چىقىشقا تۈرتكە بولىدىغانلىقى مۇقەررەر.
كۈندۈلۈك تۇرمۇشتا داھى دەپ قارالغان كىشىلەرنىڭ ئوتتۇرغا چىقالىشى ئۈچۈن مۇۋاپىق بىر پۇرسەت پەيدا بولۇشى، ھەتتا ئالاھىدە تۈرتكە بولالايدىغان مۇھىتقا ئېھتىياجلىق بولغىنىدەك، يېڭىلىق يارىتىش تالانتىغا ئىگە بىرەر ئىرق ئۈچۈنمۇ يېڭى تەرەققىياتلارنى بارلىققا كەلتۈرەلىشىگە ئۇيغۇن بىر مۇھىت يارىتىلغان بولىشى شەرت. قېلىپلىشىپ كەتكەن كۈندىلىك تۇرمۇشنىڭ بىر خىللىقى ئىچىدە بىرىنچى دەرىجىلىك ئەھمىيەتكە ئىگە بولغان ئادەملەرمۇ كىشىلەرنىڭ كۆزىگە ئۇنچە بەك چېلىقىپ كېتەلمەسلىكى، بۇنداق بىرسى شارائىت كەلمىگىچە ئۆز ئەتىراپىدىكى كىشىلەر ئارىسىدىن بۆسۈپ چىقىپ ئەڭ ئالدىىنقى قاتاردىكى كىشىلەر ھالىغا كېلەلىشىمۇ بەكلا كام كۆرىلىدۇ.
ئەمما، ئۇ كىشىلەر باشقىلارنى ھەيران قالدۇرالىغىدەك بىرەر مۇھىت پەيدا بولىشى ھامان، ئادەتتىكى ئادەملەردىن قىلچە پەرقى يوق بىرسى دەپ قاراپ كېلىنىۋاتقان بۇ كىشىلەردە تۇيۇقسىز ئىپادىلەنگەن تالانت ئۇچقۇنلىرى كىشىلەرنى تاڭ قالدۇرۇپ، بۇرۇنقى نورىمال ھايات كۆچۈرىۋاتقان ۋاقتىدىكى كىشىلەرگە تونۇشلۇق بولغان جىمغۇرلۇق ھالىتىدىن تۇيۇقسىز سەكرەپ چىقىپ ھەممە كىشىنى ھەيرانۇ-سەس قالدۇرىۋېتەلىشى مۇمكىن. شۇ سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن بىرەر پەيغەمبەرنىڭ ئۆزىنى بۇرۇندىن تونۇيدىغان ۋەتىنىدە ئىزچىل ئابرۇيلۇق بولۇپ كېلىدىغان ئەھۋاللار بەكلا كام كۆرۈلىدۇ. شۇنىڭدەك، تالانتنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشىدىن ئىبارەت بۇنداق بىر ھادىسىنى ئەڭ ئاسان كۈزىتىش مۇھىتى ئۇرۇش مەيدانلىرى بولۇپ كەلمەكتە. جەڭ مەيدانلىرىدا ھەممە كىشى نىمە قىلارىنى بىلەلمەي، بىرەر ئىش قىلىشقا جۈرئەت قىلالماي يۈرگەن ھالقىلىق پەيتلەردە ئادەتتە ئۇنچە بەك ئەقىللىق دەپمۇ تۇنۇلمايدىغان بەكلا جىمغۇر، بەكلا يۇۋاش كۆرۈنىدىغان بەزى ياشلار تۇيۇقسىز ئوتتۇرغا چىقىپ ئاجايىپ چوڭ قەھرىمانلىق كۆرسىتىۋېتىغان ئەھۋاللار پات-پات كۆرۈلۈپ تۇرىدۇ. بۇ تۈردىكى ياشلار پەۋقۇلئاددە قىيىن ئۇرۇش ۋەزىيىتى شەكىللىنىپ قالغان ئەھۋاللار ئاستىدا ئىنتايىن سوغۇققانلىق بىلەن پىلان تۈزۈشنى، تەمكىنلىك بىلەن ھەرىكەت قىلىشنى، ئاجايىپ كۈچلۈك بىر كۈچ-قۇدرەت بىلەن جان تىكىپ كۈرەشكە ئاتلىنىشنى ياخشى بىلىدۇ. ئەگەر ئەنە شۇنداق ھالقىلىق بىر پەيت پەيدا بولمىغىنىدا ھېچكىم كۆزگىمۇ ئىلماي كالۋا قىياپىتىدە يۈرگەن بۇنداق جىمغۇر ئەسكەرنىڭ ئىچىدە قەھرىمانلىق كۆرسىتەلەيدىغان بىر روھنىڭ ساقلانغانلىقىنى، قەھرىمانلىق كۆرسىتىش قابىلىيىتىگە ئىگە بىرسى ئىكەنلىكىنى ھېچ كىم بىلەلمەي ئۆتۈپ كېتىشى مۇمكىن ئىدى. شۇنداق بولغاچقا، بىرەر داھىنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشى ئۈچۈنمۇ مۇتلەق تۈردە ئەنە شۇنداق پەۋقۇلئاددە مۇھىت بارلىققا كەلگەن بولىشى شەرت. تەغدىرنىڭ رەھىمسىز زەربىسى كىشىلەرنى ئۇرۇپ دەسسەپ يۈرگەن بىر پەيتتە، ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى يۇشۇرۇن تالانت ئىگىلىرى تۇيۇقسىزلا سەكرەپ چىقىپ خۇددى سۇغۇرۇلغان پولاتتەك كۈچلۈك ئىرادىلىك ھالغا كېلەلىشى مۇمكىن. ئەنە شۇنداق بىرسى نېمە قىلارىنى بىلەلمەي گاڭگىراپ يۈرگەن كىشىلەرنى ھەيران قالدۇرۇپ، ھەممىنىڭ كۆز ئالدىدا تۇيۇقسىز ئوتتۇرغا چىقىپ ئىشىنى قولغا ئېلىپ دەرھال نەتىجىنى ئوتتۇرغا چىقىرالايدۇ. ئۇنداق بىر پەيت ئوتتۇرغا چىققىنىدا كۆپچىلىك شۇ كۈنگىچە ئۆزلىرىدىن قىلچە پەرقى يوق بىرسى دەپ تونۇپ كېلىۋاتقان بۇنداق بىرسىنى تۇيۇقسىزلا ئالاھىدە بىر ئادەمگە ئايلىنىپ قالغانلىقىنى ئېتراپ قىلغىسى كەلمەي قالىدۇ. بۇنداق ھادىسىلەر ھەر قېتىملىق مۇھىم بىرسىنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشىدا كۆرۈلىدىغان ئورتاق بىر ئالاھىلىكتۇر.
مەسىلەن ئالايلى، بىرەر كەشپىياتچى ئۆزىنىڭ كەشپىياتىنى ئوتتۇرغا قويغىنىدىن كېيىنلا ئاندىن داڭلىق بىرسىگە ئايلىنالىشى مۇمكىن. شۇڭا ئۇنداق بىرسىنىڭ تالانتى شۇ كەشپىيات بىلەن شوغۇللىنىۋاتقان كۈنلىرىدىلا تۇغۇلۇشقا باشلايدۇ دېيىش ئەمەلىيەتكە ئۇيغۇن ئەمەس. ئۇنداق بىرسىدىكى تالانت ئۇچقۇنلىرى يېڭىلىق يارىتىش ئىقتىدارى بىلەن بىرلىكتە تۇغۇلۇشىدىن تارتىپلا ئۇنىڭ پىشانىسىغا يېزىلغان بولىدۇ. ھەقىقى تالانت تۇغما بولۇپ، ھەرگىزمۇ تەربىيىلىنىشنىڭ ياكى بىرەر كەسىپ ئۆگۈنۈشىنىڭ مەھسۇلى ئەمەس.
بۇ مىسال شەخسىلەرگە مۇۋاپىق كەلگەن ئىكەن، ئۇ ھالدا ئىرقلارغىمۇ ماس كېلىدۇ. يېڭىلىق يارىتىش پائالىيىتى بىلەن شوغۇللىنىدىغان ئىرقلار، ئادەتتىكى كۈزەتكۈچىلەر پەرق قىلىپ كېتەلمىگەن تەغدىردىمۇ، ئۇلاردىكى يېڭىلىق يارىتىش قابىلىيىتى ئۇلار پەيدا بولغان، دۇنياغا كەلگەن دەسلەپكى ۋاقىتلاردىن تارتىپلا ئۇلاردا بار بولىدىغان تۇغما ئالاھىدىلىكتۇر. بۇ يەردىمۇ تالانتقا ئىگە ئىرقنىڭ داڭ چىقىرىشىمۇ ئۇنىڭ نەتىجە يارىتىشىدىن كېيىنلا ئوتتۇرغا چىقىدۇ. چۇنكى ئادەتتىكى ئىنسانلار بۇنداق داھىلارنى ئۇلارنىڭ بۇرۇنقى قىياپىتىگە قاراپ پەرق قىلىپ كېتەلىشى مۇمكىن ئەمەس. ئۇنداق بىر داھىنى كىشىلەر ئۇنىڭ ياراتقان يېڭىلىقلىرى بىلەن، كەشپىياتلىرى، تىكلىگەن ئەسەرلىرى بىلەن، ياراتقان سەنئەت ئەسەرلىرى بىلەن تونىيالىشى، يەنى قولغا چىققىدەك نەتىجىسىنى كۆرگىنىدىن كېيىنلا ئاندىن بۇ تالانتلىق ئىرقلارنى تونىيالىشى مۇمكىن. شۇنداقتىمۇ بۇنداق بىر داھىنى تونىيالىشى ئۈچۈن بەكلا ئۇزۇن ۋاقىت كېتىدۇ.
بىرەر ئادەمدە ياكى بىرەر داھىدا بولىدىغان تالانت ئالاھىدە شارائىتلاردىلا ھەرىكەتكە كىلەلەيدىغانلىقىغا ئوخشاش، بىرەر ئىرقنىڭ تالانتىنى ئىپادىيەلىشى ئۈچۈنمۇ مۇتلەق تۈردە بەلگىلىك بىر شارائىت ئوتتۇرغا چىققان بولىشى، ئۇلارنى يېڭىلىق يارىتىشقا ئۈندەيدىغان بىر مۇھىت يارىتىلغان بولىشى شەرت.
بۇ ھادىسىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن مۇنداق بىر مىسال كۆرسىتىشىمىز مۇمكىن: ئۈستۈن ئىرق مەدەنىيىتىنىڭ ئامانەتچىسى بولغان مىللەتلەر بۇ ئامانەتنى تەرەققى قىلدۇرۇشى جەريانىدىلا مەلۇم بولۇشقا باشلايدۇ. بۇنداق ئامانەتچى مىللەتلەر ئۈستۈن ئىرقلارنىڭ مەدەنىيەت مىراسىنى ئەمەلىيەتتە قوللىنىش شارائىتى تۇغۇلغىنىدا ئاجايىپ ئاكتىپ بىر روھ بىلەن ئۆز قابىلىيەتلىرىنى ئىشقا كىرىشتۈرۈپ، ئۇ مەدەنىيەت مىراسلىرىنى قېلىپلارغا سېلىپ كۆز بىلەن كۆرۈشكە بولىدىغان شەكىللەردە قۇيۇپ كۆپەيتىشكە كىرىشىدۇ. بۇنداق شارائىتتا كۆچۈرۈپ قولغا كەلتۈرگەن مەدەنىيەتلەر يەر شارائىتىغا، ئىقلىم ئالاھىدىلىكلىرىگە ۋە ھاكىمىيىتى ئاستىدىكى ئىنسانلارغا قاراپ ھەرخىل بولىشىمۇ مۇمكىن. بۇلارنىڭ ئىچىدە ئەڭ كۈچلۈك ئىپادىلىيەلەيدىغىنى ئەڭ كەسكىن ئىرادىلىك بىلەن ئەڭ مۇكەممەل كۆچۈرەلىگىنى بولىدۇ. مەدەنىيەت يارىتىشتا ئىشلىتىلىدىغان تېخنىكىلىق شارائىت قانچىكى ئىپتىدائى تۈس ئالغان بولىدىكەن، بۇنداق مەدەنىيەتنىڭ ئىشقا ئاشۇرۇلىشىدىمۇ شۇنچە كۆپ قول ئەمگىكىگە تايىنىشقا توغرا كېلىدۇ. بۇ جەرياندا پايدىلىنىلغان ئىشچى كۈچى ماشىنىلارنىڭ رولىنى ئوينايدۇ. ئەگەر ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر پەس ئىرقلارنىڭ ئادەملىرىنى ئىشلىتىش ئىمكانىيەتلىرىنى كەشىپ قىلالمىغان بولسا ئىدى، ئۇلارنى مەدەنىيەت يولىغا باشلاپ ماڭىدىغان تۇنجى قەدەمنىمۇ ئاتالمىغان بولاتتى. خۇددى شۇنىڭدەك قولغا كۆندۈرۈلگەن بەزى ھايۋانلارنىڭ ياردىمى بولمىغان بولسىمۇ بۇ تۈر ھايۋانلارنىڭ ئورنىنى باسىدىغان تېخنىكىنىمۇ قولغا كەلتۈرەلمەس ئىدى. ئات، ئىنسانىيەتكە مىڭلارچە يىل خىزمەت قىلىپ، ئادەمگە يان تاياق بولۇپ بەردى. شۇنداق قىلىپ تەرەققىياتنىڭ ئۇلى سېلىندى. بۇ تەرەققىيات ئاپتوموبىلنى ئوتتۇرغا چىقىرىپ، ئاتنىڭ ئورنىنى ئالدى. پات يېقىندا ئات ھېچقانداق بىر ئىشقا ئىشلىتىلمەيدىغان ھالغا كېلىدىغانلىقى ئېنىق. “ئەرەپ قىلىشقا تېگىشلىك ئىشىنى پۈتتۈردى، ئەندى ئۇلار كەتسە بولىدۇ” (چاكارنىڭ ۋەزىپىسى تۈگىدى، ئەندى ئۇنىڭغا ھاجەت يوق دېگەن مەنىدە بولسا كېرەك؟ − ئۇ.ت) دېگەن ئەقىلىيە سۆزى، ئەنە شۇنداق چوڭقۇر مەنىنى ئىپادىلەيدىغان بىر ئەقىلىيە سۆزى ئىكەنلىكى ئېنىق. ئەمما ئەنە شۇ ياردەمچى ئات كۈچى بولمىغان بولسا ئىدى، ئىنسانلار بۈگۈنكى تەرەققىيات سەۋىيىسىگە بەكلا تەستە ئېرىشەلىشى مۇمكىن ئىدى.
ئەنە شۇ تەرىقىدە پەس ئىرقتىن بولغان ئادەملەرنىڭ بارلىقى، ئۇلاردىن پايدىلىنىش ئىشى ئالىي دەرىجىلىك مەدەنىيەتلەرنىڭ شەكىللىنىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئامىل بولۇپ، بۇ جەرياندا مۇھىم بىر ۋەزىپىنى بەجا كەلتۈرۈپ بېرىشكەن ئىدى. پەس ئىرقتىن بولغان بۇ كىشىلەر تەرەققىيات ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ماددى ۋە جىسمانى كۈچ يېتىشمەسلىك قىيىنچىلىقىنى ھەل قىلىپ بەرگەن ھېساپلىنىدۇ. بۇ ماددى مەنبە بولمىسا ئىدى، بۇنچە تەرەققىياتنى پەرەز قىلىش مۇمكىن ئەمەس. شۇنىسى ئېنىقكى، دەسلەپكى مەدەنىيەتلەر قولغا كۆندۈرۈلگەن ھايۋانلار كۈچىدىن پايدىلىنىپ ئەمەس، بەلكى پەس ئىرق ئادەملىرىنىڭ كۈچىدىن پايدىلىنىش ھېساۋىغا مەيدانغا كەلتۈرۈلگەن. ئەمما مەغلوب بولغان ئاجىز ئىرقلارنىڭ قۇللار ھالىغا كەلتۈرۈلىشىدىن كېيىن ئۇلارنىڭ بېشىغا كەلگەنلەر كېيىنچە ھايۋانلارنىڭمۇ بېشىغا كېلىدۇ. بۇ يەردە بەزىلەر ئاۋال ھايۋانلار ئىشلىتىلىپ ئاندىن قۇللار ئىشلىتىلگەن دەپ خاتا قارىۋېلىشقان. چۇنكى ساپاننى ئەڭ بۇرۇن مەغلوپ بولغان، قۇل قىلىنغان پەس ئىرقلارغا سۆرەتكەن، كېيىن ئۇلارنىڭ ئورنىغا ئات ئۆتكەن. بۇ ئەمەلىيەتنى ئىنسانپەرۋەرلىك نوقتىسىدا يوشۇرۇپ سۈكۈت قىلىپ ئۆتكىزىۋېتىشكە ئۇرۇنۇش، ئەقلىدىن ئازغان بىر تېنچلىقپەرۋەرنىڭلا ئىشى دېيىشكە بولار. بۇ تۈردىكى خاۋارىشلار، ئۇ ئاخماق تېنچلىقسۈيەرلەر ساختىپەزلىكلىرىنى قىلالىشىغا يەتكىدەك گەپ ئۆگۈنىۋېلىشتا بۈگۈنكى مەدەنىيەت سەۋىيىسىگە كېلىش ئۈچۈن بۇنداق ئۆزگىرىش جەريانىنىڭ شەرت بولىدىغانلىقىنى ھەرگىزمۇ ئەقلىگە كەلتۈرەلمەيدۇ.
ئىنسانىيەت تەرەققىياتى ئادەتتە چەكسىز پەلەمپەيلىك بىر يۇقۇرى ئۆرلەش جەريانىدۇر. بۇ جەرياندا تۈۋەنكى پەلەمپەيلەرنى بېسىپ ئۆتمەي تۇرۇپ يوقۇرى ئۆرلەش مۇمكىن ئەمەس. شۇنداق بولغاچقا، ئۈستۈن ئىرقلارمۇ زامانىۋى باراۋەرلىكچىلەرنىڭ پەرەز قىلىشقىنىدەك ئۇنداق خىيالى يولدا ھەممە بىرلىكتە يول يۈرگەن بولماستىن، بەلكى ئەمەلىيەت ئالىي ئىرقتىكى كىشىلەر كۆرسەتكەن يولنىڭ ئەڭ تۈۋەن باسقۇچلىرىدىن باشلاپ بالداقمۇ-بالداق ئۆرلەشكە مەجبۇر بولغان ئىدى. ھەقىقەتنىڭ يولى ھەقىقەتەنمۇ جاپا مۈشەققەتلىك بىر يول ئىدى. ئەمما شۇ تېنچلىقچىلارنىڭ ئىنسانىيەت يېتىپ بېرىشىنى مۆلچەرلەشكەن نوقتىغا ئەنە شۇ يول ئارقىلىقلا يېتىش مۇمكىن. تېنچلىقچىلارنىڭ كۆرسەتكەن يولى بۇ نوقتىغا يىتەكلەش تۇرماق بەلكى ئۇنىڭدىن تېخىمۇ يىراقلاشتۇرىۋېتىدىغان بىر يولدۇر.
دەسلەپكى مەدەنىيەتلەر ئۈستۈن ئىرقلار بىلەن ئۇچراشقان پەس ئېرقلار بار يەرلەردە، ئۇلار بوي سۇندۇرۇلغان يەرلەردە پەيدا بولغانلىقى ھەرگىزمۇ بىر پەۋقۇلئاددە توغرا كېلىپ قالغانلىق ئەمەس. بۇ پەس ئىرقلار دۇنياغا كېلىۋاتقان بىر مەدەنىيەتنىڭ دەسلەپكى تېخنىكىلىق قۇرالى بولۇش رولىنى ئۆز ئۈستىگە ئېلىشقان ئىدى. شۇنىڭدىن ئىتىۋارەن ئىنسانىيەت تەرەققىياتى ئۈستۈن ئىرقلار كۆرسەتكەن توغرا يولغا چۈشكەن ئىدى. بۇ يولدا ئۈستۈن ئىرق ئادەملىرى ئىشغالىيەتچى سۈپىتىدە پەس ئىرقلارنى ئۆز ھاكىمىيىتى ئاستىغا ئېلىپ، ئۇلارنى ئۆز غايىسى ۋە ئارزۇلىرىغا مۇۋاپىق كېلىدىغان يولغا سېلىپ تەرتىپكە سالىدۇ ۋە ئەمەلى پائالىيەتلەرگە يىتەكلەيدۇ. ئەمما بۇ ئىشلارنىڭ شۇنچىلىك مۇشەققەتلىك بىر ئىش بولىشىغا قارىماي، ئۇلارنى پايدىلىق يولغا يىتەكلەپ ئۆز ئىرادىسى ئاساسىدا بەلگىلەنگەن يولىدا تۇرمۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش بىلەنلا قالماي، بۇ پەس ئىرقتىكىلەرنىمۇ ئۇندىن بۇرۇنقى “ئەركىنلىك” دەۋرىلىرىدە كۆرگەن كۈنلىرىدىن ھەسسىلەپ ئۈستۈن سەۋىيىدىكى بىر ياشاش مۇھىتىغا ئېرىشتۈردى. ئۈستۈن ئىرق ھەممىگە ھاكىم بولۇش مەۋقەسىنى تەۋرەنمەي ساقلاپ كىلەلىگەن ۋاقىتلاردا ھۈكمۈرانلىق ئورنىنىلا ساقلاپ قالغان بولماستىن، بەلكى تەرەققى قىلىۋاتقان مەدەنىيەتنىڭمۇ قوغدىغۇچىلىرىدىن بولۇپ قالىدۇ. چۇنكى، بۇ مەدەنىيەتنىڭ پەيدا بولىشى بىلەن تەرەققى قىلالىشى پۈتۈنلەي ئۈستۈن ئىرقنىڭ غايىسى، قابىلىيىتى ۋە بۇ ۋەزىپىسىنى ساقلىشى ئاساسىغا تىكلەنگەن ئىدى. پەس ئىرقتىكىلەرنىڭ ئەھۋالى ياخشىلانغانسىرى ھاكىم سىنىپلار تەركىۋىگە كەسىپى جەھەتتىن يېقىنلىشىشقا باشلاپ، غوجايىن بىلەن خىزمەتچى ئوتتۇرسىدىكى پەرىقلەرمۇ ئاستا-ئاستا يوقۇلۇشقا باشلايدۇ. ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرمۇ قان ساپلىقىنى قوغداشقا ئەھمىيەت بېرىپ كەتمەس بولۇپ ئۆزگىرىشكە، بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە ئۆزى ياراتقان جەننەتتە ياشاش ھەققىدىنمۇ ئاستا-ئاستا ئايرىلىپ قېلىشقا باشلايدۇ. ئىرقلار ئوتتۇرسىدىكى قان بۇلغۇنىشى نەتىجىسىدە ئۇلارنىڭ ئابرويىمۇ تەدرىجى ئازىيىشقا باشلاپ، مەدەنىيەت ياراتقۇچى ئىقتىدارلىرىدىنمۇ مەھرۇم بولۇشقا باشلايدۇ. ئاقىۋەتتە، ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر ئەقلى جەھەتتىلا ئەمەس بەلكى جىسمانى جەھەتلەردىمۇ يەرلىكلەرگە، ئۆز سېپىگە قوشىۋالغانلارغا ئوخشاپ قېلىشقا باشلايدۇ؛ ئالى ئىرقتىكىلەرنىڭ يەرلىكلەردىن پەرقلىنىپ تۇرىدىغان ئەجداتلىرىغا خاس ئىرىسىي ئۈستۈنلۈكلىرىمۇ يوقۇلۇشقا باشلايدۇ. ئۇلار يەنە بىر مەزگىل بۇرۇن قۇرغان مەدەنىيەت قالدۇقلىرىغا تايىنىپ ياشاپ باققان بولسىمۇ، تەرەققىياتى تۇرغۇنلۇق دەۋرىگە كىرىپ قېلىپ ئاخىرى بەرىبىر يىمىرىلىشتىن خالى بولالمىدى: ئۇلار قۇرغان مەدەنىيەت ئاخىرىدا غايىپ دۇنيا ئاستىغا كۆمۈلۈپ پۈتۈنلەي ئۇنتۇلۇپ كېتىلدى.
مەدەنىيەتلەر، ئىپىرىيىلەر ئەنە شۇ تەرىقىدە يىمىرىلىپ ئورنىنى يېڭىلىرىغا بوشىتىپ كەلمەكتە. دېمەككى، قېدىمقى مەدەنىيەتلەرنىڭ يىمىرىلىشىغا قان بۇزۇلىشى، بۇنىڭ نەتىجىسىدە ئىرق سۈپىتىنىڭ تۈۋەنلەپ كېتىشى بىردىن-بىر سەۋەپچى بولغان. شۇنداق بولغاچقا، مىللەتلەرنىڭ يوقۇلىشىغا ئۇرۇشتا مەغلوپ بولغانلىقى سەۋەپ بولغان بولماستىن، ئۈستۈن بىر قاننىڭ مۇھىم ئەۋزەللىكلىرىدىن بىرى بولغان بەرداشلىق بېرىش كۈچىنىڭ يوقۇلىشى سەۋەپ بولغان دېيىش كېرەك. ئەنە شۇ سەۋەپتىن، بۇ دۇنيادا ئۈستۈن ئىرقتىن ئايرىلغان ھەر قانداق جانلىق شامال ئۇچۇرتۇپ توزۇپ كېتىدىغان بىر قامقاقتەك تارىخنىڭ ئەخلىتىدىن باشقا نەرسە ئەمەس.
شۇنىڭغا قارىماي، ھەر قانداق بىر تارىخى ھادىسە ياخشى ياكى يامان تەرەپلىرى بولىشىدىن قەتئى نەزەر، ئىرقلارنىڭ ئۆزىنى ساقلاپ قېلىش ئىنىستىنكىت كۈچىنىڭ (ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش تۇغما ئىستىگىنىڭ، ھايات ئۈچۈن ئىنتىلىشىنىڭ − ئۇ.ت) ئۆزىنى ئىپادىلىشىدىن باشقا ئىش ئەمەس. ئۈستۈن ئىرقلارنىڭ يىتەكچىلىك رولى، پەس ئىرقلاردىن ئۈستۈنلىكى، ئەسلىدە ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش تۇغما ئارزۇسى ئىگە بولۇپ تۇرىۋاتقان كۈچ-قۇدرىتىدىن بارلىققا كەلگەن دېيىش مۇمكىن. ئادەتتە ھاياتىنى ساقلاپ قېلىش تۇغما ئىستىگى بىلەن بۇنىڭ ئۈچۈن ئوتتۇرغا قويغان ئىرادە كۈچى سوبېكتىپ جەھەتتە بارلىق ئىنسانلاردا تەڭ دەرىجىدە مەۋجۇت بولغاندەك قىلغىنى بىلەن، ئۇلارنىڭ ئەمەلىيەت جەريانىدا ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇش ئۇسلۇبى بىر-بىرىدىن پەرقلىق بولىدىغانلىقى ئىسپاتلانغان.
شۇڭا، ئەڭ ئىپتىدائى جانلىق تۈرلىرىدىمۇ ھاياتىنى ساقلاپ قېلىش ئىچكى تۈرتكىسى شۇ شەخسنىڭ ئۆزى ئۈچۈن قىزىقىش ۋە ئەنسىرەشتىدىن نېرىغا ئۆتەلمەيدۇ. بۇ تۈر نورىمال بولمىغان ھالىتىنىڭ ئىپادىسى “شەخسىيەتچىل” بولىدۇ، ئۇ يەنە ئۆزىنى داۋاملىق ئىپادىلەش جەريانىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان بولىدۇ. ئۇ مەنچىلىك ھەممە نەرسىنى شۇ پەيت ئۈچۈن، ئۆزى ئۈچۈنلا تەلەپ قىلىشتا چىڭ تۇرىۋېلىپ، كىلەچەك ئۈچۈن بىرەر نەرسە مىراس قالدۇرۇشقا ئىنتىلمەيدىغان مىجەزنى ئوتتۇرغا چىقىرىشقا باشلايدۇ. بۇ خۇددى پەقەت ئۆزىنىلا كۆزلەپ ياشايدىغان ھايۋانلارنىڭ مىجەزىگە ئوخشايدۇ. بۇنداق بىر ھايۋان يەيدىغىنىنى پەقەت قۇرسىقى ئاچقان ۋاقتىدىلا ئاختۇرۇشقا كىرىشىدۇ؛ پەقەت ئۆزىنى ساقلاپ قېلىشنىلا مەقسەت قىلىپ ئۇرۇشىدۇ. ئۆزىنى قوغداش تۇغما كۈچى بۇ شەكىلدە ئىپادىلەنگىنىدە، بۇنداق بىر ئىچكى تۈرتكە ھەرگىزمۇ بىرەر جامائەت شەكىللەندۈرەلمەيدۇ. ھەتتا ئەڭ ئىپتىدائى ئائىلە شەكلىنىمۇ ئوتتۇرغا چىقىرالمايدۇ. چىشى بىلەن ئەكەكنىڭ بىرلىشىپ تۇرمۇش قۇرىشى ئەسلىدە جۈپلىشىش ئېھتىياجىدىن ھالقىغان بىر جەريان بولۇپ، ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش تۇغما قابىلىيىتىنى كېڭەيتىشكە مۇھتاج بولىدىغان بىر جەريان بولىشى كېرەك. چۇنكى، شەخسلەرنىڭ ئۆز مەنلىكى ئۈچۈن خاتىرجەملىك ھېس قىلىشى، ئۆزىنىڭ قوغدىنىشى ئۈچۈن ئۇرۇشۇشقا مەجبورلىنىشى قاتارلىق ھەرىكەتلەرمۇ بۇ جۈپلىشىش مۇھتاج بولغان باشقا ئامىللارنى ئۇنۇتماسلىقنىمۇ تەلەپ قىلىدۇ. يەنى ئەركەك تەرەپ بەزىدە چىشى ئۈچۈنمۇ يەيدىغان نەرسە كەلتۈرۈشكە مەجبۇر. يەنە بەزىدە بۇ ئىككىسى بىرلىشىپ بالىلىرىغا يەيدىغان نەرسە تېپىپ كېلىش ئۈچۈن تەڭ ھەرىكەت قىلىشقا، بىرسى يەنە بىرسىنى ھەر دائىم قوغداشقا مەجبۇر بولىدۇ. بۇ تۈردىكى ئىچكى تۈرتكىلەر ئىنتايىن ئىپتىدائى ۋە بەكلا يىتەرسىز بولۇپ كۆرۈنگەندەك قىلغىنىدىمۇ بۇ تۈر تۇغما تۈرتكىلەر پىداكارلىق روھىنىڭ دەسلەپكى ئىپادىلىرى بولۇپ روي بېرىدۇ. مانا بۇ روھ، ئائىلىنىڭ تار چەكلىمىلىرىدىن ھالقىپ چىقىپ تېخىمۇ كەڭ ھەمكارلىقلارغا ئىمكانىيەت بېرىدىغان كىشىلەر توپىنى شەكىللەندۈرۈش، بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە ھەقىقى دۆلەتلەرنىمۇ پەيدا قىلىدىغان دەسلەپكى شارائىتلارنىڭ پەيدا بولىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرالايدۇ. بۇنداق مۇھىت ئەڭ پەس ئىرقتىن كەلگەن ئادەملەردە بەكلا ئاز يېتىلىدىغان بولغانلىقى ئۈچۈنمىكىن، بۇ تۈردىكى كىشىلەردىن شەكىللەنگەن مىللەتلەردىكى پىداكارلىقلار پەقەتلا ئۆز ئائىلىسى دائىرىسى بىلەنلا چەكلىنىپ قالىدۇ.
كىشىلەر شەخسى مەنپەئەتىنى ئىككىنچى ئورۇنغا قويۇشقا قانچىكى مايىل بولالىسا، بۇنداق كىشىلەردىن كەڭ خەلق جامائىتىنى شەكىللەندۈرۈش قابىلىيەتلىرىمۇ شۇنچە كۈچلۈك ئوتتۇرغا چىقىدۇ.
ئىنسانلاردىكى شەخسى تىرىشچانلىقىنى ئوتتۇرغا قويۇشقا يىتەكلەيدىغان، ھەتتا لازىم بولغىنىدا ھەمجىنىسلىرى ئۈچۈن ھاياتىنىمۇ پىدا قىلىشقا ئۈندەپ تۇرىدىغان بۇ پىداكارلىق روھىي تۇيغۇلار ئالى ئىرقلاردا ئالاھىدە كۈچلۈك يېتىلگەن بولىدۇ. ئالى ئىرقلارنىڭ ئۈستۈنلىكىنى كۆرسىتىدىغان ئالاھىدىلىك ھەرگىزمۇ پىكىر قىلىش قابىلىيىتىنىڭ يوقۇرى بولغانلىقىدىلا ئىپادىلىنىپ قالماستىن، بارلىق قابىلىيىتىنى كۆپچىلىكنىڭ پايدىسى ئۈچۈن سەرپ قىلىشقا مايىل بولىشىدىمۇ ئىپادىلىنىدۇ. بۇ ئالاھىدىلىك، ئالى ئىرقتىكىلەرنىڭ تۈپكى ئالاھىدىلىكى ھېساپلىنىدۇ. ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش تۇغما قابىلىيىتى ئۈستۈن ئىرقتىكىلەردە ئەڭ ئىسىل سۈپەت بولۇپ ئىپادىلىنىدۇ: ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر شەخسى مەنپەئەتىنى كۆپچىلىكنىڭ ھاياتى ئۈچۈن ئىختىيارى شەكىلدە ئاتىيالايدۇ ۋە زۆرۈر تېپىلغاندا ئۆز مەنپەئەتىنى كۆپچىلىك ئۈچۈن پىدا قىلىشقا تەييار تۇرالايدۇ.
ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرنىڭ مەدەنىيەت ياراتقۇچى، ئىجادىيەت قابىلىيەتلىرىنىڭ مەنبەسى ئۇلارنىڭ ئەقىل ئىشلىتىش قابىلىيىتىدىن كەلگەن ئەمەس. ئەگەر ئۇلار پەقەت يېڭى پىكىر ئوتتۇرغا قويۇش قابىلىيىتىگىلا ئىگە ئادەملەر بولسا ئىدى، ئۇ ھالدا يالغۇز ۋەيران قىلىشنى كۆزلەپ ھەرىكەت قىلىش بىلەنلا چەكلىنىپ، ھەرگىزمۇ تەشكىللەش قابىلىيىتىگە ئىگە بولالمىغان بولار ئىدى. چۇنكى، ھەر قانداق بىر تەشكىللەشچانلىقنىڭ تۈپكى شەرتى شەخسنىڭ ئۆز پىكىرىنى، ئۆز مەنپەئەتىنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش دەيدىغان ئۇقۇمدىن ۋاز كېچىپ، كۆپچىلىك مەنپەتى ئۈچۈن پىدا قىلىش بولۇشى كېرەك. ئۇلار كۆپچىلىك مەنپەتى ئۈچۈن، كۆپچىلىككە خىزمەت قىلىش ئۈچۈن شەخسى مەنپەئەتىنى پىدا قىلىش ئارقىلىق، ئۆز نىسىۋىسىنىمۇ ۋاستىلىق بىر شەكىلدە قولغا كەلتۈرگەن ھېساپلىنىدۇ. مەسىلەن، ئۇنداق بىرسى ھەرگىزمۇ ئۆزىنى كۆزلەپ ئىش قىلمايدۇ. ئومۇمنىڭ خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالغانلار ئارىسىدا ئۆزىنى كۆزلىمەي كۆپچىلىك مەنپەتىنى كۆزلىگەن ھالدا پائالىيەت قىلىدۇ، ئەنە شۇ مەقسەت ئۈچۈن ئىشلەيدۇ. ئۇ تۈردىكى كىشىلەرنىڭ ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان تەبىرى بىلەن ئېيتقاندا “ئىشلەش” ئۇنىڭ بۇ ئۆزگەرمەس رۇھىنى ئىنتايىن مۇكەممەل ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرەلەيدۇ. ئۇ “ئىش” دېگەن سۆزگە ئۆز ھاياتىنى قوغداشقىلا پايدىلىق بولغان بىرەر ھەرىكەت دەپلا چۈشەنمەستىن، بەلكى بۇ جامائەتنىڭ ئۇمۇمىي مەنپەتىگە پايدىلىق بولىدىغان بىر ھەرىكەت دەپ چۈشىنىدۇ. ئەگەر ئۇنداق بولمىسا ئىدى، ئىنسانلار پائالىيىتىدە شەخسىيەتچىل بولۇپ ھەرىكەت قىلىدىغان، باشقىلارنى قەتئى كۆزدە تۇتماي ئۆزىنىڭلا مەۋجۇتلۇقىنى ساقلاش تۇغما قابىلىيىتىگە تايىنىپ ھەرىكەت قىلىدىغان، دۇنيادىكى باشقا ئىشلارغا پەقەتلا كۆڭۈل بۆلمەيدىغان، “ئىش” دېگەن بۇ سۆزنىمۇ ئوغرىلىق قىلىش، بۇلاڭچىلىق قىلىش، ئالداپ ئېلىۋېلىش، جازانىخورلۇق دەپلا چۈشىنىۋالغان بولاتتى. كۆپچىلىكنىڭ ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش ئۈچۈن پائالىيەت قىلىشنى دەپ شەخسى مەنپەتنى ئىككىنچى ئورۇنغا قويىدىغان بۇنداق رۇھى قابىلىيەت ھەقىقى مەدەنىيەتنىڭ ئەڭ مۇھىم ئالدىنقى شەرتىدۇر. ئەسەر ئىگىسىگە كامدىن-كام مەنپەئەت كەلتۈرىدىغان، كېيىنكىلەر كەڭ كۆلەمدە مەنپەتدار بولىشى ئۈچۈن مەنبە بولالايدىغان ئۇلۇغ ئىنسانپەرۋەرلىك ئەسەرلىرى ئەنە شۇنداق شەرتلەر ئاستىدىلا بارلىققا كېلىشى مۇمكىن. نۇرغۇنلىغان كىشىلەرنىڭ كۆپچىلىك مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئاساسىنى قوغداشنىلا مەقسەت قىلىپ نامراتلىق ئىچىگە چۈشۈپ يوقسۇزلۇق ئىچىدە ياشاشقا مەجبۇر قالغىنىدىمۇ بۇنداق جاپالارغا بەرداشلىق بېرەلىگەنلىكىنى پەقەت شۇ شەكىلدىلا چۈشەندۈرەلىشىمىز مۇمكىن. ئۆزى راھەت-پاراغەتكە ئېرىشمەي تۇرۇپ ئومۇم ئۈچۈن ئىشلەپ يۈرىدىغان ھەر بىر ئىشچى، ھەر بىر دېھقان، ھەر بىر كەشپىياتچى، ھەر بىر مەمورى كادىر، … بۇنداق ئىشلەشنىڭ چوڭقۇر مەنىسىنى چۈشىنىپ كېتەلمىگەندەك قىلسىمۇ، ئۇلار يەنىلا ئەنە شۇنداق ئىسىل ئەقىدىنىڭ ۋەكىللىرى ھېساپلىنىدۇ. ئىشلەش، ئادەمنىڭ ھاياتى، تەرەققى قىلىشىنىڭ ئاساسى قائىدىسى دەپ چۈشىنىش قانچىلىك توغرا بىر قاراش بولالىسا، ئىنسانىيەت بىلەن ئۇنىڭ مەدەنىيىتىنى ئاسىراش ساھەلىرى ئۈچۈن ئىشلەش ئەڭ ئاساسلىق ئىنسانىيەتچىلىك دەپ قاراشمۇ شۇنچە توغرا بىر قاراش ھېساپلىنىشى كېرەك. كوللىكتىپنىڭ ئىزچىللىقىغا كاپالەتلىك قىلىدىغان ئىشلار ئۈچۈن ئۆز مەنپەئەتىنى پىدا قىلىش روھى، پىداكارلىق رۇھىنىڭ يوقۇرى تاجىدۇر. ئەنە شۇنداق بىر پىداكارلىقلا، ئىنسان كۈچىدە ئىشلەنگەن نەرسىنىڭ يەنە ئىنسان كۈچى بىلەن ۋەيران قىلىنىشىنىڭ ياكى تەبىئەت كۈچى تەرىپىدىن ۋەيران قىلىنىشىنىڭ ئالدىنى ئالالىشى مۇمكىن. بۇنداق بىر رۇھنى ئىلھاملاندۇرىدىغان ئىشلارنى ئىپادىلەشتە نېمىس تىلىدا بۇنىڭغا ئىنتايىن مۇۋاپىق كېلىدىغان بىر گەپ بار: ئۆز ۋەزىپىسىنى ئادا قىلىش. بۇ دېگەنلىك، ئۆز ئېھتىياجىنى رازى قىلىش بىلەنلا بولدى قىلىپ قالماي، كۆپچىلىك ئۈچۈنمۇ خىزمەت قىلىش كېرەك دېگەنلىكتۇر. بۇ تۈردىكى پائالىيەتلەرنىڭ مەنبەسى بولغان رۇھى قابىلىيەتنى “شەخسىيەتچىلىك” تىن پەرقلەندۈرۈش ئۈچۈن “غايە” دەپ ئاتايمىز. بۇ ئاتالغۇنى شەخسىلەرنىڭ كۆپچىلىك مەنپەتى ئۈچۈن، ھەمجىنىسلىرى ئۈچۈن پىداكارلىق كۆرسىتىش قابىلىيىتىگە ئىگە رۇھ دەپ چۈشىنىمىز. غايە، ھەرگىزمۇ ھېسسىياتقا سەل قارىلىدىغان بىر ئىپادە ئەمەس. غايە، ئىنسانىيەت مەدەنىيىتى دېيىلگەن نەرسىنىڭ ئەڭ ئالدىنقى شەرتى، مەڭگۈ شەرت بويىچە قالىدىغان نەرسە، ھەتتا ئىنسان دېگەننى ياراتقا نەرسىمۇ غايە دېيىش مۇمكىن. ئۈستۈن ئىرقلارنىڭ دۇنيادىكى ئورنىنى رۇھنىڭ دەل شۇ قابىلىيىتى بارلىققا كەلتۈرگەن، دۇنيامۇ ئەنە شۇ قابىلىيەت ئارقىلىقلا ئىنسانلارغا ئېرىشەلىگەن دېيىش مۇمكىن. غايە بولماي تۇرۇپ رۇھنىڭ بارلىق تۈرتكىلىرى، ئەڭ جەلىپ قىلارلىق بولغانلىرىمۇ پەقەتلا چوڭقۇر مەنىگە ئىگە بولمىغان سىرتقى كۆرۈنۈشى بويىچە قېلىپ، ھەرگىزمۇ ئىجابى بىر قۇۋۋەتكە ئايلىنالمايدۇ.
ئەمما، غايە دېگىنىمىز كىشىلىك مەنپەئەتلەرنىڭ، كىشىلىك ھاياتنىڭ ئومۇم مەنپەئەتىگە، ئومۇمنىڭ ھاياتىغا باغلىق بولغانلىقىدىن باشقىچە بىر نەرسە ئەمەس. بۇ يەنە كېلىپ تەشكىللىنىش شەكىللىرىنى مەيدانغا كەلتۈرىدىغان سەۋەپلەرنىڭ ئەڭ دەسلەپكى شەرتىنى بارلىققا كەلتۈرىدىغانلىقى ئۈچۈن، غايە دېگىنىمىز ئاخىرقى ھېساپتا تەبىئەت تەلەپ قىلغان غايىلارغىمۇ تەڭ كېلىدۇ. ئىنسانلىققا كۈچ-قۇۋۋەتنىڭ ئىمتىيازىنى پەقەت غايىلا تونۇتقۇزالايدۇ، ئادەمنى كائىنات سىستېمىسى ئىچىدىكى ئىنتايىن كىچىك ئۇنسۇرلاردىن بىرى ھالىغا كەلتۈرگەنمۇ يەنە شۇ غايىدۇر.
ھەقىقىي غايىنى يولدىن ئازغان قىممىتى يوق، كېرەكسىز پائالىيەتلەر بىلەن ئارىلاشتۇرىۋالماسلىققا ئالاھىدە دىققەت قىلىشىمىز كېرەك. ئەگەر غايە دېگىنىمىز ئەقىلنىڭ چوڭقۇر قاتلاملىرىدىن ئورۇن ئېلىپ كېتەلمىگەن تەغدىردىمۇ، ئۇنى بەرىبىر ھېس قىلىپ تۇرالايمىز، ئۇ بىزنىڭ بارلىق پائالىيەتلىرىمىزگە تەسىر كۆرسىتىشكە تىرىشىدۇ. شۇنىڭدەك تەپەككۈر كۈچى بۇزۇلمىغان، يەنى ئەقلى بۇزۇلۇشقا ئۇچرىمىغان ساغلام بىر ياشقا ئەركىن مۇھاكىمە قىلىش پۇرسىتىنى يارىتىپ بەرگىنىمىزدە، ئۇ ساغلام ياشتا غايىنىڭ تەسىرلىرىنى بىر قاراشتىلا ھېس قىلالىشىمىز مۇمكىن. غايىلىك كۆرۈنىۋالغان تېنچلىقپەرۋەر بىرسىنىڭ تۈگىمەس ھىكايىلىرىغا قىزىقمايدىغان، ئۇنى قوبۇل قىلىشنى خالىمايدىغان بىر ياش، ئەسلىدە ئۆز مىللىتىنىڭ غايىسى ئۈچۈن ياش ھاياتىنى پىدا قىلىشقا تەييار تۇرىدىغان بىرسى ھېساپلىنىدۇ.
بۇ يەردە ئىچكى تۇيغۇلار شەخسنى پىدا قىلىش ھېساۋىغا بولسىمۇ ئىستىخىيىلىك ھەرىكەت بىلەن مىللىتىنى قوغداش كېرەكلىكىنى ھېس قىلدۇرۇدىغان چوڭقۇر مەجبورىيەت ئېڭىغا بوي سۇنىدۇ. ئەمەلىيەتتە ھەر قانچە شەكىل ئۆزگەرتىپ تۇرىشىدىن قەتئى نەزەر، ئەسلىدە يىتىلىش قانۇنلىرىغا قارشى چىقىشتىن باشقا بىر ئىش قولىدىن كەلمەيدىغان قورقۇنچاق، پەسكەش شەخسىيەتچىلەرنىڭ، كوت-كوت تېنچلىقپەرۋەرلەرنىڭ ھەر تۈرلۈك شەكىللەر بىلەن نىقاپلانغان خام خىياللىرىنى قەتئى رەت قىلىشىدۇ. چۇنكى مۇكەممەللىك شەخسنىڭ كۆپچىلىك پايدىسىغا پىداكارلىق كۆرسىتىش رۇھىغا باغلىق ئىش بولۇپ، تەبىئەتنى ھەممىدىن تولۇق تونۇپ يەتتىم دەپ تۇرىۋالىدىغان پەسكەشلەرنىڭ، قورقۇنچاقلارنىڭ ئوتتۇرغا قويۇشقان بىر قىسىم نەزەرىيىلىرىگە باغلىق ئەمەس.
مەدەنىيەتنىڭ ئالدىنقى شەرتى ھېساپلىنىدىغان، ئىنسان توپلۇملىرىنىڭ بارلىققا كېلىشىگە كاپالەتلىك قىلغان غايىنىڭ كۆتۈرۈلۈپ كېتىش خەۋىپى كۆرۈلگەن دەۋرگە دۈچ كېلىۋاتقان مەزگىللەردە ئىنسانىيەت توپلىمىنى بارلىققا كەلتۈرىدىغان، مەدەنىيەتنىڭ دەسلەپكى شەرتى بولغان قۇۋۋەتنىڭ ئاجىزلىشىپ كېتىدىغانلىقىنى كۆرۈپ ئالالايمىز. بىرەر جامائەت توپىغا شەخسىيەتچىلىك ھۈكمۈران بولىۋالغان ھامان جەمىيەت مۇناسىۋەتلىرى ئاجىزلاشقا باشلاپ، كىشىلەرمۇ بۇ تۈر ئاجىزلىشىش سەۋەبىدىن ھەممە ئۆز مەنپەئەتىنىڭ كويىغا چۈشۈپ قېلىپ، جەننەت يولىنى تاشلاپ جەھەننەم يولىغا قاراپ ئېقىن قىلىشقا باشلايدۇ.
كەلگۈسى ئەۋلاتلار ئۆزىنىڭلا غېمىنى قىلىپ ھەرىكەت قىلىدىغان كىشىلەرنى خىيالىغىمۇ كەلتۈرمەيدۇ. بۇنىڭ ئەكسىچە، كۆپچىلىك مەنپەئەتى ئۈچۈن ئۆز بەختىنى پىدا قىلىدىغان قەھرىمانلارنى ھەر دائىم ئەسلەپ مەدھىلىشىدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ مىجەز خاراكتېرى ئۈستۈن ئىرقتىكى كىشىلەرنىڭ پەزىلىتىگە تۈپتىن ئوخشىمايدۇ. بەلكىم يەر يۈزىدە ھاياتىنى ساقلاپ قېلىش تۇغما قابىلىيىتى يەھۇدىي ئىرقىنىڭكىدەك يېتىلگەن باشقا بىر ئىرق بولمىسا كېرەك؟ ئۇلارنىڭ شۇنچە ئۇزۇن زامانغىچە ئۆزىنى ساقلاپ كېلەلىگەنلىكى، بۇنىڭ ئەڭ تىپىك دەلىلى بولالايدۇ. كېيىنكى ئىككى مىڭ يىل مابەينىدە خاراكتىر جەھەتتە، قابىلىيەت جەھەتتە قايسى مىللەت يەھۇدىلارچىلىك ئاساسەن ئۆزگەرمەي ساقلىنىپ كېلەلىدى؟ شۇنىڭدەك يەنە قايسى مىللەت چوڭ-چوڭ ئىنقىلاپلارغا يەھۇدىيلارچىلىك كۆپ ئارىلىشالىدى؟ شۇنىڭغا قارىماي يەھۇدىيلار ئىنسانىيەتنىڭ بېشىغا كەلگەن ئاجايىپ ئېغىر پاجىئەلىك مۇھىتلاردا ئەھۋالىنى ئۆزگەرتمەي ئۆز پېتى ساقلاپ، قىلچە زىيانغا ئۇچىرىماي قۇتۇلۇپ كەلمەكتە. يەھۇدىي دېگەن بۇ مىللەت، قاتتىق جاھىللىق بىلەن ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش ئىرادىسىگە ئىگە، ھەم جىنىسلىرىنىڭ داۋاملىقلىقىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن قاتتىق جاھىللىق بىلەن تىركىشەلەيدىغان بىر مىللەت!
مىڭلىغان يىللار مابەينىدە يەھۇدىيلاردىمۇ تەپەككۈر قىلىشقا تۈرتكە بولىدىغان كۈچ يېتىلگەن. شۇڭا بۈگۈنكى كۈندە يەھۇدىيلار “قۇۋ ئادەملەر” دېيىلمەكتە. دېمىسىمۇ ئۇلار بىر مەنىدە ھەر زامان قۇۋلۇق بىلەن كۈن ئۆتكۈزىدۇ. ئۇلاردىكى ئەقىل ھېچقاچان بۇ تۈر ئىچكى تەكەممۇللۇقنىڭ نەتىجىسىدىن كەلگەن ئەمەس. ئۇلار پەقەت باشقا مىللەتلەرنىڭ تۇرمۇش تەجرىبىلىرىدىن پايدىلىنىش ئارقىلىقلا بۇنداق بىر ئەقىلگە ئېرىشەلىگەن. ئادەمنىڭ تەپەككۈر كۈچى دۈچ كەلگەن پەلەمپەيلەرنى بىر-بىرلەپ بېسىپ ئۆتمەي تۇرۇپ ھەرگىزمۇ تولۇق قۇرامىغا يىتەلمەيدۇ. شۇڭا، يوقۇرى ئۆرلەش ئۈچۈن تاشلانغان ھەر بىر قەدەم، ئۆتمۈشتىكى تەجرىبىلىرىنى ئاساس قىلىشقا مەجبۇر. يەنى بۇرۇن تىكلەنگەن مەدەنىيەت ئاساسلارغا تايىنىشقا مەجبۇر. بۇ تۈردە مەدەنىيەتنى ئاساس قىلىپ شەكىللەنگەن ھەر بىر پىكىر، شەخسى تەجرىبىنىڭ بەكلا ئاز بىر قىسمىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، مۇتلەق كۆپ ساندىكى چۈشەنچىلەر ئۆتمۈشتىن كەلگەن تەجرىبە جوغلانمىلىرىنىڭ مەھسۇلىدۇر.
مەدەنىيەتنىڭ ئادەتتىكى سەۋىيىسى كۆپۈنچە ۋاقىتلاردا ئۈن-تۈنسىز ھالدا شەخسىلەرگە نۇرغۇنلىغان ئومۇمىي ساۋاتلارنى يۇقتۇرۇپ كىشىلەرنى سەزدۈرمەستىن يىتىشتۈرىدۇ، ئۇلارنى قۇراللاندۇرىدۇ ۋە شۇ ئارقىلىق تېخىمۇ ئالغا ئىلگىرلىشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ. مەسىلەن بۈگۈنكى ياشلار كېيىنكى بىر ئەسىردە قولغا كەلتۈرۈلگەن شۇنچە كۆپ تېخنىك كەشپىياتلار ئىچىدە يېتىشمەكتىكى، بۇندىن نەچچە ئون يىل بۇرۇنقى ئىنتايىن ئەقىللىق دەپ قارالغان كىشىلەر چۈشىنەلمەيدىغان نەرسىلەر بۈگۈنكى ياشلار ئۈچۈن ئۇنچە بەك ئەھمىيەت بېرىشكە ئەرزىمەيدىغان، ھەممە بىلىدىغان، بەكلا نورىمال بىلىم بولۇپ تۇيۇلىدۇ. بۇ بىلىملەر بۈگۈنكى نۇرغۇن ياشلار ئۈچۈن بىلىم ئېلىش يولىدا بەكلا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە نەرسىلەر بولىشىغا قارىماي، بۇ بىلىملەرنى ھەممە بىلىدىغان ئاددى ساۋاتلار دەپ ھەرگىزمۇ ۋاي دەپ كەتمەيدۇ. ئەمما ئەنە شۇ ئاددى ساۋات بىلىملىرى بۇ ياشلارنىڭ ئالغا ئىلگىرلىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئاساس بولۇپ بەرمەكتە. ئۆتكەن ئەسىرنىڭ دەسلەپكى يىگىرمە يىلىدا ئالەمدىن ئۆتكەن بىر ئۇلۇغ كەشپىياتچى ئۇشتۇمتۇت تىرىلىپ گۆرىدىن قوپۇپ چىقىپ كەلگىدەك بولسا، بۈگۈنكى بۇ تەرەققىياتلارنى كۆرۈپ بۇ ئەھۋالغا ماسلىشالىشى ئۈچۈن ھېچ بولمىغاندا ئون بەش ياشلىق ئادەتتىكى ئەقلى سەۋىيىگە ئىگە بالىچىلىك بولسىمۇ قىينىلىشى مۇمكىن. بۈگۈنكى دەۋرنىڭ ئادەملىرىدىن ھەرقاندىقى بۈگۈنكى مەدەنىيەت مۇھىتىدا ئۆسۈپ يىتىلىشى جەريانىدا قىلچە سەزمەستىن بۈگۈن ئۈچۈن تەييارلىق باسقۇچلىرىنى بېسىپ ئۆتكەن بولۇپ، ھېلىقى گۆردىن چىققان ئالىم ئۈچۈن بۇنداق تەبىئىي يىتىلىش پۇرسىتى بولمىغاچقا ئۇنىڭدا ئىنتايىن زور بىر بوشلۇق پەيدا قىلىپ، ئۇنىڭ بۈگۈنكى ئاددى ساۋات بىلىملىرىنى چۈشىنەلىشى ھەقىقەتەنمۇ چەكسىز غەيرەت كۆرسىتىشىنى تەلەپ قىلىدىغان قىيىن ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويىشى ئېنىق.
بۇ ئىزاھاتلاردىن مەلۇم بولغىنىدەك، يەھۇدىيلار ھېچ قاچان ئۆزىگە خاس بىرەر مەدەنىيەتكە ئىگە بولۇپ باقمىغانلىقى ئۈچۈن، ئۇنىڭ چۈشەنچە ساھەسىدىكى پائالىيەتلىرىنىڭ ئاساسىنى ھەر دائىم باشقىلار تەمىنلەپ كەلگەن بولىدۇ. ئۇنىڭ چۈشەنچە شەكلى ھەر دائىم ئەتراپىنى قورشاپ تۇرغان مەدەنىي دۇنيانىڭ ئىچىدە، بۇ مەكتەپتە ئۈزلۈكسىز يىتىشىش ئارقىلىق بۇگۈنكى ھالغا كىلەلىگەن. بۇنىڭ ئەكسىچە يەھۇدىيلار ئۆز بىلىمىگىلا تايىنىپ يېتىشەلىگەن خەلق ئەمەس. بۇنداق بىر ئىش ھېچ قاچان كۆرۈلۈپ باققان ئەمەس.
يەھۇدىلاردا غايە دەيدىغان نەرسە ھېچ قاچان بولغان ئەمەس. يەنى، يەھۇدىلارنىڭ ئۆزىنى ساقلاپ قېلىش تۇغما قابىلىيىتى باشقا مىللەتلەرگە قارىغاندا تېخىمۇ كۈچلۈك بولىشىغا، چۈشىنىش تۇيغۇسى باشقا ئىرقلارنىڭ رۇھى قابىلىيەتلىرى ئالدىدا بويۇن ئەگمەيدۇ دەيدىغان قاراشنى ئىپادىلەپ تۇرغىنىغا قارىماي، ئۇلاردا مەدەنى مىللەت بولىشى ئۈچۈن ئاساسى شەرتلەر ھېچقاچان تەييارلانغان ئەمەس. قىسقىسى، يەھۇدىلاردىكى پىداكارلىق ئۇلاردا بار بولغان شەخسلەرنىڭ ئۆزىنى ساقلاش تۇغما قابىلىيىتىنى ئاساس قىلىپلا بارلىققا كەلگەن. ئۇلاردىكى ئىنتايىن كۈچلۈك بولۇپ كۆرۈلگەن مىللىي ھەمكارلىق ھېسسىياتى بۇ دۇنيادىكى نۇرغۇنلىغان جانلىقلاردا كۆرۈلگەن بەكلا ئىپتىدائى بىر قاتار تۇغما قابىلىيەتلەرنىڭ دەل ئۆزىدۇر. بۇنداق پادىلارنىڭ ياشاش تۇغما قابىلىيىتى پادىدىكى ھەر بىر جانلىقنىڭ ئورتاق بىر خەۋپكە دۈچ كېلىشى نەتىجىسىدە مەجبۇرى ئوتتۇرغا چىققان قابىلىيەتتەكلا بىر قابىلىيەتتۇر. دۈچ كەلگەن بۇ تۈر خەۋىپ، يەھۇدىيلارغا ئۆزئارا ياردەمدە بولۇشنىڭ پايدىسى بولىدىغانلىقىنى، زۆرۈر ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدۇرغان. يەنى بىر بۆرە پادىسىدا ئوۋلاش ئۈچۈن كىرىشكەن بىر ھۇجۇمدا بىرلىشىپ ھەرىكەت قىلىشقا مەجبۇر بولۇپ، قۇرسىقى تويغان ھامان بۇنداق ھەمكارلىق يوقالغىنىغا، بىرەر تەھدىتكە دۈچ كەلگەن ئاتلارنىڭ ئۆزىنى قوغداش ئۈچۈن بىر يەرگە توپلىشىۋالغىنىغا ئوخشاش، يەھۇدىيلارمۇ بۇنداق بىر تەھدىت يوقىلىشى ھامان ئۇلارنىڭ ئوتتۇرسىدىكى ھەمكارلىقمۇ تەڭ يوقىلىپ كېتىدۇ. شۇڭا يەھۇدىيلاردىكى پىداكارلىق تۇيغۇلىرى پەقەتلا سىرتقى كۆرۈنۈشتىكىلا بىر ئەھۋال بولۇپ، ھەرگىزمۇ تۇغما قابىلىيەت مەسىلىسى ئەمەس. يەھۇدىيلارنىڭ كۆرۈنۈشتىكى ئۆزئارا ھەمكارلىق روھى كىشىنى قايىل قىلدۇرغاندەك سەمىمى ھەمكارلىق بولۇپ كۆرۈنگەندەك قىلغىنى بىلەن، ئۇلاردىكى بۇنداق رۇھ، پادىنىڭ ھەر بىر ئەزاسىنىڭ ئۆزىنى ساقلاپ قېلىشى ئۈچۈن مۇتلەق زۆرۈرىيەت ھالىغا كېلىشى ئارقىلىقلا ئوتتۇرغا چىقىدىغان بىر ئەھۋال. شۇڭا، ھايۋانلارغا ئورتاق تەھدىت بولىۋاتقان خەۋپ يوقۇلىشى، ئورتاق دۈشمىنى مەغلوپ بولىشى ياكى ئوۋ كاپالەتكە ئىگە بولۇپ قۇرسىقىنى تويغۇزىۋېلىشى ھامان بۇ تۈردىكى يالغان ئىتتىپاقلىق دەرھال بۇزۇلىدۇ-دە، ئۇنىڭ ئورنىنى يەنىلا شۇ بۇرۇنقىدەك بىر-بىرسىگە دۈشمەن ھالەت ئالىدۇ. يەھۇدىيلار ئەنە شۇنداق ئورتاق خەۋىپ ياكى ئورتاق ئوۋلىنىش ھالىتىدىلا بىرلىشەلەيدۇ. بۇ ئىككى ئامىل يوقىلىشى ھامان شەخسىيەتچىلىك ئەڭ قوپال شەكىلدە قايتا ئوتتۇرغا چىقىدۇ. شۇنداق قىلىپ بايام بىرلىشىپ ھەرىكەت قىلغان بۇ كۆپچىلىك خۇددى يەمچۈك تالىشىپ بىر-بىرسىگە ئېتىلغان كۈسۆتكىلەردەك بىر-بىرسى بىلەن جان تىكىپ جەڭگە-جىدەل قىلىشقا كىرىشىپ كېتىدۇ.
ئەگەر بۇ دۇنيادا يەھۇدىيلارلا مەۋجۇت بولسا ئىدى، ئۇلار پاسكىنىچىلىقلار ئىچىدە بوغۇلۇپ بىر-بىرسى بىلەن بۇغۇشۇپ كەتكەن، ياكى بولمىسا بىر-بىرىنىڭ پېيىنى قىرقىيدىغان تىنىمسىز ئۇرۇش-ماجىرالار ئىچىدە بىر-بىرسىنى يەپ تۈگىتىشكە تىرىشقان بولار ئىدى. شۇنداقتىمۇ بۇ تۈردىكى جىدەل-ماجىرالىرى قورقۇنچاقلىقى، پەسكەشلىكى، يەنى ئۇلاردا پىداكارلىق رۇھىنىڭ يوقلىقى سەۋەبىدىن، خۇددى بىر مەيدان ئۇيۇن كۆرسىتىشكەندەك تارقىلىپ تىنجىپمۇ قېلىشىدۇ. ئەمما بۇ تىنجىش ۋاقىتلىق بىر تىنجىشتىن باشقا بىر نەرسە ئەمەس. ئۇلارنىڭ قەلبىدىكى بىر-بىرىنىڭ پېيىدا يۈرۈش كېسىلى ئۇلارنى ھەرگىزمۇ جىم قويمايدۇ.
شۇنداق بولغاچقا، يەھۇدىيلارنىڭ ئۇرۇشۇش ئۈچۈن، توغرىسى بۇلاڭچىلىق قىلىشلىرى ئۈچۈن بىرلەشكەنلىكىگە قاراپلا، ئۇلاردا پىداكارلىق رۇھ، غايە دېگەن نەرسىلەر بار ئىكەن دېگەن خاتا خۇلاسىنى چىقىرىۋالماسلىقىمىز لازىم. بۇ يەردىمۇ يەھۇدىيلار پەقەت شەخسىيەتچىلىككىلا بوي سۇنغان ھېساپلىنىدۇ. ئەنە شۇ سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن ئىرق ئۈچۈن كۆپىيىش، ئۆزىنى ساقلاپ قېلىشنىڭ جانلىق ئورگىنى ھېساپلىنىدىغان يەھۇدىي دۆلىتى، تېرىتورىيە نوقتىسىدىن ئالغاندا ھېچ قاچان بىر رېئال چېگراغا ئىگە بولۇپ باققان ئەمەس. چۇنكى بىرەر دۆلەت زېمىنىنىڭ چېگرالار بىلەن چەكلىنىپ تۇرىشى بۇ دۆلەتنى بارلىققا كەلتۈرىدىغان ئىرقنىڭ غايىنى ئوتتۇرغا قويالايدىغان ئىقتىدارغا ئىگە بولىشىنى، بۇنىڭ ئۈچۈن كۈچكە، ئىشلەش دەيدىغان توغرا ئۇقۇمغا ئىگە بولىشىنى تەلەپ قىلىدۇ. ئەگەر بۇنداق بىر ئۇقۇم بولمايدىكەن، چېگراسى بولغان بىرەر دۆلەتنى قۇرۇپ چىقىش، ياكى ئۇنداق بىر دۆلەتنى ياشىتىش ئۈچۈن ئوتتۇرىغا قويۇلىدىغان بارلىق تىرىشچانلىقلارنىڭ قىلچە رولى بولماي قالىدۇ. شۇڭا، چېگراسى يوق دۆلەتتە مەدەنىيەت تىكلەشنىڭ ھېچقانداق بىر ماددى ئاساسى يوق دېگەن گەپ.
ئەنە شۇنداق بولغانلىقى ئۈچۈن، يەھۇدىيلار ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە بارلىق تەپەككۈر قابىلىيەتلىرىگە ئىگە بولۇپ تۇرۇغلۇق يەھۇدىي مىللىتىدە ئەمەلى بىر مەدەنىيەت بولغان ئەمەس، بولۇپمۇ ئۇلارنىڭ ئالاھىدىلىكلىرىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان ئۆزىگە خاس بىرەر مەدەنىيەت بولغان ئەمەس. بۈگۈنكى كۈندە يەھۇدى مەدەنىيىتى بولۇپ كۆرۈنگەن مېيىپ مەدەنىيەت، باشقا مىللەتتىن كۆچۈرۈلگەن مەدەنىيەتنىڭ ئۇنىڭ قولىغا ئۆتۈپ نۇرغۇن جەھەتلەردە ۋەيران قىلىۋېتىلگەن مەدەنىيەت قالدۇقىدىن باشقا نەرسە ئەمەس.
مەدەنىيەت جەھەتتە يەھۇدىلارنىڭ قانداق بىر مەۋقەگە ئىگە ئىكەنلىكىنى بىلىشىمىز ئۈچۈن مۇنۇ ئەمەلىي پاكىتنى ھەرگىزمۇ كۆزدىن ساقىت قىلماسلىقىمىز كېرەك: يەھۇدى سەنئىتى دەيدىغان بىرەر سەنئەت ھېچقاچان بولۇپ باقمىغان ۋە ھازىرمۇ ئۇنداق بىر مەدەنىيەت يوق. بولۇپمۇ گۈزەل سەنئەتلەرنىڭ ئىككى خان تاجى بولۇپ كېلىۋاتقان بىناكارلىق بىلەن ناخشا-مۇزىكا ساھەسىگە يەھۇدىيلار ئازىراقمۇ تۆھپە قوشۇپ باققان ئەمەس. يەھۇدىينىڭ سەنئەت ساھەسىگە ئېلىپ كىرگەن نەرسىلىرى نەزەرىيە ئوغرىلاش ۋە ياكى كۆچەمىكەشلىك قىلىپ قېلىپقا قۇيۇپ چىقىشتىن باشقىچە بولغان ئەمەس. شۇنداق بولغاچقا، يەھۇدىيلار ئىجادىيەت ئىقتىدارىغا ۋە مەدەنىيەت بەرپا قىلىش ھەققى بىلەن قۇراللانغان ئىرقلارنىڭ مەدەنىيەت بەرپا قىلىش ئىمتىيازىغا ئىگە كىشىلەردىن ھېساپلانمايدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ باشقا مىللەت مەدەنىيەتلىرىنى كۆچۈرمىكەشلىك بىلەن ئەسلى شەكلىنى بۇزۇپ كۆچۈرىۋالالىشى ئۈچۈن ئەڭ ئاسان بولغان ساھە، ئەڭ ئاز ئىجادىيەت تەلەپ قىلىدىغان سەنئەت ساھەسى، يەنى درامما سەنئىتى بىلەن شوغۇللىنىشىدا كۆرۈلمەكتە. بۇ جەھەتتىمۇ يەھۇدىيلار بىر سىھىرۋازدىن، بىر دورامچى مايمۇندىن باشقا بىر ئالاھىدىلىككە ئىگە ئەمەس. ئۇلاردا بۇ جەھەتتىمۇ ھەقىقى ئۇلۇغلۇققا يىتەكلەپ بارىدىغان ئالغا ئىنتىلىش كۈچى يوق. بۇ تۈر سەنئەتلەردىمۇ ئۇلۇغ بىر ئىجادىيەتچى بولۇپ كۆرۈنۈش ئۇياقتا تۇرسۇن، ئەڭ پەسكەش دورامچى، ھەر تۈرلۈك ھىلىمىكىر ۋە سۇنئىيلىكلەرنى ئىپادىلەيدىغان، قىلچىمۇ ئىجادىيەت قابىلىيىتىگە ئىگە ئەمەسلىكىنى يۇشۇرالمىغان. ئەمما بۇنداق بىر ئەھۋالغا دۈچ كەلگىنىدە يەھۇدى تەشۋىقات ساھەسىدىكىلەر ئەڭ پەسكەش سىھىرۋازنى ماختاپ ئۇچۇرۇش ئۈچۈن دەرھال ئوتتۇردا پەيدا بولىشىدۇ. بۇ تەشۋىقاتچىلار بۇنداق بىر سىھىرۋازنىڭ بىر يەھۇدى ئىكەنلىكىنى بىلىپلا قالىدىكەن، بۇنداق ماختاپ تەشۋىق قىلىش ھەرىكىتىگە قىلچە ئىككىلەنمەيلا ئاتلىنىۋېرىدۇ. ئۇلار بۇ ئىشتا شۇنداق ماھارەت كۆرسىتىۋېتىدۇكى، كىشىلەر گويا يېڭى بىر سەنئەت ئالىمى بىلەن تونۇشتۇق دەپ ھېساپلاپ قېلىشىدۇ. ئەسلىدە ماختىلىۋاتقان كىشى ئەڭ پەسكەش، ئەڭ ۋەيرانە بىر سىھىرگەردىن باشقا بىرسى ئەمەس ئىدى.
ياق، ياق! يەھۇدىيلار ئارىسىدىن كىچىككىنە بولسىمۇ مەدەنىيەت يارىتىش قابىلىيىتىگە ئىگە كىشىلەر چىقىپ باققان ئەمەس. چۇنكى، يەھۇدىيلاردا ئىنسانىيەت تەرەققىياتى ئۈچۈن شەرت بولغان غايە دېگەن نەرسە ھېچقاچان بولۇپ باققان ئەمەس ۋە بۇنىڭدىن كېيىنمۇ بولىشى مۇمكىن ئەمەس. غايە، يەھۇدىيلار ئۈچۈن مەڭگۈ بىر سىرلىق سەھە بولۇپ قالىۋىرىدۇ. ئۇلاردىكى ئەقلى كۈچ ھېچ قاچان بۇنداق يېڭىلىق يارىتىشقا، مەھسۇلات چىقىرىشقا يارىغان ئەمەس. بۇنىڭ دەل ئەكسىچە، ئۇلاردىكى ئەقلى كۈچى ھەر دائىم ۋەيران قىلىشقىلا ياراپ كەلمەكتە.
ئىنتايىن كام ئۇچرايدىغان ئەھۋاللاردا يەھۇدىلاردىن بىرەر ئۇستا چىقىپ قېلىشىمۇ مۇمكىن، ئەمما شۇنىڭدىمۇ “ھەر دائىم يامانلىقنى ئارزۇ قىلىدىغان ئەمما ياخشىلىق پەيدا بولىشىغا سەۋەپ بولۇپ قالىدىغان كۈچ” شەكلىدە بىر رولچى رولىنىلا ئويناپ كەلمەكتە. شۇنىسى بىر ھەقىقەتكى، ئىنسانىيەت ھەرگىزمۇ يەھۇدىيغا تايىنىپ تەرەققىي قىلغان ئەمەس. دەل ئەكسىنچە ئىنسانىيەت يەھۇدىيسىز تەرەققى قىلىپ كەلمەكتە.
يەھۇدىيلار ھېچ قاچان ئېنىق بىرەر چېگراسى بولغان بىرەر خانلىق، بىرەر دۆلەت قۇرۇپ باقمىغانلىقى، شۇ سەۋەپتىن ھېچقاچان ئۆزىگە خاس بىرەر مەدەنىيەتكە ئىگە بولۇپ باقمىغانلىقى ئۈچۈن، بەزىلەر ئۇلارنى كۆچمەن قەۋىملار بىلەن بىر قاتاردىكى كىشىلەر دەپ ھېساپلىماقچى بولۇشقان ئىدى. ئەمما بۇنداق قاراش پۈتۈنلەي خاتا، ھەتتا بەكلا خەۋىپلىك بىر قاراش ئىدى. چۇنكى، كۆچمەن خەلقلەر ئېنىق بىر چېگراسى بار تۇپراققا ئىگە، ئۇلار ئەنە شۇ چېگراسى ئېنىق سىزىلغان زېمىن ئىچىدە ياشايدۇ. ئۇلار مۇقىم بىر يەردە ئولتۇراقلىشىپ دېھقانچىلىق بىلەن شوغۇللانمايدىغان، ئەمما مال پادىلىرىدىن كىرىم قىلغان مەھسۇللىرىغا تايىنىپ كۈنىنى ئالىدىغان، بۇ ماللىرىنى يايلىتىش ئۈچۈن ئۆز تۇپراقلىرى تەۋەسىدە كۆچۈپ يۈرىدىغان كىشىلەردۇر. بۇنىڭ سەۋەبى، ئۇلار مەخسۇس بىر يەردە ئۇزۇن مۇددەت قېلىشقا ئىمكان بەرمەيدىغان ناچار يەرلەردە تۇرىدىغانلىقىدىن كەلمەكتە. ئەمما بۇ يەردىكى تۈپكى مەسىلە، بىر دەۋرنىڭ ياكى بىر مىللەتنىڭ ئىگە بولغان تېخنىك مەدەنىيىتى بىلەن شۇ يەرنىڭ تەبىئى نامىراتلىقى ئوتتۇرسىدىكى تەڭپوڭسىزلىقتۇر. شۇنىڭغا قارىماي ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرنىڭ بۇ تۈر بەرىكەتسىز تۇپراقلارغا كېلىپ ئۇ يەردىكى قالاق كىشىلەرنى مىڭلارچە يىل ۋاقىت تېخنىكىلىرى بىلەن تەمىنلەپ، ئۇ يەردىكى خەلقلەرنىڭ ئۆز بىلىمى ھالىغا كەلتۈرۋەتكەن، يەرلىكلەرمۇ بۇ خۇددى ئۆزىنىڭ بولۇپ كەتكەندەك بىلىنگەن تېخنىكىلارغا تايىنىپ مۇقىم دۆلەت ئورگانلىرىنى قۇرۇپ چىقىش، بىپايان تۇپراقلارغا ئىگە بولۇش، ھاياتلىق ئۈچۈن لازىم بولغان ھەممە نەرسىسىنى بۇ ئىرىشكەن كەڭىرى يەرلەردە قولغا كەلتۈرەلەيدىغان ھالغا كېلەلىگەن ئەھۋاللارمۇ كۆرۈلىدۇ. ئەگەر ئۇلارنىڭ تېخنىكىسى بولمىغان بولسا ئىدى، ئۇلارمۇ بۇ تۇپراقلىرىنى تاشلاپ كېتەردى ياكى بولمىسا تىنماي كۆچۈپ يۈرىدىغان كۆچمەن ھايات ئىچىدە ياشاۋەرگەن بولار ئىدى. ئۇلارنىڭ ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرگە تايىنىپ نەچچە مىڭ يىلدىن بېرى قولغا كەلتۈرگەن تۇرمۇش شەكلى بىر يەردە مۇقىم ئورۇنلىشىش ئادەتلەرنى يېتىلدۈرگەن بولۇپ، شۇنىڭدىن باشلاپ تىنماي كۆچۈپ يۈرۈشكە بەرداشلىق بىرەلمىگىدەك ھالغا كېلىپ بولغان. شۇنىسىمۇ باركى، ئامېرىكا قىتئەسىنىڭ دەرۋازىسى دېھقانچىلىق قىلىدىغانلارغا ئېچىلغان دەسلەپكى دەۋرلەردە، ئۇ يەرگە بېرىپ تۇرۇپ قالغان ئۈستۈن ئىرقتىن بولغان بىر مۇنچە كىشى قاپقان قۇرۇش، ئوۋچىلىق قىلىش قاتارىدىكى مۇشەققەتلىك يوللار بىلەن تۇرمۇشنى قامداشقا مەجبۇر بولغان ئىدى. ئۇ ۋاقىتلاردا، ئۇلارمۇ خۇددى كۆچمەنلەرگە ئوخشاش بالا-چاقىسى بىلەن بىرگە ئۇياقتىن بۇياققا تىنماي كۆچۈپ ۋەيرانە تۇرمۇشتا ياشاشقا مەجبۇر قالغان ئىدى. ئەمما ئۇ يەرگە بارغان كۆچمەنلەر سانىنىڭ ئارتىپ بېرىشىغا، مۇنبەت يەرلەرنى ئېچىپ تېرىقچىلىق قىلىش قابىلىيىتىنى ئىشقا سېلىش پۇرسىتىنى يارىتىشقا ھەمدە يەرلىكلەرگە تاقابىل تۇرالىغىدەك كۈچكە ئېرىشكىنىگە ئەگىشىپ بۇ ئەلدە ئولتۇراقلىق تۇرمۇش كۆچۈرۈش ئىمكانىغا ئېرىشكەن ئىدى.
بەزى پەرەزلەردىن قارىغاندا دەسلەپكى دەۋرلەردە ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرمۇ كۆچمەن بولۇپ ياشىغانلىقى راستەك قىلىدۇ. ئەمما ئۇلار بىر مەزگىلدىن كېيىن مۇقىم يەرلەشكەن توپلىنىپ ياشايدىغان تۇرمۇشقا ئۆتكەن. ئۇلار يەھۇدىي بولمىغاچقا، ھامان بىر كۈنى بۇنداق ئولتۇراق تۇرمۇش يولىنى تاللىۋالالىغان ئىدى.
ياق، ياق. يەھۇدىيلار ھەرگىزمۇ كۆچمەن خەلق ئەمەس ئىدى. چۇنكى كۆچمەنلەردە ئىش دەيدىغان بىر ئۇقۇم بار. ئەگەر شارائىتلىرى مۇۋاپىق بولغىنىدا ئۇلارمۇ مەلۇم دەرىجىدە تەرەققىي قىلالىشى مۇمكىن. كۆچمەنلەردە ھەر قانچە تۇتۇق بولسىمۇ غايە دەيدىغان بىر ئۇقۇملىرى بار ئىدى. ئۇلارنىڭ بۇنداق يارىتىلىپ قالغانلىقىدىن ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر غەلىتىلىك ھېس قىلىشى مۇمكىن، ئەمما يەنىلا ئۇلارغا يامان كۆزدە قاراشمايدۇ. ئەمما يەھۇدىيلارنىڭ بۇنداق بىر ھالىتى بولۇپ باققان ئەمەس، ئۇلاردىنمۇ ئۇنداق بىر تەسىراتقا ئېرىشىش مۇمكىن ئەمەس. شۇڭا، يەھۇدىيلار ھېچقاچان كۆچمەن بولۇپ باققان ئەمەس. ئۇلار ھەر دائىم باشقىلارنىڭ ئۈستىگە چاپلىشىۋېلىپ تەييارتاپلىق تۇرمۇش كۆچۈرۈپ كەلگەن. ئۇلارمۇ بەزىدە شۇ كۈنلەرگىچە تۇرىۋاتقان يېرىنى تاشلاپ كېتىپ قېلىشىمۇ مۇمكىن بولغاندەك قىلغىنى بىلەن، ئۇلار بۇ يەرنى خالاپ تۇرۇپ تاشلاپ چىقىپ كەتكەن ئەمەس (بەزى تەرجىمىلەردە خالاپ تۇرۇپ ئايرىلغان دەپ ئېلىنغان. − ئۇ.ت). ئەسلىدە ئۇلارنىڭ كۆچۈپ كېتىشىگە شۇ يەردىكىلەرنىڭ مېھماندوستلۇقىغا نانكۆرلۈك قىلغانلىقىغا رەنجىپ ئۇلارنى بۇ يەردىن قوغلاپ چىقارغانلىقى سەۋەبىدىن كۆچۈشكە مەجبۇرلانغان. يەھۇدىلارنىڭ ھەر دائىم تېخىمۇ كەڭرى زېمىنلەرگە يېيىلىش ئادەتلىرى پارازىتلارغا خاس بىر ئالاھىدىلىكنىڭ ئىزنالىرى ھېساپلىنىدۇ. ئۇلار ئىرقى ئۈچۈن ھەر دائىم يېڭى-يېڭى پارازىتلىق قىلىش مەنبەلىرىنى ئاختۇرۇپ يۈرگەنلىكىدىن ئەنە شۇنداق كەڭ تارقىلىپ يۈرىشىدۇ. ئەمما ئۇلارنىڭ بۇنداق كۆچۈپ يۈرىشى ھەقىقى كۆچمەن خەلقلەرنىڭ كۆچۈپ يۈرىشىدىن تۈپتىن پەرق قىلىدىغان بىر ئەھۋال. چۇنكى يەھۇدىلار ئېرىشكەن يېرىنى ھەرگىزمۇ ئۆزلىكىدىن تاشلاپ چىقىپ كېتىشنى ئويلىمايدۇ. ئۇلار شۇنداق مەھكەم ئورۇنلىشىۋالىدۇكى، ئۇلارنى قوغلاپ چىقىرىش ئۈچۈن زورلۇق كۈچ ئىشلەتمەي بولمايدۇ. يەھۇدىيلار ئىرقىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن تىنماي كۆچۈپ يۈرۈشكە مەجبۇر ئىكەنلىكىنى ياخشى بىلگەچكە، يېڭى يەرلەرگە كۆچۈپ كېتىشىدۇ. ئۇلار ھەقىقەتەنمۇ پارازىتلارنىڭ تىپىك ئۈلگىسىدۇر. ئۇلار پارازىتلىققا تايىنىپلا ئىرقىنى ساقلاپ يۈرىشىدۇ. ئۇلار خۇددى تاياقچە باكتېرىسىغا ئوخشاش قايەردە بۇ كېسەللىكنى يايغىلى بولىدىغان بەدەن باركىن دەپ ئايلىنىپلا يۈرىشىدۇ. ئۇلار بارغان يەرلەردە ئەينى پارازىتلاردەك تەسىر قالدۇرىدۇ. ئۇلار ئۈنۈپ چىققان يەردە، بۇرۇنقى ھاياتلىق ئاستا-ئاستا يوقۇلۇشقا؛ يەھۇدىيلارنى ئىچىگە ئالغان مىللەتلەرمۇ مەلۇم مەزگىل ئۆتكەندىن كېيىن، كۈنلەرنىڭ بىرىدە تەدرىجى ئۆلۈپ يوقاپ كېتىدۇ.
يەھۇدىلار باشقا خەلقنىڭ تۇپراقلىرىدا ئەنە شۇنداق پارازىت شەكىلدە ياشاپ كەلمەكتە. يەنى ئۇلار “بىز بىر دىنى جامائەت” دېگەن نىقاپقا ئورىنىۋېلىپ ئۆزىنىڭ مەۋھۇم دۆلىتىنى قۇرۇشقا كىرىشىدۇ. شارائىت ئۇلارنىڭ ھەقىقى ماھىيىتىنى ئاشىكارلىمىغىچە بۇ چۈمپەردىسىنى ھەرگىز سېلىۋەتمەيدۇ. ئەمما ئۇلار ئۆز قىياپىتىنى ئاشىكارىلىيالىغىدەك كۈچ-قۇدرەتكە ئېرىشكەنلىكىنى ھېس قىلغان كۈنلەردە بولسا، بۇ چۈمپەردىسىنى چۆرۈپ تاشلىشىپ، نۇرغۇن كىشىلەر بۇرۇن كۆرمىگەن، بۇنداق قىياپەتتىكى مەخلۇقلار ئىكەنلىكىنى خىيالىغىمۇ كەلتۈرمىگەن ئەسلى قىياپىتىنى ئاشىكارىلىشىپ ئوتتۇرغا چىقىدۇ. بۇ قىياپەت − يەھۇدىي قىياپىتى ئىدى!
يەھۇدىلارنىڭ باشقا مىللەتلەرنىڭ، باشقا دۆلەتلەرنىڭ ئۇچىسىغا چاپلىشىۋېلىپ پارازىت بولۇپ ئۇلارنىڭ قېنىنى شوراپ قۇرسىقىنى تويغۇزۇپ يۈرىدىغانلىقى يەھۇدىيغىلا خاس بىر ئالاھىدىلىك بولغاچقا، يوقۇرىدا تىلغا ئالغىنىمىزدەك، شوپېنخاۋيېر (بەزى تەرجىمىلەردە شېكېسپىيېر دەپ ئېلىنغان − ئۇ.ت) نىمۇ ئۇلارغا مۇنۇ باھانى بېرىشكە مەجبۇر قىلغان: “يەھۇدىي − يالغانچىلىقنىڭ پىرىدۇر.” شىمالدىكى سوغۇق ئىقلىمدا ياشايدىغان ئىنسانلار ھەر دائىم قېلىن تېرە كىيىملەرنى كىيىپ يۈرۈشكە مەجبۇر بولغىنىدەك، يەھۇدىيلارمۇ ھەر دائىم يالغان گەپ قىلماي ياشىيالمايدىغان بىر خەلق.
يەھۇدىيلارنىڭ باشقا مىللەتلەر ئارىسىدا پارازىتلىق قىلىپ ياشىشى، كىشىلەر ئۇلارنى ئايرىم بىر ئىرققا مەنسۈپ ئادەملەر ئەمەس بەلكى “دىنىي جامائەت” دەپ ئىشىنىپ تۇرغىنىچە داۋام قىلىدۇ. مانا بۇ، يەھۇدىيلارنىڭ ئەڭ چوڭ يالغانچىلاردىن ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدىغان ئەڭ مۇھىم تەرىپى. باشقا مىللەتلەرگە چاپلىشىۋېلىپ تەييارتاپ بولۇپ ياشىيالىشى ئۈچۈن ئۆزىنىڭ ئادەتتىكى ئادەم تۈرىگە مەنسۈپ بولمىغان كىشىلەردىن ئىكەنلىكىنى ئىنكار قىلىشقا مەجبۇر. ئەگەر بىر يەھۇدىينىڭ ئەقلى قانچىكى يوقۇرى بولىدىكەن، ساختىپەزلىك جەھەتتىمۇ شۇنچە ئۇستىلىق قىلالايدىغان بولىدۇ. ئۇلاردىكى بۇنداق ھىلىگەرلىك شۇنچىلىك ئۇستىلىق بىلەن ئوينىلىدىكى، ئۇلارنى ئارىسىغا ئېلىپ مېھماندوستلۇق كۆرسىتىپ كەلگەن مىللەتلەرنىڭ زور بىر تۈركۈمى ئۇلارنى باشقا بىر دىنغا ئېتىقات قىلىدىغان كىشىلەر دەپلا تۇنۇپ قالماي ھەتتا ئۇلارنى راستىنلا بىر فرانسۇز، ئېنگىلىز، نېمىس ياكى ئىتالىيان دەپ رەسمى ئىشىنىپ يۈرىدۇ. ئەسلىدە تارىخ بىلىمىنىڭ يۇقۇندىلىرىغا تايىنىپ كۈن ئۆتكۈزمەكتە دەپ قارالغان ھۆكمۈران سىنىپلار بۇ تۈر ئەخلاقسىز ئالدامچىلىقلارنىڭ ئەسلى قۇربانلىرى بولۇپ كەلمەكتە. شۇڭا، كىشىلەر بۇ ئادەملەرنىڭ ئەسلى قىياپىتىنى ئىختىيارى تەتقىق قىلىش ئىشلىرىنى ئىلاھى ئېتىقاتقا قارشى ئىشلەنگەن بىر گۇناھ دەپ قارايدىغان ھالغا كېلىشكەن. ئەنە شۇ سەۋەپتىن ھەتتا بۈگۈنكى كۈندىمۇ باۋارىيە شىتاتىدىكى بىر مىنىستىرنىڭ يەھۇدىيلار بىر دىنى جامائەت ئەمەس بەلكى باشقا بىر مىللەتكە تەۋە كىشىلەر ئىكەنلىكىنى قىلچىمۇ پەرق قىلالمىغانلىقىغا ئۇنچە بەك ھەيران قالماسلىقىمىز كېرەك. بۇ جەھەتتە يەھۇدىيلار قولغا كىرگۈزىۋالغان مەتبۇئات دۇنياسىغا بىر قۇر كۆز يۈگۈرتۈپ چىقساقلا، ئەڭ دۆت كىشىلەرنىڭ مىڭىسىگە يەھۇدىيلارنى بۇ خىل خاتا تونۇشنى سىڭدۇرىدىغان پائالىيەتلەر بىلەن شوغۇللىنىپ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ ئالالىشىمىز مۇمكىن. «ئېكو يويف − يەھۇدىي ئاۋازى» دېگەن گېزىت تېخى رەسمى بىر گېزىتخانا شەكلىنى ئالالمىغان بولغاچقا، يوقۇرى دەرىجىلىك دۆلەت مەسئوللىرى بۇنداق قاراشلارنىڭ قىلچىمۇ ئەھمىيىتى يوق دەپ سەل قاراشماقتا.
يەھۇدىيلار ھەر دائىم ئۆز ئىرق ئالاھىدىلىكىگە ئىگە بىر مىللەت بولۇپ كەلمەكتە. ئەمما ئۇلار ھېچ قاچان مەخسۇس بىرەر دىنغا ئېتىقاد قىلىپ باققان ئەمەس. يەھۇدىيلار كۈچىيىش جەريانىدا ئۆزلىرىگە ئاۋارىچىلىق تېپىپ بەرگىدەك دەرىجىدە باشقىلارنىڭ دىققىتىنى جەلىپ قىلىۋالماسلىق ئۈچۈن چوقۇم بىرەر ئامال تېپىشقا مەجبۇر ئىدى. بۇنىڭ ئۈچۈن باشقىلارنىڭ گۇمانىنى قوزغاپ قويماسلىق ئۈچۈن ئەڭ بىخەتەر، ئەڭ ئاسان چارە باشقىلاردىن ئۆگۈنىۋالغان “بىز بىر دىنى جامائەت” دېگەن گەپنى ئوتتۇرغا قويۇپ كەلدى. بۇ ئىشتىمۇ ئۇلارنىڭ قىلغىنى پۈتۈنلەي كۆچۈرمىكەشلىك، توغرىسى ئوغرىلىقتىن باشقا نەرسە ئەمەس ئىدى. يارىلىش خاراكتىرى بويىچە ئالغىنىمىزدا، يەھۇدىيلاردا غايە دېگەن نەرسە بولمىغانلىقى ئۈچۈن بىرەر دىنى تەشكىلات قۇرۇپ چىقىش ئىمكانىغا ئىگە ئەمەس. شۇنداق بولغاچقا، تۇرمۇشىنى قامداشتىن كېيىن دىنى ئېتىقات دېگەن نەرسە يەھۇدىيلارغا بەكلا يات بىلىنىدۇ. يەنى، ئۇ دۇنياغا ئىمان كەلتۈرۈش دەيدىغان ئۇقۇم ئۇلار ئۈچۈن بەكلا يات بىر ئۇقۇم ھېساپلىنىدۇ. ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرنىڭ دىنى قارىشى بويىچە ئالغاندا، بىرەر ئادەمنىڭ ئۆلگەندىن كېيىن قايتا تىرىلدۈرىلىدىغانلىقىغا دائىر ئېتىقادىغا ئورۇن بەرمەيدىغان بىرەر دىننى تەسەۋۋۇر قىلىش ئەسلا مۇمكىن ئەمەس. ئەسلىدە تالمۇد، ئىنسانلارنى ئۇ دۇنيالىق ئۈچۈن يېتىشتۈرىدىغان بىر كىتاپ ئەمەس. ئۇ كىتاپ، پەقەت بۇ دۇنيادا قىلىشقا بولىدىغان، بەرداشلىق بەرگىلى بولىدىغان بىر ھاياتلىق بەرپا قىلىشنىلا كۆرسىتىدىغان، بۇنداق بىر ھاياتلىق جەريانىنى ئۆگۈتىدىغانلا بىر كىتاپ.
يەھۇدىي دىنىنىڭ نەزەرىيىسى ئالدى بىلەن يەھۇدىي ئىرقىنىڭ ساپلىقىنى ساقلاپ قېلىشنىلا مەقسەت قىلىدىغان بىر تەلىمات بولۇپ، يەھۇدىيلار ئۆز ئىچىدە ئۆزئارا مۇئامىلە قىلىشى جەھەتتىكى يىتەرسىزلىكلەرنى تولۇقلاشنىلا مەقسەت قىلىدۇ. شۇنىڭدەك يەنە يەھۇدىيلارنىڭ باشقا ئىنسانلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلەرنى تەڭشەپ تۇرۇشنى مەقسەت قىلىدىغان ئەخلاقى پەزىلەتلەر ھەققىدە قىلچىمۇ ئېغىز ئاچمايدۇ (بەزى تەرجىمىلەردە بۇ ھەقتە توختالغان بىر كىتاپ دەپ ئېلىنغان. − ئۇ.ت). ئەمما بۇ قانۇندا يەھۇدىلاردىن باشقا كىشىلەر بىلەن مۇناسىۋەت قىلىش جەھەتتە ئىنتايىن پەسكەش ئىقتىسادى مۇئامىلىلەر مەسىلىسىلا ئوتتۇرغا قويۇلغان. يەھۇدىي دىنىي تەربىيىسىدىكى ئەخلاقى قىممەتلەر ئۈستىدە بۇرۇنقى ۋاقىتلاردىكىدەك بۈگۈنكى كۈندىمۇ چوڭقۇرلاپ تەتقىقاتلار قانات يايدۇرۇلماقتا (مەن بۇ يەردە بۇ تۈر تەتقىقاتلارنىڭ يەھۇدىيلار تەرىپىدىن ئىشلەنگەنلىرى ھەققىدە توختالمىدىم. چۇنكى بۇ تەتقىقاتنى ئۇلار ئۆزلىرى ئىشلىگىنىدە، بۇ جەھەتتە يەھۇدىيلار يازغان نەرسىلەرنىڭ ھەممىسى تەبىئى ھالدا ئۆز مەنپەئەتىگە ئۇيغۇنلاشتۇرۇلۇپ يېزىۋېلىنغان بولىدۇ). ئۇلارنىڭ ئۆز دىنلىرى ھەققىدە ئېلىپ بارغان تەتقىقاتلىرىدا، ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرنىڭ ئۆز چۈشەنچىلىرىگە ئاساسەن چىقارغان خۇلاسىلارغا پەقەتلا توغرا كەلمەيدىغان گۇمانلارنى پەيدا قىلىدۇ. ئەمما بۇ دىننى ئۇلارنىڭ ئۆزلىرى تەتقىق قىلىشىنىڭمۇ پايدىلىق بىر تەرىپى بار بولۇپ، بۇنىڭغا قاراپ يەھۇدىي ئېتقادىنىڭ قانداق بىر مال ئىكەنلىكىنى ئايدىڭلاشتۇرۇشتا بەلگىلىك دەرىجىدە يىپ ئۇچى بىلەنمۇ تەمىنلەپ تۇرالايدۇ.
بۇ تۈر تەتقىقاتلاردىن مەلۇمكى، يەھۇدىلارنىڭ ھاياتى پەقەت بۇ دۇنيادىلا ياشاشقا ماسلاشتۇرۇلغان ھاياتلىق بولۇپ، ئۇنىڭ رۇھى ھەقىقى خىرىستىيانلىققا ياد بولغىنىدەك، بۇ دىننىڭ ئىككى مىڭ يىل ئاۋالقى يېڭى دىنى نەزەرىيىسىنى ئوتتۇرغا قويغان ئەڭ دەسلەپكى قۇرغۇچىسىنىڭ خاراكتىرىگىمۇ ماس كەلمەيدىغانلىقى ئوتتۇرغا چىقىدۇ. يەنى، بۇ نەزەرىيىنى ئوتتۇرغا قويغۇچى ھەزىرىتى ئەيسا، يەھۇدىي مىللىتى ھەققىدىكى كۆزقاراشلىرىنى ھېچ قاچان يۇشۇرۇپ باققان ئەمەس. ھەتتا ئىنسانىيەتنىڭ بۇ دۈشمەنلىرىنى تەڭرىنىڭ ياراتقان ماكانىدىن قوغلاپ چىقىرىش ئۈچۈن قامچىلاپ ھەيدىگەن. چۇنكى يەھۇدىيلار شۇ چاغلاردىمۇ دىننى بىرەر ئىشتا مەنپەئەتكە ئېرىشىشنىڭ ۋاستىسى قىلىۋېلىشقان. ھەزىرىتى ئەيسامۇ ئەنە شۇ سەۋەپتىن كىرس ياغىچىغا مىخلانغان.
ئەپسۇسكى، بۈگۈنكى كۈندە خرىستىيان پارتىيىسىدىكىلەر سايلامدا يەھۇدىيلاردىن ئاۋاز تىلىگىدەك نۇمۇسسىز ئەھۋالغا چۈشۈپ قالماقتا. ئۇلار ئەسلىدە تەڭرىنى ئىنكار قىلىدىغان، نېمىس دۈشمىنى بولغان يەھۇدىي پارتىيىسىدىكىلەر بىلەن ھەمكارلىشىپ ئۆز مىللىتىدىن كەلگەنلەرگە قارشى ھىلىمىكىر ئىشلىتىپ يۈرمەكتە.
يەھۇدىلارنى مەلۇم بىر ئىرققا مەنسۈپ كىشىلەر ئەمەس بەلكى بىر دىنى جامائەت ئادەملىرى دەيدىغان دەسلەپكى يالغان گەپلەر تەبىئى ھالدا باشقا يالغان گەپلەرنىڭ قوشۇلىشى بىلەنمۇ كۈچەيتىلدى. مەسىلەن، يەھۇدىي تىلى ئۈستىدە توقۇلغان يالغانلار ئەنە شۇنداق كېيىن قوشۇلغان يالغانچىلىقلاردۇر. ئەسلىدە يەھۇدىي تىلى يەھۇدىيلىقنى يوشۇرۇشتىكى بىر ۋاستە بولۇش رولىنى ئوينىغان بولۇپ، بۇ تىل ھېچقاچان ئۇلارنىڭ ئىدىيىلىرىنى ئىپادىلەشكە ئىشلىتىلگەن ئەمەس. ئۇلار فرانسۇزچە سۆزلىشىپ تۇرۇپ يەھۇدىيچە پىكىر يۈرگۈزىشەتتى؛ نېمىسچە مىسرالارنى تۈزگىنى بىلەن ئۆز ئىرقىنىڭلا خاراكتىرىنى ئىپادىلىشەتتى.
يەھۇدىيلار، قېنىنى شوراپ كېلىۋاتقان باشقا مىللەتلەرگە تولۇق ھۆكمۈران بولمىغىچە ئۇ مىللەتنىڭ تىلىدا سۆزلىشىشكە مەجبۇر بولىدۇ. ئەمما ئۇ مىللەتلەر يەھۇدىيلارنىڭ قولىغا چۈشەر-چۈشمەس بىرەر دۇنيا تىلىنى ئۆگۈنۈشكە مەجبۇر بولىدۇ (مەسىلەن ئېسپرانتوغا ئوخشاش)، شۇ ئارقىلىق يەھۇدىيلار ئۇلارغا تېخىمۇ ئاسان ھۆكمۈرانلىق قىلىشنى ئارزۇ قىلىشىدۇ.
يەھۇدىيلار تاشقى كۆرۈنۈش جەھەتتە قەتئىي رەت قىلىپ كېلىۋاتقان “سيونىست ئىلغار زىيالىلار نىزامنامىسى”، بۇ قەۋىمنىڭ پۈتكۈل ھاياتلىق دەۋرى بويىچە پۈتۈنلەي يالغانچىلىققا تايىنىدىغانلىقىنىڭ ئېنىق ئۈلگىسىنى ئوتتۇرغا قويۇپ بەرگەن. «گازېتتې دې فرانكفورد» گېزىتى سىيونىست نىزامنامىسىنىڭ بۇ تۈردە باھالىنىشىغا قەتئى قارشى چىقىپ، “بۇنداق قاراش پۈتۈنلەي خاتا” دەپ جار سېلىشىپ، پۈتۈن دۇنيانى بۇ نىزامنامىغا ئىشەندۈرۈشكە ئۇرۇنماقتا. ئەسلىدە دەل شۇ گېزىتلاردا يېزىلغان ماقالىلارلا بۇنىڭغا ئەڭ كۈچلۈك پاكىت بولالايدۇ. سىيونىستلار چىقارغان بۇ نىزامنامە ھەر بىر يەھۇدىينىڭ ئىستىخىيىلىك رەۋىشتە قىلىشقا تىگىشلىك ۋەزىپىلىرى، ئىشلىرى، ۋە ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا تېگىشلىك غايىلىرىنى بىر-بىرلەپ كۆرسىتىپ ئۆتكەن، بۇ ۋەزىپىلەرنى تەپسىلى چۈشەندۈرۈپ ئۆتكەن بىر نىزامنامە ئىدى. ئەسلىدە ئىشنىڭ مۇھىم تەرىپىمۇ شۇ ئىدى. بۇنداق ئاشكارىلىنىشقا قايسى يەھۇدىينىڭ ئەقلى يېتىدىغانلىقىنى بىلىشكە ئۇرۇنۇشىمىزنىڭ ئەھمىيىتى يوق. يەھۇدىي مىللىتىنىڭ خاراكتىرى، ئۇنىڭ پائالىيەتلىرىنىڭ پۈتۈن جاھانغا يامىراپ تارقىلىپ كەتكەنلىكى، شۇنىڭ بىلەن بىر قاتاردا كۆز تىككەن ئاخىرقى نىشانىنى كىشىنى چۈچۈتكىدەك ئېنىق ئوتتۇرغا قويغانلىقى، بىز ئۈچۈن ئەڭ مۇھىم تەرىپىدۇر. بۇنداق ئاشىكارە ئىپادىلىشىگە باھا بېرىشنىڭ ئەڭ مۇۋاپىق يولى، ئۇنى يۈز بېرىۋاتقان ۋەقەلىكلەر ئاساسىدا باھالاشتۇر. ئەگەر ئۆتكەن ئەسىردىكى تارىخى ھادىسىلەرنى بۇ كىتاپنىڭ كۆرسەتمىلىرىگە تايىنىپ بىر قۇر كۆزدىن كەچۈرىدىغانلا بولساق، يەھۇدىي مەتبۇئاتلىرىنىڭ نېمىشكە شۇنچىۋالا داتلىنىپ يۈرگەنلىكىنى ئېنىق چۈشىنەلەيمىز. ئەگەر بۇ كىتاپ بىرەر مىللەتنىڭ ھەر بىر ئادىمى ھەر كۈنى ئوقۇپ تۇرىدىغان دەستۈرى ھالىغا كەلگىنىدە، ئۇ مىللەت يەھۇدىي خەۋىپىنىڭ ئالدىنى ئالالىغان ھېساپلىنىدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ ئالاھىدىلىكى
يەھۇدىيلارنى يېقىندىن تونۇشنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇلى − ئۇلارنىڭ ئەسىرلەر بويىچە باشقا مىللەتلەر ئىچىدە قانداق ياشاپ كەلگەنلىكىنى كۈزىتىش ۋە تەتقىق قىلىش ئۇسۇللىدۇر. بۇنىڭ ئۈچۈن مۇنداق بىرلا مىسالنى كەلتۈرسەك كۇپايە: يەھۇدىيلارنىڭ تەرەققى قىلىشى ھەر قانداق بىر دەۋردە ئوخشاش بولىدىغانلىقى، ئۈستىگە چاپلىشىۋېلىپ پارازىتلىق قىلىشتا پايدىلىنىپ كەلگەن مىللەتلەرمۇ ھەر دائىم بىرلا مىللەت بولىدىغانلىقى ئۈچۈن، بۇ ئىشنى ئايرىم-ئايرىم نوقتىلار بويىچە تەھلىل قىلىپ چىقىشقا توغرا كېلىدۇ. شۇڭا، تۆۋەندە چۈشىنىشكە ئاسان بولسۇن ئۈچۈن مەن بۇ نوقتىلارنى ھەرپلەر بىلەن نومۇر قويۇپ بىر-بىرلەپ چۈشەندۈرۈپ ئۆتمەكچىمەن.
يەھۇدىيلار گېرمانىيىگە ئەڭ دەسلىۋىدە بۇ ئەلنى رىملىقلار ئىستىلا قىلىغان ۋاقىتلاردا ھەر زامان كۆرۈلگىنىدەك سېتىقچى قىياپىتىدە كىرىپ كەلگەن ئىدى. كەڭ كۆلەملىك كۆچ-كۆچ پەيدا قىلغان قالايماقانچىلىق پەيتلىرىدە يەھۇدىيلار خۇددى ئوتتۇرلۇقتىن يوقۇلۇپ كەتكەندەك كۆرۈنسىمۇ، ئەسلىدە ئۇلار يوقۇلۇپ كەتكەن بولماستىن ئوتتۇردا كۆرۈنمەسلىككە تىرىشىپ يوشۇرۇنۇپ يۈرۈشكەنىدى. تۇنجى نېمىس دۆلەتلىرى قۇرۇلىۋاتقان دەۋرلەر، ئورتا ۋە شىمالى ياۋرۇپانىڭ يېڭىلاتىن ئەمما ئېنىق بىر شەكىلدە يەھۇدىيلىشىشىنىڭ باشلانغۇچ دەۋرى ھېساپلىناتتى. ئەنە شۇ ۋاقىتلاردىن باشلاپ يەھۇدىيلار ئۈستۈن ئىرقتىكىلەر بىلەن ھەر قېتىم ئۇچراشقانلىرىدا بىر يۈكسىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشىپ، ئىزچىل تۈردە يەھۇدىيلىقىنى ئۆز پېتى ساقلاپ كەلدى ياكى شۇنىڭغا ئوخشايدىغان بىر قىياپەتكە ئىگە بولۇپ كەلدى.
ئا) بىرەر جايدا مۇقىم بىر ئورگان قۇرۇلۇشقا باشلىشى ھامان يەھۇدىيلارمۇ دەرھال ئۇ يەردە ئۈنۈپ چىقىشقا باشلايدۇ. ئۇلار بۇنداق يەرلەرگە سودىگەر قىياپىتىدە كېلىشكە باشلايدۇ. يەھۇدىيلار يېڭى كەلگەنلىرىدە ئۆزىنىڭ مىللىتىنى يوشۇرۇپ يۈرۈش زۆرۈرىيىتىنىمۇ ھېس قىلىپ كەتمەيدۇ. بۇ ۋاقىتتا ئۇلار يەھۇدىيلىقىنى ساقلاپ تۇرىۋاتقان بولىدۇ. ھېچ بولمىغاندا قىسمەنلىكتە بولسىمۇ يەھۇدىيلىقى بويىچە قالىدۇ. چۇنكى ئۇ مىللەتنىڭ، شۇنىڭدەك ئۇلارنى مېھمان قىلىۋاتقان مىللەتنىڭ ئىرقى پەرقىنى ئاشكارە ئىپادىلەپ تۇرىدىغان تاشقى كۆرۈنۈش ئالاھىدىلىكلىرى بەكلا ئېنىق ئىدى. يەھۇدىيلار بۇ ئەلنىڭ تىلىنىمۇ دېگەندەك تولۇق ئۆگۈنۈپ كىتەلكمىگەن بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئالدىدىكى مىللەتنىڭ ئالاھىدىلىكلىرى شۇنچىلىك روشەن كۆرۈنۈپ تۇراتتىكى، يەھۇدىيلار ئۇلارنىڭ ئارىسىدا بىر يات سودىگەر بولۇپ تونۇلۇشتىن باشقا قىياپەتكە كىرىۋېلىشقا تېخى جاسارەت قىلىپ كېتەلمەيتتى. بۇ ۋاقىتلاردا يەھۇدىيلار بەكلا سىلىق، بەكلا يوۋاش كۆرۈنگەنلىكى، بۇ يەرنىڭ خەلقلىرى تېخى يەھۇدىيلار بىلەن مۇئامىلە قىلىش تەجرىبىسى بولمىغانلىقى ئۈچۈن، يەھۇدىيلىك سالاھىيىتىنى ساقلاپ يۈرگىنىدە ئۇلارغا بىرەر زىيانمۇ كەلمەيتتى. ھەتتا بىر ھېساپتا يەھۇدىي بولۇپ تونۇلىشى ئۇلارغا پايدىلىقمۇ بولۇپ بېرەتتى. بۇنداق بولغاندا يەرلىك خەلق ئۇلارغا چەتئەللىك مېھمان دەپ قارىشىپ ئېتىۋار قىلىشىمۇ مۇمكىن ئىدى.
ب) يەھۇدىيلار ئاستا-ئاستا ئىقتىسادى پائالىيەتلەر بىلەنمۇ ئارىلىشىشقا باشلايدۇ. ئەمما ئۇلار ئىشلەپ چىقارغۇچى سۈپىتىدە ئەمەس بەلكى ۋاستىچى سۈپىتىدە بۇ ساھەلەرگە كىرىپ پائالىيەت قىلىشقا باشلايدۇ. نەچچە مىڭ يىللىق تەجرىبىلەر بىلەن يېتىشتۈرۈلگەن تىجارەت ساھەسىدىكى ماھرەتلىرى تېخى كۆزى ئېچىلمىغان، ئىنتايىن نۇمۇسچان ئۈستۈن ئىرقتىكىلەرگە نىسبەتەن يەھۇدىيلارغا ئالاھىدە ئۈستۈنلۈك يارىتىپ بېرىدۇ. ئاخىرى شۇنداق نوقتىلارغا بېرىپ يېتىدۇكى، ئۇزۇنغا قالماي تىجارەت ساھەسى پۈتۈنلەي يەھۇدىيلارنىڭ قولىغا ئۆتۈپ كېتىشكە باشلايدۇ. دەسلىۋىدە يەھۇدىيلار ئاۋال ئۆسۈم بىلەن قەرز پۇل بېرىشكە كىرىشىپ ئۈسۈم ئېلىشقا باشلايدۇ. شۇنداق قىلىپ نېمىس يۇرتىغا قەرز-ئۆسۈم بېرىش ئۇسۇلىنى ئېلىپ كىرىشىدۇ. بۇنداق بىر يېڭىلىقنىڭ قانداق خەۋىپلىك ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقىنى دەسلىۋىدە ئۈستۈن ئىرق كىشىلىرى ھېس قىلمايدۇ. ھەتتا ئەينى ۋاقتىدا بۇنداق قەرز بېرىش ئۇسۇلىنى بىزگە پايدىلىق ئىكەن دېيىشىپ ئۇلاردىن رازى بولۇپمۇ يۈردى.
س) شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىلار بۇ ئەلنىڭ رەسمى ئولتۇراغلىق ئاھالىسى ھالىغا كېلىشكە باشلايدۇ. يەنى شەھەر-بازارلاردا يەھۇدىيلارغا خاس مەھەلىلەر پەيدا بولۇشقا باشلاپ، تەدرىجى شەكىلدە كۈچىيىپ دۆلەت ئىچىدىكى دۆلەتكە ئايلىنىشقا باشلايدۇ. ئۇلار بۇ كىچىك دۇنياسىدا سودا ئىشلىرى بىلەن پۇل مۇئامىلە ئىشلىرىنى يەھۇدىيلارغا تەۋە بىر ئىمتىياز دەپ ھېساپلاشقا، بۇ ئىمتىيازلىرىدىن ئىنساپسىزلارچە پايدىلىنىشقا كىرىشىدۇ.
د) ئاخىرى بېرىپ پۇل مۇئامىلە ئىشلىرى بىلەن تىجارەت ساھەلىرى پۈتۈنلەي يەھۇدىيلارنىڭ قولىغا، ئۇلارنىڭ مونوپولىيىسىگە ئۆتۈپ بولىدۇ. ئەمما ئۇلارنىڭ بەكلا يوقۇرى ئۆسۈم تەلەپ قىلىپ جازانىخورلۇق قىلىشى يەرلىكلەرنىڭ نارازىلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىشقا باشلايدۇ. ئۇلاردىكى تۇغما نومۇسسىزلىقى بارغانسىرى كۈچۈيۈپ يەرلىكلەرنىڭ غەزىۋىنى قوزغاشقا، ئۇلارنىڭ بايلىقىدىن ھەسەت قىلىدىغانلارنى پەيدا قىلىشقا باشلايدۇ. يەھۇدىيلار تىجارەت ئىشلىرىغا يەرنىمۇ ئېلىپ سېتىشقا بولىدىغان، ھايانكەشلىك قىلىدىغان ئادەتتىكى تاۋار قاتارىغا ئايلاندۇرۇشى نەتىجىسىدە، كىشىلەرنىڭ يەھۇدىيلارغا سەۋرى قىلىشىمۇ چېكىگە يېتىدۇ. ئۇلار يەرنى ھېچقاچان ئۆزلىرى ئىشلەپ تېرىقچىلىق ئىشى بىلەن شوغۇللانمايدىغانلىقى، يەرنى ھوسۇل كەلتۈرىدىغان بىر مۈلۈك قاتارىدا كۆرمەيدىغانلىقى ئۈچۈن، ئۇ يەرلەدە دېھقان قىلىپ يەرلىكلەرنى ئىشلىتىشكە كىرىشىدۇ-دە، دېھقانلار يەرنىڭ يېڭى غوجايىنى ئۈچۈن تېخىمۇ ئېغىر باج تۆلەشكە، تېخىمۇ كۆپ غەللە تۆلەشكە مەجبۇرلىنىدۇ. يەھۇدىيلار ۋەيران قىلىۋەتكەن مېھمان دوستلۇقنىڭ ئورنىنى ئاشكارە نەپرەتلىنىش، ئۆچمەنلىك ئېلىشقا باشلايدۇ. يەھۇدىيلارنىڭ بېسىمى، ئاچكۆزلۈكى نەتىجىسىدە ئېكىسپالاتاتسىيە قىلىنغان خەلق بۇنىڭغا بەرداشلىق بېرەلمەس ھالغا كېلىدۇ-دە، ئۇلارغا قارشى زورلۇق كۈچتىن پايدىلىنىپ قارشى تۇرۇشقا مەجبۇر بولىدۇ. شۇندىن باشلاپ، يەرلىكلەر يەھۇدىيلارنى يېقىندىن تەتقىق قىلىشقا كىرىشىپ، ئۇلارنىڭ يىرگىنىشلىك خاراكتىرلىرىنى پەرق قىلىشقا باشلايدۇ. ئاخىرى بېرىپ ساھىپخان بىلەن يەھۇدىيلار ئوتتۇرسىدا بىر ھاڭ پەيدا بولۇشقا باشلايدۇ.
ئېغىر نامراتلىق ھۆكۈم سۈرگەن دەۋرلەردە يەھۇدىيلارنىڭ بوزەك قىلىنىشىغا ئۇچرىغانلارنىڭ نەپرىتى ئىسيانغا ئايلىنىدۇ. ئىكىسپالاتاتسىيە قىلىنغان، ۋەيران قىلىۋېتىلگەن خەلق، تەڭرى بالاسىنى بەرگەن بۇ مەلئۇنلاردىن مۇداپىيىلىنىش ئۈچۈن ھەققانىيەتنى ئۇلار ئۆزلىرى ئىجرا قىلىشقا كىرىشىدۇ. ئارىدىن بىر قانچە ئەسىر ۋاقىت ئۆتىشى نەتىجىسىدە، كىشىلەر يەھۇدىيلارنىڭ قانداق نەرسىلەر ئىكەنلىكىنى تولۇق تونۇپ يەتكەن، ئۇلارنى بىرەر ۋاباغا ئوخشاش خەتەرلىك مەخلۇقلار دەپ قارايدىغان بولىشىدۇ.
ئې) ئەنە شۇ ۋاقىتتا، يەھۇدىيلار ئۆزىنىڭ ئەسلى قىياپىتى بىلەن ئوتتۇرغا چىقىشقا باشلايدۇ. ھۆكۈمەتلەرنى بوھران يارىتىش ۋاستىلىرىغا تايىنىپ كۈشكۈرتۈشكە كىرىشىدۇ. پۇللىرىنى دەسمايە قىلىپ ئىشلىتىشكە باشلايدۇ، شۇ ئارقىلىق بەزى ئېتىۋارلىنىش قەغەزلىرىنىمۇ قولغا كىرگۈزىۋېلىپ بۇنىڭدىن پايدىلىنىپ قۇربانلىقلىرىنىڭ قېنىنى تېخىمۇ بەك شوراشقا كىرىشىدۇ.
بەزىدە بۇ تۈردىكى “مەڭگۈلۈك قان شورىغۇچىلار” غا قارىتا خەلقنىڭ غەزىۋى كۆتۈرۈلگەندەك قىلسىمۇ، يەھۇدىيلار ئارىدىن بىر قانچە يىل ئۆتكەندىن كېيىن يەنە باشقىلاتىن ئىش باشلاپ بۇرۇنقى ھۆنىرىنى ئويناشقا كىرىشىشىنىمۇ توساپ قالالمايدۇ. ئۇلارنى باشقىلاردىن پايدىلىنىش ئادىتىدىن ياندۇرالايدىغان ئۆنۈملۈك بىرەر بېسىم بۇ دۇنيادا يوق. ھېچقانداق بىر زۇلۇم ئۇلارنىڭ بۇ خۇيىنى ئۆزگەرتىشكە كۈچى يەتمەيدۇ. ئۇلار بېشىغا كەلگەن زۇلۇملار ئۆتۈپ كەتكىنىدىن كېيىن، تېزلىكتە يەنە قايتا ئەسلى ھالىغا كېلىۋېلىپ، بۇ خۇيىنى مەڭگۈ ئۆزگەرتمەيداۋاملاشتۇرىدۇ. ساھىپخان بولغان مىللەت بۇنىڭدىنمۇ ئېغىر ئەھۋالغا چۈشۈپ قېلىشتىن ساقلىنىش، يەرلىرىنى بۇ تۈر قەللاپلارنىڭ قولىغا چۈشۈپ قېلىشىدىن ساقلاش ئۈچۈن يەھۇدىيلارنىڭ يەر سېتىۋېلىشىنى چەكلەيدىغان قانۇنلارنى چىقىرىشقا مەجبۇر بولىشىدۇ.
ف) ھۆكۈمدارنىڭ قۇدرىتى قانچىكى ئارتىپ بارسا، يەھۇدىيلارمۇ ئۇنىڭ قولتىقىغا شۇنچە ئىچكىرلەپ كىرىۋېلىشقا تىرىشىدۇ. ھۆكۈمرانلاردىن يېڭى-يېڭى “ئېتىۋارلىنىش قەغىزى” بىلەن “ئالاھىدە سالاھىيەت” قەغەزلىرىنى تىلەپ يۈرىشىدۇ. پۇل قىيىنچىلىقى تارتقان ھۆكمۈرانلارمۇ بۇ تۈردىكى ئىمتىيازلار بىلەن ئېتىۋارغا ئېرىشتۈرۈش قەغىزىنى ھەر دائىم ئۇلارغا سېتىپ بېرىدۇ. بۇ تۈر قەغەزلەر يەھۇدىيغا ھەر قانچە قىممەتكە توختىسىمۇ بۇنىڭ ئۈچۈن تۆلىگەن پۇلنى ئۆسۈمنىڭ ئۆسۈمى ۋە ئۇنىڭمۇ ئۆسۈمى بىلەن قوشۇپ نەچھە ھەسسە ئارتۇق تۆلىتىپ ئالىدۇ. بىچارە خەلق ۋۇجۇدىغا چاپلىشىۋالغان بۇ قان شورىغۇچى قۇرتلارنى ھەرگىزمۇ يۇلۇپ ئاتالمايدۇ. يەھۇدىيلار ھەقىقەتەنمۇ قۇتۇلغۇلى بولمايدىغان كۈچلۈك قان شورىغۇچى يەييارتاپ قۇرتلاردۇر. ھۆكۈمرانلارمۇ پۇلغا ئېھتىياجلىق بولغانسىرى ئۆزىنىڭ قولىدىكى كۈچتىن پايدىلىنىپ بۇ قان شورىغۇچى قۇرتلارنى سىقىپ يۈرۈپ خەلقتىن شورىۋالغان قانلارنىڭ بىر قىسمىنى قۇستۇرۇپ ئېلىۋالىدۇ. بۇ ئىشلار ئەنە شۇنداق تەكرارلىنىپ داۋاملىشىپ كېتىۋېرىدۇ. بۇ جەرياندا “نېمىس شاھزادىلىرى” دەپ ئاتىلىدىغان تەبىقىدىكىلەرنىڭ ئوينايدىغان رولى يەھۇدىلارنىڭ ئوينىغان رولىدىن قېلىشمىغىدەك دەرىجىدە يىرگىنىشلىك ئىدى. بۇ تۈردىكى كاتتا شاھزادىلار راستىنلا تەڭرىنىڭ خەلق ئۈستىگە ئىۋەرتكەن بىر بالاسى ئىدى. بۈگۈنكى كۈندە بۇ تۈر شاھزادىلارنىڭ ئورنىنى ھەر قايسى مىنىستىرلىكتىكى مىنىستىرلار ئالماقتا.
نېمىس خەلقى يەھۇدىي خەۋىپىدىن قۇتۇلۇپ كىتەلمىگەن بولسا، بۇنىڭ گۇناھى پۈتۈنلەي نېمىس ھۆكمۈرانلىرىغا مەنسۈپ بولىشى كېرەك. ئەپسۇسكى، بۇ تۈر ئەھۋاللار كېيىنكى ۋاقىتلاردىمۇ ئۆزگەرمەي ئۆز پىتى داۋاملىشىپ كەلدى. ئۇ شاھزادىلار ئۆز خەلقى ئۈستىدە ئىشلىگەن جىنايىتىنىڭ مۇكاپاتى سۈپىتىدە يەھۇدىيلاردىن مىڭلارچە قېتىم ھەق ئالغان، پارا ئېلىپ خەجلىگەن بولىشى مۇمكىن. بۇنىڭ نەتىجىسىدە ئۇلار خەلقىگە ئىشلىگەن گۇناھىنى مىڭ مەرتىۋە ئاشۇرىۋېتىشتى. بۇ تۈر ھۆكمۈرانلار شەيتان بىلەن ھەمكارلاشقانلىقلىرى ئۈچۈن ئۇلارنىڭ بارىدىغان يېرىمۇ دوزاختىن باشقا يەر بولمىدى.
گ) شاھزادىلار يەھۇدىلارنىڭ يايغان تورىغا بىلىپ تۇرۇپ چۈشكىنى ئۈچۈن، ئۆزىنىڭ گۆرىنى ئۆزلىرى كولاشقان ھېساپلىنىدۇ. ئۇلارنىڭ خەلق ئارىسىدىكى ئورنى خەلق مەنپەئەتىنى قوغداش ئورنىغا خەلقىگە بالا بولغان ئەزگۈچى سىنىپقا تەۋە بولغانلىقى ئۈچۈن، تەدرىجى شەكىلدە، تەبىئى ھالدا ۋەيران بولۇپ ئاخىرى ئاغدۇرۇلۇش بىلەن نەتىجىلەندى. يەھۇدىيلار بۇ ئاقسۈڭەكلەر سەلتەنەتنىڭ ئاغدۇرۇلۇش ئالدىدا تۇرىۋاتقانلىقىنى بەكلا ياخشى بىلەتتى. شۇڭا ئۇلار بۇ سەلتەنەتنىڭ يىمىرىلىشىنىڭ سۈرئىتىنى ئاستىلىتىش ئۈچۈن تىرىشىدۇ. ئەسلىدە ئۇلارنى مەستخوش قىلىپ ئەسلى ۋەزىپىسىنى ئۇنتۇلدۇرغان، ئەڭ پەسكەش يالاقچىلىق ئۇسۇللىرىغا تايىنىپ ئۇلارنى ئەيشى ئىشرەتلىك تۇرمۇش ئىچىگە پاتۇرۇشقان، نەتىجىدە چەكسىز پۇل غېمىدا قالدۇرغان، شۇ ئارقىلىق ئۇلارنى ئۆزىگە مۇھتاج قىلدۇرىۋالغانلار دەل يەھۇدىيلار ئىدى. يەھۇدىيلار ھىلىگەرلىكىگە تايىنىپ يەرلىكلەرنى مەجبۇرلاپ، ھەتتا ياققىسىغا ئېسىلىۋېلىپ بولسىمۇ يېڭى-يېڭى مەنبەلەرنى قولغا كەلتۈرۈش يولىنى تاپالايتتى. بۇنداق شاھزادىلارنىڭ ئۆمرىمۇ تەبىئىكى ئۇزۇن بولمايتتى. ھەر قانداق بىر خان سارىيىدا بىرەر “ساراي يەھۇدىيسى” تېپىلىپ تۇراتتى. ئادەتتە ھۆكمۈرانلارغا يېڭى-يېڭى بايلىق يىغىپ بېرىدىغان، ئەمما خەلق ئۈستىدە زومىلىق قىلىدىغان، خەلقنى ئۈمىدسىزلەندۈرىدىغان مەلئۇنلارغا ئەنەشۇنداق نام بېرىلگەن.
بۇنداق ئەھۋالدا يەھۇدىيلار تېخىمۇ يۇقۇرى ئۆرلەش نىيىتىدە ھەممە پۇرسەتتىن پايدىلىنىشقا تىرىشىدۇ. بۇ ئەھۋالدا يەھۇدىيلار بۇ ۋەتەننىڭ ئەسلى ئىگىلىرى بىلەن ئوخشاش ھوقۇقلارغا ئىگە بولۇشنى كۆزلەپ يۈرىشىدۇ. دېگەندەك ئۇلار بۇ ۋاقىتقا كەلگەندە راستىنلا بارلىق ھوقۇقلاردىن بەھرىمەن بولۇشقا باشلايدۇ؛ چىركاۋلاردا ئۆزلىرىگە ئىلاھى سۇ سۈننىتى (خىرىستىيان دىنىغا كىرىش مۇراسىمى ياكى بىر تۈرلۈك سۈننەت قىلدۇرۇش مۇراسىمى. − ئۇ.ت) قىلدۇرىدۇ؛ بۇنىڭدىن چىركاۋلارمۇ يېڭى مۆرت قولغا كەلتۈردۇق دەپ ماختىنىپ يۈرىشىدۇ. ئىسرائىللارمۇ بۇ تۈر زور ئۇتۇق قازانغان ساختىپەزلىكلىرىدىن خوشال يۈرىۋېرىدۇ.
خ) ئەنە شۇ پەيتتىن باشلاپ يەھۇدىيلاردا ئۆزگىرىش بارلىققا كېلىشكە باشلايدۇ. يەھۇدىيلار شۇ ۋاقىتلارغىچە يەنىلا يەھۇدىي پېتى ياشاپ كەلمەكتە ئىدى. يەنى شۇ كۈنلەرگىچە ئۆزلىرىنىڭ يەھۇدىيلىكىنى يوشۇرىمەن دەپ ئاۋارە بولۇپ يۈرمىگەن ئىدى. ھەقىقەتەنمۇ بىر-بىرسىگە دۈشمەن بۇ ئىككى ئىرق كىشىلىرى بىر-بىرسىنى ئايرىپ تۇرىدىغان ئوخشىمايدىغان ئالاھىدىلىكلىرى سەۋەبىدىن باشقا بىر قىياپەتكە كىرىۋېلىش زۆرۈرىيىتىنىمۇ ھېس قىلىشمايتتى. ئۇلۇغ فرېدېرىخ دەۋرىدە يەھۇدىيلارنى ياد بىر مىللەت دەپ قاراشتىن باشقا بىر ئىش ھېچ كىمنىڭ خىيالىغا كىرىپ چىقمايتتى. ئەمما شۇ ۋاقىتلاردا گيوتى، كەلگۈسىدە يەھۇدىيلار بىلەن خىرىستىيانلارنىڭ ئۆزئارا نىكاھلىنىشىنى قانۇن يولىغا تايىنىپ توساش مۇمكىن بولماي قالىدىغانلىقىنى پەرەز قىلىپ غەزەپ بىلەن نالە قىلغانىدى. گيوتىنى بۇ جەھەتتە مۇتەئەسسىپ بىرسى دەپ ئېيتىشقا ھېچ كىمنىڭ ھەققى يوق. گيوتى ھەقىقەتەنمۇ ئۇلۇغ ئادەم ئىكەندۇق. ئۇنىڭ ئاغزىدىن چىقىۋاتقان نارازىلىق ئاۋازى قانۇن بىلەن ئەقىلنىڭ ئاۋازىدىن باشقا بىر نەرسە ئەمەس ئىدى. ئەمما خەلق، ئوردا سارايلىرىدا ئىشلەنگەن بۇ تۈر پاسكىنا سودىلىشىشلارغا قارىماي يەھۇدىيلارنى ئۆز بەدىنىگە يېپىشقان يات بىر ئۇنسۇر دەپ قارىشىپ، يەھۇدىيلارغا شۇنىڭغا ماس مۇئامىلە قىلىپ كېلىشكەن ئىدى.
ئەمما خەلق ئارىسىدىكى بۇ تۈر قاراشلارمۇ تەدرىجى ئۆزگىرىشكە باشلايدۇ. مىڭ يىلدىن ئارتۇق ۋاقىت ئىچىدە يەھۇدىلار ئۆزلىرىنى مېھماندوستلۇق بىلەن كۈتىۋالغان مىللەتنىڭ تىلىنى شۇنچىلىك پۇختا ئىشلىتەلەيدىغان ھالغا كېلىۋېلىشقانكى، ئەندىلىكتە ئۆزلىرىنىڭ يەھۇدىي مەنبەلىرىگە ئۇنچە چىڭ چاپلىشىۋالمايدىغان بولۇپ ئۆزگەرگەن ئىدى. ئەندى ئۇلار “نېمىس ئالاھىدىلىكى” نى تەلەپ قىلىشقىمۇ جۈرئەت قىلالىغىدەك ھالغا كەلگەنلىكىنى ھېس قىلىشقا باشلايدۇ. مۇنداق قارىغاندا بۇنداق قاراش ھەر قانچە كۈلكىلىك تۇيۇلىشىدىن، ھەر قانچە ئەھمىيەتسىز بىلىنىشىدىن قەتئىي نەزەر، ئۇلار ئەينى ۋاقىتلاردا “گېرمان” بولۇپ كۆرۈنۈشكە، بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە بۈگۈن “نېمىس” بولۇپ كۆرۈنۈشكە جۈرئەت قىلالايدىغان ھالغا كېلىشتى. شۇنىڭدىن ئىتىبارەن، ئادەمنىڭ ئەقلىغىمۇ كەلمىگىدەك ئەڭ چوڭ ئالدامچىلىقلاردىن بىرسى ئوتتۇرغا چىقىدۇ. يەھۇدىيلار، ھەر قانچە بۇزۇپ ئىشلىتىدىغان بولسىمۇ نېمىسلارغا خاس ئالاھىدىلىكلرىدىن بىرسى بولغان نېمىس تىلىغا ئېرىشكىنى ئۈچۈن، ئۇلار نېمىسلىكتىن ئۆگۈنەلىگىنى نېمىسچە سۆزلىشىش بىلەنلا چەكلىنىپ قالدۇ. ھالبۇكى، ئىرقلارنى بارلىققا كەلتۈرىدىغان ئامىل ھەرگىزمۇ تىل ئەمەس، بەلكى قاندۇر. يەھۇدىيلار بۇ ئالاھىدىلىكنى ھەرقانداق بىر مىللەت كىشىلىرىدىنمۇ ياخشى بىلىدۇ. شۇنداق بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇلار تىلىنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىشىگە ئۇنچە بەك ئەھمىيەت بېرىپ كەتمەي، قان ئارىلىشىشىنى قولغا كەلتۈرۈشكە ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىشىدۇ. كىشىلەر تىلىنى بەكلا ئاسان ئۆزگەرتىۋالالىشى مۇمكىن. بۇنداق ئۆزگەرتىۋېلىش، ئۇ كىشىگە باشقا بىر تىلغا تايىنىپ ئۆز پىكىرىنى ئىپادىلىۋېلىش ئىمكانىيىتىنى يارىتىپ بېرىدۇ. ئەمما بۇنىڭلىق بىلەن ئۇ كىشى ئۆز پىكىرىنىمۇ ئۆزگەرتىۋالىدۇ دېگەن مەنىنى ھەرگىز بەرمەيدۇ. يەنى ئۇ كىشى تىلىنى ئۆزگەرتكىنى بىلەن نىيىتى ئۆز پىتى ساقلىنىپ قېلىشى مۇمكىن. شۇنداق بولغاچقا، يەھۇدىيلار ھەر تۈردىكى تىللار بىلەن سۆزلىشىپ يۈرگەندەك قىلغىنى بىلەن ئىچىدىكى يەھۇدىي چۈشەنچىسىنى قىلچىمۇ ئۆزگەرتمەيدۇ. مىڭ يىل بۇرۇن، ئوستيېدە ئېلىپ-ساتارلىق بىلەن شوغۇللانغانلىرىدا لاتىنچە سۆزلىشىپ يۈرگەن بولسا، بۈگۈنكى كۈندە بۇغداي ئاكىسىيە بازىرىنى قالايماقانلاشتۇرۇش ئۈچۈن نېمىسچە سۆزلىشىشنى ئۆگىنىۋالغان بولۇپ، بەرىبىر يەھۇدىيلىقىنى قىلچە ئۆزگەرمەي ئۆز پىتىچە قېلىۋىرىدۇ. يەنى تىلىنى ئۆزگەرتىۋالغىنى بىلەن، ئۇنىڭ يەھۇدىيلىقى قىلچە ئۆزگەرمەي ساقلىنىپ كەلمەكتە. بۈگۈنكى كۈندە، قۇرۇلتاي ۋەكىللىرىنىڭ، بۇ ۋەكىللەرنىڭ ياردەمچىلىرىنىڭ، ئامانلىق ساقلايدىغان يوقۇرى دەرىجىلىك كادىرلارنىڭ بۇ پاكىتنى قاراپ تۇرۇپ كۆرمەسلىكىنى تەبىئى ئەھۋال دەپ قاراشقا بولىدۇ. چۇنكى، دۆلەتنى باشقۇرىۋاتقانلار ئىچىدە ئەقلىنى ئىشلىتىش، توغرا ئويلىنىش قابىلىيىتىدىن مەھرۇم بولمىغان بىرمۇ كىشىنى دېگىدەك ئۇچرىتالمايمىز.
يەھۇدىيلارنى تۇيۇقسىزلا نېمىس بولىۋېلىشقا مەجبۇرلىغان سەۋەپ ئېنىق كۆرۈنۈپ تۇرماقتا. يەھۇدىيلار ھېلىقى شاھزادىلارنىڭ كۈچىدىن قېلىۋاتقانلىقىنى كۆرگەنسىرى، پۇت قويغىدەك يېڭى بىر يەر ئاختۇرۇشقا كىرىشىدۇ. شۇنىڭدەك يەنە ئۇلارنىڭ ئىقتىسادىي سىياسەتلەرگە سېلىۋاتقان ماددى بېسىمى شۇنچىلىك كۈچىيىپ كەتكەنكى، ئەندىلىكتە بۇنچە ئېغىر يۈكنى كۆتۈرەلمەيدىغان، بارلىق مىللى ھوقۇقلارغا ئېرىشەلمىگىنىدە تەسىرىنى، كۈچىنى كېڭەيتەلمەيدىغان ھالغا كېلىپ قېلىشقان. ئەمما يەھۇدىيلار دەل بۇ ئىككى نەرسىنى ھەر دائىم تەلەپ قىلىپ كەلمەكتە. چۇنكى قانچىكى يوقۇرى ياماشقانسىرى، بۇرۇنقى ۋاقىتلاردا ئۇلارغا ۋەدە قىلىنغان، بۈگۈن ئۆتمۈشنىڭ قاراڭغۇلۇقلىرى ئىچىدىن سۈزۈلۈپ كۆرۈنگەن، ئۇلارنى ھېچقاچان رازى قىلالماي كەلگەن ئارزۇسى ئۇلارنى ھەر زامان ئۆزىگە جەلىپ قىلىپ تۇرىدۇ. مانا بۈگۈن، ئەڭ ساغلام يەھۇدى كاللىلىرى دۇنيا غوجايىنلىقى خامخىيالىنىڭ ئالقىنىغا كىرگەنلىكىنى چەكسىز ھاياجانلانغان ھالدا ھېس قىلىشماقتا. ئەنە شۇ سەۋەپتىن يەھۇدىيلار بارلىق غەيرىتىنى مىللى مەنپەئەتلىرىنى تولۇق قولغا كەلتۈرۈش مەقسىتى ئۈچۈن سەرىپ قىلىشماقتا.
ئى) ئەنە شۇ سەۋەپتىن ئوردا يەھۇدىلىرى ئاستا-ئاستا خەلق يەھۇدىسى تۈسىگە كىرىشكە باشلايدۇ. يەھۇدىيلار بۇ تۈردىكى شەكىل ئۆزگەرتىش جەريانىدىمۇ بەرىبىر خەلق ئارىسىدىكى ئەڭ كۈچلۈك بولغانلار ئىچىدە ئورۇن ئېلىشقا ۋە ئۇلارنىڭ ئارىسىغا قوشۇلىۋېلىشقا كىرىشمەكتە. شۇنىڭدەك يەنە ئىرقىنىڭ ۋەكىللىرىمۇ خەلق ئاممىسىغا ۋەز بېرىشنى داۋاملاشتۇرۇپ كەلمەكتە.
خەلق ئاممىسى، يەھۇدىيلارنىڭ ئەسىرلەر بويى ئۆزلىرىگە قارشى ھەقىقەتەنمۇ كۆپ جىنايەتلەرنى ئىشلىگەنلىكىنى، خەلق ئاممىسىنى رەھىمسىزلەرچە ئىزىپ سۈيىنى ئىچكەنلىكىنى ئەسكە ئېلىشىدۇ؛ شۇنىڭدەك يەنە خەلق ئۆزىگە قىلىنغان بۇ تۈر زۇلۇملارنى تونۇپ يەتكىنىدىن كېيىن يەھۇدىيلارغا قارىتا تەدرىجى ئۆچ بولۇشقا باشلاپ، ئاخىرىدا يەھۇدىيلارنىڭ تەڭرى تەرىپىدىن باشقا مىللەتلەر ئۈستىگە ئىۋەرتىلگەن بالا-قازا دەپ تونۇشقا باشلىغىنىنى ئويلىغىنىمىزدا، يەھۇدىيلارنىڭ بۇ تۈردىكى سەپ ئۆزگەرتىۋېلىشىنىڭ ئۇنچە ئاسانغا توختىمىغانلىقىنى بىلەلەيمىز. دەرۋەقە تېرىلىرىنى شىلىپ، قانلىرىنى ئىچىشكەن قۇربانلىرىغا قارىتا “ئىنسانىيەت دوستى” بولۇپ كۆرۈنۈش يەھۇدىيلار ئۈچۈنمۇ ئاسان بولمىسا كېرەك.
يەھۇدىيلار دەسلىۋىدە خەلققا قىلغان قورقۇنۇچلۇق ناھەقچىلىكلىرىنى يەڭگىللىتىش، يۇشۇرۇشقا ئۇرۇنۇپ، ئۆزلىرىنى ئىنسانىيەتكە كەلگەن بىر “ئامەت” قىلىپ كۆرسىتىشكە تىرىشىدۇ. ئۇلارنىڭ بۇ يېڭىچە قىياپەتكە كىرىۋېلىشى مەنپەتپەرەسلىكىنى ھەر قانچە يوشۇرۇشقا ئۇرۇنغىنىغا قارىماي، تەۋراتنىڭ ئوڭ قولدا بەرگەننى سول قول تۇيمىسۇن دېگەن بويرۇقىغا توغرا كەلمەيدۇ. شۇڭا، خەلق كۆرگەن ئازاپلىرىغا قارىتا ھەقىقەتەنمۇ سەزگۈر بولىدىغانلىقىنى، بۇ ئازاپلىنىشلارنى يەڭگىللىتىش ئۈچۈن كۆرسەتكەن بارلىق پىداكارلىقلىرى ئېنىق ئوتتۇردا تۇرماقتا. يەھۇدىيلار تۇغما كىچىك پىيىللىك بىلەن ئۈستۈنلۈك ئەتىراپىدا ئايلىنىپ پۈتۈن دۇنيا ئاڭلىغىدەك ئاۋازدا ناغرا سۇناي چېلىشقا كىرىشىدۇ. ئۇلار بۇ ئىشنى شۇنداق ئىشەنچ ۋە سەۋىرچانلىق بىلەن قىلىشىدۇكى، پۈتۈن دۇنيا خەلقى ئۇلارغا راستىنلا ئىشىنىپ قالىدۇ. ئاخىرى بېرىپ بۇنىڭغا ئىشەنمىگەنلەرمۇ يەھۇدىيلارنى خاتا چۈشىنىپ قالغانلار قاتارىغا ئۆتۈپ قالىدۇ. ئۇزۇنغا قالماي ۋەزىيەتنى ئۆزلىرىگە پايدىلىق تەرەپكە بۇراپ، ئەتراپتا ئۇلارغا ھەقىقەتەنمۇ ناھەقچىلىك بولۇپتۇ دەيدىغان تۇيغۇلارنى پەيدا قىلىشىدۇ. ھالبۇكى، ئەسلىدە ئەھۋال بۇنىڭ دەل ئەكسىچە ئىدى. بولۇپمۇ ئاخماق كىشىلەر يەھۇدىيلارغا ئىشەنچ قىلىشىپ، بۇ بىچارىلارغا ئىچ ئاغرىتىپ كېتىشىدۇ.
يەھۇدىيلار رازىمەنلىك بىلەن ئۆزىنى پىدا قىلغانلىرىدىمۇ بۇنداق پىداكارلىقتىن قىلچە زىيان كۆرمەيدۇ. ئۇلار ئۆز پايلىرىنى ئايرىۋېلىشنى بىلىدۇ. ئۇلارنىڭ قىلغان ياخشىلىقلىرى بىرەر ئېتىزلىقنى خالىماي تۇرۇپ ئوغۇتلىغىنىغا ئوخشاش بىر ئىش بولۇپ، بۇنىڭدىمۇ بىرەر پايدا ئۈندۈرىۋېلىش كويىدا يۈرىشىدۇ. ئەمما قىزىق يېرى، پۈتۈن دۇنيا بىر مەزگىلدىن كېيىن يەھۇدىيلارنى “بىر ئامەت، ھۆرمەتكە لايىق” دەپ تونۇشقا باشلايدۇ(!).
بىر قىسىم كىشىلەر ئۈچۈن ئادەتتىكىچە بولۇپ كۆرۈنگەن بەزى نەرسىلەر يەنە بەزى كىشىلەرنى قاتتىق چۈچىتىۋېتىشى، قاتتىق ھەيران قالدۇرىۋېتىشىمۇ مۇمكىن. بۇنداق بىر ئەھۋال يەھۇدىلاردا پەقەتلا كۆرۈلمەيدۇ. شۇ سەۋەپتىن، ھەممە كىشى يەھۇدىيلارنىڭمۇ ياخشىلىق قىلالايدىغانلىقىغا ھەيران بولۇشۇپ، ئۇلارنىڭ قىلغان كىچىككىنە بىر ياخشىلىقىنىمۇ ئالاھىدە ماختاپ كۆككە كۆتۈرىۋېتىشىدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ كىشىنى ھەيران قالدۇرغىدەك ئىشلىرى بۇنىڭلىق بىلەنلا قالمايدۇ. يەھۇدىيلار تۇيۇقسىزلا لېبېرالىستلاردىن بولىۋېلىشىدۇ. باشقىلار ئىپادىلىگەن يېڭىلىقلارغا قارىتا ھەيران قالغانلىقلىرىنى، ھاياجانلانغانلىقىنى ئىپادىلىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ ئاستا-ئاستا ماختاشقا تايىنىپ يېڭىلىقنى ھىمايە قىلغۇچىلارنىڭ چىمپىيونىغا ئايلىنىۋالىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن مىللەتكە پايدىلىق مىللى ئىگىلىك ئاساسلىرىنى قاتتىق ۋەيران قىلىپمۇ تۇرىدۇ. مەسىلەن پاي چېكى سېتىۋېلىش يولى بىلەن ۋاستىلىق تۈردە مىللى ئىشلەپچىقىرىشقا قاتنىشىدۇ. ئۇلار بۇ ئىشنىمۇ تۆمۈر-تەسەك ساتقاندەك ئۇششاق-چۈششەك ئېلىپ-ساتارلىق ئىشىغا ئايلاندۇرىۋېلىشىدۇ. ئۇلار شۇنداق بىر سودا ئىشىنى پەيدا قىلىشىدۇكى، ھەممە نەرسىنى پۇلغا سېتىۋېلىشقا بولىدىغان ۋە ساتقىلى بولىدىغان ھالەتنى شەكىللەندۈرىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ سانائەتنى شەخسى مۆلۈك ئاساسلىرىدىن مەھرۇم قالدۇرىدۇ.
بۇنىڭ ئاقىۋېتىدە ئىشچىلار بىلەن غوجايىن بىر-بىرسىگە دۈشمەن ھالغا كەلتۈرۈلىدۇ. ئاخىرى بېرىپ خەلق ئاممىسىنىڭ سىنىپلارغا بۆلۈنۈش ھالەتنى پەيدا قىلىشىدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ ئاكىسسىيە بازىرىغا كۆرسەتكەن تەسىر، ئۇ يەردە تىكلىگەن نوپۇزى كۈنسايىن كۈچىيىشكە باشلايدۇ. خەلقنىڭ بارلىق ئەمگەك كۈچلىرىگە ئىگە بولىۋالىدۇ ياكى ئۇلارنىڭ ئۈستىگە مىنىۋېلىشىدۇ.
يەھۇدىيلار دۆلەت ئىچىدىكى ئورنىنى كۈچەيتىۋېلىش ئۈچۈن ئۇنىڭ قەدىمىنى ئاستىلىتىشنى مەقسەت قىلىپ پۇتىنى كىشەنلەيدىغان ئىرق توسىغىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاشقا كىرىشىدۇ. دىنگە قارىتا ياخشىچاق بولىۋېلىپ ئۆزلىرىگە مۇناسىۋەتلىك بىر ھەرىكەت ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا ئاتلىنىدۇ. پۈتۈنلەي قولغا كىرگۈزىۋالغان فارماسون تەشكىلاتىنى ئۆز مەقسەتلىرىگە يېتىش ئۈچۈن ئېلىپ بارغان كۈرەشلىرىدە سۈيىئىستىمال قىلىشىدۇ. رەھبەرلىك سىنىپىنى، بۇرجۇئازلارنىڭ مۇھىم ئورۇندىكى ئادەملىرىنى فارماسون تەشكىلاتىغا كىرگۈزىشىپ ئۇلارنى ئۆزلىرى خالىغان تەرەپلەرگە يىتەكلىشىدۇ. بۇ كىشىلەرمۇ فارماسون تەشكىلاتىغا قاتنىشىش بىلەن يەھۇدىيلارنىڭ بىر ئويۇنچۇقى ھالىغا كېلىپ قالغانلىقىنى تۇيماي يۈرىۋېرىدۇ.
ئەمما ئويغانغان ھەقىقىي خەلق ئاممىسى ئويۇن قىلىۋېلىشقان ھوقۇق ۋە ئەركىنلىكلىرىنى ئۆز كۈچىگە تايىنىپ قوغداش ئارقىلىق سىنىپنىڭ كەڭ تەركىپلىرىنى بۇنداق تەسىرلەردىن ساقلاشقا كىرىشىدۇ. ئەسلىدە، باشقىلارغا قارىغاندا بۇ تۈر كىشىلەرنى قولغا كىرگۈزۈش ئۇلارغا تېخىمۇ پايدىلىق بولاتتى. چۇنكى، يەھۇدىيلار ئالدىغا سېلىپ ماڭدىغان پادىسى بولغىنىدىلا ئۆز رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرالايدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدۇ. يەھۇدىيلار، بۇنداق پادىنى بۇرجۇئازىيە سىنىپىنىڭ ئەڭ كەڭ قاتلاملىرى ئارىسىدىن تاپماقچى بولىشىدۇ. ئەمما پەلەي-پايپاق ئۇستىخانا غوجايىنلىرى بىلەن توقۇمچىلار فارماسونلۇقنىڭ بۇنداق ئاجىز تورلىرى بىلەن تۇتقىلى بولىدىغان كىشىلەردىن ئەمەس. شۇڭا ئۇلار بۇنداق يەرلەردە تېخىمۇ قوپال ئۇسۇللاردىن پايدىلىنىپ ئىشقا كىرىشىدۇ. بۇ چاغدا، فارماسونلۇققا يەھۇدىيلار خىزمىتىدە بولۇپ كېلىۋاتقان يەنە بىر قۇرالى − تەشۋىقات ئورۇنلىرىنى ئىشقا كىرىشتۈرۈلىدۇ. يەھۇدىيلار بۇ كۈچنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قەتئى ئىرادە بىلەن پۈتۈن ھۆنەرلىرىنى ئىشقا سېلىشىدۇ. يەھۇدىيلار تەشۋىقات كۈچىنى يىتەكلەپ، ئۇلارنى ئالدىغا سېلىپ مېڭىشىدۇ. چۇنكى ئۇلار كۈنلەرنىڭ بىرىدە، ئون بەش يىل بۇرۇنقىسىغا قارىغاندا تېخىمۇ ياخشى تونۇلغان جامائەت نامىدىكى كۈچلەرنى يىتەكلەپ، باشقۇرۇپ ماڭالايدىغانلىقىغا ئىشىنىدۇ.
بۇ جەرياندا، يەھۇدىيلار بىلىمگە تەشنا بولىۋاتقان قىياپەتتە كۆرۈنۈشكە باشلايدۇ. ئۇلار پۈتۈن تەرەققىياتلارنى، بولۇپمۇ باشقىلارنى ۋەيران قىلالىغىدەك تەرەققىياتلارنى مەدھىلەشكە كىرىشىدۇ. ئۆز مىللىتىگە پايدىلىق بولغان تەرەققىياتلاردىن باشقا ھەر قانداق بىر يېڭىلىقلارنىڭ ئەڭ دەھشەتلىك دۈشمەنلىرى دەل شۇ يەھۇدىيلاردۇر. ئۇلار ھەر قانداق بىر مەدەنىيەتكە ئۆچمەنلىك بىلەن قارىشىدۇ. باشقىلاردىن ئۆگۈنىۋالغان كىچىككىنە بىلىمنىمۇ ئۆز مىللىتىنىڭ پايدىسى ئۈچۈن قوللىنىشقا تىرىشىدۇ.
يەھۇدىيلار ئۆز مىللىتىنى ئاسىراشقا ئالاھىدە ئەھمىيەت بېرىدۇ. ئاياللىرىنىڭ خرىستىيانلار بىلەن توي قىلىشىغا ھەرگىزمۇ توسالغۇلۇق قىلىشمايدۇ. ھەتتا بۇنىڭ ئۈچۈن ئاياللىرىنى رىغبەتلەندۈرىشىدۇ. ئەمما ئەرلىرىنىڭ ئۇرۇغىنىڭ ھەر دائىم ساپ تۇتۇشقا تىرىشىدۇ. يەھۇدىيلار باشقا مىللەتلەرنىڭ قېنىنى رەھىمسىزلەرچە زەھەرلەپ تۇرسىمۇ، ئۆز قېنىنى ھەر تۈرلۈك زەھەرلىنىشلاردىن ئاسىرايدۇ. بىر ئەر يەھۇدىي، خىرىستىيان ئايال بىلەن توي قىلمايدۇ. خرىستىيان ئەر يەھۇدىي ئايال بىلەن توي قىلغىنىدا، تۇغۇلىدىغان بۇ شالغۇت ئۇرۇقتا بەرىبىر يەھۇدىي قېنى ئۈستۈنلۈكتە تۇرىدۇ. بولۇپمۇ يوقۇرى تەبىقىلىك سىنىپتىكىلەرنىڭ باياشاتلىق ئىچىدە ياشايدىغان تەبىقىلىرى ئەنە شۇنداق بۇزۇلۇپ بولدى. يەھۇدىيلار بۇنى ئىنتايىن ياخشى بىلگىنى ئۈچۈن، ئىرقىنىڭ دۈشمىنى بولغان بۇ سىنىپنى بۇ قۇرالىدىن مەھرۇم قېلىشىنى سىستېمىلىق شەكىلدە تەشۋىقىق قىلىپ تۇرىدۇ.
قىلىۋاتقان ئىشىغا كاپالەتلىك قىلىش، قۇربانلىقلىرىنى مەست قىلىش ئۈچۈن ئىرق، تەن رەڭگى پەرقىگە قارىماي بارلىق ئىنسانلارنىڭ بىر ئائىلە كىشىلىرى ئىكەنلىكى ھەققىدە سۆز قىلىشتىن قىلچە چېكىنمەيدۇ. ئاخماق كىشىلەر بۇ يالغان گەپلەرگە ئىشىنىپ يۈرىۋېرىدۇ. ئەمما ئۇلارنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشى، ئۇنىڭ يات بىرسى بولغانلىقىنى ئىپادىلەشنى ھەرگىز يوشۇرالمايدۇ. شۇنداق بولغاچقا، خەلق ئاممىسى يەھۇدىيلارنىڭ قاپقىنىغا چۈشۈپ قېلىشتىن ئۆزىنى ئاسانلا ئاسىراپ تۇرالايدۇ. ئەمما خەلق ئاممىسى تەشۋىقات يولى ئارقىلىق كۈزىتىپ كېلىۋاتقان رىياللىققا بوي سۇنمايدۇ. بولۇپمۇ ھەجىۋى تەشۋىقات ئەپكارلىرىدا يەھۇدىيلارنى زىيىنى يوق بىر مىللەت دەپ تونۇشتۇرىشىدۇ. بۇ تۈر تەشۋىقاتلاردا، بۇ مىللەت خۇددى باشقا بارلىق مىللەتلەرگە ئوخشاش ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكلىرى بار بىر مىللەت؛ ئۇلارنىڭ سىرتقى كۆرۈنۈشى ئاز-تۇلا غەلىتى كۆرۈنەەندەك قىلسىمۇ، ئەخلاق ۋە ئەنئەنىلىرى جەھەتلەردە بەلكى كىشىنى تەبەسسۇمغا كەلتۈرىدىغان بىرەر ھالەت ئىپادىلىشىمۇ مۇمكىن؛ ئەمما بۇنداق ھالەت ئەسلى مەنىسى بويىچە نۇمۇسچان ۋە ياخشىلىق قىلىشنى ياخشى كۆرىدىغانلىقىدىن دېرەك بېرىدىغان بىر ھالەت، دەپ تەرىپلىنىدۇ. شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىيلار خەتەرلىك ئادەملەر ھېساپلىنىشتىن كۆرە قورققىدەك بىر يېرى يوق ئادەتتىكى كىشىلەر قىلىپ كۆرسىتىلىشكە تىرىشىلىدۇ.
يەھۇدىيلار تەرەققىياتىنىڭ بۇ باسقۇچىغا كەلگەندە، ئۇلارنىڭ ئەڭ ئاخىرقى مەقسىدى بولغان دېموكراتىيەنىڭ ياكى بۇ ئاتالغۇ بويىچە چۈشىنىلگەن نەرسىنىڭ غالىپ كېلىۋالغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇلار بۇ ئاتالغۇنىڭ غالىبىيىتىدىن پارلامېنت ھۆكۈمرانلىقىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش دېگەن مەنىنى چىقىرىشىدۇ. ئۇلارنىڭ تەلەپلىرىنى پەقەت بۇ تۈر شارائىتلا تولۇق قاندۇرالايدۇ. چۇنكى، پارلامېنتارىزم دېگەن بۇ تۈزۈم، شەخسىلەرنىڭ رولىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ، ئۇنىڭ ئورنىغا ئاخماقلارنىڭ، قابىلىيەتسىزلەرنىڭ، قورقۇنچاق ۋە مەسئولىيەتتىن قاچىدىغان پەسكەشلەرنىڭ كۆپسانلىقىنى ھۆكمۈران ئورۇنغا ئېرىشتۈرىدۇ. بۇنىڭ ئاقىۋېتى، خاندانلىق تۈزۈمىنىڭ ئاغدۇرۇلىشى بىلەن خۇلاسىلىنىدۇ. بۇنداق ئەھۋال ھاكىم بولغىنىدا، بۇنداق بىر ۋەزىيەت چوقۇم بىر كۈنى ئوتتۇرغا چىقىدۇ.
ج) ئىقتىسادى جەھەتتە كۆرۈلگەن زور تەرەققىياتلار مىللەتنى شەكىللەندۈرگەن ئىجتىمائىي تەبىقىلەردە ئۆزگىرىش پەيدا قىلىشقا باشلايدۇ.
ئۇششاق ھۈنەرۋەنلەر تەدرىجى يۇسۇندا يوقۇلۇپ بارىدىغانلىقى ئۈچۈن، ئىشچىلار ئۆزىگە خاس تۇرمۇشىنى قامداش يولىنى تېپىش پۇرسەتلىرىنى، ئىمكانلىرىنى قولدىن بېرىپ قويۇشقا باشلايدۇ. بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە، ئىشچىلار ھېچنەرسىسى يوقلارغا (پرولېتارلارغا − ئۇ.ت) ئايلىنىپ قالىدۇ. شۇنداق قىلىپ زاۋۇت ئىشچىلىرى ئوتتۇرغا چىقىشقا باشلايدۇ. بۇ تەبىقىدىكىلەرنىڭ ئەڭ چوڭ ئالاھىدىلىكى، پۈتۈن ھاياتى بويىچە ئۆزىگە مەخسۇس بىرەر ئىمكانىيەت پەيدا قىلىش پۇرسىتىدىن مەڭگۈلۈك مەھرۇم قېلىشى ھېساپلىنىدۇ. بۇنداق بىر ئىشچى، ھەقىقى مەنىدە مال-مۆلۈكسىز بىرسى ھېساپلىنىدۇ. قېرىلىق، بۇ ئىشچىلار ئۈچۈن ئۆلۈمدىن بەتەر بىر ئەھۋال ھېساپلىنىدۇ. قېرىلىق يەتكەن بىر ئىشچىنى تىرىك دېگىلىمۇ بولمايدۇ.
ئىجتىمائىي تەرەققىياتلار بۇنىڭغا ئوخشاپ كېتىدىغان يەنە بىر ئەھۋالنىمۇ پەيدا قىلدى. ئىشچىلار سىنىپىغا ئوخشاش مال-مۈلكتىن مەھرۇم مەمورى كادىرلار تەبىقىسى بىلەن خىزمەتچىلەر تەبىقىسىنىمۇ مەيدانغا كەلتۈردى. دۆلەت، قېرىلىق كۈنلىرى ئۈچۈن بىر تەرەپكە پۇل قويالمىغان مەمورى كادىرلار بىلەن خىزمەتچىلەرنى بېقىش ئىشىنى ئۆز ئۈستىگە ئالدى. يەنى پىنسىيە مائاشى بېرىش تۈزۈمىنى يولغا قويدى. شۇنداق قىلىپ ھۆكۈمەت ئورگانلىرىدا ئىشلەيدىغانلارنىڭ ھەممىسى قىلغان ئىشىنىڭ دەرىجىسىگە قاراپ ياشانغان كۈنلىرىدە رېتىملىق تۈردە پىنسىيە مائاشى ئېلىپ تۇرىدىغان بولدى. بۇنىڭ نەتىجىسىدە مەمورى كادىرلار خاتىرجەم ھالغا كەلتۈرۈلۈپ، ئۇلارنىڭ ئورنى ئۆستۈرۈلدى. شۇنداق قىلىپ، ئۇرۇشتىن بۇرۇن گېرمانىيە مەمورى كادىرلار تەبىقىسىدە ئەڭ مۇھىم ئالاھىدىلىك بولغان كەسىپى ئېڭى ئۆسۈپ يېتىلىشكە باشلىدى. شەخسى مال-مۈلكى بولمىغان بۇ تەبىقە كىشىلىرى يوقسۇللۇقتىن قۇتقۇزۇلۇپ مىللى جامائەتچىلىك تەركىۋىدە تېگىشلىك ئورۇنغا ئېرىشكەن ھېساپلاندى.
ئەمما بۇنداق دەرتلەر قايتىدىن كۈچىيىپ دۆلەتنىڭ ئۈستىگە تىكىلىپ ۋەھىمە سېلىشقا باشلايدۇ. خەلق ئاممىسى تۇرمۇشىنى قامداش مەقسىتىدە يېزىلاردىن ئايرىلىپ يېڭىدىن قۇرۇلىۋاتقان سانائەت ساھەسىدىكى زاۋۇتلاردا ئىشچى بولۇپ ئىشلەش ئۈچۈن ئاستا-ئاستا چوڭ سانائەت شەھەرلىرىگە ئېقىن قىلىشقا باشلايدۇ. بۇ يېڭى تەبىقە كىشىلىرىنىڭ تۇرمۇش شارائىتى بىلەن ئىش مۇھىتى يوقسۇللۇقتىنمۇ كۆپ ناچار ھالدا ئىدى. بۇرۇنلاردا كاسىپ-ھۆنەرۋەنلەر بىلەن دېھقانلارنىڭ ئىشلەش سۈرئىتى سانائەتلىشىش كەلتۈرگەن ئىش سۈرئىتىگە پەقەتلا ماسلىشالماي قالىدۇ. بۇرۇنلاردا ھۈنەرۋەنلەر قىلغان ئىشلىرىدا ۋاقىتنىڭ ئەھمىيىتى يوق دىيەرلىك ئىدى. ئەمما زاۋۇتلاردا ۋاقىت بەكلا مۇھىم رول ئوينايتتى. ھەتتا بۈگۈنكى ئىشلەش تۈزۈمى بويىچە ئالغاندا ۋاقىت بىرىنچى ئورۇندىكى مۇھىم ئامىلغا ئايلىنىپ قالغان ئىدى. كونا ئىشلەش شەكلىنىڭ ئەمەلى مەھسۇلات قىممىتى بەكلا ئاز بولغانلىقى ئۈچۈن، بۇنداق بىر كونا قول ھۆنەر ئىشلەپچىقىرىش شەكلىنى بۈگۈنكى سانائەت ئىشلەپ چىقىرىشىغا قوللىنىشقا ئۇرۇنسا ئىشلەپچىقىرىش قىممىتىنى بەكلا چۈشىرىۋىتەتتى.
بۇرۇنقى ۋاقىتلاردا، بىر كىشى كۈندىلىك 14 ياكى 15 سائەتلىك ئىشقا بەرداشلىق بېرەلەيتتى. ئەمما بۈگۈن ئىش ۋاقتىنىڭ ھەر بىر مىنوتىمۇ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بولغانلىقى ئۈچۈن، كونا ئىشلەپچىقىرىش ئۇسۇلى بۇ تۈر يېڭىچە ئىشلەپچىقىرىش شەكلىگە پەقەتلا ماسلىشالماي قالىدۇ. كونا ئىش ۋاقتىنى يېڭى سانائەت ئىش تۈزۈمىگە ئاقىۋىتىنى ئويلانماستىن ئىجرا قىلغىنىدا مۇنداق ئىككى جەھەتتە بەكلا يامان ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشقا باشلايدۇ: ئالدى بىلەن ئىشچىلارنىڭ سالامەتلىكى بۇزۇلۇشقا باشلىغان بولسا، يەنە بىر تەرەپتىن ئىشچىلارنىڭ قانۇنلارغا بولغان ئىشەنچىلىرى يوقۇلۇشقا باشلايدۇ. بۇنداق ئىجتىمائىي ناھەقچىلىكلەرگە كارخانا غوجايىنلىرى پايدا ئېلىپ بېيىپ كېتىشى بىلەن، ئىشچىلارنىڭ بەكلا ئاز ئىش ھەققى ئېلىشىدىن ئىبارەت تەڭسىزلىكلەر قوشۇلۇشقا باشلايدۇ. نەتىجىدە، كارخانا غوجايىنلىرىنىڭ باياشات تۇرمۇشى ھەممىنىڭ كۆزىگە پاتىدىغان ھالەتنى شەكىللەندۈرۈشكە باشلايدۇ.
بۇرۇن يېزىلاردا، غوجايىنلار بىلەن ئورتاقچىلار پۈتۈن ئىشلارغا بېلى بىلەن تەڭ كىرىشىپ كېتىدىغانلىقى، ئوخشاش قاچىدا ئوخشاش تاماقنى يەيدىغانلىقى ئۈچۈن، يېزىدا بۇنداق ئىجتىمائىي ناھەقچىلىك كۆرۈلمەيتتى. ئەمما بۈگۈن ئۇ يەرلەردىمۇ زور ئۆزگىرىشلەر كۆرۈلۈشكە باشلىدى.
بۈگۈنكى كۈندە، غوجايىن بىلەن ئىشچىلار ئوتتۇرسىدىكى ئايرىمچىلىقلار پۈتۈن ساھەلەردە كۆرۈلمەكتە. بۇ جەھەتتىن ئالغاندا ھۆكۈمىتىمىزنىڭ يەھۇدىيلىشىشپ كېتىش ئەھۋالىنىڭ نەقەدەر كۈچىيىپ كەتكەنلىكىنى، قول ئەمگىكىگە قارىتا يامان قارايدىغان ئەھۋاللارنى يوق دەپ قارىغىنىمىزدىمۇ، ئۇنىڭغا ئىنتايىن ئاز ئەھمىيەت بېرىلىدىغانلىقى ئېنىق ئوتتۇردا. بۇنداق ئەھۋال نېمىسلارغا ھەرگىزمۇ ماس كەلمەيدىغان بىر ئادەت ھېساپلىنىدۇ. ئەسلىدە ئىجتىمائىي تۇرمۇشىنىڭ فرانسۇزلىشىپ كېتىشى پەقەت يەھۇدىيلىشىش نەتىجىسىدىلا مەيدانغا كەلمەكتە.
بۇرۇنلاردا قول ئەمگىكى بىزلەرگە ئىسىل بىر پەزىلەت بولۇپ كۆرىنەتتى. مانا بۈگۈن پۈتۈن جىسمانى ئەمگەكچىلەرنىڭ قول ئىشلىرى كۆزگە پاتىدىغان بولۇپ ئۆزگەردى.
ئەنە شۇ تەرىقىدە بەكلا ئاز ئەھمىيەت بېرىلىدىغان بىر تەبىقە مەيدانغا كەلدى. بۇنىڭ ئاقىۋىتىدە كۈنلەرنىڭ بىرىدە مىللىتىمىز بۇ تەبىقىدىن خەلق ئاممىسىنىڭ بىر ئەزاسىنى ئوتتۇرغا چىقىرالىشى ئۈچۈن لازىملىق كۈچىنى ئۆزىدە تېپىش-تاپالماسلىقى، ياكى بولمىسا ئوتتۇردىكى بۇنداق پەرقلەر بۇ تەبىقە بىلەن باشقا تەبىقىلەر ئوتتۇرسىدا چوڭقۇر ھاڭ پەيدا قىلىۋەتكىدەك مۇھىم ئامىللارغا ئايلىنىش ئېھتىمالى چوقۇم ئوتتۇرغا چىقىدۇ.
بۇ جەرياندا ساقلىنىش مۇمكىن بولمايدىغان بىرەر ئەھۋال كۆرۈلمىگەنلىكىنىڭ سەۋەبى، يېڭىدىن مەيدانغا كەلگەن بۇ تەبىقە كىشىلىرى ئارىسىدا رەزىل ئۇنسۇرلار تېخى ئوتتۇرلۇقتا بىر يەرگە يىغىلىپ بولالمىغانلىقىنىلا كۆرسىتىدۇ. ھەتتا بۇ يېڭى تەبىقە ئادەملىرى ئىچىدە ھەرىكەتچان كىشىلەرنى تېخىمۇ كۆپ ئۈچرىتىش مۇمكىن ئىدى. ئىلمىيلىك دېگەن بۇ نەرسىنىڭ نەتىجىسى ھېساپلىنىدىغان چېكىدىن ئاشقان زىغىرلاپ كېتىشلىرى بۇ يەردە بۆلگۈچى ۋە ۋەيران قىلغۇچى تەسىرىنى تېخى ئوتتۇرغا چىقارمىغان ئىدى. بۇ يېڭى سىنىپ تېنچلىقپەرۋەرلىك دېگەن پەسكەشلىكنىڭ زەھەرلىنىشىگە تېخى ئۇچرىمىغان ھالدا ئىدى. بۇ جەھەتتە ئۇلار تېخى ساق قالالىغان، لازىم تېپىلغىنىدا غەزەپلىنەلەيتتى.
شۇنچە مۇھىم بولغان بۇ تۈر ئىجتىمائى نارازىلىق مەسىلىسىگە بۇرجۇئازىيە ئۈن چىقارماي جىم بولىۋالغان بىر ۋاقتتا، يەھۇدىيلار كەلگۈسىدە مەيدانغا كېلىدىغان سەپلەرنى ھازىردىن تارتىپلا ئېنىق كۆرمەكتە ئىدى. يەھۇدىيلار كاپىتالىستلار مەنپەئەتىگە دائىر شارائىتلارنى شەكىللەندۈرۈشكە كىرىشكىنىدە، قۇربانلىقلىرىغىمۇ يېقىنلىشىپ، ئۇلار ئۆزلىرى باشقۇرۇپ كېلىۋاتقان كۈبرەشلىرىگە يىتەكچىلىك قىلىشقا كىرىشىدۇ. ئەمەلىيەتتە بۇ ئەھۋالنى “ئۆز ئۆزىگە قارشى تۇرۇش” دېگەننىڭ ۋاستىلىق ئىپادىلىنىشى دەپ چۈشىنىش كېرەك. چۇنكى، يالغانچىلىقنىڭ پىرى بولغان يەھۇدىيلار ھەر دائىم ئۆزىنى ساپ، توغرا سۆزلۈك ئادەم قىلىپ كۆرسىتىشىپ، گۇناھىنى باشقىلارغا ئارتىپ قويۇشقا ئىنتايىن ئۇستا ئىدى. ئۇلار خەلق ئاممىسىنىڭ ئۈستىگە چىقىۋېلىشىدۇ، خەلقمۇ ئىنسانىيەت تارىخىدىكى ئەڭ قورقۇنۇشلۇق يالغانچىلارنىڭ قۇربانلىق قويىغا ئايلىنىپ قالغانلىقىنى خىيالىغىمۇ كەلتۈرۈشمەيدۇ. ئەسلىدە ئۇلار دەل شۇ تۈردىكى يالغانچىلارنىڭ قۇربانلىقىغا ئايلانماقتا ئىدى.
بۇ يېڭى تەبىقە ئومۇمىي ئىقتىسادى ئۆزگىرىشتىن چىقار-چىقماي يەھۇدىيلار ئۆز تەرەققىياتى ئۈچۈن قايسى تۈردىكى يېڭى بىر مەشقاۋۇلنى قولغا كەلتۈرىۋالغانلىقىنى دەرھال ھېس قىلىشىدۇ. يەھۇدىيلار بۇرۇن فيودال پومىشچىكلار دۇنياسىغا قارشى قالقان سۈپىتىدە بۇرجۇئازىيىنى قوللىنىپ كەلگەن بولسا، ئەندىلىكتە بۇرجۇئازىيىگە قارشى ئىشچىلار سىنىپىدىن پايدىلانماقتا. يەھۇدىيلار بىر ۋاقىتلاردا بۇرجۇئازىيىنىڭ سايىسىگە كىرىۋېلىپ پۇخرالىق ھوقۇقىنى قولغا كىرگۈزىۋالغىنىدەك، بۈگۈنكى كۈندىمۇ ئىشچىلار سىنىپىنىڭ ھاياتىنى قوغداش ئۈچۈن باشلىغان كۈرەشلىرىنىڭ يەھۇدىيلارنى دۇنياغا ھاكىم قىلىدىغانلىقىنى تونۇپ يەتمەكتە ئىدى.
شۇڭا، بۇندىن كېيىن ئىشچىلار سىنىپىنىڭ ۋەزىپىسى يەھۇدىي مىللىتى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا ئۆزگەرگەن ئىدى. ئىشچىلار بىلمەستىنلا ئاغدۇرماقچى بولىۋاتقان كۈچلەرگە خىزمەت قىلىشقا باشلايدۇ. يەھۇدىيلار ئىشچىلارنى كۆرۈنۈشتە كاپىتالغا قارشى ھۇجۇم قىلىۋاتقان قىياپەتنى پەيدا قىلىدۇ. شۇنداق قىلىپ ئىشچىلارنى بىر تەرەپتىن ئەمەلىي كاپىتال ئۈچۈن ئۇرۇشقا سېلىپ قويىشسا، يەنە بىر تەرەپتىن خەلقارا كاپىتالغا قارشى شۇئارلار توۋلاتقۇزىدۇ. ئۇلارنىڭ ئەسلى غەرىزى مىللىي ئىگىلىكنى ۋەيران قىلىشنى نىشان قىلىش ئىدى. يەنى مىللىي ئىگىلىكنى ۋەيران قىلىۋېتىپ، ئۇنىڭ خارابىسى ئۈستىدە خەلقارالىق پاي چەك بازىرىنىڭ غالىپ چىقىشىنى قولغا كەلتۈرۈشكە ئۇرۇنىدۇ. يەھۇدىيلار بۇ ئىشنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن ئاۋال ئىشچىلارنىڭ قوينىغا كىرىۋېلىپ ئۇلارغا ئىچ ئاغرىتقان قىياپەتكە كىرىۋېلىشىدۇ. ھەتتا نامراتلىق ئۈستىدىن قوزغىلاڭ قىلىۋاتقان بىرسىدەك مەيدانغا چۈشىۋالىدۇ. شۇ ئارقىلىق ئىشچىلارنىڭ ئىشەنچىسىگە ئېرىشىۋېلىپ، ئىشچىلارنىڭ تۇرمۇش شارائىتىنى ئۆزگەرتىش ئۈچۈن كۈچلۈك تىرىشىۋاتقان قىياپەتكە كىرىۋېلىشىدۇ. ئالىي ئىرققا تەۋە بىر ئادەمنىڭ قەلبىدە ئىزچىل تۈردە مۈگىدەپ ياتقان ئىجتىمائى ھەققانىيەت تەلىۋىنى ئۇستىلىق بىلەن كۈشكۈرتۈپ ئۇيغۇتۇشقا ئۇرۇنىشىدۇ. بۇ ئۇسۇلدا كۈشكۈرتۈپ ھەرىكەتكە كەلتۈرۈلگەن ئىشچىلارنى تەلىيى ئوڭدىن كەلگەن باشقا بىر تەبىقە كىشىلىرىگە قارىتا ئۆچمەنلىكىنى قوزغاشقا ئۇرۇنىشىدۇ. يەھۇدىيلار بۇ ئىشلار بىلەن شوغۇللىنىش ۋاقتىدا ئىجتىمائى ناھەقچىلىكلەرگە قارشى قوزغىتىلغان دەھشەتلىك كۈرەشكە پەلسەپەلىك تۈس بېرىشكە، پەلسەپەلىك ئىزاھاتلار بېرىشكە كىرىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىيلار ماركسىزمنىڭ ئۇلىنى سېلىشقا باشلايدۇ.
يەھۇدىيلار، ماركسىزمنى ھەققانى ئىجتىمائىي تەلەپلەر بىلەن زىچ باغلىق قىلىپ كۆرسىتىش ئارقىلىق بۇ پەلسەپەنىڭ تېزلىكتە تارقىلىش يولىنى ئېچىپ بېرىدۇ. بۇ جەرياندا، يەھۇدىيلار بۇ پەلسەپە ئاساسىدا ئۆزلىرىگە نۇرغۇنلىغان جەھەتلەردە ناھەقچىلىك قىلىنىۋاتقانلىقىنى تونۇتۇش بىلەن بىر قاتاردا، بۇنداق بىر ئوتوپىيىنىڭ ئىشقا ئاشۇرۇلىشى مۇمكىن بولمايدىغانلىقىنى تونۇپ يەتكەن كىشىلەرنىڭ بۇ تەلىماتقا ئۆكتىچىلىك قىلىشىغىمۇ پۇرسەت بېرىپ، ئۇلارنى كۈشكۈرتۈشكە تىرىشىدۇ. ئىجتىمائىي كۆزقاراشلار نىقاۋى ئاستىدا ھەقىقەتەنمۇ شەيتانلارچە، قورقۇنۇشلۇق نىيەت يوشۇرۇنغان. بۇ پەلسەپە، ئەقلىلىق بىلەن ئاخماقلىق شۇنداق يۇغۇرۇلغان بىر پەلسەپە ئىدىكى، ئۇلارنى بىر-بىرسىدىن پەرقلەندۈرۈش ھەرگىز مۇمكىن ئەمەس. ئەمما بۇ پەلسەپەدە ئەقلىلىق بىلەن ئاخماقلىق شۇنداق مۇكەممەل تەڭشىلىپ ئوتتۇرغا قويۇلغانكى، ئۇنىڭدىن پەقەت تەلۋىلىك دەپلا قاراشقىلا بولىدىغان نەرسىلەر ئەمەلگە ئاشۇرۇلىشى مۇمكىن بولۇپ، ئەقىلگە ئۇيغۇن ھېچ قانداق بىر ئىش ئىجرا قىلىنىشى مۇمكىن ئەمەس. ماركسىزم، شەخسلەرگە، بۇنىڭ نەتىجىسىدە مىللەتكە ھەر تۈرلۈك ياشاش ۋە كىشىلىك ھوقۇقلىرىنى ئىنكار قىلىش ئارقىلىق مەدەنىيەتنى بارلىققا كەلتۈرگەن ئاساسلارنى پۈتۈنلەي سۈپۈرۈپ تاشلاشقا ئۇرۇنىدۇ. ئەسلىدە مەدەنىيەت ئەنە شۇ تۈردىكى شەرتلەرگە باغلىق نەرسە ئىدى. ئەگەر ئەنە شۇنداق ئاخماقانە زىھىننىڭ بۇ كەشپىياتىغا پەلسەپە دېگەن نامنى بېرىشكە توغرا كەلسە، ماركسىزم پەلسەپەسىنىڭ ماھىيىتى ئەنە شۇنداق بىر ئاخماقانىلىق ھېساپلىنىدۇ. شەخسىلەرنىڭ، ئىرقلارنىڭ ۋەيران قىلىنىشى ئارقىلىق، ھەر قانچە قىلىپمۇ ئۈستۈنلۈككە ئېرىشەلمىگەن پەسكەش بىر ئىرقنىڭ، يەنى يەھۇدىي ئىرقىنىڭ ئالدىدىكى ئەڭ چوڭ توسالغۇنى سۈپۈرۈپ تاشلىماقچى بولىشىدۇ.
بۇ تۈر بىر پەلسەپەگە كۈچ بەرگەن، ئۇنى يىتەكلەپ ماڭغان نەرسە، ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي تۇرمۇشتىكى غەلىتە تەلىماتلىرى ئىدى. ماركسىزمغا جان كىرگۈزگەن بۇ رۇھ، ئەقىللىق كىشىلەرنىڭ بۇ پەلسەپەگە ئىشىنىشلىرىگە توسالغۇ بولىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن ئەقلىنى ئىشلىتىشنى بىلمەيدىغانلار، ئىقتىسادىي بىلىملەردىن خەۋىرى بولمىغان كىشىلەر دەرھال ماركسىزمچى بولىۋېلىشىدۇ. بۇ ھەرىكەتكە يول كۆرسىتىش، ئۇنى باشقۇرۇش ئۈچۈن”بۇ ھەرىكەتنىڭ ئۆزىمۇ ھاياتىنى داۋاملاشتۇرالىشى ئۈچۈن ئەقىل تەرىپىدىن يول كۆرسىتىلىشكە، باشقۇرۇلۇشقا ئېھتىياجلىق” دېيىشىپ، يەھۇدىيلار ئۆزلىرىنى پىدا قىلىش ئارقىلىق بولسىمۇ ئۆز قېرىنداشلىرىدىن بىرسىنىڭ مېڭىسىدىن لازىملىق ئەقىلنى چىقىرىشقا ئۇرۇنىشىدۇ.
ئەندى بىز، يەھۇدىيلار تەرىپىدىن باشقۇرۇلىۋاتقان جىسمانى ئەمگەك بىلەن شوغۇللىنىدىغانلارنىڭ بىرەر ھەرىكەتنى قانداق قىلىپ بارلىققا كەلتۈرەلەيدىغانلىقىنى تەھلىل قىلىپ كۆرەيلى: سىرتقى كۆرۈنۈشىدە بۇ ھەرىكەتنىڭ غايىسى ئىشچىلارنىڭ تۇرمۇش شارائىتلىرىنى ياخشىلاش دەپ قارىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە بولسا، يەھۇدىي بولمىغان بارلىق مىللەتلەرنى زۇلۇم ئاستىغا قويۇپ ئۇلارنى يوقۇتۇشنى مەقسەت قىلىشقان. تېنچلىقپەرۋەرلىك ھەققىدىكى نەزەرىيىلىرىگە تايىنىپ مىللىي مەۋجۇتلۇق ئېڭىنى پالەش ھالغا كەلتۈرىۋېتىش ئۈچۈن زىيالىي دەپ قارالغان ساھەدىكىلەردە ئىزچىل تۈردە يەھۇدىيلار قولىدا تۇتۇپ كەلگەن كۈچلۈك تەشۋىقات ئورگانلىرى فارماسونلۇقنىڭ قانات يايدۇرۇپ كېلىۋاتقان كۈرىشىنى خەلق ئاممىسى ئارىسىدا، بولۇپمۇ بۇرجۇئازىيە ئۈستىدە قانات يايدۇرىشىدۇ. ۋەيران قىلارلىق بۇ ئىككى كۈچكە يەنە بىر كۈچمۇ كېلىپ قوشۇلىدۇ. بۇ ئۈچىنچى كۈچ، تاقابىل تۇرماق بەكلا تەس، ئىنتايىن ۋەھىمىلىك بولغان زوراۋانلىق تەشكىلاتىدىن ئىبارەت. ماركسىزم، زوراۋان كۈچ بولۇش ئالاھىدىلىكىگە تايىنىپ دەسلەپكى ئىككى خىل قۇرال كۈچىدىن پايدىلىنىش ئارقىلىق تۈپ يىلتىزىدىن قومۇرۇپ تاشلىغان نەرسىلەرنى پۈتۈنلەي ئاستىن-ئۈستۈن قىلىپ يوق قىلىۋېتىشكە مەجبۇر. بۇ تۈردىكى پائالىيەتلەر، ئاجايىپ ھىلىگەرلەرچە پىلانلانغان ھەيران قالارلىق دەرىجىدىكى بۇرۇلۇش ھېساپلىنىدۇ. بۇ شۇنداق ھىلىگەرلەرچە بىر ھەرىكەت ئىدىكى، بۇ ھەرىكەتكە ئۆزلىرىنى دۆلەتنىڭ ئاز-تۇلا مەنىۋىي ئورنىنىڭ مەخسۇس ئورگانلىرى دەپ تونۇتۇشتىن ھۇزۇرلىنىدىغان ئورگانلارنىڭمۇ قوشۇلۇپ بېرىشى كۆرۈلگىدەك بولسا، بۇنىڭغىمۇ ھەيران قالغۇچىلىقى يوق. يەھۇدىيلار، قىسمەنلىكتى بەزى ئەھۋاللارنى ھېساپقا ئالمىغاندا ھەر دائىم ئۆزىنىڭ خاراپ قىلغۇچى ۋەزىپىسى ئۈچۈن يوقۇرى دەرىجىلىك مەمورى كادىرلىرىمىز ئارىسىدىن، ھەتتا ئەڭ يۇقۇرى سالاھىيەتلىك كىشىلەر ئارىسىدىن ئىنتايىن سادىق ياردەمچىلەرنى تېپىۋېلىشقان. بۇ دۆلەت كادىرلار ئاممىسىنىڭ كۆزگە چېلىققىدەك ئالاھىدىلىكى شۇكى، ئۆزىدىن يوقۇرى دەرىجىلىك بىرەرسىنى كۆرسە ئىگىلىپ تازىم قىلىپ ئۆمىلەپ يۈرىشىدىغان، ئۆزىدىن تۈۋەن دەرىجىلىكلەرنى كۆرسە غادىيىپ كېتىشىدىغانلىقى بولۇپ، بۇ مىجەزلەر ئەسلىدە ھەيران قالغىدەك ئاخماقلىقىنىڭ ئىپادىسى ئىدى. ئەمما دۆلەت ئورگانلىرىمىزدىكىلەردە كۆرۈلىدىغان بۇ تۈردىكى ئالاھىدىلىكلەر يەھۇدىيلارنى ئەڭ بەك قىزىقتۇرىدىغان، ئۇلارغا يېقىنلىشىش، ئۇلاردىن پايدىلىنىش يوللىرىنى ئاسانلاشتۇرۇپ بېرىدىغان پايدىلىق ئەھۋاللار بولۇپ، بۇ تۈر ئالاھىدىلىكلەر يەھۇدىيلار ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان ئالاھىدىلىكلەردۇر. بۇلارنى بىلگىنىمىزدىن كېيىن، ئۇلارنىڭ قىلماقچى بولغان غەرەزلىرىنى تەسۋىرلەشكە تىرىشساق، مۇنداق بىر كۆرۈنۈش ئوتتۇرغا چىقىدۇ:
يەھۇدىيلار، دۇنيانى ئېقتىسادىي جەھەتتىن قولغا كەلتۈرۈشنى مەقسەت قىلىشقىنىدەك، سىياسىي جەھەتلەردىمۇ ھۆكمۈرانلىق ئورۇنغا ئېرىشىۋېلىشنى ئارزۇ قىلىشىدۇ. بۇ مەقسەتتە يەھۇدىيلار كۈرەشنىڭ بۇ ئىككى غايىسى ئۈچۈن ماركسىزمنى ئىككى قىسىمغا بۆلۈپ ئوتتۇرغا قويۇشىدۇ. كۆرۈنۈشتە بۇ ئىككى قىسىم بىر-بىرسى بىلەن مۇناسىۋىتى يوقتەك تۇيۇلىشى مۇمكىن. ئەمما بۇ ئىككى قىسىم بىر-بىرسىدىن ئايرىلماس بىر پۈتۈنلۈكنى شەكىللەندۈرگەن بولىدۇ. بۇ ئىككى قىسىم، سىياسىي پائالىيەتلەر ۋە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى پائالىيىتى دەپ ئىككى مەزمۇندىن تەشكىل تاپىدۇ. ئىشچىلار ئۇيۇشما ھەرىكىتى ئەتراپىغا تەرەپتار توپلاشنى ئاسانلاشتۇرۇپ بېرىدىغان بىر ھەرىكەت بولۇپ، ئۇلار ئىشچىلارغا غوجايىنلىرىنىڭ پۇلپەرەسلىكى ۋە ئاچكۆزلىكىگە قارشى كۈرىشىدە ئىشچىلارغا ياردەم بېرىدىغانلىقىنى، ئۇلارنى ھىمايە قىلىدىغانلىقىنى ۋەدە قىلىشىدۇ. ئەگەر ئىشچىلار دۆلەت تەرىپىدىن بىرەر ياردەمگە ئېرىشەلمىگىنىدە ياكى ھىمايە قىلىنمىغىنىدا ئىشچىلار ئۆز مەنپەئەتىنى ھىمايە قىلىش ئىشىنى مەسئولىيىتى يوق بىرەرسىنىڭ قولىغا تاشلاپ قويۇشنى ھەرگىز خالىمايدۇ. ئۇلار، بۇنداق ھەققانىي مۇداپىيە ئىشىنى ئۆزلىرى بىۋاستە ئۈسىتىگە ئېلىشنى ئارزۇ قىلىشىدۇ. پۇل تېپىش ھەۋىسى بىلەن كۆزىگە ھېچ نەرسە كۆرۈنمەي قالغان بۇرجۇئازىيە ئىشچىلارنىڭ ئېلىپ بېرىۋاتقان بۇ تۈر كۈرەشلىرىگە قانچىكى كۈچلۈك توسالغۇلىق قىلالايدىكەن، مەسىلەن بەك ئۇزۇن ئىش سائەتلىرىنى ئازايتمىغىنىدا، بالا ئىشچىلارنىڭ ئىشلىتىلىشىدە ئىنساپسىزلىق قىلىپ ئەمگەك شارائىتلىرىنى ياخشىلىمىغىنىدا، ئايال ئىشچىلارنى قوغداش تۈزۈمىنى يولغا قويمىغىنىدا، ئىش ئورنى بىلەن تۇرالغۇ ئۆي-مەھەلىسىدە سالامەتلىك، تازىلىق شارائىتلىرىنى ياخشىلاش ئۈچۈن قىلىشقا تېگىشلىك ھەر تۈرلۈك ئىشلارغا توسقۇنلۇق قىلىنغىنىدا، ئۇلاردىنمۇ ھىلىگەر بولغان يەھۇدىيلار بۇ سىنىپنىڭ، يەنى ئىزىلگەن ئىشچىلار سىنىپىنىڭ كۈرىشىگە ئىگە بولىۋېلىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىيلار ئىشچىلار ھەرىكىتىنىڭ داھىسى بولىۋېلىشىدۇ. بۇ ۋەزىپىنى يەھۇدىيلار خوشاللىق بىلەن ئۈستىگە ئېلىشىدۇ. ئەسلىدە ئۇلارنىڭ مەقسىدى ھەرگىزمۇ ئىجتىمائىي يارىلارغا بىرەر چارە قىلىش ئەمەس. يەھۇدىيلارنىڭ ئىشچىلارنى ھىمايە قىلىدىغان قىياپىتىگە كىرىۋېلىشىدىكى ئەسلى سەۋەپ، مىللىي ئىگىلىكنىڭ ئىستىقبالىنى يوق قىلىۋېتىدىغان بىر ئىجتىمائىي كۈچنى ئاستا-ئاستا بارلىققا كەلتۈرۈشنى مەقسەت قىلىش ئىدى. چۇنكى، مۇكەممەل بىرەر سىياسەت بىر جەھەتتىن خەلقنىڭ سالامەتلىكىنى قوغداشنى، يەنە بىر تەرەپتىن مۇستەقىل بىر مىللىي ئىگىلىكنى قوغداشنى مەقسەت قىلىدۇ. ئەمما يەھۇدىيلار بۇ ئىككى تۈرلۈك مەقسەت ئالدىدا پۈتۈنلەي پەرۋاسىز تۇرىۋېلىپ، ئۆز غايىسى ئۈچۈن پائالىيەت قىلىش يولىدىكى بۇ تۈر توساقلارنى تازىلاشنىڭ غېمىدىلا يۈرىشىدۇ. يەھۇدىيلار ھەقىقەتەنمۇ مىللىي ئىگىلىكنىڭ مۇستەقىللىقىنى خالىمايدۇ. ئۇلارنىڭ بىردىن-بىر ئارزۇس − مىللىي ئىگىلىكنى ۋەيران قىلىش. شۇ سەۋەپتىن ئىشچىلار ھەرىكىتىنىڭ قوغدىغۇچىسى، ئۇنىڭ يېتەكچىسى ئورنىغا ئېرىشىۋالغان يەھۇدىيلار ئىشقا ئاشۇرۇش مۇمكىن بولمايدىغان ياكى ئىجرا قىلىنغىنىدا مىللىي ئىگىلىكنىڭ گۇمران بولىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان خىيالدىلا بولۇپ، بۇ جەھەتتە ۋىجدانى قىلچىمۇ ئازاپ ھېس قىلمايدۇ. يەھۇدىيلار ساغلام بىر ئىرق كۆرۈشنى ھەرگىزمۇ خالىمايدۇ. ئۇلارنىڭ ئارزۇ قىلىدىغىنى سۈپىتى چۈشكەن، قۇللۇققا رازى بولىدىغان بىر قوتان ئادەملەرنى كۆرۈشتۇر. ئۆزى ئۈچۈن پايدىلىق بىرەر نەتىجىگە ئېرىشەلمەيدىغانلىقىنى، ۋەزىيەتنى ئۆزگەرتىشكە كۈچى يەتمەيدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدىغانلىقى ئۈچۈن، خەلق ئاممىسى ئارىسىدا كۈچلۈك غەزەپ پەيدا قىلىدىغان، قىلچە مەنىسى يوق تەلەپلەردە بولۇشنى ئەنە شۇ مەقسەتتە ئوتتۇرغا چىقىرىشىدۇ. ئۇلارنىڭ ئەسلى غەرىزى ئەتراپنى قالايماقانلاشتۇرىۋېتىش بولۇپ، ھەرگىزمۇ ئىشچىلارنىڭ ئىجتىمائى ئەھۋالىنى ھەقىقى جەھەتتىن ئاق كۆڭۈللۈك بىلەن ياخشىلاش دەيدىغان مەقسەتلىرى بولغان ئەمەس.
دېمەككى، كەڭ خەلق ئاممىسىنى ئىزچىل تۈردە تەپسىلى چۈشەندۈرۈپ ئويغاتماي تۇرۇپ، ئۇلارنىڭ بېشىغا كەلگەن ئېغىر نامراتلىقنىڭ ئەسلى سەۋەپلىرى ھەققىدە توغرا مەلۇماتلار بېرىلمەي، بۇ جەھەتتە كەڭ كۆلەملىك پائالىيەت بىلەن شوغۇللانماي تۇرۇپ يەھۇدىيلارنىڭ ئىشچىلار ھەرىكىتىگە ھەممە قوبۇل قىلىشقان بىردىن-بىر رەھبەر بولىۋېلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ھەرگىز مۇمكىن ئەمەس. ئەگەر بۈگۈن كۆرۈلىۋاتقىنىدەك خەلق ئاممىسى ئېنىق بىر غايىگە يىتەكلەنمىگىنىدە، دۆلەتمۇ بۇ ئىشلارغا ئارىلاشماي پەرۋاسىز بولىۋالغىنىدا، خەلق ئاممىسىمۇ ئىقتىسادى جەھەتتە ئەڭ يۈزسىز ۋەدىلەرنى بېرىپ كېلىۋاتقان كىشىلەرنىڭ كەينىدىن ئەگىشىپ كېتىۋېرىدۇ. بۇنداق يالغان ۋەدە قىلىش ئىشلىرىغا يەھۇدىيلار ئىنتايىن ئۇستا. چۇنكى، يەھۇدىيلاردا ئەخلاقلىق بولۇش دەيدىغان مەسىلە مەۋجۇت ئەمەس؛ ئۇلاردا ئەخلاقنىڭ كۈكۈنىمۇ يوق. شۇڭا، يەھۇدىيلارنىڭ ئەخلاقسىزلىقلىرىنى تېزگىنلەش مۇمكىن ئەمەس.
شۇ سەۋەپتىن، ئۇلار خەلق ئاممىسىنى ئۆزىگە بەكلا ئاسان جەلىپ قىلىۋالالايدۇ. ئۇزۇنغا قالماي بۇ ئاممىنى رىقابەتچىلىرىگە قارشى ھۇجۇمغا سالىدۇ. يەھۇدىيلار ئەزەلدىن روھىدا مەۋجۇت بولۇپ كېلىۋاتقان قوپاللىق، بۇلاڭچىلىق خاراكتىرىگە ماس ھالدا ئىشچىلار ھەرىكىتىگىمۇ ئەڭ قوپال زوراۋانلىق خاراكتىرىنى سىڭدۇرىۋېتىدۇ. بۇ جەرياندا ئىشچىلار ئارىسىدىكى ئەقىللىق، قاماققا چۈشمەيدىغانلارنىڭ قارشى چىقىشلىرىنى قورقۇتۇش، ۋەھىمە سېلىش يولىغا تايىنىپ زەربە بېرىشكە ئۇرۇنىدۇ. بۇنداق بىر ھەرىكەتنىڭ ئاقىۋىتى ھەقىقەتەنمۇ قورقۇنۇشلۇق.
نەتىجىدە، يەھۇدىيلار مىللىي ئىگىلىككە، خەلق پاراۋانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىدىغان ئاساسلارنى ئىشچىلار سىنىپى ۋاستىسىغا تايىنىپ يەر بىلەن يەكسان قىلىۋېتىدۇ.
يەھۇدىيلارنىڭ بۇ تۈر پائالىيەتلىرى بىلەن بىر قاتاردا سىياسى تەشكىلات پائالىيەتلىرىمۇ كۈچىيىپ بارىدۇ. يەنى بۇ تۈر سىياسىي كۈچىيىشلەردە ئىشچىلار ھەرىكىتى خەلق ئاممىسىنى سىياسىي تەشكىلاتلارغا ئەزا بولۇشقا تەييار قىلىشىدۇ، ھەتتا ئۇلارنى قامچىلاپ قوغلىغاندەك بۇ تەشكىلاتلارغا مەجبورى تۈردە ھايداپ كىرىدۇ. بۇ ئەھۋال، ئىشچىلار ھەرىكىتىمۇ ئارزۇلايدىغان بىر ئەھۋال. سىياسىي تەشكىلاتلاردا تەشكىلى ئورگانلىرىنىڭ پائالىيىتىگە كاپالەتلىك قىلىدىغان كىرىم دەل شۇ ئىشچىلار ھەرىكىتىدىن كەلمەكتە. ئىشچىلار ھەرىكىتىدە كىشىلەرنىڭ سىياسىي پائالىيەتلىرىنى تېزگىنلەپ تۇرىدىغان ئورگانلار يەھۇدىيلارنىڭ قولىغا ئۆتۈپ كېتىدۇ، بارلىق سىياسىي نامايىش ھەرىكەتلىرىگە ئادەم يىغىش ئىشلىرى يەھۇدىيلارنىڭ قولىدا تۇتۇلۇپ، ئۇلارنى سىياسىي ئەقىدىسىنىڭ بويرۇقىغا بوي سۇنىدىغان قىلىۋېلىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ، ئىشچىلار ئۇيۇشمىلىرى بىلەن سىياسىي تەشكىلاتلار مەزمۇن جەھەتتىن مەدەنىيەت سەۋىيىسى بەكلا تۈۋەن بولغان كىتاپخانلىرىنىڭ سىياسىي كۆزقاراشلىرى بىلەن ئىدىيىلىرىگە ماس كېلىدىغان بىر تەشۋىقات ۋاستىسىنى قۇرۇپ چىقىپ دۆلەت ئورگانلىرىغا، سىياسى تۈزۈمگە قارشى ئىسيانكارلىقنى تەشۋىق قىلىشقا كىرىشىدۇ. بۇنداق ئىسيانكارلىق روھ، بىر خەلقنىڭ ئەڭ تۈۋەن تەبىقىلىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان ئاممىنى جاسارەت تەلەپ قىلىدىغان ھەرىكەتلەرگە ئاتلىنىشقا تەييار ھالغا كەلتۈرىۋېلىشىدۇ. بۇنداق بىر تەشۋىقات ئورگىنىنىڭ ۋەزىپىسى ھەرگىزمۇ سەۋىيىسى تۆۋەن خەلق ئاممىسىنىڭ بىلىم سەۋىيىسىنى ئۆستۈرۈشنى مەقسەت قىلمايدۇ. يەھۇدىيلارنىڭ تىزگىنى ئاستىدىكى ئىشلار ئادەتتىكى كىشىلەرنىڭ ھەۋىسىنى قوزغاشنىلا مەقسەت قىلىدۇ.
بۇ تۈر تەشۋىقات مەتبۇئاتلىرى مىللىي غۇرۇرىمىز، يۈكسەك مەدەنىيىتىمىز، ئەنئەنىلىرىمىز ۋە مۇستەقىل ئىگىلىكىمىزنىڭ ئۇلى بولغان نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىگە ھۇجۇم قىلىپ، ئۇلارغا تۆمەت چاپلايدۇ. يەھۇدىيلارنىڭ دۆلەت ھوقۇقىنى قولغا چۈشىرىۋېلىشىغا توسالغۇلۇق قىلماقچى بولغانلارغا، ياكى بولمىسا ھاكىمىيەتنىڭ يېڭى غوجايىنى، ھاكىمىيەت ئۈستىدە تۇرىۋاتقان كىشىلەر بىلەن ئۇلارنىڭ ئەقىللىق كىشىلىرىدىن يەھۇدىيلار ئۈچۈن خەتەرلىك بولۇپ كۆرۈنگەن دۆلەتنىڭ تاللانغان، ئالاھىدە خاراكتېردىكى ئادەملىرىگە قارشى “يەھۇدىي مەتبۇئاتى” ھۇجۇم قىلىشىپ، بۇ تۈردىكى كىشىلەرنى خەلقنىڭ نەزىرىدىن چۈشۈرۈشكە تىرىشىدۇ. چۇنكى، يەھۇدىينىڭ ئۆچمەنلىكىگە ئۇچراشتا ئۇلارغا قارشى ئىش قىلىشلا شەرت ھېساپلانمايدۇ. يەھۇدىينىڭ، ھەر قانداق بىر كۈندە ئۇلارغا قارشى بىر دۈشمەنلىك قارىشىغا كېلىشىڭىز ياكى ئۇلارنى دۈشمەن مىللەتنى كۈچەيتىش ئۈچۈن قابىلىيىتىڭىزنى ئىشقا كىرىشتۈرىشىڭىزدىن گۇمان قىلىشى، سىزگە ئۆچمەنلىك ساقلىشى ئۈچۈن يېتەرلىك سەۋەپ ھېساپلىنىدۇ. بۇ جەھەتتە ھەرگىزمۇ خاتا قىلمايدىغان تۇغما قابىلىيىتىگە ئىگە يەھۇدىيلار ھەر قانداق بىرسىنىڭ تۇغما قارشى چىقىش قابىلىيەتلىرىنىڭ ھىدىنى دەرھال ئالالايدۇ. ئۇنىڭ كۆڭلىدىن ئورۇن ئالالمىغان بىرسى يەھۇدىينىڭ ئۆزىگە دۈشمەن بولۇپ قالىدىغانلىقىدىن ھەرگىز گۇمانلانماسلىق كېرەك. يەھۇدىيلار ھۇجۇمغا ئۇچرىغان بىرسى ئەمەس، بەلكى ھۇجۇمغا ئۆتكەن، ھۇجۇم قىلىدىغان بىرسى بولغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلارغا ھۇجۇم قىلغان بىرسىنىلا ئەمەس، ھۇجۇم قىلىشىغا قارشى چىققان بىرسىنىمۇ ئۆزىگە دۈشمەن دەپ ھېساپلىشىدۇ. يەھۇدىيلاردىكى ھەققانىيەت بىلەن تولۇپ تاشقان جاسارەتلىك روھلارنى ئىزىپ تاشلاش ئۈچۈن جەڭدە پايدىلىنىدىغان قۇراللىرى مەرتلىككە ھەرگىزمۇ توغرا كەلمەيدىغان نەرسىلەردۇر. ئۇلار بۇ پەسكەش ئىشلىرى ئۈچۈن يالغانچىلىق بىلەن تۆھمەت قۇرالىدىن پايدىلىنىدۇ.
ئۇلار ھېچقانداق نەرسىدىن چېكىنمەيدۇ، ئۇلارنىڭ ئەسكىلىكلىرى شۇنچىلىك ئېغىر ئىدىكى، خەلقىمىزنىڭ كۆزىگە شەيتاننىڭ نەق رەسىمى ياكى بارلىق ئەسكىلىكلەرنىڭ سىموۋۇلى بولۇپ يەھۇدىيلار كۆزىگە كۆرۈنگەن بولسا بۇنىڭغا ھەيران قېلىشىمىز ھاجەتسىز. خەلق ئاممىسى ئىچىدە يەھۇدىيلارنىڭ ھەقىقىي قىياپىتىنىڭ ئاشىكارە بىلىنمەي قالغانلىقى، يوقۇرى تەبىقىلەردە تۇغما قابىلىيىتىنىڭ بولماسلىقى، ئەقلىنىڭ كاملىقى، يەھۇدىيلار تەرىپىدىن باشقۇرۇلىۋاتقان بۇ يالغان كۈرەشكە خەلق بەكلا ئاسان قۇربان بولۇپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارماقتا. يوقۇرى تەبىقە كىشىلىرى تۇغما قورقۇنچاقلىقى سەۋەبىدىن يەھۇدىيلارنىڭ يالغانچىلىق، تۆھمەت بىلەن ھۇجۇم قىلغان كىشىدىن ئۆزىنى چەتكە ئېلىشقا ئۇرۇنغان بولسا، خەلق ئاممىسىمۇ ئاخماقلىقى ياكى ساددىلىقى سەۋەبىدىن بۇ تۈر ئىسيانكار خاراكتېرلىك ئادەم ئۈستىدە توقۇم چىقىرىلغان يالغان گەپلەرگە ئىشىنىپ قېلىشىدۇ. ھۆكۈمەت ئىچىدە سالاھىيەتكە ئىگە كىشىلەر بولسا، بىر بولسا ئۈنىنى چىقارماي جىم تۇرىۋېلىشىدۇ ياكى بولمىسا ناھەق ھۇجۇمغا ئۇچرىغان ئادەمنى سولتقا تارتىشىدۇ. گويا، بۇ تۈر ئىشەك مىجەزلىك مەمورى كادىرلارنىڭ بۇ تۈردە ھەرىكەت قىلىشى دۆلەتنىڭ ئابرويىنى قوغدىغانلىق، ئامانلىققا كاپالەتلىك قىلغانلىق ھېساپلىنارمىش.
ئاقىۋەتتە، يەھۇدىيلار تەرىپىدىن پايدىلىنىغان ماركسىزم قۇرالىنىڭ ۋەھىمىسى بۇ تۈر ئەقىللىك كىشىلەرنىڭ مىڭىلىرىگە، روھىغا قورقۇنۇشلۇق چۈشكە ئايلىنىپ زەربە بېرىشكە، ئۇلارنىڭ ئەقلىنى ئىسكەنجىگە ئېلىشقا باشلايدۇ. بۇ ئەھۋالغا چۈشۈپ قالغان مەمورى كادىرلار بۇنداق ۋەھىمىلىك بىر دۈشمەن ئالدىدا دىرىلدەپ تىترەشكە باشلاپ، ئاخىرى بىر كۈنى ئۇلارنىڭ قۇربانىغا ئايلىنىپ قالىدۇ.
ك) يەھۇدىيلارنىڭ دۆلەت ئىچىدىكى ئۈستۈنلىكى بۈگۈن شۇنچىلىك مۇستەھكەم ئورۇنغا ئېرىشتۈرۈلگەنكى، ئۇلار ئۆزلىرىنى ئوچۇق-ئاشكارە يەھۇدىي دەپ ئېلان قىلىش جاسارىتىنى كۆرسىتىدىغان ھالغا كېلىۋېلىشتى. ھەتتا بۇنىڭ بىلەنلا چەكلىنىپ قالماستىن، ئىرقى بىلەن سىياسىي قاراشلىرىنى زىر-زەۋىرىگىچە تولۇق ئوتتۇرغا قويۇپ ئۆتۈشتىنمۇ قىلچە تەپ تارتماس ھالغا كېلىۋېلىشتى. بۇ ئىرقتىكىلەرنىڭ بىر قىسمى ئۆزلىرىنى ئوچۇق-ئاشكارە ھالدا نېمىسلارغا يات بىر مىللەت دەپ كۆرسىتىشمەكتە. ئەسلىدە بۇمۇ ئۇلارنىڭ بىر يالغانچىلىقلىرىدىن باشقا بىر نەرسە ئەمەس ئىدى. چۇنكى، سيونىزم پۈتۈن دۇنياغا يەھۇدىيلارنىڭ پەلەستىندە بىر دۆلەت قۇرۇپ چىقىش ئارقىلىقلا خاتىرجەم بولالايدىغانلىقىنى ئوتتۇرغا قويۇش ئارقىلىق، ئاخماق كىشىلەرنى يەنە بىر قېتىم ئوچۇق-ئاشكارە ئالدم خالتىسىغا چۈشەرگەن ھېساپلىنىدۇ. يەھۇدىيلاردا ھېچقاچان پەلەستىندە بىر دۆلەت قۇرۇپ ئۇ يەرگە بېرىپ ئورۇنلىشىش خىيالى يوق. ئەسلىدە ئۇلار پەلەستىندە پەقەتلا كىشىلەرنى ئالدايدىغان خەلقئارالىق سىيونىزم ھەرىكەتلەرنىڭ بىر مەركىزى تەشكىلاتىنى قۇرۇپ چىقىشتىن باشقا ھېچ نېمىنى ئويلىمايدۇ. قۇرۇلىدىغان بۇنداق بىر تەشكىلات ھاكىمىيەت تىكلەش ھوقۇقىغا ئېرىشىپ، باشقا دۆلەتلەر تەرىپىدىن قوغدىلىش زۆرۈرىيىتىنى ھېس قىلمايدىغان بولىدۇ. بۇ تەشكىلات، مۇستەقىللىقىنى قولغا كەلتۈرۈپ، يۈزدىكى نىقاۋى ئېچىپ تاشلانغان ياكى بولمىسا ئۆزلىرىنى ئاشكارىلاپ قويغان بارلىق ۋەيرانە يەھۇدىيلارنىڭ پانالىنىدىغان، كەلگۈسىدىكى ۋە ھازىرقى رەزىل، ئالدامچى يەھۇدىيلارنى يېتىشتۈرىدىغان يوقۇرى دەرىجىلىك مەكتىۋىگە ئايلىنىدۇ.
ئەنە شۇنداق ئىككى يۈزلىمىچى بەزى يەھۇدىيلار ئۆزلىرىنى مەن نېمىس، مەن فرانسۇز ياكى مەن بىر ئېنگىلىز دەپ يۈرگىنىدە، يەنە بىر قىسمىنىڭ ئۆزلىرىنى يەھۇدىي ئىرقىغا مەنسۈپ ئىكەنلىكىنى ئاشكارە ئىپادىلەپ تۈرەلىشى، ئۆزلىرىگە بولغان ئىشەنچىنىڭ كۈنسايىن ئارتىۋاتقانلىقىنى، ئەندى ئۆزلىرىنى بىخەتەر ھالغا كەلدۇق دەپ قارايدىغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلەيدۇ. بۇنداق بىر ئەھۋالدا قالغان مىللەتلەرنىڭ قىلچە پەرۋا قىلماي يۈرگەنلىكى، يەھۇدىيلارنىڭ غالىبىيەت كۈنلىرى ھەقىقەتەنمۇ يېقىنلىشىپ كېلىۋاتقانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەرمەكتە.
قارا چاچلىق يىرگىنىشلىك بىر يەھۇدىي، بېشىغا كېلىدىغان خەۋىپتىن بىخەۋەر بىر قىزنى نەچچە سائەتلەپ كەينىدىن كۈزىتىپ يۈرىدۇ. ئاخىرى بۇ ياش قىزنى ئۆزىنىڭ پەسكەش قېنى بىلەن بۇلغاش مەقسىدىگە يېتىۋالىدۇ. ئۇ قىزنى تەۋە بولغان ئىرقىدىن يۇلۇپ ئالىدۇ. … يەھۇدىيلار، ئۆز ھۈكمۈرانلىقى ئاستىدا تۇتماقچى بولىۋاتقان بىر ئىرق ئىگە بولغان پۈتۈن ئاساسلىرىنى تۈپ يىلتىزىدىن قۇمۇرۇپ تاشلىماقچى بولىدۇ. ئاياللارنىڭ، ياش قىزلارنىڭ ئەخلاقىنى بۇزغىنىغا ئوخشاش، ئۆز ئىرقى بىلەن يەنە بىر ئىرق ئوتتۇرسىدىكى “قان” توسىقىنى ئۆرۈپ تاشلاش، ئۇ توساقنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش ئۈچۈن ھەر تۈرلۈك تەدبىرنى ئىشقا سالىدۇ. نېگىرلارنى گېرمانىيىگە ئېلىپ كەلگەنلەرمۇ ئەنە شۇ يەھۇدىيلار ئىدى. ئۇلار ئەنە شۇ يوشۇرۇن غەرەزلىرى، ئاشكارە غايىسى ئۈچۈن نېگىرلارنى ھازىرمۇ بۇ يەرگە توشىماقتا. ئۆچمەنلىك قىلىۋاتقان ئاق تەنلىك ئىرقلارنى شالغۇتلاشتۇرۇپ پەيدا قىلغان بۇزۇلۇشتىن پايدىلىنىپ يوقۇتۇشقا ئۇرۇنۇش، ئۇلارنىڭ مەدەنىيەت ۋە سىياسىي سەۋىيىسىنى پەسەيتىش، ئۇنىڭغا ئىگىدارچىلىق قىلماقچى بولىشىدۇ. چۇنكى، ئىرقى ساپ بولغان، قېنىنىڭ كۈچىنى بىلىدىغان مىللەت ھەرقانداق قىلسىمۇ ھەرگىز يەھۇدىيلارغا باش ئەگمەيدۇ. ئەمما، يەھۇدىيلار بۇ دۇنيادا ئىزچىل تۈردە، پەقەت شالغۇتلارغىلا غوجا بولىشى مۇمكىن.
شۇنداق بولغاچقا، يەھۇدىيلار كىشىلەرنى ئىزچىل تۈردە زەھەرلەپ تۇرىدۇ، شۇ ئارقىلىق ئىرقلارنىڭ سۈپىتىنى چۈشۈرۈشكە ئۇرۇنىشىدۇ. يەھۇدىيلار بۇ جەرياندا يەنە سىياسىي جەھەتتىن دېموكراتىيىنىڭ ئورنىغا پرولىتارىيات دىكتاتۇرىسى ئىدىيىسىنى سىڭدۇرۇشقا كىرىشىدۇ.
ماركسىزم، يەھۇدىيلارنىڭ دېموكراتىيىدىن ۋاز كېچىشىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان، يەھۇدىيلارنى دىكتاتۇرلۇقتىن ئىبارەت زوراۋانلىق كۈچىگە تايىنىپ باشقا مىللەتلەرنى باشقۇرۇشقا كاپالەتلىك قىلىدىغان بىر ۋاستە بولۇپ بەرمەكتە. شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىيلار قوش يېڭىلىق كەلتۈرۈش ئۈچۈن پىلانلىق تۈردە ھەرىكەت قىلىشىدۇ. بۇ تۈر قوش يېڭىلىق ھەرىكىتى، ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي ساھەلەردە بارلىققا كېلىدۇ.
ئىچكى تەرەپتىن پەيدا قىلىنغان بۇ ھۇجۇمغا قارىتا ئاكتىپ تۈردە قارشىلىق كۆرسەتكەن مىللەتلەرنى يەھۇدىيلار قوزغىغان خەلقارالىق نوپوز ۋە ئۇنىڭ تەسىرىگە تايىنىپ دۈشمەن كۈچلىرى بىلەن قورشاۋغا ئېلىشىدۇ. شۇ ئارقىلىق ئۇلارنى ئۇرۇش قىلىشقا مەجبۇرلايدۇ. ئاقىۋەتتە پىلان قىلغان ۋاقىتتا ئۇرۇش مەيدانىغا ئىنقىلاپ بايرىقىنى تىكىدۇ.
دۆلەتلەرنى ئىقتىسادى جەھەتلەردە ۋەيران قىلىشقا باشلايدۇ. شۇ ئارقىلىق ئۆنۈمسىز ھالغا كەلتۈرۈلگەن قاننىڭ كۈچىنى دۆلەتنىڭ ئىلىكىدىن تارتىپ ئېلىپ، ئۇلارنى ئىقتىسادىي تېزگىن ئاستىغا ئېلىۋېلىشىدۇ.
يەھۇدىيلار دۆلەتنى سىياسىي ھاياتىنى ساقلاش ۋاستىلىرىدىنمۇ مەھرۇم قىلىدۇ. ھەر تۈرلۈك تىركىشىشلەرنىڭ، مىللىي مۇداپىيىنىڭ ئاساسلىرىنى چىرىتىشكە كىرىشىدۇ. خەلقنىڭ ھۆكۈمىتىگە بولغان ئىشەنچىنى ئاجىزلاشتۇرىدۇ. ئۆتمۈش تارىخىنى قارىلاپ كۆرسىتىش ئارقىلىق دۆلەتنىڭ ئابرويىنى تۆكىدۇ. مۇقەددەس بولغان نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى پاتقاققا مىلەپ قاپقارا قىلىپ كۆرسىتىشكە تىرىشىدۇ.
مەدەنىيەت ساھەلىرىگىمۇ قولىنى ئۇزارتىشىپ سەنئەتنى، ئەدەبىياتنى قارىلاشقا كىرىشىدۇ. شۇ ئارقىلىق تەبىئى ھېسسىياتلارنى قالايماقانلاشتۇرىۋېتىدۇ. بارلىق گۈزەللىك، يۈكسەك مەسئۇلىيەت، ئابروي ۋە مىھرىبانلىق ئۇقۇملىرىنى بىراقلا ئاستىن-ئۈستىن قىلىۋېتىدۇ. كىشىلەرنى پەسكەشلىك، رەزىل مىجەزلىك تەرىپىگە قاراپ يىتىلەپ ماڭىدۇ.
ئاخىرىدا، يەھۇدىيلار دىن بىلەن ئەخلاقنى كۈلكىلىك، بەكلا نادان قىياپەتكە كەلتۈرىشىدۇ. مۇقەددەس ئەنئەنىلەرنى، ئۆرپە-ئادەتلەرنى ئۆلگەن، مودىدىن قالغان ۋە كونىرىغان نەرسىلەر قاتارىدا كۆرسىتىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ بىر مىللەتنىڭ جان تىكىپ كۈرەش قىلىدىغان ئەڭ ئاخىرقى ئاساسلىرىنىمۇ ئەمەلدىن قالدۇرىشىدۇ.
ل) شۇ چاغقا كەلگىنىدە ئۇلار ئەڭ ئاخىرقى، ئەڭ زور ئىنقىلاپ ھەرىكىتىنى قوزغىشىدۇ. شۇنداق قىلىپ، يەھۇدىيلار سىياسىي كۈچنىمۇ قولغا كىرگۈزىۋالغىنىدىن كېيىن، نىقاۋىنى چۆرۈپ تاشلاپ، دېموكراتىيىنىڭ، خەلقنىڭ دوستى ھېساپلانغان يەھۇدىيلار، شۇندىن باشلاپ رەسمى بىر قاتىل، ئىرق دۈشمىنى بولغان يەھۇدىي قىياپىتىنى ئوتتۇرغا چىقىرىشىدۇ. بىر قانچە يىل ئىچىدە ئەقىل بۇلاقلىرىنىڭ يىلتىزىنى قۇرۇتۇشقا كىرىشىدۇ. مىللەتلەرنىڭ مەنىۋىي يىتەكچىلىرى بولغان كىشىلەرنى تازىلىۋېتىپ ئۇلارنى تۆمۈر تاپىنى ئاستىدا ئېزىشكە باشلايدۇ.
بىزگە بۇ تۈر زۇلمەتلىك دۇنيانىڭ ئەڭ جانلىق ئۈلگىسىنى رۇسىيىدە تولۇق كۆرسىتىپ بەرمەكتە. رۇسىيىدە، يەھۇدىيلار شۇنچە چوڭ بىر مىللەت ئىچىدە ئۆز ھاكىمىيىتىنى تىكلىۋېلىش ئۈچۈن ئىنتايىن ۋەھشى، ئىنتايىن قورقۇنۇشلۇق بىلىمسىزلىككە تايىنىپ 30 مىليونغا يېقىن ئادەمنى ئۆزىنىڭ يازغۇچى ۋە باندىتلىرى قولى بىلەن ئاكىتسىيە بازىرى بۇلاڭچىلىرىغا ئۆلتەرگۈزگەن ياكى ئاچارچىلىق ئىچىدە ئۆلۈمگە مەھكۈم قىلغان ئىدى. بۇ يەردە شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتىشىمىز كېرەككى، بۇ ئىشلار يەھۇدىيلارنىڭ مىللەتلەر ئەركىنلىكىنى يوق قىلىۋېتىشى بىلەنلا تۈگىمەيدۇ. بۇ يوقۇتۇلۇشقا مەھكۈم قىلىنغان مىللەتنىڭ تەييارتاپلىرىمۇ ئاخىرى تازىلىنىدۇ. يەھۇدىيغا قۇربانلىق قىلىنغانلارنىڭ ئۆلۈمى، ئاخىرقى ھېساپتا بۇ قانخورنىڭمۇ ئۆلۈمىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
گېرمانىيىنىڭ تارمار قىلىنىش سەۋەپلىرىنى تەتقىق قىلىدىغان بولساق، بۇنىڭ ئەڭ ئالدىنقى ۋە ئەڭ ئېنىق سەۋەپچىسى قاتارىدا ئىرق مەسىلىسىنى يەھۇدىي خەۋىپىنى ھېس قىلالمىغانلىق، بۇ خەۋىپنى ئالدىن كۆرەلمىگەنلىكتىن كېلىپ چىققانلىقىنى كۆرۈپ ئالالايمىز.
1918-يىلىنىڭ ئاۋغۇست ئېيىدا ئۇرۇش مەيدانىدا دۈچ كەلگەن مەغلوبىيەتلەرگە بەرداشلىق بېرىش ئۇنچە تەس ئىشمۇ ھېساپلانماسلىقى كېرەك ئىدى. بۇ مەغلوبىيەتلەر مىللىتىمىزنىڭ بۇرۇن قولغا كەلتۈرگەن غالىبىيەتلىرى ئالدىدا ھېچ نېمىگە ئەرزىمەيتتى. بىزنىڭ تارمار قىلىنىشىمىزغا بۇ مەغلوبىيەتلەر سەۋەپ بولغان ئەمەس. بىز، مىللەتلەرنىڭ مەۋجۇت بولىشىغا يىتەكلەيدىغان، شۇ ئارقىلىق ھاياتىنى قانۇنلاشتۇرىدىغان سىياسى كۈچ ۋە ئىنىستىنكىتىنى ئون يىلدىن بېرى سىستېمىلىق تۈردە خەلقىمىزنىڭ ئىلكىدىن ئېلىپ بۇ مەغلوبىيەتلەرنى كۆرسەتكەن قۇدرەت تەرىپىدىن يەرگە يېقىتىلدۇق. كونا رېيچ، خەلقىمىز تەۋە بولىۋاتقان ئىرق ئاساسلىرىنىڭ قوغدىلىشى جەھەتتە ئوتتۇرغا چىققان مەسىلىلەرگە سەل قاراش نەتىجىسىدە، بىر مىللەتنىڭ بۇ ئالەمدە ياشاش ئۈچۈن قولىدا تۇتۇپ كېلىۋاتقان بىردىن بىر ھەققىنى قارىلاپ كۆرسەتكەن ئىدى. شالغۇتلاشقان، يا بولمىسا شالغۇتلىشىشقا پۈرسەت تۇغدۇرۇپ بەرگەن مىللەتلەر تەڭرىنىڭ قۇدرىتىگە قارىتا گۇناھ سادىر قىلىشقانلار ھېساپلىنىدۇ. بىر مىللەت، ئۆزىنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى تەبىئەت ئاتا قىلغان، تېگى-تەكتى قېنىغا بېرىپ تاقىلىدىغان ئالاھىدىلىكلىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرىنى ساقلاپ قالالمىغىنىدا، بۇ ئالەمدىكى مەۋجۇتلۇقىغا خاتىمە بېرىلىشىدىن نارازىلىق بىلدۈرۈپ دەرت تۆكۈشىگىمۇ ھەققى يوق.
بۇ ئۆتكۈنچى ئالەمدە بارلىق ئىشلارنى تېخىمۇ ياخشى قىلىش مۇمكىنچىلىكى بار ئىدى. ھەر بىر مەغلوبىيەت كەلگۈسى غالىبىيەتنىڭ ئانىسى بولالىشى مۇمكىن ئىدى. ھەر بىر مەغلوبىيەتلىك ئۇرۇش كەلگۈسىدە بىر يۈكسىلىشكە سەۋەپ بولالىشى مۇمكىن ئىدى. ھەر قانداق بىر قىيىنچىلىقنىمۇ ئادەمنىڭ غەيرىتى ئارقىلىق يېڭىپ چىقىش مۇمكىن ئىدى. ھەر قانداق بىر زۇلۇم، ھەر قانداق بىر بېسىم قاننىڭ ساپلىقىغا كاپالەتلىك قىلىنغانلا بولىدىكەن ئەخلاقى جەھەتتە قايتا تىرىلىشنى بارلىققا كەلتۈرىدىغان قۇۋۋەتنى پەيدا قىلالىشى، ھەرىكەتكە ئاتلاندۇرالىشى مۇمكىن ئىدى. ئەمما قاننىڭ ساپلىقىنى قولدىن بېرىپ قويغىنىدا سائادەتمۇ قولدىن كېتىپ، ئادەمىنى مەڭگۈ خورلۇققا قالدۇرىدىغان سەۋەپكە ئايلىنىپ قالىدۇ. بۇنداق بىر يىمىرىلىشنىڭ مەنىۋىي، ئەخلاقىي ئاقىۋەتلىرى ھەرگىز يوقالمايدۇ. ھاياتلىقنىڭ قالغان مەسىلىلىرىنى بۇ بىرلا مەسىلە بىلەن سېلىشتۇرۇلغىنىدا قالغان بارلىق مەسىلىلەرنىڭ ئەھمىيىتى بۇ مەسىلە ئالدىدا ھېچ نېمىگە ئەرزىمەي قالىدۇ. ھاياتلىقنىڭ بارلىق مەسىلىلىرى ۋاقىت ئۆتكەنسىرى يوقۇلۇپ بېرىشى مۇمكىن. ئەمما قاننىڭ ساپلىقىنى ساقلاپ قېلىش ياكى قاننىڭ بۇزۇلىشى مەسىلىسى، يەر يۈزىدە ھاياتلىق داۋاملىشىدىغانلا بولىدىكەن مەڭگۈ يوقالمايدۇ.
ئۇرۇشتىن بۇرۇن يۈز بەرگەن بەزى مۇھىم ھادىسىلەر تەتقىق قىلىنغىنىدا، ئۇلارنىڭ ھەممىسىلا ئىرق مەسىلىسىگە بېرىپ تاقىلىدىغانلىقىنى كۆرىۋېلىشقا بولىدۇ. مەيلى ھوقۇقى مەسىلىلەر بولسۇن، مەيلى ئىقتىسادىي ھاياتتا ئوينالغان چوڭ ئۇيۇنلار بولسۇن، ياكى بولمىسا سىياسىي ساھەدە كۆرۈلگەن ۋەيرانچىلىقلار، مائارىپتىكى مەغلوبىيەتلەر بولسۇن، ھەتتا مەتبۇئاتلارنىڭ داڭلىق كىشىلىرى ھەققىدە پەيدا قىلغان يامان تەسىرلەر توغرىسىدىكى ئىشلار بولسۇن، بۇ تۈردىكى ناچار ئىشلارنى چوڭقۇرلاپ تەتقىق قىلىدىغانلا بولساق، ئىرق مەسىلىسىگە ئەھمىيەت بېرىلمىگەنلىكىنى، ياكى بولمىسا يات بىر مىللەتنىڭ ئىرقىمىزغا خەۋىپ كەلتۈرىۋاتقانلىقىنى سېزىۋېلىنمىغانلىقى كۆرۈلىدۇ. بۇ جەھەتتە بارلىق يېڭىلىق ھەرىكەتلىرىنىڭ، بارلىق ئىجتىمائىي ياردەم ئەسەرلىرىنىڭ، ھەر تۈرلۈك سىياسىي تەدبىرلەرنىڭ، بارلىق ئىقتىسادىي تەرەققىياتلارنىڭ ۋە پىكىر قىلىش كۈچىدىكى ھەر بىر بىلىم جوغلانمىلىرىنىڭ ھېچ قاچان مۇھىم رول ئوينىيالمايدىغانلىقىنى كۆرىۋالالايمىز.
مىللەت بىلەن ئۇنى يەر يۈزىدە ساقلاپ قالالايدىغان قۇدرەتكە ئېرىشتۈرىدىغان ئورگان، يەنى دۆلەت، ساغلام ۋۇجۇتقا ئىگە ئەمەس ئىدى. ھەتتا مىللەت بىلەن دۆلەتنىڭ ھەر ئىككىسىلا كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە ساغرىپ سولىشىپ كېتىۋاتقان ئىدى. رېيچنىڭ سىرتتىن كۆرۈنىشىدىكى ساغلاملىقى ئۆزىنىڭ مەنپەئەتلىرىنى قوغداشقا ئاجىزلىق قىلىلىۋاتقان ئىدى. ھەقىقەتەنمۇ ئۇنى قايتىدىن كۈچلەندۈرۈش ئۈچۈن ئىشلەنگەن ھەر قانداق ئىش ھەر دائىم نەتىجىسىزلىك بىلەن ئاخىرلىشىپ كەلمەكتە ئىدى. چۇنكى، ئەڭ مۇھىم بولغان مەسىلە ئۇنتۇلۇپ بىر چەتكە تاشلىۋېتىلگەن ئىدى. نېمىس خەلقىنىڭ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان بىلىملىك كىشىلەرگە لايىق مۇنازىرە قىلالايدغان بىر مۇنچە سىياسى قاراش تەرەپتارلىرىنى، ھەتتا يىتەكچىلىرىنىمۇ راستىنلا يامان نىيەتلىك كىشىلەردىن ئىكەندۇق دەپ قاراشمۇ توغرا ئەمەس. ئەمما ئۇ ۋاقىتلاردا ئۇلارنىڭ بارلىق پائالىيەتلىرى ئۈنۈمسىز قېلىشقا مەھكۇم ئىدى. چۇنكى، ئۇلار بىزدىكى ئاساسلىق باش ئاغرىقىمىزنىڭ قايسى شارائىتلار ئاستىدا مەيدانغا كېلىۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ تۇرغىنى بىلەن، ھەرقانچە مۇۋاپىق شارائىتلاردىمۇ مەسىلىنىڭ سەۋەبىنى تېپىپ چىقىرالماي يۈرۈشكەن ئىدى. بۇرۇنقى رېيچنىڭ سىياسىي تەرەققىياتنىڭ ماڭغان يولىنى ئىنچىكىلىك بىلەن كۈزەتكىنىمىزدە، ئىتتىپاقلىق شەكىللەنگىنىدىن كېيىن، ھەتتا بۇنىڭ نەتىجى بولغان نېمىس خەلقى ئەمەلگە ئاشۇرالىغان تەرەققىياتلار جەريانىدا، ئىچ-ئىچىدىن يىمىرىلىش جەريانىنى تېپىپ چىقىرالىغان، بارلىق سىياسىي نەتىجىلەرنىڭ قولغا كېلىشى بىلەن ئىقتىسادىي بايلىقلارنىڭ ئارتىپ بېرىشىغا قارىماي، ئومۇمىي ۋەزىيەتنىڭ يىلدىن يىلغا يامانلاپ كېتىۋاتقانلىقىنى كۆرىۋېلىش تەس ئەمەس ئىدى. رېيچستاگ سايلىمىدا، ماركسىزمچىلار ئاۋازىنىڭ كۆپىيىپ كېتىۋاتقانلىقى، تاشقى تەرەپتىن يىمىرىلىشكە سۆرەپ ماڭىدىغان ئىچكى يىمىرىلىشنىڭ توختىماستىن يېقىنلىشىپ كېلىۋاتقانلىقىدىن بىشارەت بېرىپ كەلمەكتە ئىدى. بۇرجۇئازىيە پارتىيىسىنىڭ بارلىق ئۇتۇقلىرىنىڭ قىلچە قىممىتى يوق ئىدى. بۇمۇ، بارلىق سايلام نەتىجىلىرىگە قارىماي ماركسىزم دولقۇنىنىڭ كۈچىيىشىگە توسالغۇلۇق قىلالمىغانلىقى سەۋەبىدىن ئەمەس، ئۆز ئىچىدە بۇزۇلغان ئۇرۇغلارنى ساقلاپ يۈرگەنلىكى سەۋەبىدىن مەيدانغا كەلمەكتە ئىدى. بۇرجۇئازلار بۇنى سېزەلمەي ماركسىزم ئىدىيىسى بىلەن بۇلغىۋېتىلگەنىدى. ئۇلارنىڭ قارشى تۇرۇشلىرى كۆپۈنچە ۋاقىتلاردا ئاخىرغىچە كۈرەش قىلىش ئىرادىسىنى ساقلاپ كېلىۋاتقان رەقىپلىرىنىڭ پىرىنسىپال ئۆكتىچىلىك قىلغانلىقىدىن بولدى دېگەندىن كۆرە، ئاچ كۆز يىتەكچىلىرىنىڭ بىر-بىرسىگە قارشى رىقابەتلىشىشىدىن بارلىققا كېلىۋاتقان ھەرىكەتلەر ئىدى. بۇ ئۇزۇن مەزگىل جەريانىدا پەقەت بىرلا مىللەت قەتئى سۇنماي كۈرەشنى داۋام قىلىپ كېلەلىگەن ئىدى. بۇ مىللەت، يەھۇدىي مىللىتى ئىدى. مىللىتىمىزنىڭ ھاياتىنى ساقلاپ قېلىش ئىچكى ھەيدەكچى كۈچىنىڭ كامىيىشىغا ئەگىشىپ، يەھۇدىيلارنىڭ ئالتىشىۋارلىق يۇلتۇزى كۆكتە چاقناشقا باشلىغان ئىدى.
1914-يىلى ئۇرۇش مەيدانىغا ھۇجۇم قىلىش قارارىنى چىقارغان بىر مىللەت جەڭگە ئاتلانمىغان. بۇ تۈر ماركسىزمچى تېنچلىقپەرۋەرلەرنىڭ مىللىتىمىزگە تەھدىت سېلىشلىرىغا قارىتا مىللەتنىڭ مەۋجۇتلۇقىنى ساقلاش تۇغما كۈچى بىلەن مەيدانغا چۈشىشى ئىدى. كەلگۈسى تەغدىرىمىز مۇنازىرە قىلىنغان ئۇ كۈنلەر ئىچكى دۈشمەننىڭ كىم ئىكەنلىكىنى پەرق قىلالمىغانلىقى ئۈچۈن، تاشقى دۈشمەنگە قارشى تۇرۇشنىڭ قىلچە ئەھمىيىتى يوق ئىدى. تەڭرى، يېڭىپ چىققان قېلىچقا تىگىشلىك ھەققىنى بەرمىدى. شۇنداق قىلىپ ھەر قانداق بىر گۇناھنىڭ جازاسىنى تېتىشنى تەلەپ قىلغان مەڭگۈلۈك قانۇنىيەتكە باش ئېگىلگەنلا ئىدى.
مانا بۇ مەسىلىلەر يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ پىرىنسىپلىرىغا مەنبە بولغان ئىدى. بىز بۇ قاراشلىرىمىزنىڭ يالغۇز نېمىس مىللىتىنىڭ يىمىرىلىشىنى توساپ قالالايدىغانلىقىغىلا ئىشىنىپ قالماي، بىر دۆلەت، كۈنلەرنىڭ بىرى ئاساس بولىدىغان، ئۇنىڭدىن كۈچ ئالىدىغان گرانىتتەك ئۇل سېلىشىقىمۇ كاپالەتلىك قىلالايدىغانلىقىغا ئىشىنىمىز. بىز ئۇ كۈنلەردە شۇنداق ئۇلۇغ بىر دۆلەت قۇرۇپ چىقىمىزكى، ئۇ دۆلەت خەلقىمىزگە ھېچ قاچان يات بىلىنمەيدىغان بولىدۇ. ئىقتىسادىي تەلەپ ۋە مەنپەئەتلەرگە خىزمەت قىلمايدىغان، مىللەتىمىزنىڭ ئۆزىدىن، تارىخىمىزدىن تۇغۇلغان ئۇلۇغ بىر نېمىس مىللىتى دۆلىتىنى چوقۇم قۇرۇپ چىقىرىمىز.
ئون ئىككىنچى باب
مىللەتچى سوتسىيالىزم نېمىس ئىشچىلار پارتىيىسىنىڭ دۇنياغا كېلىش جەريانى
ھەرىكىتىمىزنىڭ تەرەققىي قىلىشىنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىنى بۇ قىسىمنىڭ ئاخىرسىدا تەھلىل قىلىپ، بۇ جەھەتتىكى بىر مۇنچە مەسىلىلەرنى ئۇدۇل كەلگىنىدە مۇھاكىمە قىلىشىمدا، بۇ مۇھاكىمىلەرنى تەلىماتىمىزنىڭ ئاساسى روھىغا مۇناسىۋەتلىك كۆزقاراشلارنى ئوتتۇرغا قويۇشنى مەقسەت قىلىپ بايان قىلغان ئەمەسمەن. ئەسلىدە بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىزنىڭ پروگراممىلىرى شۇنچە كەڭ مەزمونلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئىدىكى، بۇلارنىڭ ھەممىسىنى تەپسىلى يېزىشقا توغرا كەلسە، ئۇنىڭ ئۈچۈن ئايرىم بىر توم كىتاپ يېزىشقا توغرا كېلىدۇ. شۇنداق بولغاچقا، پروگراممىلىرىمىزنى بۇ كىتاۋىمنىڭ ئىككىنچى تومىدا تەپسىلى مۇھاكىمە قىلىشقا قالدۇردۇم. شۇ چاغدا ئويلىغانلىرىم ئاساسىدا بىر دۆلەت ئۈلگىسى تەسەۋۋۇرىنى ئوتتۇرغا قويۇشقا تىرىشىمەن.
بۇ يەردە “بىز” دېگىنىمدە، يۈزمىڭلىغان ئادىمىمىزنى كۆزدە تۇتماقتىمەن. ئەنە شۇ يۈز مىڭلىغان كىشىلەر ئاساسى جەھەتتىن بىزنىڭ غايىلىرىمىزنى تاللاپ ئالغان كىشىلەر ھېساپلىنىدۇ. شۇنداقتىمۇ ئۇ كىشىلەر كۆز ئالدىدا لەپىلدەپ تۇرىغان تۇغىمىزنى بىرمۇ-بىر تەرىپلەپ بېرەلىشى ئۈچۈن مۇۋاپىق كېلىدىغان سۆزلەردىن ئېنىق خەۋەردار بولۇپ كېتەلمەي يۈرمەكتە.
ئەسلىدە ھەرقانداق ئۇلۇغ يېڭىلىق ھەرىكەتلىرىنىڭ ھەممىسىدە كىشىنى جەلىپ قىلىدىغان مۇنداق بىر ئالاھىدىلىك بولىدۇ. بۇ تۈردىكى يېڭىلىق ھەرىكەتلىرىنىڭ كۆپۈنچىسىدە دەسلەپكى ۋاقىتلىرىدا پەقەت بىرلا چىمپىيون ئوتتۇرغا چىققان بولىدۇ. كېيىن بۇ ھەرىكەت مىليونلىغان ھىمايىچىلارنى ئۆز ئەتراپىغا جەلىپ قىلىشقا باشلايدۇ. چۇنكى، بۇنداق ئىسلاھات ھەرىكىتى مىڭلىغان تاقەتسىزلىك بىلەن كۈتۈپ يۈرگەن كىشىلەرنىڭ ئۈمىدلىرىنى ئەكىس ئەتتۈرگەن بولىدۇ. ئەنە شۇ مىڭلىغان ئادەملەر ئارىسىدىن بىرسى ئوتتۇرغا چىقىپ بۇ ئۈمىد ۋە ئورتاق غايىلىرىنى ئېلان قىلىپ، كونا ئۈمىدلەرنى جانلاندۇرۇش، ئۇ غايىلەرنى يېڭىدىن يۈرەكلەردە غالىپ ئورۇنغا ئېرىشتۈرۈش ئۈچۈن ئاۋانگارتلىق قىلىشقا ئۆزىنى ئاتايدۇ. مىليونلىغان كىشىلەرنىڭ قەلبىدە ئۇ دەۋرنىڭ تۇرمۇش شارائىتلىرىدا تۈپتىن ئۆزگىرىش كۆرۈلىدۇ دەيدىغان ئۇلۇغ غايىلار ساقلانغان بولىدۇ. بۇ ھالەت، كىشىلەرنىڭ ئېغىر ئازاپ ئىچىدە تۇرىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ تۈر ئەھۋاللار كىشىلەر ئارىسىدا مىڭ بىر تۈرلۈك ئىپادىلىنىپ تۇرىدۇ. ئۇلارنىڭ بەزىلىرىدە ئۈمىدسىزلىك بىلەن جاسارەت بەكىرەك ئەپادىلىنىشى مۇمكىن. يەنە بەزىلىرىدە، نەپرەت، ئۆچمەنلىك ۋە نارازىلىق قىلىش ئەھۋاللىرىنىمۇ كەلتۈرۈپ چىقىشى مۇمكىن. يەنە بىر قىسمى بىر چەتكە چىقىۋېلىپ ئارىلاشماي تۇرىۋېلىشسا، يەنە بەزىلىرى بۇ ئەھۋاللارنى توساش مەقسىدىدە ئىنتايىن كۈچلۈك ئارزۇ ئىچىدە يۈرىشىدۇ. بۇ تۈردىكى نارازىلىق بىلدۈرۈپ يۈرىدىغانلارنىڭ بىر قىسمى سايلامدا ئاۋاز بەرمەي نارازىلىقىنى بىلدۈرۈپ تۇرىۋالسا، سان جەھەتتىن بەكلا كۆپ بىر قىسمى بولسا چېكىدىن ئاشقان سولچىللىق تەرىپىدە تۇرۇپ ئاۋاز بېرىشىدۇ.
بىزنىڭ بۇ يېڭى ھەرىكىتىمىز دەل ئەنە شۇ نارازى بولۇپ يۈرگەن تەبىقىدىكىلەرگە مۇراجەت قىلىدۇ. چۇنكى ۋەزىيەتتىن رازى، تىقىلىپ تۇيىۋالغانلارنىڭ بۇنداق بىر ھەرىكەتكە قاتنىشىپ بېرىشلىرىنى ئۈمىت قىلالمايمىز. بۇ ھەرىكىتىمىز قىيىن ئەھۋالدا قالغان، قىيىنچىلىق ئاستىدا تولغۇنىۋاتقان، ئازاپلىنىۋاتقان تەلەيسىز، بەخىتسىز كىشىلەرنى ئۆز ئەتراپىغا توپلايدىغان بىر ھەرىكەتتۇر. شۇنداق، بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىز يۈزەكى سىياسىي ئىشلار سەۋىيىسىدىلا قالىدىغان بىر ھەرىكەتكە ئايلىنىپ قالماي، ئالدى بىلەن ئىجتىمائى ئورۇنغا ئېرىشەلمەي سىرتتا قېلىپ ئۆزىنى يوقۇتۇپ قويمايدىغان خەلق ئاممىسىنىڭ ئىچىگە چوڭقۇر يىلتىز تاتىشنى مەقسەت قىلىدىغان بىر ھەرىكەت بولىشى كېرەك.
1918-يىلىسى، خەلقىمىز سىياسىي جەھەتتىن ئىككى قىسىمغا بۆلۈنگەن ئەھۋالدا ئىدى. بىرىنچى قىسىمدىكىلەر سان جەھەتتە كۆپسانلىقنى تەشكىل قىلىدىغان جىسمانى ئەمگەك بىلەن شوغۇللىنىدىغانلاردىن باشقا بەكلا ئاز بىر قىسمىنى، يەنى خەلقنىڭ بىلىملىك تەبىقە كىشىلىرىدىن تەشكىل تاپماقتا ئىدى. بۇ تۈر كىشىلەر كۆرۈنۈشتە مىللەتچى كىشىلەر ھېساپلىناتتى. يەنى بۇ تۈردىكى كىشىلەر دۆلەت مەنپەئەتى دېيىلگەن، ئەمەلىيەتتە ئاساسەن خاندانلىق مەنپەئەتلىرىگە ئايلىنىپ كەتكەن مەنپەئەتكە ۋەكىللىك قىلىشاتتى ۋە بۇ ھەقتە باش قاتۇرىشاتتى. بۇ قىسىمغا تەۋە كىشىلەر رەقىپلەرنىڭ بېسىمى، زوراۋانلىقى سەۋەبىدىن تەسىرى يۈزەكى، تېخى تولۇق پىشىپ يېتىلمىگەن مەنىۋىي قۇراللارغا تايىنىپ غايىلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا، مەقسەتكە يېتىشكە غەيرەت كۆرسىتىدىغان كىشىلەر ئىدى. تېخى يېقىنقى دەۋرلەرگىچە ھاكىمىيەت ئۈستىدىكىلەرگە ۋاكالەتەن مەمورى ئورۇنلاردا مەسئۇل بولۇپ يۈرگەن بۇ تۈردىكى كىشىلەر بىرلا زەربە بىلەن پۈتۈن سەپ بويىچە تارمار كەلتۈرىۋېتىلدى. ئۇلار قورقۇپ غالىلداپ تىتىرەشكىنىچە ۋەھشى غالىپلارنىڭ بارلىق زومۇلۇقلىرىغا باش ئېگىشتى.
بۇ تەبىقىدىكىلەرنىڭ ئالدىدا جىسمانىي ئەمگەك بىلەن شوغۇللىنىدىغان ئىشچىلار سىنىپى سەپ تۇتقان ئىدى. بۇ سىنىپتىكىلەر ئاز-تۇلا چېكىدىن ئاشقان ماركسىزمچىلىققا مايىللىق كۆرسىتىدىغان ھەرىكەتلەر ئاساسىدا بىرلىشىپ ھەرىكەت قىلىدىغان كىشىلەر ئىدى. بۇ تۈر كىشىلەر ئىدىيىۋى جەھەتتىكى بارلىق قارشىلىقلارغا زوراۋانلىق كۈچىگە تايىنىپ زەربە بېرىش ئىرادىسىگە ئىگە كىشىلەر ئىدى. ماركىستىك ئىدىيىلەر بىلەن قۇراللانغان بۇ سىنىپ ئادەملىرى “مىللەتچى” ئاڭنى ئارزۇ قىلىشمايتتى. ئەكسىنچە، بۇ تۈر كىشىلەر چەتئەل ھاكىمىيەتلىرىنىڭ بېسىم ئىشلىتىش ھەرىكەتلىرىگە ياردەملىشەتتى. بۇ تۈردىكى كىشىلەر سان جەھەتتە خەلقنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنى تەشكىل قىلاتتى.
ئەمما بۇ تەبىقە كىشىلەر مىللەتچىلىكنىڭ بەزى ئامىللىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، مىللىتىمىزنى بۇ سىنىپنى قاتناشتۇرماي تۇرۇپ كۈچەيتىشنى پەرەز قىلىش مۇمكىن ئەمەس، ئىشقا ئاشۇرۇشمۇ مۇمكىن ئەمەس.
1918-يىلىدىن ئىتىۋارەن شۇنى ئېنىق تونۇپ يېتىشىمىز زۆرۈركى، نېمىس خەلقىنىڭ ھەر بىر كۈچىيىش ئارزۇسى ئوتتۇرغا قويۇلىشى ھامان، گېرمانىيىگە بولغان چەتئەل بېسىمىمۇ شۇنىڭغا ماس ھالدا ئارتۇرۇلدى. بۇ تۈر بېسىملار بىزدىكى بۇرجۇئازىيە دۆلەت رەھبەرلىرىنىڭ ھەر دائىم تىلغا كەلتۈرگىنىدەك ماددىي قۇراللىرىنىڭ يىتەرلىك بولمىغانلىقىدىن ئوتتۇرغا چىققان بېسىملار ئەمەس. ئەمەلىيەتتە بۇ بېسىملار خەلقىمىزنىڭ غەيرىتىنىڭ كامىيىپ كەتكەنلىكىنىڭ نەتىجىسى ئىدى. بولمىسا نېمىسلار ئېھتىياجلىق بولغىنىدىنمۇ ئارتۇق قۇرال كۈچىگە ئىگە ئىدى. ئەگەر نېمىس خەلقى يەنىلا ئەركىنلىكىنى قوغداش پۇرسىتىنى قولغا كەلتۈرەلمىگەن بولسا، بۇنىڭغا ئۇلۇغ بىر مىللەتنىڭ ئۆزىنى ساقلاش ئىنىستىنكىت كۈچىدىن، ھاياتىنى داۋاملاشتۇرۇش غەيرىتىدىن مەھرۇم بولغانلىقى سەۋەپ بولغان دېيىش كېرەك. ھەر قانچە كۈچلۈك قۇرالمۇ ئۇ قۇرالنى ئىشلىتىدىغان ئىرادە، جاسارەتلىك روھ بولمىسا، جېنى يوق، قىممىتى يوق مېتال دۆۋىسىدىن باشقا نەرسە بولالمايدۇ. ئەگەر گېرمانىيە مۇداپىيە كۈچىدىن مەھرۇم قالغان بولسا، بۇنىڭ سەۋەبى قولىدا قۇرالىنىڭ بولماسلىقىدىن مەيدانغا كەلگەن ئەمەس. مۇداپىيىسىز قالغانلىقىنىڭ سەۋەبى خەلق قولىدىكى بۇ قۇرالىنى تارتقۇزۇپ قويماي چىڭ تۇتۇش روھىدىن مەھرۇم قالغانلىقىدىن كۆرۈشىمىز كېرەك.
ئەگەر، بۈگۈنكى كۈندە سولچىل سىياسەتچىلەر خائىنلىقتىن بارلىققا كەلگەن ئاڭسىز سادىر قىلغان خاتا سىياسەتلىرىنىڭ مەغلوبىيەتكە سەۋەب بولىشىنى قۇرال يېتىشمەسلىكىگە ئارتىپ قويىۋاتقان بولسا، ئۇلار قېپ قىزىل يالغان گەپ قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ ھەقتە ئۇلارغا مۇنداق جاۋاپ بېرىلىشى كېرەك:
“يالغان گەپ قىلماڭلار! مىللىي مەنپەئەتلەرنى بىر چەتكە تاشلاپ قويۇش جەھەتتىكى پەسكەش سىياسىتىڭلار نەتىجىسىدە قۇرالىڭلارنى ئۆز قولۇڭلار بىلەن دۈشمەنگە تاپشۇرۇپ بەردىڭلار. ئەندى كېلىپ قۇرال يوقلىقىنى ۋەيران بولۇشىمىزنىڭ بىردىن-بىر سەۋەبى قىلىپ كۆرسىتىشكە ئۇرۇنىۋاتىسىلەر. بۇ ئىشىڭلارمۇ خۇددى بۇرۇنقىدەك يالغانچىلىققىڭلارنى، ساختىپەزلىكىڭلارنىلا كۆرسىتىپ بېرىدۇ.”
بۇ جەرياندا ئوڭچىل سىياسەت ساھەسىدىكىلەرمۇ ئېغىر خاتالىقلارنى سادىر قىلىشقان ئىدى. 1918-يىلىسى ئوڭچىل سىياسەتچىلەرنىڭ قورقانچالىقى سايىسىدە يەھۇدىي مەرەزلىرى ھاكىمىيەت ئورنىغا ئېرىشەلىگەن ھەمدە نېمىس خەلقىنىڭ قولىدىكى قۇراللارنى ئوغرىلاشقان ئىدى. بىزنىڭ مۇداپىيىسىز مىللەت ھالىغا كېلىپ قېلىشىمىز ئەنە شۇ يەھۇدىيلارنىڭ ئوينىغان پەسكەشلىكلىرىنىڭ ئاقىۋىتى ئىدى. نېمىسلارنىڭ قايتىدىن ئۇلۇغ بىر مىللەت ھالىغا كېلىشى ۋە جاسارەتكە ئېرىشىش مەسىلىسى ئۆزىمىزگە “قۇراللىرىمىزنى قانداق قىلىپ ئىشلەپ چىقىرالىشىمىز مۇمكىن؟” دەپ سۇئال قويۇش بىلەن ھەل قىلىنمايدۇ. “بىرەر مىللەتنى قۇرال كۆتۈرۈپ يۈرەلەيدىغان قابىلىيەتكە ئېرىشتۈرەلەيدىغان روھنى قانداق پەيدا قىلىشقا بولىدۇ؟” دەپ ئويلىشىمىز لازىم. ئەگەر مىللىتىمىز ئەنە شۇنداق ئويلىيالايدىغان ھالغا كېلەلىگىنىدە ئۇنىڭ ئەقلى ھەر بىر نېمىسقا بىردىن قۇرال تۇتقۇزۇشنىڭ مىڭلارچە يولنى ئويلاپ چىقىرالايدۇ. بىر قورقۇنچاققا ئون تال تاپانچا بېرىلگەن تەغدىردىمۇ ئۇنداق بىرسى ھۇجۇم ۋاقتىدا بىر تالمۇ ئوق ئاتالمايدۇ. بۇنداق قورقۇنچاق بىرسىنىڭ قولىدىكى تاپانچىلار بىرەر جەسۇر كىشىنىڭ قولىدىكى ھاسا تايىقىچىلىكمۇ قىممىتى بولمايدۇ.
خەلقىمىزنىڭ سىياسىي كۈچىنى قايتىدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈش مەسىلىسى بىزنىڭ تۇغما مەۋجۇت بولۇش ئىقتىدارىمىزنىڭ ساغلام ھالغا كەلتۈرۈلىشىگە مۇناسىۋەتلىك بىر مەسىلە. ھەقىقەتەنمۇ، بۇنداق بىر روھ بويىچە يېتىلدۈرۈش ئارقىلىق بارلىق تاشقى سىياسەتلەردە كۈچلۈك ئورۇنغا ئىگە قىلىش، دۆلىتىمىزنى قايتىدىن كۈچەيتىش ئىشلىرىدا خەلقىمىزنى قۇرالغا ئىگە قىلىشىمىزغا قارىغاندا، خەلقىمىزنىڭ ھەممىگە مەلۇم ياكى مۆلچەر قىلىنغان تاقابىل تۇرۇش قابىلىيىتىگە باغلىق بىر ئىش. بىرەر مىللەتنىڭ ئىتتىپاقلىق كۈچى جېنى يوق بىر دۆۋە قۇراللارغا ئىگە بولىشىغا قارىغاندا مىللىي مەۋجۇتلۇقىنى ساقلاش تۇغما روھىنىڭ يالقۇنلۇق، ئۆلۈمدىن قورقۇمايدىغان قەھرىمانلىق كۆرسىتەلەيدىغان جاسارىتىگە ئىگە بولىشىغا ئاساسەن ئوتتۇرغا چىقىدۇ. ھەر قانداق بىر ئىتتىپاقلىق كۈچى، قۇرال كۈچىگە تايىنىپ شەكىللەنمەيدۇ. بۇ كۈچ بۇ يولدا تىرىشچانلىق كۆرسىتىدىغان كىشىلەر ئارقىلىق ئوتتۇرغا چىقىدۇ. مانا بۇ، ئېنگىلىز مىللىتىنىڭ ئۇزۇن دەۋردىن بېرى پۈتۈن دۇنيانىڭ ئەڭ مۇھىم رەقىبى دەپ قوبۇل قىلىنغانلىقىنىڭ تۈپكى سەۋەبى. چۇنكى، ئەنگىلىيە ھۆكۈمىتىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى غەلىبىنى قولغا كەلتۈرگەنگىچە جەڭ قىلىشتا قەتئىي چىڭ تۇرالىشى، مىللىتىنىڭ كۈچلۈك جاھىللىق بىلەن چىڭ تۇرالىشىغا ئىشەنگەنلىكى نەتىجىدە بارلىققا كەلگەن. ھەممىگە مەلۇم بولغىنىدەك، بۇ ئېنگىلىزلار ھېچ قاچان پەيت كۈتۈشتىن ياكى پىداكارلىق كۆرسىتىشتىن قاچقان ئەمەس. ئېنگىلىزلار ئاخىرقى نەتىجىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن بارلىق ئىمكانىيەتلەرنى تولۇق ئىشقا سېلىشىدۇ. ئەنە شۇنداق بولغاچقا، ئەنگىلىيە تا بۈگۈنگىچە ھەربى قۇراللىرىنى باشقا دۆلەتلەرنىڭ قۇرال كۈچى بىلەن تەڭ تۇتۇش ئېھتىياجىنى ھېس قىلغان ئەمەس.
نېمىس خەلقىنىڭ قايتىدىن جانلىنىشى ھاياتىمىزنى ساقلاپ قېلىش غەيرىتىمىزنىڭ قايتىدىن كۈچەيتىلىشى دېگەن مەنىگە ئىگە بولىشىدىن قارىغاندا، بۇ روھنى مۇستەھكەم ئاساسلار ئۈستىگە تىكلىۋېلىشىمىز ئۈچۈن بار بولغان مىللەتچىلىك ئۇنسۇرلىرىغا تايىنىشنىڭ ئۆزىلا يېتەرلىك بولمايدىغانلىقى مەلۇم بولىدۇ. بۇنىڭ ئۈچۈن قىلىشقا تېگىشلىك ئىش، مىللىي ھېسسىياتلارغا قارشى تۇرىۋاتقان سىنىپلارنى مىللەتچى ھالغا كەلتۈرۈش بولىشى كېرەك.
ئۇنداقتا، نېمىس دۆلىتىنى ئۆز ھاكىمىيىتى تەۋەسىدە قايتا كۈچەيتىشنى، بۇرۇنقى كۈچىگە قايتا ئېرىشتۈرۈشنى غايە قىلغان يېڭى ھەرىكىتىمىز، كەڭ خەلق ئاممىسىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن جاپالىق كۈرەش قىلىشقا مەجبۇر.
ئەمما بىزدىكى “مىللەتچى” دېيىلىۋاتقان بۇرجۇئازىيە سىنىپىدىكىلەر شۇنچىلىك بىچارە، مىللەتچىلىك ئېڭى شۇنچىلىك تۈۋەن سەۋىيىدە تۇرماقتىكى، ئۇلاردىن قارشى ئاتاكىغا ئۆتۈش ھەرىكىتىنى قوزغىيالىغىدەك ئىچكى-تاشقى سىياسەتلەرنى بەلگىلىيەلەيدىغانلىقىدىن ھەرگىزمۇ ئۈمىد كۈتەلمەيمىز. بىزدىكى مىللى بۇرجۇئازىيە دېگەنلىرىمىز ئاساسەن ئالغاندا قىلچە قىممىتى يوق، مىللى ئېڭى يېتەرسىز قىلىپ يېتىشتۈرۈلگەن. ھەتتا ھەممىگە ئېنىق مەلۇم بولىۋاتقان يىراقنى كۆرەلمەسلىك كېسىلىگە گىرىپتار بولغانلىقى سەۋەبىدىن نېمىس بۇرجۇئازىيىسى بىسمارك دەۋرىدە بولغىنىدەك يېقىن بىر مەزگىلدە پاسسىپ قارشى تۇرۇش ھەرىكىتىنى باشلىيالىدى دېگەندىمۇ، يەنىلا ھەممىگە مەلۇم بولغان، ئادەت ھالىغا كېلىپ بولغان قورقۇنچاقلىقى سەۋەبىدىن ھېچقاچان ئاكتىپ قارشىلىق كۆرسىتىش ھەرىكىتىنى پەيدا قىلالمايدىغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلاردىن تۇلا بەك ئەنسىرەش كېرەك ئەمەس.
ئۆزىنى ئىنتېرناتسيونال ئىچىگە پاتۇرۇپ قويغان نېمىس گراجدانلىرىنىڭ ئەھۋالى بۇنىڭدىن پەرق قىلىدۇ. ئۇلاردىكى قوپال، ئىپتىدائىي مىجەزلىرى زورلۇق قىلىش تەرەپكە سۈرەپ كېتىشى مۇمكىن. ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئۇلارنى باشقۇرۇپ يۈرگەن يەھۇدىيلارمۇ بەكلا قوپال ھەم رەھىمسىز كىشىلەردۇر. ئۆز ۋاقتىدا يەھۇدىيلار نېمىس ئارمىيىسىنىڭ بېلىنى سۇندۇرىۋىتەلىگىنىدەك، بۈگۈنمۇ گېرمانىيىنىڭ قايتىدىن تەرەققى قىلىش يولىدىكى بارلىق تىرىشچانلىقلارغىمۇ بۇزغۇنچىلىق قىلىپ ۋەيران قىلىشقا ئۇرۇنىشىدۇ. بولۇپمۇ پارلامېنت دەۋرىدە سان جەھەتتىن ئۈستۈنلۈككە ئېرىشىۋالغانلىقى سەۋەبىدىن، پارلامېنتتىن پايدىلىنىپ ھەرقانداق بىر مىللىي تاشقى سىياسەت يۈرگۈزۈش ئىشىغا توسالغۇلۇق قىلىشىدۇ. شۇنىڭدەك يەنە بۇ تۈر كىشىلەر نېمىس مىللىتىنىڭ ئەمەلىي كۈچىنى، بۇ كۈچنىڭ بىرلىشىشىنىڭ ئەھمىيىتىنى تونۇغىلى، پەرق قىلغىلى بولمايدىغان ھالغا كەلتۈرۈپ قويىشىمۇ مۇمكىن. چۇنكى، بىزنىڭ ئاجىز ھالقىمىز بولۇپ تۇرىۋاتقان ئون بەش مىليونلۇق ماركسىزمچى، دېموكراتچى، تېچلىقپەرۋەر ۋە مەركەزىيەتچىلىرىمىز، چەت دۆلەتلەرنىڭ دىققەت نەزىرىدىنمۇ قېچىپ قۇتۇلالمايدۇ. ئۇ دۆلەتلەر ئىتتىپاق تۈزۈشكە يار بېرىدىغان ياكى يار بەرمەيدىغان بىرەر شەرتنامىنى ئىمزالاش قارارىنى چىقىرىش ۋاقتىدا، بۇ تۈردىكى بىر توپ پادىلارنىمۇ ھېساپقا ئېلىپ ئىش تۇتۇشنى ياخشى بىلىدۇ. چۇنكى ئۇلار خەلق ئاممىسىنىڭ ئاكتىپ قىسمى بېكىتىپ چىققان ھەرقانداق بىر تاشقى سىياسەتكە، ھېچ بولمىغاندا پاسسىپ شەكىلدە قارشى تۇرىدىغان بىر دۆلەت بىلەن ئىتتىپاقداشلىق كېلىشىمى تۈزۈشمەيدۇ.
بۇ يەدە شۇنىمۇ قوشۇپ قويۇشىمىز كېرەككى، “مىللىي خائىن پارتىيىلەر” نىڭ رەھبەرلىرى ئۆزىنىڭلا مەنپەئەتىنى، ئۆزىنىڭلا ئىستىقبالىنى ئويلايدىغانلىقى ئۈچۈن، دۆلەتنىڭ قايتىدىن جانلىنىپ كۈچىيىشىگە قارشى تۇرۇشنىڭ ئۆزلىرىگە مەنپەئەت كەلتۈرىدىغانلىقىنى ياخشى بىلىدۇ. شۇڭا ئۇلار بۇنداق غايىلارغا ھەردائىم قارشى .
دۆلىتىمىزنىڭ تارىختا كۆرۈلۈپ باقمىغان ئېغىر يىمىرىلىشىگە سەۋەپچى بولغانلاردىن ھېساپ ئالماي تۇرۇپ، نېمىس خەلقىنىڭ بۇرۇنقى قۇدرەتلىك ھالىغا قايتا ئېرىشەلىشى مۇمكىن ئەمەس. تارىخىي تەجرىبىلەر بۇنىڭغا ئىشىنىشىمىزگە يول قويمايدۇ. چۇنكى تارىخنىڭ سوت مەھكىمىسى، 1918-يىلىنىڭ نويابىرىنى ئادەتتىكىچە بىر غەپلەتتە قېلىش دەپ قارىماي، ۋەتەنگە خائىنلىق قىلغانلىق دەپ قارايدۇ.
بۇنداق شارائىت ئاستىدا، گېرمانىيىنىڭ تاشقى جەھەتتىكى مۇستەقىللىقىنى قايتىدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈشى خەلقىمىزنىڭ ئىشەنچ، جاسارەت روھىنى قايتىدىن ئەسلىگە كەلتۈرەلىشىگە باغلىق بىرىنچى دەرىجىلىك ۋەزىپىسى بولۇپ قالماقتا. ئەمما كۆپ ساندىكى نېمىسلارنىڭ ئەركىنلىك ئېڭى تەييارلانمىغىچە، خەلقىمىزنىڭ يالغۇز شەكىل جەھەتتىكى سىرتقا قارىتا مۇستەقىللىققا ئېرىشىشى بىلەن ئازاتلىققا ئېرىشىش ئويىنىڭ قىلچە مەنىسى يوق.
ئەگەر بۇ مەسىلىگە پۈتۈنلەي ھەربىي نوقتىدىنلا قارايدىغان بولساق، ھەر بىر ئوفىسسېرىمىزغا ئېنىق مەلۇمكى، يالغۇز ئوقۇغۇچىلاردىنلا تەشكىل قىلىنغان قىسىملارغا تايىنىپ ئۇرۇش قىلىش مۇمكىن ئەمەس. ئۇرۇشتا مىللەتنىڭ ئەقلى كۈچى بىلەن مۇشتۇمىغىمۇ ئېھتىياجلىق بولىمىز.
بۇ يەردە شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتىشكە توغرا كېلىدۇكى، ئەگەر دۆلەت مۇداپىيىسىنىڭ يۈكىنى زىيالىلار تەبىقىسىگە يۈكلەپ قويۇلغىنىدا، خەلق ئورنىنى تولدۇرغىلى بولمايدىغان بىر بايلىقىدىن مەھرۇم قالدۇرۇلغان ھېساپلىنىدۇ. 1914-يىلىسى ياش زىيالىلار بىلەن تولۇقلانغان پىدائىي باتالىيونلاردا فلاندېرستە قۇربان بولغان ياش نېمىس زىيالىلىرىنىڭ ئورنىنىڭ تولدۇرغىلى بولمىغانلىقى كېيىنچە قاتتىق ھېس قىلىنغان ئىدى. ئۇلار خەلقىمىزنىڭ تاللانغان مۇنەۋۋەر تەبىقىسىنى تەشكىل قىلاتتى، ئۇلاردىن ئايرىلىپ قالغانلىقىمىز، ئۇرۇش پەيتىدە ھەرگىزمۇ تولدۇرغىلى بولمايدىغان بىر زىيان ئىدى. كۈرەشلەردە ھۇجۇمغا ئۆتىدىغان باتالىيونلارنى ئىشچىلار كۈچى بىلەن تولۇقلاپ كۈچەيتىش شەرتى بىلەن قۇرۇپ چىقىشقا بولىدۇ. ئەمما پۈتكۈل ئىجتىمائىي گەۋدىمىزدە ساغلام بىر غايە تەرىپىدىن تەمىنلىنىدىغان كۈچلۈك بىرلىك مەۋجۇت بولمىغىنىچە كۈرەشنى تېخنىكىلىق جەھەتتىن تەييارلاشنىڭمۇ ئىمكانى بولمايدۇ. بولمىسا تىركىشىپ تىرمىنىشقا مەجبۇر قىلىنغان، ۋېرسالېس شەرتنامىسىغا قول قويغانلارنىڭ كۆزىنى يۇغان ئېچىپ قارىشى، نازارىتى ئاستىدا قۇرالسىزلاندۇرۇلغان خەلقىمىز ئىچىدىكى دۈشمەن ئۇنسۇرلىرىنى تازىلاپ يوقاتمىغىچە، نىيىتى تۇغما بۇزۇق، ئوتتۇز ئالتۇنغا ھەممە نەرسىنى، ھەممە ئادەمنى سېتىۋېتىدىغان يەھۇدىيلار تازىلىنىپ يوقۇتۇلمىغىچە، تېخنىكا تەييارلىقى ئۈچۈن ھېچقانداق بىر تەدبىر ئالالمايتتى. مانا بۈگۈن، بۇ مەسىلە ئېنىق ئايدىڭلاشتى! سىياسىي قاراشلىرىغا تايىنىپ مىللىي يۈكسىلىش ھەرىكىتىمىزگە قارشى تۇرىۋاتقان مىليونلىغان ئادەم بىر-بىرسى بىلەن تۇتۇشۇپ، قەلبىدىكى، مىڭىسىدىكى دۈشمەنلىك ئېڭىغا سەۋەپچى بولغان دۇنياۋى ئىنتېرناتسيونال ماركسىزمچى ئىدىيىسىنى كاللىسىدىن تازىلاپ چىقارمىغىچە، بىزگە يېڭىلمەس كۈچ بولۇپ كۆرىنىپ تۇرىۋېرىدۇ. دۆلەت ۋە خەلق سۈپىتىدە ئەركىنلىكىمىزگە قايتىدىن ئېرىشەلىشىمىزنىڭ مۇمكىنچىلىكى، تاشقى سىياسىتىمىزنىڭ تەييارلىنىشى، قۇراللىق كۈچلىرىمىزنى بىرەر ئىشقا ئەسقاتقىدەك ئورۇنلاشتۇرۇشىمىز ياكى بولمىسا بىۋاستە ئۇرۇش تەييارلىقىغا ئۆتۈش جەھەتلەرنى قايسى تەرەپتىن تەھلىل قىلساق قىلايلى، ئەسلى شەرتنىڭ ھەردائىم، ھەرقانداق ئەھۋالدا ئالدى بىلەن خەلقىمىزنىڭ مۇتلەك كۆپ قىسمىنى مىللىي مۇستەقىللىق كۆزقارىشى تەرەپكە جەلىپ قىلىش بولىدىغانلىقى ئوتتۇرغا چىقىدۇ.
تاشقى جەھەتتىكى ئەركىنلىكىمىزنى قايتا قولغا كەلتۈرەلمىگىنىمىزدە، ۋەتىنىمىز ئىچىدە ھەر قانچە ئۇتۇغلۇق بولالىغىنىمىزدىمۇ، باشقا مىللەتلەرگە بىر تۈرلۈك مۇستەملىكە بولۇش قابىلىيىتىمىزنى يېتىلدۈرگەندەك كۆرۈنۈشىمىزدىن باشقا ھېچقانداق بىر ئىشقا ئەسقاتمايدۇ. ئىقتىسادى جەھەتتە يۈكسىلىشىمىزدىن قولغا كەلتۈرىلىدىغان كىرىملىرىمىزمۇ ئىنتېرناتسيونالنى تېزگىنلەپ كېلىۋاتقان غوجايىنلارنىڭ يانچۇقىغا كىرىپ كېتىدۇ. شۇنىڭدەك ۋەتىنىمىزدىكى ئىجتىمائى نوقتىدىكى ھەر بىر ئىلگىرلىشىمىز، ئىشلەپچىقىرىشىمىزنىڭ ئۆنۈملۈك بولىشى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسىدە بۇ غوجايىنلارنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن ئىشلىگەن بولۇپ قالىمىز. بۇلار يەنە كېلىپ نېمىس خەلقىنى پارچىلاشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. چۇنكى، مەدەنىيەت جەھەتتىكى ئىلگىرلەش، سىياسىي مۇستەقىللىقىغا، مىللىتىمىزنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا چەمبەر-چەس باغلانغان.
ئەگەر گېرمانىيىنىڭ ئىستىقبالى كەڭ خەلق ئاممىسىنىڭ مىللەتچى چۈشەنچىلىرىگە قايتىپ كېلىشىگىلا باغلىق بولغانىكەن، ئۇنداقتا بۇ ئاممىنى قولغا كەلتۈرۈش ئىشى ھەرىكىتىمىزنىڭ ئەڭ چوڭ ۋە ئەڭ مۇھىم ۋەزىپىسى بولۇپ ھېساپلىنىشى كېرەك. شۇنىڭدەك يەنە بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىزنىڭ پائالىيەتلىرى پەقەتلا كۆز ئالدىمىزدىكى كۈندىلىك ئېھتىياجلىرىمىزنى قاندۇرۇش ئۈچۈنلا ئېلىپ بېرىلىدىغان بولماسلىقى كېرەك. بولۇپمۇ ۋەتىنىمىزنىڭ كىلەچىكىنى كۆزدە تۇتقان ئاساستا، كەلگۈسىدە قولغا كەلتۈرۈلىشى كېرەك بولغان نەتىجىلەرنىمۇ كۆزدە تۇتقان ھالدا قانات يايدۇرۇش لازىم. شۇنداق بولغاچقا، بىز، 1919-يىلىدىن بېرى يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ ئالدى بىلەن ئاممىنى مىللەتچىلەشتۈرۈش زۆرۈر ئىكەنلىكىنى تونۇپ يەتكەن ئىدۇق. شۇ ئاساستا، ماڭماقچى بولغان يولىمىزغا مۇناسىۋەتلىك نۇرغۇنلىغان ۋەزىپىلەر ئوتتۇرغا چىقتى:
1. خەلق ئاممىسىنى مىللىي يۈكسىلىش ھەرىكىتىگە جەلىپ قىلىش ئۈچۈن ھەر قانچە پىداكارلىق كۆرسىتىلسىمۇ ئارتۇقلۇق قىلمايدۇ.
ئىشچىلارغا ئىقتىسادىي ساھەلەر بويىچە يول قويۇشلار، نىمە بولىشىدىن قەتئىي نەزەر، بۇنداق يول قويۇشلار كەڭ خەلق ئاممىسىنى خەلقنىڭ تەركىۋى قىسمى بولغان ئىجتىمائى ساھە ئىچىگە قوشۇلۇشىغا ياردەم قىلىنغىنىدا، بۇنىڭدىن پۈتۈن خەلق مۆلچەرلىگۈسىز پايدىغا ئېرىشكەن ھېساپلىنىدۇ.
ئەپسۇسكى، بىزدىكى ئىشچىلار سىنىپى تەۋەسىدە نۇرغۇن ساندا كۆزى قارغۇ، قالاق كىشىلەرلا خەلق بىلەن مىللەت ئوتتۇرسىدا مۇستەھكەم ھەمكارلىق مۇناسىۋىتى تىكلەنمەي تۇرۇپ ھېچقانداق بىر ئىقتىسادى پائالىيەتنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش مۇمكىن ئەمەسلىكىنى، ھېچقانداق بىر پائالىيەت مەنپەت كەلتۈرەلمەيدىغانلىقىدىن ئىبارەت ئەمەلىيەتنى چۈشىنەلمەيدۇ.
ئەگەر ئۇرۇش مەزگىللىرىدە ئىشچىلار ئۇيۇشمىلىرى ئىشچىلار مەنپەئەتىنى كۈچلۈك تۈردە ھىمايە قىلىپ چىققان، ئۇرۇش مەزگىللىرىدىمۇ ئىش تاشلاش ئارقىلىق كۆزلىرى پايدىدىن باشقا ھېچ نىمىنى كۆرمەيدىغان، ئاچكۆز، ئىشچىلارغا زۇلۇم قىلىدىغان غوجايىنلاردىن ئىشچىلارنىڭ ھەققىنى يۇلۇپ ئالالىغان، دۆلەت مۇداپىيىسى ئۈچۈن نېمىس ئەقىدىسىنى قەتئىي چىڭ تۇرۇپ ھىمايە قىلالىغان بولسا ئىدى، يەنە شۇنداق ئىرادە بىلەن ۋەتەنگە كېرەكلىك ھەممە نەرسىنى تەلەپ قىلالىغان، بېرىدىغاننى بېرەلىگەن بولسا ئىدى، ئۇرۇشتا يېڭىلىپ قالمىغان بولاتتۇق. بۇ تۈردىكى ئىشچىلارغا يول قويۇشلار قولغا كەلتۈرۈلىدىغان غالىبىيەت ئالدىدا ھېچ نېمىگە ئەرزىمەس كىچىك ئىشلار قاتارىدا ھېساپلانغان بولاتتى. شۇنداق، نېمىس ئىشچىلىرىنى مىللىتى تەرەپكە قايتۇرۇپ كېلىشنى ئويلىغان بىر ھەرىكەت، ئىقتىسادىي جەھەتتىكى پىداكارلىقلار مىللىي ئىگىلىكىمىزنى تەۋرىتەلمەيدىغانلا بولىدىكەن، سەل قارالماسلىقى كېرەك بولغان ئىشلار ئىكەنلىكىنى ئۇنۇتماسلىقى كېرەك.
2. خەلق ئاممىسىغا مىللەتچىلىك تەربىيىسى بېرىش ئىشى ئىجتىمائىي يۈكسىلىش ۋاستىسى ئارقىلىقلا مەيدانغا كېلىدىغان بىر ئىش. ئەمەلىيەتتىمۇ ھەممە كىشىگە مەدەنىيەت نېمەتلىرىدىن نىسىۋىسىنى ئېلىش پۇرسىتىنى يارىتىپ بېرىدىغان ئەقەللىي ئىقتىسادىي شارائىت، ئىجتىمائىي يۈكسىلىش ئارقىلىقلا ئىشقا ئاشۇرغىلى بولىدىغان ئىشلاردۇر.
3. خەلق ئاممىسىنى مىللىلەشتۈرۈش ئىشى ھېچقاچان چالا-بۇلا تەدبىرلەرگە تايىنىپ قولغا كەلتۈرۈشكە بولىدىغان ئىشلاردىن ئەمەس. بۇنىڭ ئۈچۈن بارلىق پائالىيەتلەرنى بىرلا نوقتىغا مەركەزلەشتۈرۈش، بۇ يولدا غايىنى ئەمەلگە ئاشۇرغانغىچە قەتئى چىڭ تۇرۇپ مېڭىشقا توغرا كېلىدۇ. بىرەر جەمىيەتنى مىللەتچىلەشتۈرۈش ئىشى، بۈگۈنكى بۇرجۇئازىيە تەبىقىسىنىڭ چۈشەنگىنىدەك سەل قاراش ئارقىلىق ئىشقا ئاشۇرۇشقا بولىدىغان ئىشلاردىن ئەمەس. ئىنتايىن مۇھىم ھەل قىلىش يوللىرىغا پۈتۈن خەلق كۈچلۈك كۆڭۈل قويۇش ئارقىلىق كىرىشىش كېرەك. زەھەرنى زەھەرگە قارشى دورا بىلەنلا يوق قىلىش مۇمكىن. ئەمما ئۇششاق-چۈششەك تەدبىرلەر ئارقىلىق ئامانلىقنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈمىدىنى قىلىشقا، ئۆزلىرىنى بەختىيار قىلىدۇ دېيىشكە پەقەت بۇرجۇئازىيىلا ئىشىنىشى مۇمكىن.
بىرەر مىللەتنىڭ كەڭ خەلق ئاممىسى ھېچ قاچان يالغۇز پروفىسسور ياكى دېپلوماتلاردىنلا شەكىللەنگەن ئەمەس. خەلق ئاممىسى ئابىستراكىت چۈشەنچىلەرنى بەك چۈشىنىپ كەتمەيدۇ. ئەمما خەلق ئاممىسىنى ھېسسىيات تەرەپتىن تېخىمۇ ئاسان قايىل قىلىشقا بولىدۇ. بۇ، مەيلى ئىجابىي بولسۇن ياكى سەلىبىي بولسۇن، خەلق ئاممىسىنىڭ ئىنكاسىنى قوزغايدىغان ئاچقۇچ ھېساپلىنىدۇ. خەلق ئاممىسى ئوڭغا سۆرەيدىغان ياكى سولغا سۆرەيدىغان كۈچكە ئەگىشىپ ھەرىكەت قىلىدۇ. خەلق ئاممىسى ھېچ قاچان بۇنداق ئىككى تەرەپ ئوتتۇرسىدا تەمتىرەپ يۈرگەن يېرىم-ياتا تەدبىرلەر تەرىپىدە تۇرمايدۇ. خەلق ئاممىسىنىڭ ھېسسىياتىنى قوزغايدىغان، ئۇلارغا تەسىر كۆرسىتىدىغان چۈشەنچىلەر ھەر دائىم ئېنىق، مۇقىم بولىشى شەرت. ئىنسانلارنى ئېتىقادىدىن تەۋرىتىش ئىلمىلىكنى تەۋرىتىشتىنمۇ تەس بىر ئىش. سۆيگۈ، ھۆرمەت قىلىشقا سېلىشتۇرغاندا ئاسانلىقچە ئۆزگەرمەيدۇ. نەپرەت، ياخشى كۆرمەسلىككە قارىغاندا ئۇزۇن ئۆمۈرلۈك بولىدۇ. دۇنيادىكى بارلىق ئۇلۇغ ئىنقىلاپلارنى پەيدا قىلىدىغان كۈچ، خەلقنى قايىل قىلىدىغان ئىلمىي قاراشلارنىڭ ئومۇملاشتۇرۇلىشى بىلەن ئەمەس، بەلكى خەلق ئاممىسىنى كۈچلۈك ھاياجانغا سالالايدىغان، جانلاندۇرالايدىغان ئېتىقاتلارد ۋە ئەمەلى تەلەپلەردە ساقلانغان.
خەلق ئاممىسىنى قولغا كەلتۈرۈشنى ئويلايدىغان بىرسى، شۇ خەلق ئاممىسىنىڭ قەلبىنى ئاچالايدىغان ئاچقۇچنى قولغا كەلتۈرگەن بولىشى كېرەك. بۇنداق بىر ۋەزىيەتتە ئوبىكتىۋ پوزىتسىيىدە بولىمەن دېيىش ئاجىزلىقىنى ئوتتۇرغا چىقارغانلىق ھېساپلىنىدۇ. ئىرادە دېگەنلىك، كۈچ-قۇۋۋەت دېگەنلىكتۇر.
4. خەلقنىڭ سۆيگۈسىگە ئېرىشىشتە ئۇ خەلقنىڭ غايىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن كۈرەش قىلىش، شۇنىڭدەك يەنە بۇ غايىگە يېتىش يولىغا توسقۇنلۇق قىلىدىغان كۈچلەرنىمۇ يوقۇتۇش ئارقىلىقلا مۇمكىن بولىدۇ. خەلقنىڭ نەزىرىدە دۈشمەنلەرنىڭ ئىزچىل قارشى چىقىپ تۇرىشى، ئۆز تەلىۋىنىڭ يوللۇق ئىكەنلىكىنىڭ بىر دەلىلى ھېساپلىنىدۇ. شۇنداق بولغاچقا، بۇنداق بىر دۈشمەننى يوقۇتۇشتىن ۋاز كېچىش ئىشى خەلقنىڭ بۇ تۈر ھەققىنىڭ بارلىقىدىن گۇمانلىنىش دېگەنلىك ھېساپلىنىدۇ. ھەتتا خەلقنىڭ بۇ ھەققىنى ئىنكار قىلىش دېگەنلىك بولىدۇ.
خەلق ئاممىسى، تەبىئەتنىڭ بىر تەركىۋى قىسمىدۇر. شۇنداق ئىكەن، خەلق ئاممىسىنىڭ ھېسسىياتلىرى خەلقنىڭ ئارزۇلىرىنىڭ زىتىنى تەلەپ قىلىدىغان، بۇنداق زىت تەلەپنى ئاشكارە تىلغا كەلتۈرۈشتىن قورقمايدىغان كىشىلەر بىلەن بىرگە چىقىشىپ ئۆتۈشكە يول قويمايدۇ. خەلق ئاممىسى پەقەت كۈچ-قۇدرەتنىڭ ئۈستۈلۈككە ئېرىشىشىنى، ئاجىزلارنىڭ يوقۇتۇلىشىنى ئارزۇ قىلىدۇ. ھېچ بولمىغاندا بۇنداق ئاجىزلارنىڭ شەرتسىز بويۇن ئەگدۈرۈلىشىنى قوبۇل قىلىشىدۇ. شۇنداق ئىكەن، بۇ خەلق ئاممىسىنى مىللىي روھ بىلەن سۇغۇرۇش ئىشى، خەلقىمىزنىڭ كۆڭلىنى ئالىدىغان كۈرەش بىلەن شوغۇللىنىشتىن باشقا، خەلقىمىزنى زەھەرلەپ كېلىۋاتقان ئىنتېرناتسيونال زەھەر تارقاتقۇچىلارنىمۇ يوقۇتۇش ئارقىلىقلا ئىشقا ئاشۇرۇش مۇمكىن.
5. نۆۋەتتىكى چوڭ-چوڭ مەسىلىلەرنىڭ ھەممىسى شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىگە تەئەللۇق مەسىلە ھېساپلىنىدۇ. بۇ مەسىلىلەر بىر تۈركۈم بەلگىلىك سەۋەپلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان مەسىلىلەردىن باشقا نەرسىنى ئىپادىلىمەيدۇ. ئەمما بۇ مەسىلىلەرنىڭ ئىچىدە بىرسى باشقىلىرىغا قارىغاندا بەكلا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بولۇپ نامايەن بولىدۇ. بۇ مەسىلە، ئىجتىمائىي ۋۇجۇت ئىچىدە ئىرقنى قوغداش مەسىلىدۇر. ئادەملەرنىڭ كۈچلۈك ياكى ئاجىز بولىشى ئۇنىڭ قېنىغىلا باغلىق بىر ئىشتۇر. ئىرق ئاساسلىرىنىڭ مۇھىملىقىنى بىلمەيدىغان، بۇنىڭ ئەھمىيىتىنى چۈشەنمەيدىغان مىللەتلەر ئۆگۈتۈشكە بولىدىغان ئۇزۇن يۇڭلۇق فىنو ئىتلىرى بىلەن ئوۋ ئىتلىرىنى ئوخشاش دەپ قارايدىغان كىشىلەرگە ئوخشايدۇ. يەنى فىنو ئىتلىرىنىڭ يۇۋاشلىقى بىلەن ئوۋ ئىتلىرىنىڭ يۈگىرەكلىكىنى تەربىيىلەپ يېتىشتۈرۈشكە بولىدىغان ئالاھىدىلىك دەپ قارىشىپ، بۇ ئالاھىدىلىكىنىڭ ئىرقىغا باغلىق ئىكەنلىكىنى بىلمەيدۇ. ئىرقىنىڭ ساپلىقىنى قوغداشتىن ۋاز كەچكەن مىللەتلەر، قەلبىدىكى ھەممە ئىشتا ئىتتىپاق بولۇش ئالاھىدىلىكىدىنمۇ ئايرىلىپ قالغان بىر مىللەت ھېساپلىنىدۇ.
ئۇلارنىڭ مىللىي مەۋجۇتلۇقى يوقۇلۇشقا يۈز تۇتقانلىقى، ئۇلاردىكى مىللىي قېنىنىڭ بۇلغۇنۇپ كەتكەنلىكىنىڭ مۇقەررەر ئاقىۋىتىدۇر. مەنىۋىي، ئىجادىي قۇدرىتىنىڭ توزۇپ كېتىشى، مىللەتنىڭ ئىرقچىلىق ئاساسلىرىدىكى ئۆزگىرىشلەرنىڭ ئاقىۋىتىدىن باشقا ئەھۋال ئەمەس.
نېمىس مىللىتىنى ئۆز قېنىدىن كەلمىگەن بۇزۇلغان پىكىرلەردىن تازىلاشنى ئارزۇ قىلىدىغان بىرسى، ئالدى بىلەن نېمىس مىللىتىنى بۇنداق خاتا يولغا يېتەكلەپ كېتىۋاتقانلاردىن قۇتقۇزۇش كېرەكلىكىنى بىلىشى كېرەك. نېمىس مىللىتى، ئەگەر ئىرق مەسىلىسىنى، بۇنىڭغا سەۋەپچى بولىۋاتقان يەھۇدىي مەسىلىسىنى ھەل قىلماي تۇرۇپ ھەرگىزمۇ قايتىدىن روناق تاپالمايدۇ. ئىرق مەسىلىسى دۇنيا تارىخنىڭ ئاچقۇچىلا بولۇپ قالماستىن، ئۆز ۋاقتىدا يەنە ئىنسانىيەت مەدەنىيىتىنىڭمۇ ئاچقۇچى ھېساپلىنىدۇ.
6. بۈگۈنكى كۈندە “ئىنتېرناتسيولىزم” لاگىرى تەرىپىدە تۇرىۋاتقان خەلقىمىزنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنى چوڭ “مىللەت” ئىچىگە تەۋە قىلىنىشى، ھەر بىر ئادەمنىڭ قانۇنىي مەنپەئەتلىرىنى، تۇرمۇش شارائىتى ياكى كەسىپلىرىنى قوغداش چۈشەنچىسىدىن ۋاز كەچتۈرۈشنى ھەرگىز تەلەپ قىلمايدۇ. ھەرخىل شارائىت ياكى مەسىلىلىرىگە خاس بارلىق مەنپەئەتلىرى ھېچ قاچان سىنىپلار ئوتتۇرسىدىكى پەرقلەرنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشىغا سەۋەپ بولماسلىقى كېرەك. بۇ تۈر ئىشلار بىزنىڭ ئىقتىسادىي ھاياتىمىزنىڭ نورىمال ئېھتىياجلىرىدىن ئوتتۇرغا چىققان تەبىئىي ھادىسىلەردىن باشقا نەرسە ئەمەس. چۇنكى، خەلق ئاممىسىنىڭ باراۋەرلىكى ئىجتىمائىي ۋۇجۇتقا، بۇ ئىجتىمائىي ۋۇجۇتقا مۇناسىۋەتلىك بولىدىغان پۈتۈن مەسىلىلەردە ئىتتىپاق بولۇشقا تايىنىدىغان مەسىلىدۇر. سىنىپ ھالىغا كەلگەن ناچار تۇرمۇش شارائىتى ئاستىدىكى خەلق ئاممىسىغا ياكى دۆلەت تەۋەسىگە كىرگۈزۈلىشى ئۈستۈن سەۋىيىدىكى سىنىپلارنىڭ تۈۋەن سەۋىيىدىكى سىنىپلارغا ئايلاندۇرۇلىشى بىلەن ئەمەس، بەلكى تۈۋەن سەۋىيىدىكى سىنىپلارنىڭ تۇرمۇش سەۋىيىسىنى يۈكسەلتىش ھېساۋىغا ئەمەلگە ئاشىدۇ. بۈگۈنكى بۇرجۇئازىيە، ئاق سۈڭەكلەرنىڭ قوبۇل قىلىشقان تەدبىرلىرىگە تايىنىپ دۆلەت تەركىۋىگە كىرگۈزۈلگەن ئەمەس. بۇرجۇئازىيە سىنىپى ئۆز پائالىيىتى بىلەن ئۆزلىرىنى يېتەكلەش، بۇ يولدا مېڭىش ئارزۇسىغا تايىنىپ ھۆكۈمەت تەركىۋىگە كىرەلىدى.
خۇددى شۇنىڭدەك، نېمىس ئىشچىلىرىمۇ نېمىس خەلقى دېگەن بۇ جامائەت ئىچىگە يىغلاپ قاخشاشقىلا تايىنىپ كىرگەن بولماي، ئىجتىمائىي ۋە مەدەنىي ۋەزىپىلىرىنى ئاڭلىق تۈردە ئورۇنداپ كەلگەنلىكى، باشقا سىنىپلار بىلەن تەڭ تۇرغىدەك ئورۇنغا كېلەلىگەنلىكى ئۈچۈن بۇ جامائەت ئىچىدە ئورۇنغا ئېرىشەلىگەن.
بۇنداق بىر غايىنى ئۆزىگە ۋەزىپە قىلىپ ئالغان بىر ھەرىكەت، ئۆزىنىڭ ھىمايىچىلىرىنى ئالدى بىلەن ئىشچىلار ئارىسىدىن ئاختۇرۇپ تېپىشى كېرەك. بىلىملىك دەپ قارالغان ساھەدىكىلەرگە ئەنە شۇ ئىشچىلار سىنىپى دېيىلگەن تەبىقىنىڭ يەتمەكچى بولغان غايىسىگە مۇۋاپىق ئۆزىنى ئاتىيالىشىغا قاراپ مۇراجەت قىلىشقا بولىدۇ. سىنىپلارنىڭ ئۆزگىرىش ياسىشى، بىر-بىرسى بىلەن قول تۇتۇشۇپ ھەمكارلىق ئاساسىدا ھەرىكەت قىلالايدىغان ۋەزىيەت ئون-يىگىرمە يىلدىلا پۈتۈپ كېتىدىغان ئاسان ئىشلاردىنمۇ ئەمەس. تارىخىي تەجرىبىلەر شۇنى كۆرسەتمەكتىكى، بىر قانچە نەسىل بويىچە كۈرەش قىلىش ئارقىلىقلا ئاندىن بۇنداق بىر ۋەزىيەت شەكىللىنەلەيدۇ.
بۈگۈنكى كۈندە ئىشچىلار سىنىپى بىلەن خەلق ئاممىسىنىڭ بىر-بىرسى بىلەن يېقىنلىشالماسلىقىدىكى ئەڭ چوڭ توسالغۇ، ئىشچىلار سىنىپىنىڭ ھەققانىي مەنپەئەتلىرىگە ۋەكىللىك قىلىۋاتقان كىشىلەرنىڭ ھەرىكەتلىرىدىن كەلگە ئەمەس. بۇنداق توسالغۇ، خەلقىمىز بىلەن ۋەتىنىمىزگە دۈشمەن بولىۋاتقان ئىنتېرناتسيونالىزمچى كاتتىۋاشلارنىڭ نېمىس ئىشچىلىرىنى كۈشكۈرتۈپ يۈرگەنلىكىدىن كەلمەكتە. ئەسلىدە ئىشچىلارنى سىياسىي جەھەتتىن ھەقىقىي تۈردە مىللەتچى، خەلقچىل تەرەپكە يىتەكلەيدىغان ئىشچىلار ئۇيۇشمىلىرى مىليونلىغان ئىشچىلار قوشونىنى مىللەتچىلەر ئاممىسىنىڭ ئەڭ قىممەتلىك تەركىۋى قىسمىغا ئايلاندۇرالىشى مۇمكىن. شۇنىڭدەك، بۇ ۋەزىپىنى ئىقتىسادىي ساھەلەرگە قىلچە تەسىر كۆرسەتمەي تۇرۇپ ۋۇجۇتقا چىقىرالايدۇ.
نېمىس ئىشچىلار سىنىپىنى شەرەپ بىلەن مىللىتى تەرەپكە قايتۇرۇپ كېلىش، ئىشچىلارنى ئىنتېرناتسيونالىزم خام خىيالىدىن قۇتقۇزۇپ چىقىشنى ئويلايدىغان بىر ھەرىكەت، ئالدى بىلەن غوجايىنلار تەۋەسىدە ھۆكۈم سۈرۈپ كېلىۋاتقان بەزى ناچار مۇئامىلىلىرىگە پۈتۈن كۈچى بىلەن قەتئىي قارشى تۇرىشى كېرەك. يەنى، ئىشچىلار سىنىپى خەلق ئاممىسى تەرىپىدە تۇرغىنىدا، ماددىي جەھەتتە ئىشچىلار سىنىپىدىن پايدىلىنىپ كېتىۋاتقان كىشىلەردىن ئۆزىنى قوغداش ۋاستىلىرىدىن مەھرۇم بولۇپ قالارمىزمۇ دەپ ئەنسىرەشلىرىنى يوقۇتۇش ئۈچۈن ئىشچىلار سىنىپىنىڭ ئەقەللىي ئىقتىسادىي مەنپەئەتلىرىنى ھىمايە قىلىش، خەلق ئاممىسىنىڭ مەنپەئەتلىرىنى ھىمايە قىلغانلىق ھېساپلىنىدۇ. بۇنداق بىر قاراش بويىچە كۈرەش، ماھىيەتتە ھەممىگە مەلۇم بىر يالغانچىلىققا قارشى كۈرەش قىلغانلىق ھېساپلىنىدۇ. خەلق ئاممىسى ۋەزىپىسىنى بىرلا سىنىپنى كۆزلەپلا ئەمەس، بەلكى ئومۇمىلىقنى كۆزلەپ ئورۇندايدۇ.
شۇنىسى ئېنىقكى، ئەگەر ھەر قانداق بىر ئىشچى ئاممىۋىي مەنپەئەتلەرگە، مىللىي ئىگىلىكىمىزنى قوغداشقا ئەھمىيەت بەرمەي، ئۆزىنىڭلا كويىدا بولۇپ يامان پىكىرلەر كەينىدىن كېتىپ قالغىنىدا، ئۆزى تەۋە بولىۋاتقان خەلق ئاممىسىنىڭ روھىغا قارشى جىنايەت سادىر قىلغان ھېساپلىنىدۇ. خۇددى شۇنىڭدەك، ئەگەر غوجايىنلارمۇ ئىنسانپەرۋەرلىككە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان بېسىم ۋە ناھەقچىلىك يولى بىلەن خەلقنىڭ ئەمگەك كۈچىدىن پايدىلىنىشقا ئۇرۇنغىنىدا، ئىشچىلارنىڭ قان-تەرىدىن ئۆزىگە مىليونلاپ پايدا ئۈندۈرۈش بىلەن شوغۇللانغىنىدا، بۇنداق بىرسى بۇ خەلققە ئېغىر تاجاۋۇز قىلغان بىرسى ھېساپلىنىدۇ. شۇ سەۋەپتىن ئۇنداق بىرسى ئۆزىنى “مىللەتچىمەن” دېيىشكە ھەققى يوق ۋە بۇ خەلق ئاممىسى ھەققىدە سۆزلەش ھەققىگىمۇ ئىگە ئەمەس. چۇنكى، ئۇنداق پەسكەش بىرسى ئەتراپقا قالايماقانچىلىق تېرىپ يۈرگەن، ۋەتەنگە قارشى بىر قاتار كۈرەشلەرنىڭ ئوتتۇرغا چىقىشىغا سەۋەپچى بولغان پەسكەش بىرسى ھېساپلىنىدۇ.
ئىشچىلار ئاممىسى بىزنىڭ ھەرىكىتىمىزنىڭ ئەڭ ئاساسلىق كۈچ مەنبەسى ھېساپلىنىدۇ. بۇ سىنىپقا مەنسۈپ كىشىلەرنى خىيالپەرەس ئىنتېرناتسيونالىزم قاراشلىرىدىن، ئىجتىمائىي قىيىنچىلىقلىرىدىن قۇتقۇزۇپ چىقىش، ئىشچىلارنى مەدەنىي پۇقرالىقىدىن قۇتۇلدۇرۇش، خەلق ئاممىسىنىڭ ئېتىقاتلىق، مىللەتچى ھېسسىياتلارغا ۋە غايىگە ئىگە بىر قىسمىغا ئايلاندۇرۇش، بىزنىڭ بىردىن بىر مەقسىدىمىز ھېساپلىنىدۇ.
بىلىملىك مىللەتچىلەر ساھەسىدە مىللىتىنىڭ ئىستىقبالىغا قاتتىق كۆڭۈل بۆلىدىغان، بۇ ھەقتىكى كۈرەشنىڭ مەنىسىنى ياخشى بىلىدىغان كىشىلەر بولغىنىدا، بۇ تۈردىكى كىشىلەرنى ھەرىكىتىمىزگە قىزغىلىق بىلەن قوبۇل قىلىمىز. بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىزنىڭ ئىدىيىۋىي ئۇلىنى ئەنە شۇنداق كىشىلەر شەكىللەندۈرىدۇ. ئەمما شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتىشىمىز كېرەككى، بىز ھېچ بىر ۋاقىتتا بۇرجۇئازلارنىڭ سايلامدا ئاۋاز بېرىدىغان پادىلىرىنى جەلىپ قىلىشقا ھەرگىزمۇ كۈچىمىزنى سەرىپ قىلمايمىز. ئۇنداق بولمىغاندا ھەرىكىتىمىز بۇنداق بىر جامائەت ئەقىدىسى سەۋەبىدىن تېخىمۇ كەڭ ساھەدىكى ئىجتىمائىي تەبىقىلەرنىڭ ھەرىكىتىمىزدىن ئۆزىنى چەتكە ئېلىش ۋەزىيىتىنى پەيدا قىلىپ قويىشى مۇمكىن.
بىز ھەرىكىتىمىز تەركىۋىگە تۈۋەن تەبىقىدىكىلەرنى جەلىپ قىلغىنىمىزغا ئوخشاش يوقۇرى تەبىقىدىكىلەردىن كەلگەن ئاممىنىمۇ جەلىپ قىلىشىمىز نەزەرىيە جەھەتتىن ئالغاندا ھەقىقەتەنمۇ مۇھىم ئەھمىيىتكە ئىگە. ئەمما بۇرجۇئازىيە سىنىپىغا قارىتا ھەرىكىتىمىز توغرىلىق چۈشەنچىلەرنى تولۇق سىڭدۈرۈش، يېڭىچە كۆزقاراشلار ئارقىلىق پسىخولوگىيىلىك تەسىر پەيدا قىلىشنىڭ بەلكىم مۇمكىنچىلىكى باردۇر. بىز، مەنبەسى، شەكىللىنىش جەريانى نەچچە ئەسىرگە سوزۇلغان بەزى ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكلەرنى، ياكى بەزى خاتالىقلارنى تۈزىتىشنى خىيال قىلماسلىقىمىز كېرەك. بىزنىڭ مەقسىدىمىز، مىللەتچىلىككە ئاساسلىنىدىغان كۆزقاراشلارنىڭ كۈچىنى ئۆزگەرتىشنى مەقسەت قىلىۋالالمايدۇ. بىزنىڭ مەقسىدىمىز، مىللەتچى بولمىغانلارنى ئەتراپىمىزغا توپلاش، ئۇلارنى مىللەتچىلەرگە ئايلاندۇرۇش بولىشى كېرەك. بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىزنىڭ بارلىق تاكتىكىلىرى ئەنە شۇنداق كۆزقاراش ئاساسىغا تۈزۈلىشى كېرەك.
7. بىزنىڭ بۇ خىل بىرلا كۆز قاراشنى ئىپادىلەش ئۇسۇلىمىز ھەرىكەت تەشۋىقاتىمىزنىڭ مۇھىم مەزمونى قىلىنىشى، تەشۋىقاتلىرىمىزدىمۇ بۇ خىل كۆزقاراشلارنى چۈشىنەرلىك ھالغا كەلتۈرۈپ تەشۋىق قىلالايدىغان ھالغا كەلتۈرۈلىشى لازىم. چۇنكى، ھەرىكىتىمىزنىڭ تەشۋىقات كۈچىنى تەسىر قوزغىيالايدىغان ھالغا كەلتۈرىشىمىز ئۈچۈن بىرلا يۆلۈنۈشتە پائالىيەت قىلىش ئارقىلىقلا ئىشقا ئاشۇرۇشقا بولىدىغان ئىشلاردۇر. ئۇنداق بولمىغاندا، بىر-بىرسىگە زىت ئىككى خىل قاراش پەيدا قىلىدىغان گۇروھۋازلىق تۈپەيلىدىن، ئېلىپ بېرىلغان تەشۋىقات پائالىيەتلىرىمىزنى مەلۇم بىر تەرەپ چۈشىنەلمەيدىغان ئەھۋال ئوتتۇرغا چىقىدۇ. ياكى بولمىسا يەنە بىر تەرەپتىكىلەر بىزنى قىزىقتۇرمايدىغان مەسىلىلەرگە مۇناسىۋەتلىك نوتۇق ياكى ماقالە ئىكەن دەپ قارىشى مۇمكىن. ھەتتا، بۇنداق بىر تەشۋىقات ئىپادىلەش قابىلىيىتى ۋە ئۇسلۇبىنىڭ بىر-بىرسىدىن پەرقلىنىپ تۇرىشى ئىككى ئىجتىمائى گۇرۇپ كىشىلىرىگە تەڭ تەسىر كۆرسىتەلمەيدىغان ئەھۋالنىمۇ كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
بىرەر تەشۋىقات، ئىپادىلەش ئالاھىدىلىكىدىكى سەمىمىيلىكتىن، ئاممىبابلىقتىن ۋاز كېچىلگىنىدە ئادەتتىكى خەلق ئاممىسىغا، ئۇلارنىڭ قەلبىگە تەسىر كۆرسىتىش مۇمكىن ئەمەس. ئەگەر بۇلارغا تەسىر كۆرسىتىمەن دەپ گەپ سۆزلىرىنى، مەرتلىكىنى ئۇلارغا ئۇيغۇنلاشتۇرىمەن دېگىنىدە، زىيالى دەپ ئاتالغان تەبىقىلەرگە تەسىر كۆرسىتەلمەي قالىدۇ. ئۆزىنى ناتىق دەپ تونۇيدىغان ھەر يۈز ئادەم ئارىسىدىن بۈگۈن تازىلىق ئىشچىلىرىدىن، ئىشچىلاردىن تەشكىل تاپقانلارغا، ئەتىسى پروفېسسور ۋە ستۇدېنتلاردىن تەشكىل تاپىدىغان يىغىن قاتناشقۇچىلىرىغا ئوخشاش بىر مەزمۇندا دوكلات بېرىپ ئوخشاش تەسىر قوزغىيالايدىغان ئادەمدىن ئونىمۇ چىقمايدۇ. ئۇلارغا ھەر ئىككىلا تەرەپتىن ۋەكىللىك قىلىش پۇرسىتىنى تەمىنلىيەلەيدىغان ئۇسۇلدا نۇتۇق سۆزلەشنى، شۇنىڭدەك ئاممىغا ئوخشاش تەسىر پەيدا قىلالايدىغان، ھەر ئىككىلا تەرەپنىڭ گۈلدىراس ئالقىشىنى پەيدا قىلالايدىغان تۈردە خىتاپ قىلىشىنى بىلىدىغانلار ئەڭ كۆپ بولغاندىمۇ يۈز ناتىقتىن ئونىلا چىقىشى مۇمكىن. يوقۇرى دەرىجىلىك بىر قاراشنىڭ ئەڭ ياخشى چۈشەنچىسى، كۆپۈنچە ھاللاردا ئىنتايىن كىچىك بولغان، ھەتتا بەكلا كىچىك چۈشەنچىلەر ۋاستىسى ئارقىلىقلا كېڭىيەلىشى مۇمكىنلىكىنى ھەرگىز ئۇنۇتماسلىقىمىز كېرەك. بەكلا ئومۇملاشقان بىرەر قاراشنى ئوتتۇرغا قويغان بىرسىنىڭ نېمىلەرنى سۆزلەيدىغانلىقى مۇھىم ئەمەس. بۇنداق ئىشلار داھىي مىجەزلىك ئىجادىي بىرسىنىڭ ئۇقتۇرالايدىغان ئىشلار ئەمەس. بۇنداق پىكىرلەرنى تارقىتالايدىغان كىشىلەرنىڭ نەتىجىسى بۇ تۈر پىكىرلەرنىڭ ئۇنىڭ ئاغزىدىن قايسى شەكىلدە چىقىشىغا باغلىق.
شۇنداق بولغانلىقى ئۈچۈن، سوتسىيال دېموكراتىيىنىڭ، ھەتتا ماركىسىزم ھەرىكىتىنىڭ كېڭىيىش كۈچى بولۇپمۇ خىتاپ قىلىۋاتقان خەلقنىڭ ئىتتىپاقلىقى، ئۆزگەرمەس پوزىتسىيىدە بولىشىغا باغلىق. ئوتتۇرغا قويۇلغان قاراشلار قانچىكى تار مەزمونلۇق، ئىخچام بولسا، بۇ تۈر قاراشلار شۇنچە ئاسان قوبۇل قىلىنىدۇ. شۇنىڭدەك بۇنداق پىكىرلەر ئاڭلىغۇچى تەرىپىدىنمۇ شۇنچە ئاسان ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا بولىدىغان قاراشلاردىن بولغاچقا، ئۇنداق پىكىرلەر خەلق ئاممىسى تەرىپىدىنمۇ شۇنچە ئاسان ئىشقا ئاشۇرۇلىشى مۇمكىن. شۇ سەۋەپتىن ئوتتۇرغا قويۇلغان يېڭى ھەرىكەت شۇنچە ئاددى، شۇنچە ئېنىق تۈزۈلگەن بولىشى كېرەك.
تەشۋىقات، مەزمۇن جەھەتتىنلا ئەمەس بەلكى شەكىل جەھەتتىنمۇ خىتاپ قىلىنغان ئاممىسىنىڭ سەۋىيىسىگە قاراپ بەلگىلىنىشى لازىم. تەشۋىقاتنىڭ ئوينىغان رولى يەنە كېلىپ قولغا كەلتۈرۈلگەن نەتىجىلەر ئاساسىدا باھالىنىشى مۇمكىن. بىرەر خەلق ئارىسىدا نۇتۇق سۆزلىمەكچى بولغان ماھارەتلىك ناتىق، مەيدانغا يىغىلغانلار ئارىسىدىكى زىھنى ئۆتكۈر بولغان كىشىلەرنى قولغا كەلتۈرەلەيدىغان قابىلىيەتكە ئىگە بولماستىن، بەلكى كۆپ سانلىقنى، كۆپ سانلىقنىڭ قايىل بولىشىنى قولغا كەلتۈرەلەيدىغان بولغىنىدىلا قابىلىيەتلىك ناتىق ھېساپلىنىدۇ. شۇنىڭدەك يەنە خەلق ئاممىسىنى ئادەتتىن تاشقىرى تەسىرلەندۈرگەن بىرەر نۇتۇقنىڭ چۈشەنچە جەھەتتىكى سەۋىيىسىنى تەنقىت قىلىدىغان، ئۇنىڭ نۇخسانلىرىنى چۇخچىلاپ يۈرگىنىدە، ئۆزىنىڭمۇ قابىلىيەتسىزلىكىنى، ھېچ نېمىگە ئەرزىمەس بىرى ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرغا چىقارغان بولۇپ قېلىپ، ئۇنداق بىرسى قانات يايدۇرىلىۋاتقان يېڭى ئەقىدىدىن قىلچە خەۋىرى يوق بىرسى ئىكەنلىكىنى ئاشكارىلاپ بەرگەن بىرسى ھېساپلىنىدۇ. دېمەك، بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىزگە ۋەزىپىمىزنى، مەقسىدىمىزنى تولۇق چۈشىنىدىغان، تەشۋىقاتلىرىمىزنى خەلق ئاممىسىغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنىلا كۆزلەپ قالماي، بەلكى قولغا كېلىدىغان نەتىجىسىگە قاراپ مۇئامىلە قىلالايدىغان زىيالىلار كېرەك. ئەسلىنى سۈرۈشتە قىلغاندا، تەشۋىقاتىمىز مىللەتچى قاراشقا ئىگە كىشىلەرنى ھىمايە قىلىشنى مەقسەت قىلغان بولماي، بەلكى نېمىس مىللىتىدىن بولۇپ تۇرۇغلۇق بىزنىڭ مىللەتچىلىكىمىزگە دۈشمەن كۆزى بىلەن قاراپ كېلىۋاتقان كىشىلەرنى قولغا كەلتۈرۈش ئاساسى مەقسەت قىلىنىشى كېرەك.
ئۇرۇش پەيتىدىكى تەشۋىقاتلار ئۈستىدە توختالغىنىمدا ئېنىق ئوتتۇرغا قويۇپ ئۆتكىنىمدەك، ئۇرۇش پەيتىدىكى تەشۋىقات ئۇسلوپلىرى بۈگۈنكى كۈندىمۇ چۈشەنچىلەرنى ئوتتۇرغا قويۇش، ئۇلارنى چۈشەندۈرۈش ئالاھىدىلىكلىرىگە بەكلا ئوخشاپ كېتىدۇ. بۇ ئۇسۇللارنىڭ توغرا ئۇسۇل ئىكەنلىكىنى قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلىرى تولۇقى بىلەن ئىسپاتلاپ بەردى.
8. بىرەر سىياسىي يېڭىلىق ھەرىكىتىنى نەتىجىلىك تۈردە قانات يايدۇرۇشنىڭ يولى، ھېچ قاچان ھۆكۈمەت كۈچلىرىنىڭ كاللىسىنى ئايدىڭلىتىش ياكى ئۇلارغا تەسىر كۆرسىتىشنى ئۆزىگە مەقسەت قىلمايدۇ. قىلىشقا تېگىشلىك بولغىنى، ھاكىمىيەت ئۈستىگە چىقىشنى مەقسەت قىلىدىغان بولىشى كېرەك. دۇنيانى ئاستىن-ئۈستۈن قىلىۋېتىدىغان بىرەر ئىدىيە ئۆز ئىدىيىسىنى ھاكىمىيەت ئۈستىگە چىقىرىش ئۈچۈن بارلىق ۋاستىلارنى قولغا كەلتۈرۈش ھەققىگە ئېگە، شۇنىڭدەك بۇ ۋاستىلارنى قولغا كەلتۈرۈشئۇنىڭ بىردىن-بىر ۋەزىپىسى بولىشى كېرەك. بۇنداق بىر ئىشنى ئەمەلگە ئاشۇرالىشىدا ھەق-ناھەقنى، قانۇنلۇق ياكى قانۇنسىز بولۇشنى بەلگىلەيدىغان بىردىن-بىر ئامىل − قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىگىلا باغلىق. بۇنداق “نەتىجە”، ھەرگىزمۇ 1918-يىلى كۆرۈلگىنىدەك ھاكىمىيەتنى قولغا كەلتۈرۈش بولماستىن، بەلكى پۈتكۈل خەلققە پايدىسى بولىدىغان ھەرىكەتنىڭلا ئۇتۇققا ئېرىشىشىنى كۆزلىگەن بولىشى كېرەك.
دېمەككى، بۈگۈنكىدەك ئەقلى يوق كىشىلەرنىڭ قىلغىنىدەك گېرمانىيىدە سىياسىي ئۆزگىرىش قىلغانلىقى، بۇ تۈر كىشىلەرنىڭ سىياسىي ئۆزگىرىش قىلىپ ھۆكۈمەتنى قولغا ئېلىشىنى نەتىجىگە ئېرىشكەنلىك ھېساپلاشقا بولمايدۇ. بۇنداق ھوقۇق تارتىۋېلىشنى بىر ئۇتۇغ دېيەلىشىمىز ئۈچۈن مىللىتىمىز خەلقىنىڭ ئىنقىلاب ھەرىكىتىنىڭ ئوتتۇرغا قويغان نىشانىنى ئىشقا ئاشۇرۇشىغا تايىنىپ كونا تۈزۈمگە قارىغاندا تېخىمۇ كۆپ بەختىيارلىق ھېس قىلالىشى، تېخىمۇ ئۈمىدۋار بولالىشى شەرت. ئەمما 1918-يىلىنىڭ كۈز ئايلىرىدا بىر قىسىم خۇلىگەرلەرنىڭ ئىشقا ئاشۇرغان سىياسىي ئۆزگىرىش قوزغاپ ھۆكۈمەتنى ئاغدۇرىۋەتكەنلىكىنى ئوڭۇشلۇق نېمىس ئىنقىلاۋى دەپ قارىيالمايمىز.
يېڭىلىق ھەرىكىتىنىڭ لايىھىلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن سىياسىي ھوقۇقنى قولغا كەلتۈرۈش بىرىنچى ئورۇندىكى شەرت ھېساپلانغىنىدا، بۇنداق لايىھىسى بولغان بىر ھەرىكەت، مەيدانغا كەلگەن بىرىنچى كۈنىدىن باشلاپلا خەلق ھەرىكىتى دېگەن قانداق بولىدىغانلىقىنى ئېنىق تونۇپ يەتكەن بولىشى، بۇنداق بىر ھەرىكەتنىڭ چايخورلار قۇرۇپ چىققان ئەدەبىيات كۇرژۇكلىرى ياكى بۇرجۇئازلار قۇرىۋالغان گاگۇر ئويۇنى كلۇبلىرىدىن تۈپتىن پەرقلىق بىر ئىش ئىكەنلىكىنى ئېنىق تونۇپ يەتكەن بولىشى شەرت.
9. يېڭى ھەرىكىتىمىز، تەشكىلاتىمىز بىلەن بىر قاتاردا پارلامېنت تۈزۈمىنى قوبۇل قىلمايدۇ. ئۆز تەشكىلات تۈزۈلىشىدە بولغىنىدەك ھۆكۈمەت رەئىسىنى باشقىلارنىڭ تەلىۋىنى بىجا كەلتۈرىدىغان ئادەتتىكى بىر مەمورى كادىر تەبىقىسى سەۋىيىسىگە تەڭ قىلىپ قويىدىغان پارلامېنىت كۆپ سانلىقىغا بوي سۇنۇش تۈزۈمىنىمۇ قوبۇل قىلمايدۇ. بىزنىڭ ھەرىكىتىمىز، پىرىنسىپ چوڭ-كىچىك بارلىق مەسىلىلەردە رەئىسكە تولۇق ھوقۇق، تولۇق مەسئولىيەت بېرىلىشنى تەلەپ قىلىدۇ.
ھەرىكىتىمىز ئۈچۈن ئېيتقاندا بۇ پىرىنسىپلار ئەمەلىي ئىجرا قىلىنىشتا تۈۋەندىكىچە نەتىجىلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ:
بىر گۇرپنىڭ رەئىسى ئۆزىدىن بىر دەرىجە يوقۇرى بولغان گۇرۇپنىڭ رەئىسى تەرىپىدىن تەيىنلىنىدۇ. تەيىنلەنگەن بۇ رەئىس ئۆز گۇرۇپپىسىنىڭ پائالىيەتلىرىگە مەسئۇل بولىدۇ. بۇ گۇرۇپپىدىكى بارلىق خىزمەت گۇرۇپپىلىرى بۇ رەئىسنىڭ باشقۇرۇشىغا بوي سۇنىدۇ. بۇ رەئىس قول ئاستىدىكى ھېچقانداق بىر خىزمەت گۇرۇپپىسىغا جاۋاپ بەرمەيدۇ. ھېچقانداق بىر خىزمەت گۇرۇپپىسىنىڭ ئاۋاز بېرىش ھوقۇقى بولمايدۇ. ئاساسى گۇرۇپپا قول ئاستىدا تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىش خىزمەت گۇرۇپپىلىرى قۇرۇلىدۇ. ئەمما پۈتۈن خىزمەت گۇرۇپپىلىرىغا رەئىسلا ۋەزىپە تاپشۇرۇشقا مەسئول بولىدۇ. بۇ پىرىنسىپ بويىچە ناھىيە، بازار ۋە مەھەلە تەشكىلاتلىرى تەشكىل قىلىنىدۇ. بۇ يەرلەرنىڭ باشلىقلىرىنىڭ ھەممىسىنى ئۆزىدىن بىر دەرىجە يوقۇرى ئورگاننىڭ رەئىسى تەيىنلەيدۇ. تەيىنلەنگەن بۇ باشلىققا ئۆز تەۋەسى بويىچە تولۇق ھوقۇق بولۇش بىلەن بىرگە، ئۇنىڭغا چەكسىز مەسئولىيەت ھوقۇقى بېرىلىدۇ. پەقەت، پارتىيە باش سېكىرتارىلا پارتىيە نىزامنامىسىغا ئاساسەن پارتىيە تەشكىلاتلىرى ئاساسىدا تەشكىل قىلىنغان قۇرۇلتايدا بارلىق ۋەكىللەرنىڭ ئاۋاز بېرىشى ئارقىلىق تاللىنىدۇ. بۇ شەكىلدە سايلانغان باش سېكرىتار بارلىق ھوقۇقلارغا ئىگە بىرسى ھېساپلىنىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىدە تۇرىدىغان ھېچكىم بولمايدۇ. بارلىق پارتىيە تەشكىلاتلىرى گۇرۇپپىلار قۇرۇلتايدا سايلانغان بۇ باش سېكرىتارغا بوي سۇنىدۇ. باش سېكرىتار ھېچقانداق بىرسىنىڭ تېزگىنىدە بولمايدۇ. بارلىق مەسئولىيەت ئۇنىڭ ئۈستىگە يۈكلەنگەن بولىدۇ. ئەگەر پارتىيە رەھبىرى ھەرىكەت پىرىنسىپلىرىنى ئىجرا قىلمىغىنىدا ياكى ۋەزىپىسىنىڭ ھۆددىسىدىن تولۇق چىقالمىغىدەك قىلسا، پارتىيە ئەزالىرى قايتا قۇرۇلتايغا يىغىلىپ مۇھاكىمە قىلىشىپ، بۇ باش سېكرىتارنى ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلايدۇ. ئۇنىڭ ئورنىغا سايلانغان باش سېكىرتار يەنە يوقۇرقىدەك تولۇق ھوقۇقلۇق، پۈتۈن مەسئولىيەتنى ئۈستىگە ئالغان ھالدا ۋەزىپە ئۆتەيدۇ.
بۇنداق مەسئولىيەت تۈزۈمى پارتىيە سەپلىرىدىلا ئىجرا قىلىنىپلا قالماستىن، ھاكىمىيەت ئۈستىگە چىققىنىدا بارلىق دۆلەت ئورگانلىرىدىمۇ مەسئۇل كىشى مۇتلەق ھۆكۈم چىقىرىشنى ئاساس قىلغان ۋەزىپە ئىجرا قىلىشى پارتىيىمىزنىڭ ئەڭ مۇھىم، قەتئىي چىڭ تۇرىدىغان ۋەزىپىسى قىلىنىدۇ.
دۆلەت باشلىقى بولۇشنى ئويلىغان بىرسى تولۇق، چەكسىز ھوقۇققا ئىگە بولۇش بىلەن بىرگە، بارلىق مەسئولىيەتنى ئۈستىگە ئېلىشى شەرت.
ھەرىكەتنىڭ ئاقىۋىتىگە مەسئۇل بولالمايدىغان، بۇنداق مەسئولىيەتكە جاسارەت قىلالمايدىغان بىرسى رەھبەر بولۇش سالاھىتى يوق بىرسى ھېساپلىنىدۇ. بۇنداق ۋەزىپىنى پەقەت قەھرىمان بىرسىلا ئۈستىگە ئالالىشى مۇمكىن.
تەرەققىيات بىلەن مەدەنىيەت ھېچ قاچان كۆپ سانلىق قولغا كەلتۈرگەن بىر ئۇتۇق ئەمەس. بۇنداق بىر ئۇتۇق، ئەقىل ئىگىسىنىڭ، ئىقتىدار ئىگىسىنىڭ شەخسى پائالىيىتىگىلا تايىنىش ئارقىلىق قولغا كېلىدۇ.
خەلقىمىزگە كۈچ-قۇدرەت، ئۇلۇغ شەرەپ كەلتۈرۈشنى ئويلايدىكەنمىز، ئالدى بىلەن رەئىسىنىڭ كىشىلىك سالاھىتىنى ئۆستۈرۈشىمىز، ئۇنى بارلىق ھوقۇقلار بىلەن تەمىنلىشىمىز شەرت.
شۇنداق بولغاچقا، بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىز پارلامېنت تۈزۈمىگە قارشى بىر ھەرىكەت ھېساپلىنىدۇ. ئەگەر پارلامېنت ئورگىنى بىلەن ھەپىلەشمەكچى بولىدىكەنمىز، ئۇ ھالدا ئىنسانىيەت دۇنياسىنىڭ چېكىنىشىگە سەۋەپچى بولىۋاتقانلىقى ئېنىق ئوتتۇرغا چىققان بۇنداق بىر ئورگاننى بۇزۇپ تاشلاش ئۈچۈن ئۇنىڭغا ھۇجۇم قىلىشنى ئۆزىمىزگە ۋەزىپە قىلىۋېلىشىمىز كېرەك.
10. ھەرىكىتىمىز سىياسىي پائالىيەت ساھەسىنىڭ سىرتىدا قالغان ياكى قىممىتى يوق مەسىلىلەر بىلەن ئاۋارە بولۇپ يۈرمەيدۇ.
ھەرىكىتىمىزنىڭ غايىسى دىنىي ئىسلاھات يۈرگۈزۈش بولماستىن، بەلكى مىللىتىمىزنى سىياسىي جەھەتتىن قايتا تەشكىللەپ چىقىشنى مەقسەت قىلىدۇ. ھەر ئىككىلا دىنىي مەزھەپ مىللىتىمىزنىڭ مەۋجۇتلۇقىدا تەڭ دەرىجىلىك قىممەتكە ئىگە دەپ قارايمىز. شۇنداق بولغاچقا، دىنىمىزنىڭ ئەخلاقنى ئاساسى غايە قىلىش ئالاھىدىلىكىنى ئۇنتۇپ، دىننى ئۆزلىرى ئۈچۈن سۈيىئىستىمال قىلىدىغان بىر قۇرال سۈپىتىدە پايدىلانماقچى بولۇپ يۈرگەن پارتىيىلەرگە قارشى قىلىمىز. ھەرىكىتىمىزنىڭ ئەسلى ۋەزىپىسى قانداقتۇ بىر دۆلەت شەكلىنى قۇرۇپ چىقىش ياكى باشقا بىر دۆلەت شەكلىگە قارشى كۈرەش قىلىش ئەمەس. ھەرىكىتىمىزنىڭ ئەسلى ۋەزىپىسى، ئاساسلىق پىرىنسىپلارنى تىكلەپ چىقىشتىن ئىبارەتتۇر. بۇ پىرىنسىپلار بولماي تۇرۇپ يا جۇمھۇرىيەت تۈزۈمىنى ياكى بولمىسا خانلىق تۈزۈمنى داۋاملاشتۇرۇش مۇمكىن ئەمەس. شۇنىڭدەك، بىزنىڭ ۋەزىپىمىز ھەرگىزمۇ خاندانلىق قۇرۇپ چىقىش ياكى جۇمھۇرىيەتنى كۈچەيتىش ئەمەس. بىز پەقەت بىر نېمىس دۆلىتى قۇرۇپ چىقىشنىلا مەقسەت قىلىمىز.
دۆلەتنى ھەشەمەتلىك قىلىپ قۇرۇپ چىقىش دېگەنلىك، ھەرگىزمۇ بۇ دۆلەتنى بىزەپ كۆرسىتىش دېگەن مەنىنى ئىپادىلىمەيدۇ. بۇنداق بىزەپ كۆرسىتىش ئىشىنى كېيىن شارائىت يار بەرگىنىدە قىلسىمۇ بولىۋېرىدۇ. چوڭ ئىشلارنى، دۆلەتنىڭ مەۋجۇتلىقىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىش ئۈچۈن قاتتىق غەيرەت كۆرسىتىشنى تونۇپ يەتكەن بىر مىللەتكە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ھۆكۈمەت تۈزۈلۈشىگە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر ئىچكى جەھەتتە بىر قىسىم قالايماقانچىلىقلارنىڭ پەيدا بولىشىغا سەۋەپ بولۇپ قالماسلىقى كېرەك. ھەرىكىتىمىزنىڭ ئىچكى تەشكىللىنىش مەسىلىسى چۈشەنچە مەسىلىسى ئەمەس، بەلكى يەتمەكچى بولغان غايىگە ماسلىشىش مەسىلىسىدۇر.
بىرەر تەشكىلات ھەرىكەتنىڭ يىتەكچىسى بىلەن ھىمايىچىلىرى ئوتتۇرسىدا ئوتتۇرا ھال ۋاستىچىلىق قىلىش سىستېمىسىنى قۇرۇپ چىقالىغىنىدا ياخشى تەشكىلات قۇرالىغان ھېساپلانمايدۇ. ئەڭ ياخشى ھېساپلىنىدىغان بىر تەشكىلاتتا، ھەرىكەتنىڭ يىتەكچىسى بىلەن بۇ ھەرىكەتنىڭ ھىمايىچىلىرى ئوتتۇرسىدا ۋاستىچىلار ئورنىغا ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە بىۋاستە مۇناسىۋەت تىكلەنگەن بولىدۇ. تەشكىللەش دېگەنلىك، بەلگىلىك بىر كۆزقاراشنى كەڭ خەلق ئاممىسىغا قوبۇل قىلغۇزۇش دېگەنلىكتۇر. بۇنداق بىر تەشكىلاتتا خەلققە سىڭدۈرۈلىدىغان ئىدىيە، ھەر دائىم بىرلا ئادەمنىڭ كاللىسىدا شەكىللەنگەن بولىدۇ. تەشكىلات، بۇ ئىدىيىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن زۆرۈر بولغان بىر ۋاستىدۇر. شۇنداق بولغاچقا، بىرەر تەشكىلات (ياكى ھاكىمىيەت ئورگىنى) دېگەنلىك، بۇ تەشكىلاتتىكىلەرنىڭ ھەممە ئىشقا ۋە ھەممە نەرسىگە چىدىشى شەرت دېگەنلىكتۇر. تەشكىلات، بەلگىلىك بىر مەقسەتكە يېتىشنىڭ ۋاستىسىلا بولالايدۇكى، ئۇ ھەرگىزمۇ بىر غايە بولالمايدۇ.
بۇ دۇنيا ئەقلىنى ئىشقا سالالايدىغان ئادەملەرنى كۆپلەپ يېتىشتۈرۈش ئورنىغا ماشىنىدەك ھەرىكەت قىلىدىغان ئادەملەرنى يېتىشتۈرۈپ كېلىۋاتقانلىقى ئۈچۈن، كىشىلەر ئۈچۈن بىرەر پىكىرنى ئوتتۇرغا قويۇشقا قارىغاندا بىرەر تەشكىلات قۇرۇش تېخىمۇ ئاسانغا توختايدۇ. ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇش ئالدىدا تۇرىۋاتقان بىرەر ئىدىيە، بولۇپمۇ يېڭىلىقچى مەزمونلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر ئىدىيىنىڭ ئاساسى مەزمونى تۈۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولىشى كېرەك:
ھەر قانداق بىر داھىيانە كۆزقاراش، ھەر دائىم بىرلا ئادەمنىڭ كاللىسىدى چىقىدۇ. بۇ ئىدىيىنى ئوتتۇرغا قويغۇچى كىشىدە بۇ يېڭى ئويلىرىنى كىشىلەرگە يەتكۈزۈش ئىستىگىمۇ تەڭ ئوتتۇرغا چىقىشقا باشلايدۇ.
نەتىجىدە، بۇ ئىدىيە، ئىشەنگەن كىشىلەرنى ئۆزىگە جەلىپ قىلىشقا باشلايدۇ. شۇنداق قىلىپ تەدرىجى شەكىلدە ئەتراپىغا ھىمايىچىلارنى يىغىشقا باشلايدۇ.
بىر كىشىنىڭ ئۆز چۈشەنچىسىنى ئۆزىگە ئوخشاش چۈشىنىدىغان كىشىلەرگە بىۋاستە تۈردە يەتكۈزۈشى ئەڭ توغرا ھەرىكەت ھېساپلىنىدۇ. ئەمما ئۇنىڭ ھىمايىچىلىرى كۆپەيگەنسىرى بۇ ئىدىيىنى تارقاتقۇچى كىشىگە نىسبەتەن بۇ ئۇسۇلدا تارقىتىش، سان-ساناقسىز ھىمايىچىلىرىغا بىۋاستە، ئۇدۇل ئۇقتۇرۇش، ئۇلارنى بۇنىڭ ئۈچۈن تەشكىللەپ بىر يەرگە يىغىش ئىشلىرىمۇ شۇنچە قىيىنلىشىپ بارىدۇ. بىر جامائەتنىڭ كۈنسايىن كۆپىيىپ بېرىشى نەتىجىسىدە، بىر جامائەت يىغىنىدىن يەنە بىر جامائەت يىغىنى بار يەرگە يېتىپ بارالىشى ئۈچۈن بىر قىسىم قائىدە-تۈزۈملەر بارلىققا كېلىدىغىنىغا ئوخشاش، بۇ ئىشلاردىمۇ بىر قىسىم باش ئاغرىتىدىغان ئورگانلارنى قۇرۇپ ھەرىكەت قىلىش لازىم بولىدۇ. بۇنداق ئورگان، غايىۋىي بىر دۆلەت شەكلىنى كۆرسىتىدۇ. يەنى، دۆلەت دېگىنىمىزنىڭ ئۆزىمۇ تەشكىللىنىشتىن ئىبارەت كېسىلىمىزنىڭ بىر زۆرۈرى شەكلىدۇر. بۇنداق بىر ئورگان تەۋەسىدە ئۇششاق قوشۇمچە ئورگانلارنى تەشكىل قىلىش ئىشىنىمۇ كۈن تەرتىپكە كەلتۈرۈشى مۇمكىن. مەسىلەن ئالايلى، بىرەر سىياسىي ھەرىكەتتە تېخىمۇ چوڭ ئورگانلارنىڭ يادرولۇق ئورگانلىرىنى تەشكىل قىلىدىغان يەرلىك گۇرۇپپىلارنى قۇرۇپ چىقىشقا توغرا كېلىدۇ.
بۇ يەردە شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتۈش كېرەككى، بۇنداق ئىككىلەمچى ئورگانلارنى تەشكىللەپ چىقىش ئىشى نەزەرىيە ئوتتۇرغا قويغۇچى كىشى تولۇق ئېتراپ قىلىنغان سالاھىيەتكە ئېرىشمەستىن بۇرۇن، ئۇنىڭ ماقۇللىقىدىن ئۆتكۈزۈلۈشتىن ئاۋال ئوتتۇرغا چىققان بولغىنىدا، بۇ نەزەرىيە بويىچە تەربىيىلەش ئورتاقلىقى بوزۇلىدىغان، ئورتاق پىكىردىن چەتنەيدىغان خەۋىپلەر ئوتتۇرغا چىقىشىمۇ مۇمكىن. شۇڭا ھەرىكەتنىڭ مىڭىسىنى شەكىللەندۈرىدىغان سىياسىي ۋە جوغراپىيىلىك بىر مەركەز تەشكىل قىلىشقا ئەھمىيەت بېرىش لازىم بولىدۇ. شۇنداق بولغاندىلا يوقۇرقىدەك خەۋىپتىن ئەنسىرەش ھاجەتسىز بولىدۇ. يەنى مەككىنىڭ قارا يۇپۇقلۇق كەپىسى ياكى رىمنىڭ تىلسىماتلىق جەلىپ قىلىشچانلىقىغا ئوخشاش، قۇرۇلغان بۇنداق بىر مەركەز ھەرىكەت ئۈچۈن ئىچىكى بىرلىكنىڭ سىموۋۇلى ھالىغا كېلىپ، بۇ ھەرىكەتنىڭ سىموۋۇلى بولغان كىشىگىمۇ شەرتسىز بوي سۇنۇش، ئۇنىڭ ئەتراپىدا ئۇيۇشۇش ۋەزىيىتى شەكىللىنىدۇ. شۇڭا ئىدىيىنىڭ كېڭىيىشى ئۈچۈن ئۇششاق گۇرۇپپىلارنى قۇرۇپ چىقىشقا توغرا كەلگىنىدە، نەزەرىيە بارلىققا كەلگەن يەر بىلەن ئۇ نەزەرىيە ئىگىسىنىڭ ئىناۋىتىنى ئۆستۈرۈش ئىشىغا ھەرگىزمۇ سەل قاراشقا بولمايدۇ.
نەزەرىيە ئوتتۇرغا قويۇلغان، ھەرىكەتنى باشقۇرىدىغان يەر تۇغۇندا ئورگانلارنىڭ چەكسىز كۆپۈيىشى، تەشكىلاتتا زۆرۈرى بولغان يېڭى ئورگانلارنى قۇرۇشقا نىسبەتلەشتۈرۈپ بۇنداق ئىناۋەت بارغانسىرى ئۆستۈرۈلىشى كېرەك بولىدۇ.
چۇنكى، ھىمايىچىلار سانىنىڭ كۆپىيىشى، ئۇلار بىلەن بىۋاستە مۇناسىۋەت تىكلەش ئىمكانىيەتلىرىنىڭ بولماسلىقى، يېڭى ئورەانلارنى قۇرۇپ چىقىش، بۇنداق ئورگانلارنى چەكسىز كۆپەيتىش ئىشلىرى ئۇلارنى بىر بالداق يوقۇرى دەرىجىلىك ئورگانلارغا گۇرۇپپىلار ھالىدە باغلىنىشى زۆرۈرىيىتىنى پەيدا قىلىدۇ. بۇ يېڭى قۇرۇلغان گۇرۇپپىلارغا سىياسىي جەھەتتىن ۋىلايەتلىك ياكى ناھىيىلىك شۆبىلەر دەپ نام بېرىلىشى مۇمكىن.
ئەڭ كىچىك يەرلىك تەشكىلاتلارنى (ياچىكىلارنى) ھەرىكەت مەركىزىنىڭ تېزگىنى ئاستىدا تۇتۇش، ئۇنىڭ مۇقەددەس ئورنغا باغلىق ھالغا كەلتۈرۈش ئىشى ئانچە تەس ئەمەس. ئەمما ئۇنىڭدىن كېيىن قۇرۇلىدىغان تېخىمۇ يوقۇرى دەرىجىلىك تەشكىلاتلارنى مەركەزنىڭ سالاھىيىتىنى قۇبۇل قىلغۇزۇش ئىشى بەكلا تەس. شۇنىڭدەك يەنە ھەرىكەتنىڭ بىر پۈتۈنلىكى، نەزەرىيىسىنى ئەمەلىيەتكە ئايلاندۇرۇش ئىشلىرىدا بۇ تۈر ئورگانلار بەكلا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. ئەگەر مەھەللىۋى تەشكىلاتلاردىن يوقۇرى، ئەمما مەركەزگە نىسبەتەن ئوتتۇرا دەرىجىلىك تەشكىلاتلار ئۆز ئارا گۇرۇپپىلىشىۋالغىدەك بولغىنىدا، مەركەزدىن كېلىدىغان بويرۇققا ھەممە يەردە مۇتلەق بوي سۇنىدىغان ۋەزىيەتنى شەكىللەندۈرۈش ھەقىقەتەنمۇ تەس. شۇنداق بولغاچقا، مەركىزى ئورگاننىڭ ئابرويى بىلەن ئۇنىڭ ھەرىكەتنى شەكىللەندۈرگەن ئىدىيىسى كاپالەتكە ئىگە قىلىنماي تۇرۇپ، تەشكىلاتنىڭ بارلىق شۆبىلىرىنى ئاكتىپ ھالغا كەلتۈرىۋالماسلىق كېرەك. سىياسىي تۈزۈملەردە بۇنداق بىر كاپالەت پەقەت ھۆكۈمەتنى تولۇق قولغا كەلتۈرۈلگىنىدىلا تولۇق ئىشقا ئاشۇرۇشقا بولىدىغان بىر ئىش.
بۇلاردىن كېلىپ چىققان نەتىجىگە ئاساسەن، ھەرىكەتنىڭ ئىچكى رەھبەرلىكى ئۈچۈن تۈۋەندىكىدەك بويرۇقلار بېرىلىشى مۇمكىن:
1. بارلىق پائالىيەتلەر ئالدى بىلەن پەقەت بىرلا شەھەرگە مەركەزلەشتۈرۈلىشى كېرەك. بىزنىڭ ھەرىكىتىمىز ئۈچۈن ئېيتقاندا بۇنداق بىر شەھەر ئۈچۈن مىيونخېن ئەڭ مۇۋاپىق. بۇ مەركەزگە ئەڭ ئىشەنچلىك ھىمايىچىلىرىمىزنى يىغىشىمىز، ئىدىيىمىزنى كېڭەيتىشىمىز ئۈچۈن مەكتەپ ئېچىشىمىز كېرەك. يەنە شۇ يەردە ئەڭ مۇھىم ۋە ئەڭ كۆرىنەرلىك نەتىجىلىك ئىشلارنى ئەمەلگە ئاشۇرۇپ، كەلگۈسى ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئىناۋىتىمىزنى تىكلىشىمىز كېرەك. ھەرىكىتىمىز بىلەن رەھبەرلىرىمىزنى تونۇتۇش ئۈچۈن شۇ يەردە پائالىيەت قىلىۋاتقان، ماركسىزمچى نەزەرىيىلىرى يېڭىلمەستۇر دەيدىغان ئېتىقاتلارنى كۆرۈنەرلىك تۈردە تەۋرىتىۋېتىش بىلەنلا قالماستىن، بۇنداق بىر ئىدىيىگە قارشى تۇرالايمىز دەيدىغان بىر ھەرىكەتنى باشلىيالايمىز دەيدىغان قاراشنى ئىسپاتلاپ چىقىشىمىزمۇ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە بىر ۋەزىپىمىز بولىشى كېرەك.
2. مىيونخېندا باشقۇرۇش مەركىزىنىڭ ئابرويلۇق ئورنى تولۇق كاپالەتكە ئىگە قىلىنغىنىدىن كېيىن، قالغان جايلاردا ئۇنىڭ تارماقلىرىنى قۇرۇپ چىقىشقا كىرىشىشىمىز كېرەك.
3. شۇنىڭدىن كېيىنكى باسقۇچتا ھەرقايسى شەھەرلەردە تەشكىلاتلار قۇرۇلىشى كېرەك. ھەر قايسى جايلاردا مەركەزگە بوي سۇنىدىغانلىقى كاپالەتلەندۈرۈلگىنىدىن كېيىن ئۇ يەرلەردە تەشكىلات قۇرۇش ئىشىغا كىرىشىش كېرەك. شۇنىڭدەك قۇرۇلىدىغان ياچىكىلار ئۇ يەرلەرگە ئىۋەرتىلىدىغان مەسئۇل كىشىلىرىمىزنىڭ ھەقىقەتەنمۇ كۈچلۈك، ئالاھىدە ئەۋزەللىكلىرى بارلىقىغا ئىشەنچ قىلىشقا بولىدىغان كىشىلەر سانىغا قاراپ بەلگىلىنىشى كېرەك.
بۇ مەسىلىنى مۇنداق ئىككى تۈرلۈك ئۇسۇل بىلەن ھەل قىلىشقا بولىدۇ:
1) ھەرىكىتىمىز، كىلەچەكتە يىتەكچىلىك قىلىش قابىلىيىتىگە ئىگە كىشىلەرنى قېزىپ چىقىرىش، ئۇلارنى ھەرىكىتىمىزگە جەلىپ قىلىش، ئۇلارنى تەربىيىلەپ چىقىش ئۈچۈن لازىم بولىدىغان مەبلەغ ئايرىلىشى كېرەك. شۇ چاغدىلا، بۇ تۈردە يېتىشتۈرۈلگە كىشىلەر كۈرىشىمىز ئۈچۈن پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن خىزمەت قىلىدىغان بولىدۇ. شۇ ئارقىلىق، ھەرىكىتىمىز ئۇلارنى غايىمىزنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش يولىدا قەتئى چىڭ تۇرۇپ كۈرەش قىلالايدىغان ھالغا كەلتۈرۈشكە بولىدۇ. مانا بۇ ئۇسۇل بۇنداق ۋەزىيەتكە ئېرىشىشنىڭ ئەڭ ئاسان ۋە ئەڭ مۇۋاپىق يولى ھېساپلىنىدۇ.
ئەمما بۇ ئۇسۇل بويىچە ھەرىكەت قىلىش بەكلا كۆپ مەبلەغ تەلەپ قىلىدىغان بىر ئۇسۇلدۇر. چۇنكى مەسئۇل كىشىلەرنى ھەرىكەت ئۈچۈن پائالىيەت قىلالايدىغان ھالغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن مائاشلىق ئىشلىتىشكە توغرا كېلىدۇ.
2) ئەگەر ئىقتىسادىي مەنبە بولماي قالسا ھەرىكىتىمىز مائاشلىق رەھبىرى كادىردىن پايدىلىنىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە بولالمايدۇ. ئۇ ھالدا پىداكار خالىس ئىشلەيدىغانلارنى تېپىشىمىز كېرەك. ئەمما بۇ ئۇسۇل، بەكلا ئۇزۇنغا سوزۇلىدىغان مۇشەققەتلىك بىر ئۇسۇل. ئەگەر بىر قىسىم يەرلەردە ھەرىكىتىمىزنى ھىمايە قىلىۋاتقان كىشىلەر ئارىسىدا ھەرىكەت تەشكىللىيەلەيدىغان، باشقۇرالايدىغان قابىلىيەتكە ئىگە ئادەم تېپىلماي قالغىنىدا، ئۇنداق يەرلەرنى تەشكىللەش پائالىيىتىنى باشلىماي بوش قالدۇرۇپ تۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ. بەزى جايلاردا يىتەكچىلىك قىلىش قابىلىيىتى بار كىشىلەرنى تاپقىلى بولماسلىقىمۇ مۇمكىن. خۇددى شۇنىڭدەك يەنە بەزى يەرلەردە بۇنداق كىشىلەردىن بىرلا ۋاقىتتا بىر قانچىسى ئوتتۇرغا چىقىدىغان ئەھۋاللارمۇ بولىشى مۇمكىن. شۇنداق بولغاچقا، ئوتتۇرغا چىقىدىغان قىيىنچىلىقلار بەكلا كۆپ بولىدىغانلىقى مۇقەررەر. كۆرۈلگەن قىيىنچىلىقلارنى ھەل قىلىش ئۈچۈن بىر قانچە يىل ۋاقىت سەرىپ قىلىشقىمۇ مەجبۇر بولىشىمىز مۇمكىن.
ئەمما شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتۈش كېرەككى، بىرەر تەشكىلات قۇرۇپ چىقىش ئۈچۈن كېرەكلىك ئالدىنقى شەرت، ئۇ تەشكىلات ئۈچۈن مۇۋاپىق كېلىدىغان بىرسىنى تېپىش ھېساپلىنىدۇ. بۇ، ئىنتايىن مۇھىم بولغان، مەڭگۈ ئۆزگەرمەس بىر قائىدە.
ئوفىسېرى يوق بىر توپ ئەسكەرنىڭ قولىدىن بىر ئىش كەلمەيدىغىنىغا ئوخشاش، بىر سىياسىي تەشكىلاتمۇ لاياقەتلىك يىتەكچىسى بولماي تۇرۇپ ھېچ بىر ئىشنى باشقا ئېلىپ چىقىرالمايدۇ.
ئەگەر مەھەللىۋى بىر گۇرۇپقا مەسئۇل قىلىپ تەيىنلىنىدىغان بىرەر ئادەم تېپىلماي قالغىدەك بولسا، بۇنداق بىر تەشكىلاتنى قۇرۇپ ئوڭۇشسىزلىققا ئۇچرىتىپ يۈرگەندىن، بۇنداق باشلىقى يوق تەشكىلاتنى قۇرمىغان ياخشى.
باشلىق بولۇش ئۈچۈن جاسارەتلىك بولىشىنىڭ ئۆزىلا يېتەرلىك بولالمايدۇ. ئۇنداق بىرسى باشقۇرۇش جەھەتتە قابىلىيەتكىمۇ ئىگە بولىشى كېرەك. شۇنىسىمۇ بىر ھەقىقەتكى، جاسارەت بىلەن ھەرىكەتچانلىق ھەر دائىم قابىلىيەتتىن مۇھىم. ئەڭ ياخشى يىتەكچى قابىلىيەتلىك، ھۆكۈم چىقىرىش روھى بار، ۋەزىپە ئىجرا قىلىش جەھەتتە كەسكىن ۋە قەتئىي چىڭ تۇرالايدىغان ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە بىرسىدۇر.
بىرەر ھەرىكەتنىڭ تەغدىرى ھىمايىچىلىرىنىڭ بۇ ھەرىكەتنى بىردىن-بىر توغرا ھەرىكەت دەپ تونۇيدىغان، شۇنىڭدەك يەنە باشقا بارلىق ھەرىكەتلەرگە نىسبەتەن بۇ ھەرىكەتنى ئۈستۈن بىلىدىغان ئاڭغا ئىگە بولىشىغا باغلىق. شۇنىڭدەك، بىرەر ھەرىكەتنىڭ كۈچى شۇنىڭغا ئوخشاپ كېتىدىغان باشقا بىر ھەرىكەت بىلەن بىرلەشكىنىدە ھەرىكەت تېخىمۇ كۈچىيىدۇ دەپ قاراش پۈتۈنلەي خاتا. بەلكىم بۇنداق بىرلىشىشتە سىرتتىن كۆرۈنىشتە ھەرىكىتىمىزش ئاز-تۇلا ئالغا سىلجىغاندەك تەسىرات بېرىشىمۇ مۇمكىن. ئەمما ئەمەلىيەتتە بۇنداق بىر ھەرىكەت ئىچىدىن ئاجىزلاشتۇرۇش ئامىللىرىنى ئۆزىگە يىغىۋالغان بىر ھەرىكەتكە ئايلىنىپ قالىدۇ. بۇنداق ئىچكى زىدىيەتلەرنىڭ پارتىلاپ چىقىشىمۇ ئۇنچە ئۇزۇنغا سوزۇلماسلىقى مۇمكىن. چۇنكى، ئىككى ھەرىكەت بىر-بىرسىگە ھەرقانچە ئوخشاپ كەتكەندەك كۆرۈنسىمۇ، بۇنداق ئوخشاشلىق ھېچ قاچان پۈتۈنلەي ئوخشاش بىر ھەرىكەت ئىكەنلىكىدىن دېرەك بەرمەيدۇ. ئۇنداق بولمىسا ئىدى، ئۇلار ئىككىسى ھېچ قاچان ئىككى خىل ھەرىكەت بولۇپ ئوتتۇرغا چىققان بولماي بىرلا خىل ھەرىكەت بولۇپ مەيدانغا كەلگەن بولاتتى. بۇنداق ھەرىكەتلەرنىڭ ئىككى خىل ھەرىكەت بولۇپ ئوتتۇرغا چىقىشىدىكى ئاساسى سەۋەپ، ئۇ ھەرىكەتلەرنى باشلاتقان داھىلارنىڭ بىر-بىرسىدىن پەرقلىق قاراشلارغا ئىگە كىشىلەردىن بولغانلىقىنىڭ نەتىجىسىدۇر. شۇڭا، بۇنداق ھەرىكەتلەر مۇتلەق تۈردە بىر يەرلىرىدە تۈپلىك پەرق كۆرسىتىشى مۇمكىن. ھەرقانداق بىر تەرەققىياتنىڭ تەبىئىي قانۇنىيىتى بىر-بىرسىدىن پەرقلىق ئىككى ئورگاننىڭ بىرلىشىپ كېتىشىنى ھەرگىز تەلەپ قىلمايدۇ. بەلكى، ئارىدىكى كۈچلۈك بولغان تەرەپ مۇۋاپىق تۈردە ئاجىز تەرەپتىن پايدىلىنىشنىلا تەلەپ قىلىدۇ. بۇنداق پايدىلىنىشمۇ مەقسەتكە يېتىش لازىم بولغانچىلىكلا كۆرۈلىدىغان بىر ئىش. بىرەر ھەرىكەت ئەمەلىي كۈچىنى چەكسىز تۈردە كۈچەيتەلىسە، بارلىق رەقىپلىرىگە قارشى كەسكىن غالىبىيەتنى قولغا كەلتۈرۈپ كېڭىيەلىگىنىدىلا ئاندىن قۇدرەتلىك بىر ھەرىكەت ھالىغا كېلەلەيدۇ.
شۇنىڭدىن قىلچە گۇمانلانماسلىقىمىز كېرەككى، ھەر قانداق بىر ھەرىكەت، ئۆزىنىڭ ئىچكى كۈچىنى چەكسىز تۈردە كۈچەيتەلىگىنىدە، بارلىق رەقىپلىرىگە قارشى قەتئى غەلىبىنى قولغا كەلتۈرۈپ ئىزچىل كۈچىيىپ بارالىغىنىدىلا ئاندىن ئۇلۇغ بىر ھەرىكەتكە ئايلىنالايدۇ.
شۆبھىسىزكى، كۈچ-قۇۋۋەتنىڭ ئارتىپ بېرىشى، شۇنىڭدەك ئۇنىڭ ياشاش ھەققىنىڭ كۈچىيىشى، كۈرەش قىلىش ئىدىيىسىنىڭ ئومۇملىشىشى ئارقىلىقلا ئەمەلگە ئاشىدۇ. بىرەر ھەرىكەت، ئەگەر ئەڭ كۈچلۈك ھالغا كېلەلىگىنىدە، تولۇق غالىبىيەتنى قولغا كەلتۈرەلەيدىغان ۋاقتىغا كەلگەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇنداق ئىكەن، بىر ھەرىكەت ئىجرا قىلغان تاكتىكىسىگە تايىنىپ ۋاقىتلىق نەتىجىگە ئەمەس، بەلكى ئۇزۇن مۇددەتلىك كۈچىيىش، ئۇزۇن مۇددەتلىك كۈرەش ئارقىلىق باشقا ھەرىكەتلەرگە قىلچىمۇ يول قويماي قەتئى غەلىبىنى قولغا كەلتۈرەلەيدىغان بولىشى كېرەك. ئەمما بۇنداق كۈچىيىشنى قانداقتۇ ئۆزىگە ئوخشايدۇ دېيىلگەن باشقا تەشكىلاتلار بىلەن بىرلىشىش ئارقىلىق، يەنى بىر قىسىم كېلىشىملەرگە تايىنىپ قولغا كەلتۈرۈشنى ئويلايدىغان ھەرىكەت، ۋاقتىدىن بۇرۇن ئېچىلغان گۈللەرگە ئوخشايدۇ. بۇنداق بالدۇر ئېچىلغان گۈللەر چوڭىيىپ رەڭگارەڭ گۈل-چىچەكلەرنى ئاچالىغان تەغدىردىمۇ ئەسىرلەر بويىچە بەرداشلىق بېرەلەيدىغان، شىددەتلىك بوران-چاپقۇنلارغا بەرداشلىق بېرەلەيدىغان كۈچكە ئىگە ئەمەس. بىرەر ئىدىيىگە ۋەكىللىك قىلىدىغان بارلىق چوڭ تەشكىلاتلارنىڭ كۈچ-قۇدرىتى كېرەكسىز يول قويۇشلارغا يېقىن يولىماي، ئۆزىگە تېگىشلىك بولغان ھەققىنى تەلەپ قىلىشتا مەغرۇرلۇق بىلەن ھەرىكەت قىلالايدىغان، باشقا ھەرىكەتلەرگە قەتئىي يول قويماي ئۇلارغا قارشى كۈرەشتە قەتئى غەلىبە قىلالايدىغانلىقىغا تولۇق ئىشىنىشىگە باغلىق. ئەگەر بىرەر ئەقىدە ھەقىقەتەنمۇ توغرا بىر ئەقىدە بولغىنىدا، بۇنداق بىر ئەقىدە بىلەن يېتىلگەن ھىمايىچىلار بۇنداق بىر كۈرەشتە دۈچ كېلىدىغان خەۋپتىن قورقمايدىغان بولىدۇ ۋە چوقۇم غەلىبە قازىنالايدۇ. بۇنداق كىشىلەر بىلەن بىرلىشىپ قانات يايدۇرۇلىدىغان ھەر قانداق بىر ھەرىكەت ئۇلارنى تېخىمۇ كۈچەيتىش بىلەن نەتىجىلىنىدۇ.
مەسىلەن ئالايلى، خىرىستىيانلىقنىڭ بۇنچە كۈچەيگەن ئەھۋالغا كېلىش جەريانى ھەرگىزمۇ بۇرۇنقى دەۋرلەردىكى ئۆز ئەقىدىسىگە ئوخشاپ كېتىدىغان ئەقىدىلەرنىڭ پەلسەپەلىك چۈشەنچىلىرىگە يول قويۇش ئارقىلىق بولغان ئەمەس. دەل بۇنىڭ ئەكسىچە، ئۆز ئەقىدىسىنى قەتئى تەۋرەنمەي ئوچۇق ئېلان قىلىشقا، بۇ ئەقىدىلىرىنى يەنە شۇنداق قەتئى ئىرادە بىلەن قوغداش يولىغا تايىنىپ كۈچىيىپ بارالىغان. دېمەك، سىياسىي ھەرىكەتلەردىمۇ باشقا ئەقىدىدىكى پائالىيەتلەر بىلەن كېلىشىپ قولغا كەلتۈرىدىغان ۋاقىتلىق كۈچىيىشى، ۋاقىتلىق ئىلگىرلەشلىرى تولۇق مۇستەقىل ھەرىكەت قىلىپ تەشكىلات قۇرۇپ چىققان، كۈرەشكە ئاتلانغان ھەقىقىي ئىدىيىۋىي ھەرىكەتلەردىن يېڭىلىپ بەرىبىر كەينىدە قالىدۇ.
ھەرقانداق بىر ئىدىيىۋىي دولقۇن غەلىبە قازىنىشى ئۈچۈن، ئەزالىرىغا قىلىۋاتقان كۈرىشىنى ئىككىنچى دەرىجىلىك ئەھمىيەتسىز بىر ھەرىكەت ئوخشايدۇ دەيدىغان تۇيغۇغا كەلتۈرۈپ قويماي، بۇ ئەقىدىسىنىڭ بىردىن-بىر غايىسى ئىكەنلىكىنى قوبۇل قىلدۇرۇشى كېرەك. ئەنە شۇ چاغدىلا رەقىپلىرىنىڭ دۈشمەنلىك قىلىشىدىن، ھۇجۇم قىلىشلىرىدىن قورقمايدىغان ھالغا كېلەلەيدۇ. ھەتتا بۇنداق بىر ھەرىكەت، بۇ تۈردىكى بۇزغۇنچىلىقلار بىلەن ھۇجۇمغا ئۇچراشلارنى ئۆزنىڭ ھەقلىق ئىكەنلىكىنىڭ بىر تۈرلۈك ئىسپاتى دەپ بىلىشى كېرەك. شۇنداق بولغاچقا، خەلقىمىز، بىزنىڭ دۇنيا قاراشلىرىمىزغا دۈشمەنلىك قىلىدىغانلاردىن، ئۆچمەنلىك قىلىدىغانلاردىن ھەرگىزمۇ قورقۇپ قالمايدۇ. ھەتتا بۇنداق دۈشمەن ھۇجۇملىرىنىڭ بولۇپ تۇرۇشىنى ئارزۇ قىلىدىغان ھالغا كېلەلەيدۇ. شۇنىمۇ ئۇنۇتماسلىقىمىز كېرەككى، دۈشمەننىڭ بۇ تۈردىكى ئۆچمەنلىكى، ھۇجۇملىرى، دۈشمەنلىكلىرى يەنە خەلقنىڭ كۆزىنى ئاچىدىغان يالغان تۆھمەتلەر بىلەنمۇ تولغان بولىدۇ.
يەھۇدىي گېزىتلىرىنىڭ ھۇجۇمىغا ئۇچرىمىغان، ئۇلارنىڭ قارىلاشلىرىغا دۈچ كەلمىگەن، رەسۋا قىلىنمىغانلارنى ياخشى بىر نېمىس دەپ قاراشقا ياكى بولمىسا ئۇنداقلارنى ھەقىقىي مىللىي سوتسىيالىستلار دېيىشكە بولمايدۇ. ھەقىقى مىللىي سوتسىيالىست بولغان نېمىسنىڭ ئاڭ-پىكىر، ئەقىدىسىنىڭ قەتئىيلىكى، ئىرادىسىنىڭ تولۇق بولىشىنى ئۆلچەيدىغان ئەڭ توغرا تارازا − خەلقىمىزنىڭ جانىجان دۈشمىنى بولغان يەھۇدىيلار تەرىپىدىن قانچىلىك دۈشمەن دەپ قارىشىغا باغلىق. ھەرىكىتىمىزنىڭ بارلىق تەرەپتارلىرىغا، تېخىمۇ كەڭ مەنىدە پۈتكۈل خەلقىمىزگە يەھۇدىي گېزىتلىرىنىڭ پۈتۈنلەي يالغان-ياۋداق تۆھمەتلەردىن توقۇپ چىقىرىلغانلىقىنى چۈشەندۈرۈش، بۇنى ھەر دائىم كەڭ تەشۋىق قىلىشمۇ ئىنتايىن مۇھىم مەجبۇرىيىتىمىزدۇر. بىر يەھۇدىي، ھەرقانچە راس گەپ قىلغاندەك قىلسىمۇ، يالغانچىلىقىنى يوشۇرۇش، بۇ ھەرىكىتىمىزنى كۈچەپ قارىلاپ كۆرسىتىش، ھەرىكىتىمىزنى خەلقىمىزدىن يوشۇرۇشنىلا مەقسەت قىلىپ راس گەپ قىلغان بولىدۇ. يەنى بۇنداق بىر ئەھۋاللاردىمۇ يەھۇدىيلار قاراپ تۇرۇپ يالغان سۆزلەيدىغانلىقىنى كۆرۈپ ئالالىشىمىز مۇمكىن. يەھۇدىيلار ھەقىقەتەنمۇ ئىنتايىن ئۇستا يالغانچىلاردۇر. يەھۇدىيلار ئادەتتە مۇنداق ئىككى خىل قۇرالدىن پايدىلىنىپ پائالىيەت قىلىشىدۇ: ئۇنىڭ بىرسى يالغانچىلىق قىلىش، يەنە بىرسى ئالدامچىلىق. شۇنداق ئىكەن، ھەر بىر تۆھمەت، يەھۇدىيلارنى مەنبە قىلغان ھەر بىر تۆھمەت، بىزنىڭ جەڭچىلىرىمىزگە شەرەپلىك يارا ئىزى قالدۇرىدۇ. يەھۇدىيلار ئەڭ قاتتىق قارىلاپ كەلگەن بىرسى چوقۇم بىزنىڭ تەرەپتىكى بىرسى ھېساپلىنىدۇ. يەھۇدىيلار ئۆلگىدەك يامان كۆرگەن بىرسى بىزنىڭ ئەڭ ياخشى دوستىمىز ھېساپلىنىدۇ. ئەتىگەندە بىر پارچە يەھۇدىيلار گېزىتىنى ئوقىغان بىرسى ئەگەر ئۆزىنىڭ بىرەر تۆھمەتكە قالمىغانلىقىنى كۆرسە، ئالدىنقى كۈنىنىڭ يىگىرمە تۆت سائىتىنى ھېچ ئىش قىلماي بىكار ئۆتكۈزۈپتىمەن دەپ ھېساپلىسا بولىدۇ. چۇنكى، ئۇ كىشى ئەگەر ۋاقتىدىن تولۇق پايدىلىنالىغان بولسا ئىدى، يەھۇدىيلار ئۇنى بوش قويىۋەتمىگەن، ئۇنى يامانلاپ قارىلاشقا كىرىشكەن، ئۇنىڭغا تۆھمەتلەرنى ياغدۇرىۋەتكەن بولاتتى. مىللىتىمىزنىڭ، پۈتۈن ئىنسانىيەتنىڭ ۋە ئالىي ئىرقتىكىلەرنىڭ بۇ ئەجەللىك دۈشمىنىگە قارشى تۇرىدىغان بىرسى يەھۇدىيلارنىڭ تۆھمەتلىرىگە، دۈشمەنلىكلىرىگە دۈچ كېلىش ھەققىگە ئىگە. بۇ پىرىنسىپ، بىزنى ھىمايە قىلىۋاتقان تەرەپتارلىرىمىزنىڭ تومۇرلىرىغىچە، ئىلىكلىرىگىچە سىڭگەن ۋاقتىدىلا بىزنىڭ بۇ ھەرىكىتىمىز تەۋرەنمەس بىر كۈچ، ئالغا ئىلگىرلىشىنى توساش مۇمكىن بولمايدىغان بىر ئېقىم ھالىغا كېلەلەيدۇ.
بىزنىڭ ھەرىكىتىمىز ھەر قانداق بىر ۋاستىدىن تولۇق پايدىلىنىپ شەخسىلەرنى ھۆرمەت قىلىدىغان ھېسسىياتىنى كۈچەيتىشى زۆرۈر. ئىنسانپەرۋەرلىك تۈسىنى ئالىدىغان ھەر قانداق نەرسىنىڭ قىممىتى شەخسىلەرنىڭ قىممىتىدە، ھەر قانداق بىر كۆزقاراش ۋە ھەرىكەتنىڭ مەلۇم بىر شەخسىنىڭ ئىجادىي كۈچىنىڭ مەھسۇلى بولىدىغانلىقىنى ھەرگىز ئۇنۇتماسلىقىمىز كېرەك. يەنە شۇنىمۇ ھەرگىز ئۇنۇتماسلىقىمىز كېرەككى، ئۇلۇغ بىرسىگە قايىل بولۇش، ھەرگىزمۇ ئۇنىڭ ئۇلۇغلۇقىنى ئېتراپ قىلىش مەسىلىسىلا بولۇپ قالماستىن، ئۆز ۋاقتىدا يەنە بۇنداق ئېتراپ قىلىدىغانلارنى بىر نوقتىغا يىغىش، بىرلەشتۈرۈش رولىنىمۇ ئوينىيالايدۇ. بىرەر كىشىلىك ئورنىنى باشقا بىرسىنىڭ كىشىلىكى بىلەن ئالماشتۇرالمايمىز. بۇ سۆزىمىز، ھەر بىر شەخسىنىڭ مېخانىك كۈچىگە ۋەكىللىك قىلىدىغانلىقى، مەدەنىيەت بىلەن ئىجادىي ئامىللارغا ئىگە بولىدىغان ئالاھىدىلىكى جەھەتتە ئېنىق ئىسپاتلىنىدۇ. يەنى داڭلىق بىر ئۇستازنىڭ ئورنىنى باشقا ھېچكىم تولدۇرالمايدۇ. ئۇنداق بىرسى ۋاپات بولغىنىدىن كېيىن، ئۇنىڭ قالغان ئەسىرىنى ھېچكىم تولۇقلاپ پۈتتۈرەلمەيدۇ. داڭلىق بىر شائىر، ئۇلۇغ بىر ئىدىيولوگ، ئۇلۇغ بىر دۆلەت رەھبىرى ۋە داڭلىق بىر گېنېراللارنىڭ ئەھۋالىمۇ يوقۇرقىغا ئوخشاش بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئورنىنى ھېچ كىم تولدۇرالمايدۇ. چۇنكى، ئۇلار ياراتقان ئەسەرلەر سەنئەت ئېتىزىدا بىخلىنىپ يېتىلگەن بولۇپ، ئىلاھىي كۈچنىڭ بەرگەن مۇكاپاتى، ئۇنىڭ تەبىئىي مىراسخورى ھېساپلىنىدۇ.
بۇ دۇنيادا يارىتىلغان ئەڭ چوڭ يېڭىلىقلار، غالىبىيەتلەر، ئەڭ چوڭ مەدەنىيەت ئەسەرلىرى ۋە ھۆكۈمەت رەئىسلىرىنىڭ بارلىققا كەلتۈرگەن ئۆلمەس ئەسەرلىرى مەڭگۈ شۇ ئالىمنىڭ، شۇ ئۇلۇغ كىشىنىڭ نامىدا ساقلىنىدۇ. بۇنداق ئۇلۇغ بىر روھنى ھۆرمەت قىلماسلىق، ئىنتايىن قۇدرەتلىك بىر كۈچتىن مەھرۇم بولۇش دېمەكتۇر. بۇ ئۇلۇغ ئىجادىيەت، مەيلى ئەر ياكى ئايال بولسۇن، ئەنە شۇنداق ئۇلۇغلارغىلا مەنسۈپ بىر نامنى قالدۇرىدۇ.
يەھۇدىيلار بۇ پاكىتنى بەكلا ياخشى بىلىدۇ. ئۇلار ئىنسانىيەتكە، مەدەنىيەتكە قارشى قوزغىغان ۋەيران قىلغۇچى كۈرەشلىرى جەريانىدا ئىنسانىيەتكە قارشى كۈرەش قىلغانلىقىنىڭ مىيۋىلىرىنى قولغا كەلتۈرۈپ تۇرىدۇ. ئۇلار بۇ جەرياندا ئۇلۇغ كىشىلەرنى بۇنداق لاياقەتكە ئىگە ئەمەس دەپ تونۇشتۇرۇشقا كىرىشىدۇ. كىمدە-كىم بۇنداق ئۇلۇغ بىرسىگە ھەيران بولسا، ئۇنداق بىرسىنى شەخسىگە چوقۇنۇش كېرسىلى دەپ قارىلىشىدۇ. ئەگەر بىرەر مىللەت، يەھۇدىيلارنىڭ بۇ تۈر يۈزسىزلىكىگە قايىل بولغىدەك پەسكەش ھالغا چۈشۈپ قالىدىكەن، ئۇنداق بىر مىللەت قولىدىكى ئەڭ كۈچلۈك قۇرالىدىن ئايرىلىپ قالغان ھېساپلىنىدۇ. چۇنكى، ئەقىللىق بىر يولباشچىغا، ئۇنىڭ كۆزقاراشلىرىغا، ئەسەرلىرىگە ھۆرمەت بىلدۈرۈشنىڭ ئۆزى بىر كۈچ ھېساپلىنىدۇ. بۇنداق بىر ھۆرمەت بىلدۈرۈش ئىشى خەلق ئاممىسىغا ھۆرمەت بىلدۈرۈشتىن تۈپتىن پەرق قىلىدۇ. ئەگەر كۆڭلى يېرىم بولۇپ، ئۈمىدسىزلىك ئىچىگە پېتىپ قالغان ۋاقىتلاردا، ئۆتمۈشتىكى قاراڭغۇلۇقلىرى ئىچىدىن ۋاقتى كەلگىنىدە كىشىلەرنىڭ ئازاپلىرىنى، غەم-ئەندىشىلىرىنى، نامراتلىقىنى، ئىدىيىۋىي قۇللۇقى ۋە بېسىملىرىدىن قۇتقۇزۇپ ئۇپۇققا يىتەكلىيەلەيدىغانلار ئەنە شۇنداق ئۇلۇغ كىشىلەردۇر. ئۇنداق بىرسى ئۈمىدىنى يوقاتقانلارغا قول ئۇزارتىپ ئۇلارنى توغرا يولغا باشلىيالايدۇ.
ئەپسۇسكى، ئۇزارتىلغان بۇ قولنى تۇتۇشنى بىلمىگەنلەرنىڭ ھالى ھەقىقەتەنمۇ خاراپ.
ھەرىكىتىمىزنىڭ كۈچىيىشى
ھەرىكىتىمىزنى يېڭى ئېلان قىلغان ۋاقىتلىرىمىزدا ئىسمىمىزگە ھېچ كىم دىققەت قىلماي كېلىۋاتقانلىقى ياكى ئېنىق بىرەر تەسىرات يارىتالماي قېلىۋاتقانلىقىدىن بەكلا قىينالغان ئىدۇق. خەلقىمىزنىڭ بىزدىن بۇنداق ئىككىلىنىشى مۇۋەپپەقىيەت قازىنىش ئىھتىمالىغا ئېغىر تەھدىت پەيدا قىلماقتا ئىدى.
ئىككىلىش جەھەتىدە بەلكىم خەلقىمىزنىڭ تۇتقان يولى توغرا بولىشىمۇ مۇمكىن. راس دېمىسىمۇ ھېچ كىم تونىمايدىغان ئالتە-يەتتە كىشى ئوتتۇرغا چىقىپ، بۈگۈنگىچە كەڭ خەلق ئاممىسىنى ئۆز يېنىغا ئالغان چوڭ-چوڭ پارتىيىلەرنىڭ قولىدىن ھېچ قانداق بىر ئىش كەلمەي تۇرىۋاتقان بىر پەيتتە، بىر ھەرىكەتنى بارلىققا كەلتۈرمەكچى، بۇ ھەرىكەت ئارقىلىق ئاخىرقى نەتىجىنى قولغا كەلتۈرمەكچى بولۇشۇپ بىر يەرگە يىغىلغان ئىدى. بۇ بىر قانچە كىشىنىڭ مەقسىدى تېخىمۇ كۈچلۈك، تېخىمۇ كەڭ ھاكىمىيەت كۈچىگە ئىگە بىر نېمىس دۆلىتى قۇرۇپ چىقماقچى بولۇشقان. ئەگەر بىزنى مەسخىرە قىلىشقان ياكى بىزگە قارشى تاش-توخماقلار بىلەن ھۇجۇمغا ئۆتكەن بولسا ئىدى، كىشىلەر بىزگە دىققەت قىلىپتۇ دەپ بۇنىڭدىن بەكلا خوشال بولۇپ كېتەر ئىدۇق. ئەمما ھېچ كىمنىڭ دىققىتىنى قوزغىيالماسلىقىمىز بىزگە بەكلا ئېغىر كەلگەن ئىدى. مەن بۇ بىر قانچە كىشى بىلەن ئارىلىشىشقا باشلىغان ۋاقىتلىرىمدا، بىرەر پارتىيە ياكى بىرەر ھەرىكەت ھەققىدە ئېغىز ئاچقىلى بولمايدىغان ئەھۋالدا ئىدى.
بۇ بىر قانچە كىشىلىك تەشكىلات بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىم ھەققىدە ئالدىنقى باپلاردا بىر قۇر توختىلىپ ئۆتكەن ئىدىم. شۇندىن باشلاپ ۋاقتىم بولغاندا بۇ كىچىككىنە پارتىيىنىڭ قانداق قىلغاندا ئۆزىنى تونۇتالىشى مۇمكىن دەپ نەچچە ھەپتە باش قاتۇرۇشقا كىرىشكەن ئىدىم. قارىغاندا پات يېقىنلاردا ئۆزىنى تونىتالىشىدىن زادىلا ئۈمىد يوقتەك كۆرۈنەتتى. شۇ كۈنلەردە بۇ پارتىيە ھەقىقەتەنمۇ ئېچىنىشلىق، ئۈمىدسىز بىر ئەھۋالغا چۈشۈپ قالغان ئىدى. ئاھ تەڭرىم! بۇ پارتىيىنىڭ ھېچ بىر نەرسىسى يوق ئىدى. بۇ پارتىيىنىڭ بار نەرسىسى − ئۇنىڭ ئىسمىدىنلا ئىبارەت ئىدى. ئەسلىدە بۇ تەشكىلاتنىڭ بارلىق ئەزاسى بىز ئاغدۇرۇپ تاشلاشنى مەقسەت قىلىشقان نەرسىنى، يەنى كىچىك بىر پارلامېنىت نۇسخىسىدىن بىرنى، ئۇنىڭ كىچىك مودىلىدىن بىرنى قۇرۇپ چىقىۋېلىشقان ئىدى! بۇ تەشكىلدىمۇ خۇددى پارلامېنتتا بولغاندەك ئاۋازغا قويۇش ئۇسۇلى قوبۇل قىلىنغان ئىدى. ئەمەلىيەتتىكى پارلامېنتلاردا ۋەتەن مەسىلىلىرى ئۈچۈن نەچچە ئايلاپ ۋاقىت سەرىپ قىلىشىپ تالاش-تارتىش قىلىشقان بولسا، بىزنىڭ بۇ مودىل پارلامېنتىمىزدىمۇ پارتىيىگە ئىۋەرتىلگەن بىرەر خەتكە قانداق جاۋاپ قايتۇرۇشىمىز كېرەك دېيىشىپ تۈگىمەس نۇتۇقلار سۆزلىنەتتى!
تەبىئىكى، ئۇ كۈنلەردە ميۇنخېندىكى بىر نەچچە تەرەپتارىمىزنى، بۇلار بىلەن ئاندا-ساندا ئالاقىلىشىپ تۇرىۋاتقانلارنى ھېساپقا ئالمىغىنىمىزدا، بۇ پارتىيىنىڭ بۇ تۈر پائالىيەتلىرىدىن ھېچ كىمنىڭ خەۋىرى يوق ئىدى. ھەتتا پارتىيە ئىسمىنى بىلىدىغانلارمۇ يوق ئىدى. ھەر چارشەمبە كۈنىسى ميونخېننىڭ بىرەر چايخانىسىدا ھەيئەتلەر يىغىنى دەپ نام بېرىلگەن يىغىنلار ئېچىلىپ تۇرىلاتتى. شۇنىڭدەك يەنە ھەپتىدە بىر قېتىم يەنە شۇ ئادەملەرنىڭ قاتنىشىشىدا نۇتۇق سۆزلەش كەچلىك يىغىنى ئۆتكۈزىلەتتى. بۇ پارتىيىنىڭ مەركىزى كومۇتىتىدىكى ئەزالارمۇ پۈتۈن پارتىيە ئەزالىرىدىن تەشكىل تاپاتتى. بۇنداق ئەھۋالنى ئۆزگەرتىش ئۈچۈن بۇ كىچىك پارتىيىنى بۇنداق تار مۇھىتتىن قۇتقۇزۇپ چىقىش، يېڭى ھىمايىچىلارنى قولغا كەلتۈرۈش، ئەڭ مۇھىمى بۇ پارتىيىنىڭ قانات يايدۇرماقچى بولىۋاتقان ھەرىكىتىنىڭ نامىنى پۈتۈن چارىلەرنى ئىشقا سېلىپ بولسىمۇ كىشىلەرگە بىلدۈرۈشىمىز شەرت ئىدى.
بۇنىڭ ئۈچۈن ئىشنى نەدىن باشلىدۇق؟
دەسلەپكى ۋاقىتلاردا ئايدا بىر قېتىم، كېيىنچە يېرىم ئايدا بىرەر قېتىم يىغىلىش ئۈچۈن تىرىشتۇق. يىغىننىڭ تەكلىپ قەغەزلىرىنى خەت بېسىش ماشىنكىسىدا ياكى بولمىسا قولدا يېزىپ تارقىتاتتۇق. دەسلىۋىدە تەكلىپ قەغىزىنى يىغىنغا تەكلىپ قىلىنغان كىشىلەرگە ئۆزىمىز ئاپىرىپ بەردۇق. ھەممەيلەن تونۇيدىغان ئادەملىرىنى يىغىنغا تەكلىپ قىلىشاتتى. بۇنىڭدىن تۈزۈك بىر نەتىجە چىقمىدى. ئەھۋالىمىز بەكلا ئېچىنىشلىق ئىدى. مەن شۇ كۈنكى كەچلىك يىغىلىش ئۈچۈن تەكلىپ قەغىزىدىن سەكسەن تال تارقاتقانلىقىم؛ يىغىنغا خېلى جىق ئادەم كېلىشى مۇمكىن دەپ تاما قىلغان بولساقمۇ، زال ھېلىغىچە بوش بولغاچقا يىغىننى كېچىكتۈرۈپ كەچكىچە ساخلىغانلىقىمىز ئېسىمدە.
مەجلىس رەئىسى بىرەر سائەت كېچىكتۈرۈشتىن كېيىن يىغىننى باشلىغان ۋاقتىدا، زالدا يەنىلا شۇ يەتتىمىز بار ئىدۇق. يەنىلا شۇ بۇرۇنقى ئادەملىرىمىز!
كېيىنكى قېتىملىق يىغىن ئۈچۈن تەكلىپ قەغىزىنى مىيونخېندىكى يېزىقچىلىق ماتېرىياللىرىنى ساتىدىغان بىر دۇكاندا باسما ماشىنىسىدا كۆپەيتىپ بېسىپ تارقىتىۋىيدۇق، ئەھۋالىمىز سەل ياخشىلانغاندەك قىلدى. تەكلىپ قەغەزلىرىنى تارقىتىپ بولۇپ، ئەتىسى زالدا كۈتۈپ تۇردۇق، يىغىنىمىزغا ئەسلى ئەزالىرىمىزدىن باشقا يەنە بىر نەچچە كىشى قوشۇلغان ئىدى. شۇنداق قىلىپ يىغىنىمىزغا قاتنىشىدىغانلارنىڭ سانى ئاستا-ئاستا 11 گە، 13 كىشىگە، 17 دىن 24 كىشىگە ئارتىپ، ئاخىرى بىر كۈنلىرى 34 كىشىلىك بىر يىغىن ئاچقىدەك ھالغىمۇ كېلىۋالغان ئىدۇق. بىر قېتىمىدا ئۆز ئىچىمىزدە يىغىش قىلغان پۇلغا شۇ كۈنلەردە بىتەرەپ گېزىتلاردىن بىرى بولغان «مۈنچېنېر بېئوباختېر» گېزىتىدا يىغىنغا تەكلىپ قىلىش ئېلانى بېرىۋالدۇق. بۇ قېتىم يىغىن قاتناشقۇچىلارنىڭ سانى ھەقىقەتەنمۇ ئارتىپ، بىزنى ھەيران قالدۇرغان ئىدى. شۇ قېتىمدا يىغىنىمىزنى 130 نەپەر كىشى سىغىدىغان مىيونخېندىكى “خوفبراخاۋۇز كېللېر” دېگەن پىۋىخانا سالونىغا ئورۇنلاشتۇرغان ئىدۇق (بۇ يەرنى مىيونخېندىكى مۇراسىم زالى بولغان خوفبراخاۋۇس بىلەن ئارلاشتۇرىۋالماڭ!). يىغىن باشلىنىش ۋاقتى كەلگىچە بولغان ئارىلىقتا بۇ زالنى توشقۇزالماي قېلىشىمىزدىن ئەنسىرەيتتىم. زال ھەقىقەتەنمۇ كۆزۈمگە بەكلا چوڭ كۆرۈنۈپ كېتىۋاتاتتى. يىغىن سائەت 7 دە باشلانماقچى ئىدى. دەل شۇ پەيتتە زالدا 117 كىشى بار ئىدى!
مىيونخېنلىق پروفېسسورلاردىن بىرسى دوكلاتىمىزنى ئوقۇپ ئۆتتى. مەنمۇ ئورۇن باسار سېكرىتار سۈپىتىدە تۇنجى قېتىم بۇنچە كۆپ كىشى ئالدىدا نۇتۇق سۆزلەش ئۈچۈن سۆزگە چىقماقتا ئىدىم.
ئۇ ۋاقىتلاردا پارتىيىنىڭ دەسلەپكى رەھبىرى بولغان م. ھاررېر مېنىڭ نۇتۇق سۆزلىمەكچى بولغانلىقىمنى بەكلا چوڭ تەۋەككۈلچىلىك دەپ قارىغان ئىدى. ئەمما بۇ بەكلا ئاق كۆڭۈل كىشى، مېنىڭ باشقا تەرەپلەردە قابىلىيىتىم بولسىمۇ نۇتۇق سۆزلەش قابىلىيىتىمنىڭ يوقلىقىدىن قورققان ئىدى. ھەتتا كېيىنكى ۋاقىتلاردىمۇ ئۇنى بۇ قارىشىدىن ۋاز كەچتۈرەلمىدىم. ئەمما ھاررېر مېنىڭ توغرىلىق يېڭىلغان ئىدى. بۇ قېتىملىق سۆزگە چىقىشىم ئۈچۈن ماڭا ئارانلا 20 مىنوت ۋاقىت ئايرىغان ئىدى. ئەمما مەن سەھنىگە چىقىپ نەق يېرىم سائەت نوتۇق سۆزلىدىم. مەن ئۆزەممۇ تولۇق ھېس قىلىپ كېتەلمىگەن، ئەمما ئىچىمدە بار بولغان بىر ئالاھىدىلىكىم بۇ قېتىمقى نۇتۇق ئارقىلىق ئاشىكارىلانغان ئىدى. مەن ئەسلىدە نۇتۇق سۆزلەش قابىلىيىتىگە ئىگە بىرسى ئىدىم. بۇ 30 مىنوت ۋاقىت ئىچىدە پۈتۈن زالدىكىلەر گويا ماگىنىتلانغاندەك قېتىپلا قالغان ئىدى. يىغىن قاتناشقۇچىلىرى قىزغىن ھاياجان ئىچىدە ئالقىش-سادالار ياڭراتقان بولۇپ، يېىغىندىكىلەردىن ماددىي ياردەم ئۈچۈن ئىنئانە توپلاش تەلەپ قىلىنغاندا، مېنىڭ نۇتقىم سەۋەپلىك “300 مارك” پۇل يىغىلغانىدى. شۇنداق قىلىپ ئېغىر بىر غەمدىن قۇتۇلغانىدىم. چۇنكى، ئۇ پەيتلەردە بەكلا ئېغىر پۇل قىيىنچىلىقى تارتىۋاتقان ئىدۇق. پۇل بولمىغاچقا، نۇرغۇنلىغان پارتىيە ماتېرىياللارنى بېسىپ تارقىتىش ئۇياقتا تۇرسۇن، قولدا يېزىپ تارقىتىش ئۈچۈنمۇ قەغەز تاپالمىغىدەك مۇشكۈل ئەھۋالىغا چۈشۈپ قالغان ئىدۇق. مانا ئەندى، ئاز بولسىمۇ بىر مەبلىغىمىز بار بولغان ئىدى. شۇنداق قىلىپ ھېچ بولمىغاندا ئەڭ ئېھتىياجلىق دەپ قارالغان نەرسىلەرنى بولسىمۇ قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قىزغىنلىق بىلەن تۇتۇش قىلغىدەك ھالغا كېلىۋالغان ئىدۇق. بەك مۇھىم دەپ قارىيالمىساقمۇ، شۇ قېتىمقى مىتىنگ ئۇتۇغى كېيىنكى ئىشىمىزنىڭ ئىلگىرى سۈرۈلىشىگە ياردەمچى بولغان ئىدى.
مەن كومىتىتقا بىر قىسىم ياش كۈچلەرنى ئېلىشقا كىرىشكەن ئىدىم. ئۇزۇن مەزگىللىك ھەربى سەپ خىزمىتى جەريانىدا بىر مۇنچە يېقىن دوست تېپىۋالغان ئىدىم. بۇ دوسلىرىم، مېنىڭ تەكلىۋىمنى قوبۇل قىلىشىپ بىر-بىرلەپ ھەرىكىتىمىزگە قوشۇلۇشقا باشلىدى. بۇ دوسلىرىمنىڭ ھەممىسىلا دېگىدەك ياش كىشىلەر بولغاچقا، ئىنتىزاملىق، جەڭگىۋارلىقى ئۈستۈن كىشىلەر ئىدى. ئۇلار ھەربى ۋەزىپە ئۈتەش جەريانىدا قىلغىلى بولمايدىغان ھېچقانداق ئىش يوقلىقىنى، كۆڭۈل قويىدىغانلا بولسا تەلەپ قىلىنغان ئىشنى ھەر قانداق ۋاقىتتا ئورۇنداشقا بولىدۇ دەيدىغان قاراشتىكى كىشىلەر ئىدى. ئارىمىزغا بۇنداق يېڭى قانلارنىڭ قوشۇلىشىنىڭ ئەھمىيىتى بىر قانچە ھەپتىلىك ئورتاق پائالىيەتلەر جەريانىدا دەرھال سېزىلىشكە باشلىدى.
پارتىيىنىڭ تۇنجى رەئىسى بولغان م. خاررېر ئەسلىدە بىر مۇخپىر ئىدى. شۇڭا ئۇ كەڭ دائىرىلىك بىلىمگە ئىگە بىرسى ئىدى. شۇغىنىسى، ئۇ پارتىيە يىتەكچىسى سۈپىتىدە ئاممىغا خىتاپ قىلىشنى بەك قاملاشتۇرالمايتتى. بۇ ئۇنىڭ ئەڭ چوڭ يېتەرسىزلىكى ئىدى. ئۇنىڭ ئىچىدە بۇنداق بىر تۈرتكە بولغۇچى كۈچى يوق ئىدى. ئۇنىڭدا ناتىقلىق قابىلىيەت دەيدىغان نەرسە پەقەتلا يوق ھېساپتا ئىدى. بۇنىڭدىن ئۇنىڭمۇ كۆڭلى يېرىم ئىدى. بۇنىڭ ئاساسى سەۋەبى، ئۇنىڭدا ئالغا ئىنتىلىش كۈچىنىڭ بولماسلىقى ئىدى.
ئۇ ۋاقىتلاردا مىيونخېن يەرلىك تەشكىلاتىمىزنىڭ مەسئولى بولغان م. درېكسلېر ئاددى بىر ئىشچى ئىدى. ئۇنىڭدىمۇ ناتىقلىق قابىلىيەت يوق ئىدى. شۇنىڭدەك يەنە ئۇ مەيلى تېنچلىق دەۋرلىرىدە ياكى ئۇرۇش دەۋرلىرىدە بولسۇن زادىلا ئەسكەر بولۇپ باقمىغان بىرسى ئىدى. ئۇ ئەسلىدىلا ئاجىز، تارتىنچاق بىرسى ئىدى. شۇنىڭدەك يەنە مىشچان مىجەزلىك، ئۆزىگە ئىشەنچىمۇ يوق بىرسى ئىدى. چۇنكى ئۇ ئۆزىگە ئىشەنچى بولمىغان مىشچانلارنى تەربىيىلەپ جەسۇر ئادەمگە ئايلاندۇرىدىغان ئەسكەرلىكتە بولمىغان بىرسى ئىدى. ئۇلارنىڭ ھەر ئىككىسىنىلا بىر دەرەخنىڭ ئىككى شېخىدىن ئۇيۇپ چىقىرىلغان، ئوخشاش ماتېرىيالدىن ياسالغان كىشىلەر دېيىشكە بولاتتى. ئۇلارنىڭ قەلبىدە ھەرىكىتىمىزنىڭ چوقۇم غەلىبە قىلىدىغانلىقى ھەققىدە قەتئى ئىشەنچىلىرى بولمىغىنىغا ئوخشاش، ئۇلاردا بۇ يېڭى ھەرىكىتىمىزگە قارشى توسالغۇ پەيدا قىلىدىغان كۈچلەرنى يوق قىلىش جاسارىتىمۇ بولمىغان كىشىلەردىن ئىدى. بۇنداق بىر ئىش ھەربىي تەلىم كۆرگەن، جىسمانى ۋە روھى جەھەتلەردىمۇ ئەسكەردەك يېتىشكەن كىشىلەرنىڭلا قولىدىن كېلىدىغان بىر ئىش ئىدى. يەنى پولاتتەك مۇستەھكەم، قىيىندەك چىداملىق، گرانىتتەك قاتتىق كىشىلەرلا بۇ ھەرىكەتتە باشلامچىلىق رول ئالالىشى مۇمكىن ئىدى.
مەن ئۇلاردىن تۈپتىن پەرقلىق بىرسى ئىدىم. يەنى مەن شۇ كۈنلەرگىچىلا بىر ئەسكەر ھېساپلىناتتىم. مېنى ئالتە يىل مابەينىدە (بەزى تەرجىمىلەردە نەق ئون يىل دەپ ئېلىنغان − ئۇ.ت) ئەسكەرلىك روھى يېتىشتۈرۈپ كەلمەكتە ئىدى. دەسلىۋىدە، يېڭى بىر مۇھىت ماڭىمۇ ھەر دائىم ياد بىلىنەتتى. “بۇنداق قىلساق بولمايدۇ، بۇ ئىش ئەمەلگە ئاشمايدۇ” ياكى بولمىسا “بۇنداق خەۋپكە سەل قارىغىلى بولمايدۇ” دېگەندەك سۆزلەرنى بۇرۇن مەنمۇ بىلەتتىم.
ئەسكەر بولغىنىمدىن كېيىن ئۆزەمنى تۇتىۋېلىشنى ئۆگەنگەن ئىدىم.
دېمىسىمۇ بۇ ئىش ھەقىقەتەنمۇ خەتەرلىك بىر ئىش ئىدى. 1920-يىللاردا، گېرمانىيىنىڭ بىر مۇنچە يەرلىرىدە مىڭلىغان خەلق ئاممىسىغا خىتاپ قىلىشقا ئۇرۇنۇش، بۇنداق بىرەر چوڭ يىغىن تەشكىللەش، خەلق ئاممىسىنى بۇنداق يىغىلىشلارغا ئاشكارە چاقىرىق قىلىش ئىمكانىيىتى يوق ھېساپتا ئىدى. بۇنداق يىغىلىشلار دۈشمەنلىرىمىز تەرىپىدىن تارقىتىۋېتىلەتتى، ئۇرۇپ ھەيدىلەتتى، يۈز-كۆزىنى قانغا بويىۋېتىشەتتى. شۇڭا، بۇنداق ئەھۋالغا قېلىشقا قورقماي ماقۇل دەيدىغانغا ھېچ كىم چىقمايتتى. بۇرجۇئازىيە تەشكىللىگەن يىغىلىشلارغا قاتنىشىدىغان كىشىلەر بىر قانچە كومۇنىست ئوتتۇرلۇقتا پەيدا بولغان ھامان ئىت قوغلىغان توشقاندەك پاتپاراق بولۇپ قېچىپ تارقىلىپ كېتىشەتتى. ئەمما قىزىللار بۇرجۇئازىيىنىڭ بۇنداق نادانلىقىنى، بۇنداق نادانلىقى تۈپەيلىدىن قىلچە زىيان كەلتۈرۈلمەس كىشىلەر ئىكەنلىكىنى ياخشى بىلىدىغانلىقى ئۈچۈن، كوت-كوت بۇرجۇئازىيىنىڭ بۇ تۈردىكى تەشكىلاتلىرىنىڭ بۇ تۈردىكى يىغىلىشلىرىدىن بەك ئەنسىرەپمۇ كەتمەيتتى. شۇنداقتىمۇ ئۆزلىرىگە زىيانلىق دەپ قارىغان ھەر قانداق بىر ھەرىكەتنى بارلىق چارىلارنى ئىشقا سېلىپ بولسىمۇ باستۇرۇشقا ھەر دائىم تەييار ئىدى. ئۇلارنىڭ كەسكىن تەسىر كۆرسىتىدىغانغا قانداق چارىلىرى باردۇ دەپ قارايدىغان بولساق، ئۇلارنىڭ بىردىن-بىر چارىسى ۋەھىمە پەيدا قىلىش، ۋەھشىلىك قىلىش چارىسىنىڭلا بارلىقىنى كۆرۈپ ئالالىشىمىز مۇمكىن. …
ماركسىزمچى ساختىپەزلەر شۇ كۈنلەرگىچە يەھۇدىي پارتىيىلىرىنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ كېلىۋاتقان ماركسىزمچى جامائەتنى قولغا كەلتۈرۈشنى مەقسەت قىلىدىغان ئاشكارە ھەرىكىتى بىلەن ماركسىزمچى غوجايىنلارنىڭ ھەرىكەتىگە قاتتىق نەپرەتلىنىپ، ئۇنىڭغا خىرىس قىلىپ يۈرۈشكەن ئىدى. شۇڭا، “نېمىس ئىشچىلار پارتىيىسى” دېگەن ئىسىمنىڭ ئۆزىلا ماركسىزىمچىلارنى ھېلىتىدىن قورقۇتۇپ كېلىۋاتقان ئىدى. تا بۈگۈنگىچە غالىبىيەت مەستخوشلىقى ئىچىگە پېتىپ قالغان ماركسىزمچى كاتىۋاشلار دەسلەپكى پۇرسەت كېلىشى ھامان بىر-بىرسى بىلەن تۇتۇشۇپ قالىدىغانلىقى كۆزگە كۆرۈنۈپلا تۇراتتى. ئۇ كۈنلەردە، بىزنىڭ ھەرىكىتىمىز تار مۇھىت ئىچىدە تۇرىۋاتقانلىقى ئۈچۈن، بۇنداق جىدەللەرگە قەتئىي يېقىن يولىماي يۈرگەن ئىدى. خەلق ئاممىسىغا مەغلوبىيەت بىلەن تونۇلۇش خەۋىپىدىن ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە ئۆزىنى چەتكە ئېلىشقا تىرىشاتتى. شۇنداق بولغاچقا، بىزدىكىلەردە تۇنجى قېتىملىق چوڭ يىغىلىشتىلا تىرە-پىرەڭ قىلىنىۋېتىلىشى ئېھتىمالىدىن، ھەرىكىتىمىز بۇ سەۋەپ بىلەن توختاپ قېلىشىدىن قورقۇش بەكلا ئېغىر ئىدى. شۇڭا مەن بۇ ئىشتا بەكلا قىيىن ئەھۋالدا ئىدىم. مەن ئوتتۇرغا قويغان بۇ نەزەرىيە جىدەلدىن قېچىش تۇرماق، بەلكى جىدەل ئىچىگە شوڭغۇپ كىرىشنى تەلەپ قىلاتتى. شۇڭا بۇنداق جىدەللەردىن ئۆزىمىزنى قوغداش ئۈچۈن ھۇجۇمچى ئەترەتلەر تەشكىل قىلىش شەرت ئىدى. ئادەتتە تېررورچىلارغا تاقابىل تۇرۇشتا سۆز بىلەن قايىل قىلىش ئەمەس، بەلكى تېررورچىلارغا تېررورلۇق بىلەنلا تاقابىل تۇرغىلى بولاتتى. بىزنىڭ تۇنجى چوڭ يىغىنىمىزنىڭ نەتىجىلىك بولىشىنىڭ ئۆزىلا مېنىڭ بۇ ئويلىغانلىرىمنى تەستىقلاپ بەرگەن ئىدى. بۇنىڭدىن غەيرەتلىنىپ ئىككىنچى قېتىملىق چوڭ يىغىنىمىزنى ئېچىش قارارىنى ئالدىم.
ئىككىنچى قېتىملىق چوڭ يىغىلىشىمىز، 1919-يىلىنىڭ ئۆكتەبىرىدە (ئوغۇزىدا) “ئېبېرلبراۋكېللېر” غا ئورۇنلاشتۇرۇلغانىدى. بۇ مىتىنگنىڭ ئاساسلىق تېمىسى “برېست-لىستوۋك ۋە ۋېرسايللېس كىلىشىمى” ھەققىدە ئىدى. بۇ يىغىلىشتا تۆت نەپەر ناتىق سۆزگە چىققان ئىدى. مەن بىرەر سائەتتەك نوتۇق سۆزلىدىم. بۇ قېتىمقى نۇتقۇمنىڭ نەتىجىسى بىرىنچى قېتىملىق يىغىلىشىمىزدا سۆزلىگەن نۇتقۇمدىنمۇ زور بولدى. بۇ قېتىم يىغىن قاتناشقۇچىلىرىنىڭ سانى 130 نەپەردىنمۇ ئېشىپ كەتكەن ئىدى. بۇ قېتىملىق مىتىنگمىزنى قالايماقانلاشتۇرۇش مەقسىتىدە قىزىللار جىدەل چىقارماقچى بولىۋىدى، سەبداشلىرىم ئۇلارنى دەرھال بېسىقتۇردى. قالايماقانچىلىق پەيدا قىلماقچى بولغانلار ئۇر-توخماق قىلىنىپ يۈز-كۆزى يېرىۋىتىلدى. سەبداشلىرىم ئۇلارنى پەلەمپەيلەردىن سېرتقا چۆرۈپ تاشلىدى. ئۇلارمۇ قويرۇقىنى خادا قىلىپ تىكىۋېتىشتى.
ئارىدىن 15 كۈن ئۆتكەندە يەنە شۇ زالدا 170 نەپەردىن ئارتۇق يىغىن قاتناشقۇچىلىرى ئالدىغا چىقىپ سۆزلىگەن نۇتقۇممۇ ئاجايىپ ئۇتۇغلۇق بولدى. يىغىن زالى لىق تولدۇرۇلغان ئىدى. شۇندىن كېيىن، بۇنىڭدىنمۇ چوڭ مەجلىس زالى ئاختۇرۇشقا كىرىشتىم. ئاخىرىدا شەھەرنىڭ يەنە بىر ئۇچىدىكى داچاۋ كوچىسىدا “رېيچ ئاللېماند” دىن بىر زال تېپىلدى. بۇ يېڭى زالدىكى يىغىلىشىمىزغا قاتناشقان ئادەم سانى ئالدىنقى يىغىلىشقا قاتناشقان ئادەم سانىغا يەتمەي قالدى. يەنى زالدا 140 نەپەردەك ئادەم يىغىلغان ئىدى. بۇ ئەھۋالنى كۆرگەن كومىتىتتىكىلەر قايتىدىن ئۈمىدسىزلىنىشكە باشلايدۇ. ئۈمىدسىزلەنگەن سەبداشلىرىم يىغىن قاتناشقۇچىلار سانىنىڭ ئازىيىپ كېتىش سەۋەبىنى يىغىلىشلىرىمىزنىڭ بەكلا كۆپ تەكرارلانغانلىقىدىن بولدى دەپ قاراشماقتا ئىدى. بۇ ھەقتە خېلى قاتتىق مۇنازىرە قىلىشتۇق. مەن 700 مىڭ نوپوسلۇق بىر شەھەردە 15 كۈندە بىر يىغىلىش قىلىش ئەمەس ھەتتا ھەپتىدە 10 قېتىم يىغىلىش قىلىشنىڭمۇ ئىمكانىيىتى بارلىقىنى ئېيتىپ چىڭ تۇرىۋالدىم. ۋاقىتلىق ئوڭۇشسىزلىقلار سەۋەبىدىن كۆڭلىمىزنى يېرىم قىلماسلىقىمىز لازىملىقىنى تەكىتلىدىم. چۇنكى بىزنىڭ تۇتقان يولىمىز توغرا ئىدى. بۇ يولدا مېڭىشىمىزنى داۋاملاشتۇرىدىغانلا بولساق چوقۇم غالىبىيەت بىزنىڭ بولىشى مۇمكىن ئىدى. 1919~1920-يىلىنىڭ قىش ئايلىرى ئاساسەن يېڭى ھەرىكىتىمىز بىرلا قېتىم ئوڭۇشسىزلىققا ئۇچرىغان بولۇپ، قالغانلىرىدا زورلۇق كۈچىدىن پايدىلىنىشنىڭ غالىبىيەتكە يىتەكلەيدىغانلىقىغا بولغان ئىشەنچىمىزنى ئۆستەردى. بۇ تۈر زورلۇق كۈچىگە تايىنىپ ئۆزىمىزنى قوغدىيالايدىغانلىقىمىزغا بولغان ئىشەنچىمىز نەتىجىسىدە، ھەرىكىتىمىز چوقۇم تەۋرەنمەس ئېتىقاتقا ئوخشاش تاغنى تالقان قىلالايدىغان بىر كۈچكە ئايلىنىشى، بىر ئېتىقات ھالىنى شەكىللەندۈرۈشى، مايسىدەك ھەممە يەرنى قاپلىغان بولىشى كېرەكلىكىگە بولغان ئىشەنچىمىز ئارتتى. يەنە شۇ زالدا ئۆتكۈزۈلگەن ئىككىنچى قېتىملىق يىغىلىشىمىزدا مېنىڭ بۇ ئىشەنچىمنى ئىسپاتلىدى. بۇ قېتىم يىغىن قاتناشقۇچىلار سانى 200 دىن ئېشىپ كەتتى. شۇنىڭدەك يەنە بۇ يىغىلىشتا قولغا كەلتۈرگەن ئىقتىسادىي نەتىجىمىزمۇ كۆرىنەرلىك دەرىجىدە زور بولدى. شۇنىڭ بىلەن دەرھال يەنە بىر قېتىملىق يىغىلىش ئۈچۈن تەييارلىق ئىشلىرىغا كىرىشىپ كەتتىم. ئارىدىن 15 كۈن ئۆتكەندە ئاچقان يىغىنىمىزغا 270 تىن ئارتۇق ئادەم قاتناشقان ئىدى. يەنە ئون بەش كۈن ۋاقىت ئۆتكەندە ھىمايىچىلىرىمىزنى، يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ دوستلىرىنى يەتتىنچى قېتىملىق يىغىلىشقا تەكلىپ قىلىۋىدۇق، يەنە شۇ بىنادا 400 دىن ئارتۇق كىشى زالغا پېتىشماي قىسىلىپ ئولتۇرۇشقا مەجبۇر بولغان ئىدى. ئەنە شۇ پەيتلەردە تەشكىلاتىمىزنىڭ ئىچكى تۈزۈلۈشىنى قۇرۇپ چىقتۇق. بۇ جەھەتتە يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ ئىچكى قىسىمدا ئىدىيىۋى مەسىلىلەردە قاتتىق مۇنازىرىلەر يۈز بەردى. ئۇ كۈنلەردە باشلىنىپ كېيىنمۇ داۋام قىلغان بۇ ھەرىكىتىمىزنى “پارتىيە ھەرىكىتى” دەپ ئاتاش تەنقىت قىلىنماقتا ئىدى. مەن بۇنداق تەنقىتلەرنى ئوتتۇرغا قويغۇچىلارنى قابىلىيەتسىز، تار پىكىرلىك كىشىلەر دەپ قارىغان ئىدىم. بۇنداق ئويلايدىغانلار ئاساس بىلەن كۆرۈنۈشنى پەرقلەندۈرۈشنى بىلەلمەيتتى. ئۇلار بىر ھەرىكەتكە داغ-دۇغىلىق بىر نام بېرىش ئارقىلىق ئۇنىڭ قىممىتىنى ئاشۇرغىلى بولىدۇ دەپ ئويلايدىغان كىشىلەر ئىدى. ئەپسۇسكى ئاتا-بوۋىلىرىمىزدىن قالغان تىل غەزىنىلىرىمىزمۇ بۇ تۈردىكى ھەشەمەتلىككە قىزىقىشلار ئۈچۈن ئالاھىدە ياردەمچىلىك رولىنىمۇ ئويناپ بەرمەكتە ئىدى. ئۇ ۋاقىتلاردا كۆزقاراشلىرىنى تېخى قوبۇل قىلدۇرالماي يۈرگەن ھەر بىر ھەرىكەت ھەر قانچە ئىسم ئۆزگەرتسىمۇ، ئۆزىنى پارتىيە ھەرىكىتى دەپ چۈشەندۈرەلىشى بەكلا قىيىن ئىش ئىدى.
ھەر قانداق بىرسى، ئەگەر زامانداشلىرىغا پايدىلىق بولىدىغانلىقىغا ئىشەنچ قىلالايدىغان جاسارەتلىك بىر چۈشەنچىنى ئەمىلىيلەشتۈرۈشنى ئارزۇ قىلغىنىدا، ئۇ كىشى ئالدى بىلەن ھەرىكەتكە ئاتلىنىپ ئۆز كۆزقارىشىنى ھىمايە قىلىدىغان ياردەمچى كۈچلەرنى تېپىشقا مەجبۇر. ئەگەر غايىمىز ھاكىمىيەت ئۈستىدىكى پارتىيىنى ئاغدۇرۇپ تاشلاش، كۈچلەرنىڭ بۆلۈنۈپ كېتىشىنى توساشنىلا مەقسەت قىلغان بولسا ئىدى، بۇنداق كۆزقاراشقا قوشۇلىدىغان، ئۇنىڭ ئارزۇ قىلغىنىدەك مەقسەتتىكى كىشىلەرنىڭ ھەممىسى، بۇ غايىسىگە يەتمىگىچە بىرلا پارتىيە تەركىۋىدە چىڭ تۇرىشى كېرەك ئىدى. ھەر قانداق يېڭى بىر ھەرىكەت باشلىماقچى بولغان پارتىيە ئۆز ئالاھىدىلىكىنى خۇددى ئىسىم ئۆزگەرتكەندەك ئۆزگەرتىشكە بولىدۇ دەپ ئويلايدىغانلار بەزى ئاتالغۇلار ئۈستىدە مۇنازىرە قىلىپ ئولتۇرىدىغان كەيمە چاچ كېيىۋالغان كىشىلەرنىڭ ئىشنى قوچۇپ يۈرگىنىگە ئوخشايدۇ. ئەمەلىيەتتە بولسا قولغا كەلتۈرىلىدىغان نەتىجىلەر ئۇلارنىڭ ئويلىغانلىرىنىڭ دەل ئەكسىچە يول تۇتۇش ئارقىلىقلا قولغا كېلىدۇ. قىلىشقا تېگىشلىك ئىش، ئۇلارنىڭ دېگەنلىرىنىڭ دەل ئەكسىدۇر. ھالبۇكى، خەلققە زىيان سالىدىغان بىرەر ئىش بار دېيىشكە توغرا كەلسە، بۇ ئىش ھازىرقى زامان بىلەن چەكلەنمەيدىغان، ئېنىق بىرەر مەنا بىلدۈرمەيدىغان، ئەمما ھەرىكەتنى ئىپادىلەيدىغان ئىسىم بىلەن ئەھمىيىتىنى ئىپادىلەيدىغان نەرسىنى كونا نېمىس تەمسىللىرىگە تايىنىپلا ئۆزگەرتىشكە بولىدۇ دەيدىغان قاراشلارنىلا دېيىش كېرەك. چۇنكى، ئۇلار يېڭى زامانغا بوي سۇنمايدۇ، بىرەر نەرسىگە ئېنىق ۋەكىللىكمۇ قىلىپ كېتەلمەيدۇ. ئادەمنى ئىسمىگە قاراپلا ھۆكۈم چىقىرىشقا باشلاپ كېتىدۇ. بۇنداق ئىشلارنى ئېغىر رەزىللىك دېيىشكىلا بولىدۇ. ئەمما بۇ كۈنلەردە بۇنداق رەزىللىكلەر بەكلا كۆپ كۆرۈلمەكتە.
مەن، كېيىنكى ۋاقىتلاردىكىدەك شۇ ۋاقىتلاردىمۇ پايدىلىق ئەسەرلەرنى ھەر دائىم قىممىتى يوق “ئەركىن نېمىس خەلقچىل سوتسىيالىستلار” دىن خەلقنى ئاگاھلاندۇرۇپ تۇرغان ئىدىم. بىزنىڭ بۇ يېڭى ھەرىكىتىمىز ھەر قاچانقىدەك بۈگۈنكى كۈندىمۇ ئوخشاش بىر كۆزقاراش ئۈچۈن 30~40 يىل كۈرەش قىلىپ كەلدۇق دەيدىغان كىشىلەرگە ھەرگىز يېقىن يولىماسلىقى كېرەك.
ئەگەر ھەر قانداق بىرسى، ئىدىيە دەپ قارىغان نەرسە ئۈچۈن ئۆزىنى 30~40 يىل بېغىشلىغان تۇرۇغلۇق ھېچقانداق بىر نەتىجىنى قولغا كەلتۈرەلمىگەن بولسا، شۇنىڭدەك يەنە دۈشمىنىنىڭ غالىپ كېلىشىگىمۇ توسالغۇلۇق قىلالمىغان بولسا، ئۇنىڭ بۇ 30~40 يىللىق نەتىجىسىز ئۇرۇنۇشىنى قابىلىيەتسىز ئىكەنلىكىنىڭ ئەڭ ئوچۇق ئىسپاتى دەپ قاراش كېرەك. ئىشنىڭ ئەڭ خەۋىپلىك تەرىپى شۇكى، بۇ تۈردىكى كىشىلەر پارتىيىمىزگە ئادەتتىكى بىر ئەزا سۈپىتىدىلا قاتنىشىش ئارزۇسىدا بولماي، بەلكى يىتەكچىلەر ئارىسىدا ئورۇن ئېلىشنى تەلەپ قىلىپ تۇرىۋېلىشىدا كۆرۈلىدۇ. ئۇلارنىڭ قارىشى بويىچە، بۇ ئورۇن، ئۇلارنىڭ بۇرۇنقى تەجرىبىلىرىگە ئاساسەن ئەڭ مۇۋاپىق ئورۇن ھېساپلىنارمىش. بۇ تۈردىكى مەخلۇقلار بۇ يەردىمۇ ئۆزىلىرىنىڭ بۇرۇن قىلىپ كەلگەن ئىشلىرىنى داۋاملاشتۇرۇشنى خىيال قىلىشىدۇ. يېڭى بىر ھەرىكەت، بۇنداقلارنىڭ قولىغا چۈشۈپ قالغاندا ئاپەتكە ئۆزىنى ئاتقان ھېساپلىنىدۇ. بۇنداق كىشىلەر دۇكان غوجايىنلىرىغىلا ئوخشايدۇ. قىرىق يىل بويىچە بىرەر كارخانىنى ئۇتۇغلۇق بىر نوقتىغا كەلتۈرەلمەي خانىۋەيران قىلىۋەتكەن بىرسى، ھەرگىزمۇ يېڭىدىن بىرەر ئىشقا كىرىشىش لاياقىتىگە ئىگە ئەمەس. ئۇلۇغ بىر ئىدىيىدىن كەلگەن بولۇپ، ئۇ ئىدىيىنى ۋەيران قىلىۋەتكەن ئىرقچى بىرسىنىڭ ئەھۋالىمۇ خۇددى يوقۇرقىغا ئوخشايدۇ. ئۇنداق بىرسىدە يېڭى ھەم ياش بىر ھەرىكەتكە يىتەكچىلىك قىلىش سالاھىتى بولمايدۇ. بۇ تۈردىكى كىشىلەر ئاساسەن ئالغاندا يېڭى ھەرىكەتنىڭ بىر قىسمىنى شەكىللەندۈرۈش، ئۇ ھەرىكەتنىڭ خىزمىتىنى قىلىش، يېڭى چۈشەنچىلەرنىڭ پىرىنسىپلىرى ئىچىدە پائالىيەت قىلىشى ئۈچۈن كەلمەيدۇ. كۆپۈنچە ۋاقىتلاردا ئۆز پىكىرلىرىنى يېڭى ھەرىكەت تەمىنلىگەن ئىمكانىيەتلەر سايىسىدە ئىجرا قىلىپ ئىنسانىيەتنىڭ بېشىغا يەنە بىر قېتىم بالا بولۇپ بېرىش ئۈچۈنلا كېلىدۇ. بۇ تۈردىكىلەرنىڭ چۈشەنچىلىرى قايسى مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقىنى ئاسانلىقچە بىلگىلى بولمايدۇ. بۇ مەخلۇقلارنىڭ كۆزگە چېلىققان تەرەپلىرى كونا گېرمان قەھرىمانلىرىنىڭ، تارىختىن بۇرۇنقى دەۋردىكى قاراڭغۇلۇقلىرىنى، گېرلارنىڭ تاش قۇراللىرىنى، قالقانلىرىنى خىيال قىلىشلىرىدىنلا ئىبارەتتۇر. ھالبۇكى، بۇ نەرسىلەر ئەسلىدە ئەڭ قورقۇنچاق كىشىلەردۇر. چۇنكى، كونا نېمىس قۇراللىرىغا ئوخشىتىپ ياسىۋالغان ياغاچ قېلىچلارنى تۆت تەرەپكە شىلتىپ يۈرىدىغانلار، قۇرۇق مىڭىلىرىنى بىر پارچە ئېيىق تېرىسىگە ئوراپ ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇقا مۇڭگۈزلىرىنى قادىۋالغان بۇ تۈردىكى مەخلۇقلار، بۈگۈنكى كۈندە ئېغىزىدىلا شەھەر سورايدىغانلار بولۇپ، كومۇنىستلار تايىقىنىڭ ئۇچىنى كۆرەر-كۆرمەس قويرۇقىنى خادا قىلىپ تىكىۋېتىشىدۇ. شۆبھىسىزكى، كىلەچەكتىكى ئەۋلادلار بۇ تۈردىكى مەخلۇقلاردىن ئىلھاملىنىپ قەھرىمانلىق (!) داستانى يېزىپ يۈرمەيدۇ، ئەلىۋەتتە. مەن بۇ تۈردىكى مەخلۇقلارنى يىرگەنگىچە ياخشى تونۇپ يەتكەنلىكىم ئۈچۈن بۇ تۈردىكى پەسكەش ھەزىلچىلەر مېنىڭدە چوڭقۇر نەپرەت قوزغىغان ئىدى. ئۇنداقلار ھەقىقەتەنمۇ خەلققە بەكلا يامان تەسىر كۆرسىتىپ كەلمەكتە. يەھۇدىيلار بۇ تۈردىكى ئىرقچى كومىدىيىچىلارنى ھىمايىسى ئاستىغا ئېلىپ يۈرۈشمەكتە، ھەتتا ئۇنداقلارنى كەلگۈسىدىكى نېمىس دۆلىتىنىڭ ئالدىنقى قاتاردىكى كىشىلىرى دەپ تاللىۋېلىشىنى ھەرگىزمۇ خاتالاشقانلىقىدىن بولغان دېيىشكە بولمايدۇ. بۇ تۈردىكى كىشىلەر شۇنچە قابىلىيەتسىزلىكلىرىگە قارىماي، ماختانچاقلىق قىلىپ بىز بۇ ئىشلارنى ھەممىدىن بەك بىلىمىز دەپ چىڭ تۇرىۋېلىشىدۇ. ئاق نىيەتلىك بىلەن ھەرىكەت قىلىدىغان، بۇرۇنقى قەھرىمانلىقلىرىنىلا مەدھىلەشلەر ئۇلارغا پايدا كەلتۈرەلمەيدىغانلىقىنى، ئۇلارنىڭ ئىش-ھەرىكەتلىرىمۇ كەلگۈسى ئەۋلادلارغا غۇرۇرلانغىدەك خاتىرە بولۇپ قالالايدىغانلىقىنى بىلىدىغان كىشىلەر ئۈچۈن ئېيتقاندا، بۇ تۈردىكى مەنمەنچىلەر جەمىيەتنىڭ بىر يارىسى ھېساپلىنىدۇ. ئۇنداقلار ئۆزىنىڭ ئاخماقلىقى، قابىلىيەتسىزلىكىنىڭ تەسىرىدە ھەرىكەتتىكى كىشىلىرىمىز ئۈچۈن توسالغۇ ھېساپلىنىدۇ. شۇنىڭدەك بۇنداق مەخلۇقلارنى سادىق كىشىلىرىمىز ئارىسىدا پەرق قىلىش ھەقىقەتەنمۇ ئاسان ئەمەس.
مەن شەخسەن كونا نېمىس ئادىتىگە ئاساسەن ئاتالمىش دىنى ئىسلاھاتچىلارنىڭ خەلقىمىزنى تەرەققىياتقا ئېرىشتۈرمەكچى بولغان كۈچلەرنى، بۇ كۈچكە تايىنىپ ھەرىكەت قىلىدىغان بىرەر مەقسەتنى ھېس قىلالمىدىم. ئەمەلىيەتتە ئۇلارنىڭ بارلىق پائالىيەتلىرى خەلقىنى يەھۇدىي دۈشمىنىگە قارشى ئورتاق كۈرەش قىلىشتىن ياندۇرۇشنى مەقسەت قىلاتتى. ئۇلار خەلقىنى بۇ ئورتاق دۈشمىنىگە قارشى كۈرەشكە يىتەكلەش ئورنىغا بىر قىسىم دىنى ماجىرالار ئىچىگە سۆرەپ كېتىشكەن ئىدى. ئەنە شۇ سەۋەپتىن ھەرىكىتىمىزنىڭ بويرۇق چۈشۈرىدىغان، يىتەكچىلىك قىلىدىغان ئورگىنى مۇتلەق ھاكىم ئورنىدا تۇرىدىغان مەركىزى كۈچنىڭ قولىغا تاپشۇرۇلىشى شەرت بولماقتا. پەقەت شۇنداق قىلىش ئارقىلىقلا بۇ تۈتۈردىكى زىيان كەلتۈرۈپ كېلىۋاتقان كىشىلەرنىڭ ھەرىكىتىنى توساش مۇمكىن بولىدۇ. شۇ سەۋەپتىن، بۇنداق كىشىلەر بىزنىڭ يىتەكچىلىكىمىزدىكى ھەرىكەتنىڭ زىچ ئىتتىپاقلىىشىپ، ئىنتىزامغا قەتئىي بوي سۇنۇش شەكلىگە بەكلا ئېغىر دۈشمەنلىك قىلىشىدۇ. شۇنداق بولغاچقا، يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ ئۇ ۋاقىتلاردا ئېنىق بىر پروگراممىغا تايىنىپ “ئىرقچى” دېگەن سۆزدىن پايدىلىنىپ كەلگەنلىكى ھەرگىزمۇ مۇنداقلا دەپ قويغان بىر ئىش ئەمەس ئىدى. گەرچە، “ئىرقچى” دېگەن بۇ كەلىمە ئىپادىلەيدىغان ئۇقۇمنىڭ مۇجىمەللىكى تۈپەيلىدىن ئۇنىڭ ئۆزى ئايرىم بىر ھەرىكەت پروگىراممىسىغا ئايلىنالماسلىقى مۇمكىن. بۇنداق بىر پارتىيىگە ئەزا قوبۇل قىلىشتىمۇ ئىشەنچىلىك بىر ئۆلچەممۇ بولمىغان بولاتتى. بۇ ئۇقۇمنى ئەمەلىيەتكە تەدبىق قىلىش جەريانىدا ئېنىق بەلگىلەش، ئېنىق ئىزاھلاپ چىقىش بەكلا تەس ئىش. بۇ ئۇقۇمنى ۋەزىيەتكە قاراپ مۇۋاپىق ئىزاھلاشقىلا بولىدۇ. ئەمما بۇ ئۇقۇم ھەققىدىكى باھالار قانچىكى كەڭ ۋە قانچىكى پەرقلىق بولۇپ بەرسە، بۇنداق بىر ھەرىكەتكە قايىل بولۇپ قوشۇلۇش ئىمكانىيىتىنىمۇ شۇنچە ئازايتىۋېتىدۇ. تەرىپ بېرىلىشى شۇنچە تەس بولغان، سىياسىي ساھەلەردە ئۆتىچىلىك تەرەپكە ئۈندەپ تۇرىدىغان بىر ئۇقۇمنى بىزنىڭ پارتىيە پروگراممىمىزغا كىرگۈزگەنلىكىمىز، كۈرەش قىلىشتا زۆرۈر بولغان زىچ ھەمكارلىقنىمۇ ئەمەلدىن قالدۇرىۋېتىش خەۋىپىنى تۇغدۇرىشى مۇمكىن ئىدى. چۇنكى، ھەر بىر ئادەم ئۆزى ئىشىنىدىغان، قايىل بولىدىغان چۈشەنچىلىرى بويىچە يول تاللاشنى بىلەلمىگىنىدە، ئوتتۇرلۇقتا بىرلىك-ئىتتىپاقلىق دېگەندىن ئەسەرمۇ قالمايدۇ.
بۈگۈنكى كۈندە نۇرغۇن كىشىلەر “ئىرقچى” سۆزىنى يېزىۋالغان شەپكىلەرنى كىيىپ يۈرگەندەك قىلغىنى بىلەن، بەكلا كۆپ كىشى بۇ ئۇقۇمنىڭ مەنىسىنى چۈشەنمەيدۇ ياكى خاتا چۈشىنىۋالغان. بۇ ئەھۋال ھەقىقەتەنمۇ نومۇس قىلىنارلىق بىر ئەھۋال. باۋارىيىدىكى داڭلىق بىر پروفىسسور، ، كۆزقاراشلىرى كىشىلەرنى قىزىقتۇرۇپ كېلىۋاتقان بىر سىياسەتچى، بېرلىنغا قارشى ئىدىيىۋىي كۈرەشكە ئاتلانغان، ئىرقچىلىق ئۇقۇمىنى مۇنارخىيە ئۇقۇمى بىلەن تەڭ ئورۇنغا قويىۋالغان. دېمەك بۇ يەردە بۇ بىلەرمەنلەرنىڭ ئەقلى مۇنداق بىر نەرسىگە ئەقىل يەتكۈزەلمىگەن: بۇرۇنقى نېمىس مۇنارخيىلىرىنىڭ يېڭىچە ئىرقچى چۈشەنچىلەر بىلەن قايسى جەھەتلەردە ئوخشاپ كېتىدىغانلىقى ھەققىدە توختالمىغان. بۇ ئەپەندىم بۇنى ئىزاھلاشقا كۈچى يېتىدىغان بىرسى ئەمەستەك كۆرۈنىدۇ. چۇنكى، مۇنارخىيە ئورگانلىرىنىڭ نۇرغۇن قىسمى بەكلا ئاز ئىرقچى كېلىدۇ. ئەگەر ئۇنداق بولمىسا ئىدى، مۇنارخىيىلەر ھېچ قاچان يوقالمىغان بولار ئىدى. ياكى بولمىسا مۇنارخىيىلەرنىڭ يوقۇلۇپ كەتكەنلىكى ئىرقچىلىق قاراشلىرىنىڭ خاتا قاراش بولىدىغانلىقىنىڭ بىر ئىسپاتى بولار ئىدى.
نېمىشقىدۇ ھەممىلا كىشى ئىرقچىلىق توغرىلىق ئەقلىگە كەلگىنىچە بىر نېمىلەر دەپ بىلجىرلىشىپ يۈرىشىدۇ. ھالبۇكى، ئەگەر ئىرقچىلىق ئۇقۇمى بۇنچە كۆپ تەرىپكە ئىگە بىر ئۇقۇم بولسا ئىقدى، بۇنداق بىر ئۇقۇمنى جەڭگىۋار سىياسىي ھەرىكەتنىڭ غايىسى قىلىش ھەرگىز مۇمكىن بولمايتتى.
يىگىرمىنچى ئەسىرنىڭ خوشخەۋەرچىلىرىدىن بولغان جېن باپتىسلەرنىڭ بىلىمسىزلىكى ئۈستىدە باھالاپ ئاۋارە بولمايمەن. بۇنداق كىشىلەر ئىرىقچىلىق ياكى خەلقىمىزنىڭ ھېسسىياتلىرىدىنمۇ خەۋىرى بولمىغان كىشىلەردۇر. ئۇلارنىڭ بىلىمسىزلىكى شۇنىڭدىنمۇ مەلۇم بولماقتىكى، كومۇنىستلار بۇ تۈر كىشىلەرگە مازاق قىلغان ھالدا زەربە بېرىپ كېلىدۇ. ئۇلارنى گەپكە سېلىپ قويۇشىدۇ، كەينىدىنلار ئۇلارنىڭ دېگەنلىرىنى مازاق قىلىپ كۈلۈشكە باشلايدۇ. بۇ دۇنيادا دۈشمەنلىرىنىڭ ئۆچمەنلىك قىلىشىنى قوزغىيالمايدىغان بىرسىنى دوست بولۇشقا لايىق بىرسى دەپ تونىمايمەن. شۇڭا، بۇ تۈردىكى كىشىلەرنىڭ دوسلۇقىنى قىلچە قىممىتى يوق دەپلا قارىماي، ھەتتا زىيانلىق دەپ قارايمەن. ھەرىكىتىمىزنى پارتىيە ھەرىكىتى دەپ قارىشىمىزدىكى سەۋەپلەردىن بىرىسىمۇ شۇ ئىدى. ئۇنداق قورقۇنچاق مەخلۇقلار پارتىيە دېگەن سۆزنى ئاڭلىسىلا قورقۇپ بىزگە يېقىن يولاشمايدۇ. بۇنىڭغا تولۇق ئىشىنەتتۇق. يەنە شۇ سەۋەپتىن پارتىيىمىزنىڭ ئىسمىنى مىللىي سوتسىيالىزم نېمىس ئىشچىلار پارتىيىسى (مىللەتچى سوتسيالىزم نېمىس ئىشچىلار پارتىيىسى − ئۇ.ت) دەپ ئاتاشنى تاللىۋالغان ئىدۇق.
پارتىيە ئىسمىدىكى بىرىنچى سۆز ئۆتمۈشتىكى خىيالپەرەسلەرنى، ئىرقچى كۆزقاراشلارنى دەستۈر قىلىۋېلىپ قۇرۇق گەپ سېتىپ يۈرىدىغانلارنى سېپىمىزدىن دەرھال يىراقلاشتۇردى. ئىككىنچى سۆز بولسا، بىزنى غايىۋىي قېلىچلىق كاۋاللىرلار گۇروھىدىن، ئاۋانگارتلىقلىرىنى قېرىپ ھالسىراپ كەتكەن ۋۇجۇدى ئۈچۈن قالقان قىلىۋېلىشقان كىشىلەردىن بىزنى قۇتۇلدۇردى. تەبىئىيكى، بۇ تۈر كىشىلەر بىزگە قاتتىق ھۇجۇم قىلىشتى. ئەمما بۇ تۈردىكى توخويۈرەكلەرنىڭ ھۇجۇملىرى قەلەم بىلەن ھۇجۇم قىلىش بىلەنلا چەكلىنىپ قالغان ئىدى. ئوچۇق ئېيتقاندا، ئۇلار بىزنىڭ پىرىنسىپلىرىمىزنى خالىمىغان ئىدى. بىزنىڭ تۇتقان پىرىنسىپىمىز، بىزگە شىددەت بىلەن ھۇجۇم قىلىدىغانلارغا بىزمۇ قاتتىق ھۇجۇم قىلىش ئارقىلىق جاۋاپ بېرىش ئىدى. ئۇلار بىزنى زوراۋانلىق كۈچىگە چوقۇنىدىغانلار دەپ قارىلاش بىلەنلا قالماي، بىزنى يەنە مەنىۋىي تۇيغۇلىرىدىن مەھرۇم كىشىلەر دەپ ھاقارەت قىلىشاتتى. بىر قېتىملىق ئاممىۋىي يىغىلىشتا مۇشتۇملىرىنى ئىشقا سېلىپ يۈرۈپ نوتۇق سۆزلەشكە توسالغۇلۇق قىلىۋاتقان بۇ ئەللىككە يېقىن جىدەلخورنىڭ ئاغزىنى بۇزۇپ ۋارقىراپ-جارقىرىشىنى جىمىقتۇرۇش ئىشىنى بۇ تۈر ئاخماقلار ئۇخمىغان بولىۋېلىپ، جىدەلخورلارنىڭ كەلتۈرگەن زىيىنى ھەققىدە بىر ئېغىزمۇ گەپ قىلىشمايتتى. تۇغما قورقۇنچاق بۇ تۈر كىشىلەر بۇنداق خەتەرگە قېلىشتىن بەكلا قورقاتتى. چۇنكى، ئۇنداقلار ۋاراڭ-چۇرۇڭ بولىۋاتقان، غەلۋە-جىدەل بولىۋاتقان يەرلەردە پائالىيەت قىلىدىغان كىشىلەر ئەمەس، بەلكى تىپ-تىنچ پارلامېنت زاللىرىدا ئىشلەشنى خالايدىغان كىشىلەر ئىدى. مەن ئۆزەمنى بۈگۈنكى كۈندىمۇ بۇ ياش ھەرىكىتىمىزنى جىمجىتچىلىق ئىچىدە ئىشلەشنى خالايدىغانلار دېيىلگەن كىشىلەرنىڭ قۇرغان قاپقانلىرىغا چۈشۈپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن يىتەرلىك ھەرىكەت قىلالىدىم دەپ ھېس قىلمايمەن. چۇنكى بۇ تۈر مەخلۇقلار يالغۇز قورقۇنچاق، زەئىپ، كارغا كەلمەس نەرسىلەر بولۇش بىلەنلا قالماستىن يەنە بىر جەھەتتە بەكلا نىيىتى يامان كىشىلەردۇر. بىرەر نەرسە بىلىدىغان، ياردەم قىلىش ئىمكانىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ تۇرىدىغان بىرسى بۇنداق بىر ئەھۋال ئاستىدا ھەرگىزمۇ ئۈن-تۈنسىز قالماسلىقى، يامانلىقنى يوقۇتۇش ئۈچۈن ئاشكارە كۈرەش قىلىشى لازىم. بۇنى قىلالمىسا، ئۈستىگە چۈشكەن ۋەزىپىسىنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالمايدىغان، بەكلا بوزەك بىرسى ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇنداق بىرسى قورقۇنچاق، ھۇرۇن، ئاجىز بىرسى ئىكەنلىكىگە بويۇن ئەگكەن بىرسى ھېساپلىنىدۇ. “ئۈن-تىۋىشسىز ئىشلەيدىغانلار” نىڭ كۆپ قىسمى بىر نېمە بىلمەيدىغاندەك ئىش قىلىشىدۇ. ئەسلىدىمۇ ئۇنداقلارنىڭ نىمىنى بىلىدىغانلىقىنى تەڭرى ئۆزى بىلىدۇ! ئۇنداقلار بەكلا كۈچسىز بولغانلىقى ئۈچۈن، پۈتۈن دۇنيانى سۈپۈرگە قورغانلىرىغا تايىنىپ قورقۇتماقچى بولىشىدۇ.
ئۇنداقلار ھۇرۇن كىشىلەر بولغانلىقى ئۈچۈن، جىمجىت پائالىيەت قىلىشلىرى ئارقىلىق جاھاننى تەۋرىتىپ يۈرگەن كىشىلەر قىياپىتىگە كىرىۋېلىشىدۇ. قىسقىسى، ئۇنداق كىشىلەر ئەسلىدە باشقىلارنىڭ ۋىجدانى بىلەن پائالىيەتلىرىنى يوققا چىقىرىدىغان ھىلىگەر سىياسىي كاتىۋاشلاردۇر. بۇ تۈردىكى ئاتاقتىكى ئىرقچى بولىۋالغان قان شورىغۇچ تەييارتاپلار ئۈن چىقارماي ئىشلەۋاتقان ئىشچىنى ماختاپ كۆرسەتسە، كېسىپ ئېيتالايمەنكى، ئۇنداق بىرسى ئىشچىغا ھېچقانداق بىر ئىش قىلىپ بەرگەن ھېساپلانمايدۇ. بۇنىڭ ئەكسىچە ئۇ باشقىلارنىڭ ئەمگەك مېۋىسىنى ئوغرىلايدىغان بىرسى ھېساپلىنىدۇ. شۇنىڭغا قارىماي ئۇنداق تەييارتاپلارنىڭ غادىيىۋېلىشىنى، سۈر كۆرسىتىشلىرىنى بىر دېمەڭ. بۇلارغا يەنە باشقىلارنىڭ ئەسەرلىرىنى مېنىڭ قىلىۋېلىشى، بىلىملىك قىياپەتكە كىرىۋېلىپ باشقىلارنىڭ ئىشلىرىنى تەنقىتلەپ يۈرۈشلىرىمۇ قوشۇلۇپ كىشىنىڭ جېنىنى چىقىرىدۇ. بۇ تۈر مەخلۇقلار ھەقىقەتەنمۇ مىللىتىمىزنىڭ جان دۈشمەنلىرى بولغان يەھۇدىيلار بىلەن ئېغىز بۇرۇن يالىشىپ بىرلىكتە ھەرىكەت قىلىۋاتقان نەرسىلەردۇر. بىرەر مەيخانىنىڭ جوزىسىغا چىقىۋېلىپ، ئەتراپىنى دۈشمەن قاپلاپ كەتكەنلىكىگە پىسەنت قىلماي ئۆز پىكىرىنى ئاشكارە ئوتتۇرغا قويالايدىغان بىرسى بۇزغۇنچى، يالغانچى، يالاقچى مەخلۇقلاردىن مىڭ مەرتىۋە ياخشى. چۇنكى، ئۇنداق قورماس، جەسۇرلۇق بىلەن ئوچۇق گەپ قىلالايدىغان بىرى بىر-ئىككى كىشىنى بولسىمۇ قايىل قىلىپ يېڭى ھەرىكىتىمىز تەرەپكە تارتىپ كېلەلىشى مۇمكىن. ئۇنىڭ ئىشى ياراتقان تۆھپىسىنىڭ نەتىجىسى بىلەن ئۆلچىنىدۇ. ئەمما بايىقىدەك ئاخماقلار، قورقاقلار، ئۈن چىقارماي ئىشلىگىنىدىن ماختىنىپ، ئاخىرى نام-نىشانسىز غايىپ بو قالىدۇ. بۇ تۈر مەخلۇقلار مىللىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن قىلچە پايدىسى يوق. ئۇلار ھەقىقەتەنمۇ خەلقىمىز ئىچىگە كىرىۋالغان كۆكۈيۇنلاردۇر.
چوڭ يىغىلىش
1920-يىلىنىڭ كىرىشىدە، تۇنجى قېتىملىق چوڭ مىتىگ ئۇيۇشتۇرۇشنى ئوتتۇرغا قويدۇم. مېنىڭ بۇ تەكلىۋىم قاتتىق مۇنازىرە قوزغىۋېتىدۇ. پارتىيە رەھبەرلىرىدىن بىر قىسمى بۇنداق ئىشلار ئۈچۈن تېخى شارائىت پىشىپ يېتىلمىدى دەپ قارىشىپ، بۇ پىلاننىڭ ئەمەلگە ئېشىشىغا ئىشەنمەي تۇرىۋېلىشتى. بۇ ۋاقىتلاردا قىزىللار تەرەپ مەتبۇئاتلىرى بىزنىڭ ئىشلىرىمىزنى تەنقىتلەش ھەرىكىتىگە ئاتلانغان ۋاقىتلار ئىدى. بىزمۇ ئۇلارنىڭ ئۆچمەنلىك قىلىشىنى تارمار كەلتۈرەلىگەنلىكىمىز ئۈچۈن بەكلا خوشال ئىدۇق. بۇندىن باشقا يىغىلىشلاردىمۇ ئۇلارغا قارشى سەپ تەشكىللىگەنلەر قاتارىدا نامايىش ئۇيۇشتۇرۇش ئىشلىرىغا كىرىشكەن ئىدۇق. تەبىئىكى، بۇنداق ۋاقىتلاردا ئۇلار بىزنى دەرھال تىنجىتىشاتتى. شۇنىڭغا قارىماستىن بىزنىڭ بۇ قىلغانلىرىمىز يەنىلا قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىمىز ھېساپلىناتتى. ئۇلار شۇ ئارقىلىق بىزنى تونىيالىغان، بىزدىن غەزەپلىنىدىغان، بىزگە قارشى ھۇجۇمغا ئۆتىدىغان بولغان ئىدى. شۇ سەۋەپتىن، تەشكىللىمەكچى بولغان تۇنجى قېتىملىق چوڭ مىتىنگىمىزگە قىزىللار نىڭمۇ قاتنىشىشىنى ئارزۇ قىلاتتۇق.
مەنمۇ بۇ يىغىلىشتا زەربە يەيدىغانلىقىمىزغا ئىشىنەتتىم. ئەمما بۇنداق بىر ئىش بۈگۈن بولمىسا بىر قانچە ئايدىن كېيىن چوقۇم يۈز بېرىشى مۇمكىن ئىدى. ھەرىكىتىمىزنىڭ ئىزچىللىقىنى دەسلەپكى كۈنىدىن تارتىپلا كاپالەتكە ئىگە قىلىش، بۇنداق بىر يىغىلىش يېرىنى تەۋەككۈل قىلىپ بولسىمۇ بىخەتەرلىكىنى قوغدىيالىشىمىزغا باغلىق بىر ئىش ئىدى. مەن قىزىللار پارتىيىسىنىڭ ئوي-پىكىرلىرىنى بەكلا ياخشى بىلگىنىم ئۈچۈن، بۇنداق بىر مەيدان قاتتىق تۇتۇشۇشنىڭ جامائەتچىلىكنىڭ دىققىتىنى ئۆزىمىزگە جەلىپ قىلالايدىغان رولى بولۇش بىلەنلا قالماي، ھەرىكىتىمىز ئۈچۈن ھىمايىچىلارنى جەلىپ قىلىشقا پايدىلىق بولىشىغىمۇ تولۇق ئىشىنەتتىم. مېنىڭ ئەسلى مەقسىدىممۇ شۇ ئىدى. شۇڭا، بىزگە قارشى تۇرىدىغانلارغا تاقابىل تۇرۇش ئىشىغا ئەستايىدىل تەييارلىق قىلىشقا توغرا كەلگەن ئىدى.
شۇ كۈنلەردە پارتىيىمىزنىڭ باش سېكىرتارى بولغان ماررېر ئەپەندى، بۇ چوڭ يىغىلىش كۈنىنى بەلگىلەش جەھەتتە پىكىرىمنى قوبۇل قىلماي تۇرىۋالغان ئىدى. شۇنداق بولغاچقا، ئۇ مەرت ۋە ئاق نىيەتلىك خاراكتىرلىق ئىنسان بۇ ئىشقا يول قويالمايمەن دەيدىغان پىكىرىدە چىڭ تۇردى. كۆپچىلىك مېنىڭ تەكلىۋىمنى قوللاپ چىققانلىقىنى كۆرۈپ، رەھبەرلىك ۋەزىپىسىدىن مەرتلىك بىلەن ئىستىپا بەردى. م. مارېرنىڭ ئورنىغا ئانتويىن درېكسلېر تەيىنلەندى. مەن تەشۋىقات باشقارما مەسئوللىقى ۋەزىپىسىدە تۇرىۋەردىم. شۇنداق قىلىپ، بۇ چوڭ يىغىلىش ئىشى بىلەن مەخسۇس شوغۇللىنىشقا كىرىشىپ كەتكەنىدىم.
جامائەتچىلىك تەرىپىدىن تېخىچە تونۇلمىغان ھەرىكىتىمىزنىڭ خەلققە ئوچۇق تۇنجى چوڭ يىغىلىش كۈنى ئۈچۈن 1920-يىلىنىڭ 24-غېنىۋار كۈنىنى بېكىتتۇق.
بۇ ئىشنىڭ تەييارلىق ئىشلىرىغا مەن ئۆزەم مەسئۇل بولغان ئىدىم. تەييارلىق ئىشلىرىمىز ئۇزۇنغا قالماي تاماملاندى. بارلىق ئىشلار چاخماق تېزلىكىدە قوبۇل قىلىنغان قارارلار بويىچە ئورۇنلاشتۇرۇلغان ۋە شۇ ھامات ئىجرا قىلىنىپ تۇرغان ئىدى. تالاش-تارتىشلار بىلەن مىڭ تەستە قارار قىلىنغان بۇ كاتتا يىغىلىش كۈنىنىڭ ئورنىنى 24 سائەت ئىچىدە بېكىتىشىمىز كېرەك ئىدى. يىغىلىش ئېلانىنى تام ئېلانلىرى بىلەن، يوقۇرىدا تەشۋىقات ھەققىدە توختالغىنىمدا كەڭ دائىرىلىك بايان قىلىنغىنىدەك تەييارلانغان كىتاپچىلار بىلەن تارقىتىش كېرەك ئىدى. بۇ تەشۋىقات شەكلىنىڭ ئەڭ مۇھىم نوقتىلىرى، كەڭ ئاممىغا تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان تەشۋىقاتنى بەلگىلىك بىر قانچە نوقتىغا يىغىنچاقلاپ، بۇ نوقتىلارنى قايتا-قايتا تەكرارلاش، چۈشىنەرلىك بىر مەزمۇن تەييارلاپ چىقىش، كۆزقاراشلىرىمىزنى تارقىتىش ئۈچۈن زور غەيرەت كۆرسەتىپ، نەتىجىسىنى كۈتۈشتە سەبىرچانلىق كۆرسىتىش ئىدى.
رەڭ تاللاش مەسىلىسىدە قىزىل رەڭنى تاللىۋالدۇق. بۇ رەڭ، رەقىپلىرىمىزنى كۈشكۈرتۈپ ئاچچىقىنى كەلتۈرۈپ چىدىيالماس ھالغا كەلتۈرىۋەتكىلى، شۇ ئارقىلىق ئۇلارغا ئۆزىمىزنى تونۇتقىلى بولىدىغان بىر رەڭ ئىدى. شۇندىن كېيىن ئۇلار بىزنى ھەرگىز ئېسىدىن چىقىرالمايدىغان قىلىۋېتىشكە بولاتتى. باۋارىيىدىمۇ ماركسىزمچىلار بىلەن ئاساسلىق پارتىيىلەر ئىتتىپاق تۈزۈشكەنلىكى مەلۇم بولىدۇ. چۇنكى ھاكىمىيەت ئۈستىدە تۇرىۋاتقان بۇ پارتىيە، يەنى باۋارىيە خەلق پارتىيىسى تام ئېلانلىرىمىزنىڭ قىزىللارغا مايىل ئىشچىلارغا كۆرسىتىدىغان تەسىرىنى ئازايتىش، ئاخىرى پۈتۈنلەي تەسىر قىلالمايدىغان پالەچ ھالغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن تىرىشماقتا ئىدى. ساقچىلار بىزنىڭ تەشۋىقاتلىرىمىزغا قارشى تۇرۇش ئۈچۈن بىرەر باھانە تاپالمىغانلىقى ئۈچۈن تام گېزىت ئېلانلىرىمىزنى سۆكۈشكە، يىرتىپ تاشلاشقا كىرىشتى. ئۇلار بىر چەتتە قارىشىپ تۇرغان قىزىل دوستلىرىنىڭ كۆڭلىگە يېقىش، ئاتاقتا نېمىس خەلقىنىڭ پارتىيىسى ھېساپلىنىدىغان خەلق پارتىيىسىنىڭ بۇزغۇنچىلىقىغا تايىنىپ ئېلان چاپلىشىمىزنى چەكلىدى. ھالبۇكى، بۇ ئېلانلار ئىنتېرناتسيونالىزم يولىدا يولدىن ئېزىپ كەتكەن يۈز مىڭلىغان ئىشچىلارنى قايتىدىن نېمىس مىللىتىگە قايتۇرۇپ كېلەلەيتتى. بۇ كىتاۋىمنىڭ بىرىنچى ۋە ئىككىنچى نەشرىگە قوشۇمچە قىلىنغان بۇ ئېلانلار يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ شۇ كۈنلەردە قىلغان قاتتىق كۈرەش قىلغانلىقىنىڭ ئەڭ ئوچۇق پاكىتلىرى ھېساپلىناتتى. بۇ شۇئارلىرىمىز ئىرادىمىزنىڭ ھەقىقى قىياپىتىنى، غايىمىزنىڭ ھەققانى ئىكەنلىكىنى، نىيىتىمىزنىڭ ساپلىقىنى كەلگۈسى ئەۋلاتلىرىمىزغا كۆرسىتەلەيتتى. ئۆزىنى مىللەتچى دەۋالغان بولسىمۇ ئۇنداقلارنى ئەنسىرىتىۋاتقان مىللەتچى ھەرىكىتىمىزنى بۇغۇشقا ئۇرۇنىۋاتقان، نەتىجىدە مىللىتىمىزنىڭ كەڭ ئاممىسىنى قايتا قولغا كەلتۈرۈش تەشەببۇسلىرىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىشقا ئۇرۇنغان بۇ تۈر كىشىلەرنىڭ ئەسلىدە قانداق ئادەملەر ئىكەنلىكىنى تولۇق كۆرسىتىپ بېرەتتى.
بۇ ئېلانلىرىمىز يەنە باۋارىيىدە مىللەتچى بىر ھۆكۈمەت بار دەيدىغان قاراشلار بىلەن ئېتىقاتلارنى ئاغدۇرۇپ تاشلاشقىمۇ ياردەمچى بولالايتتى. شۇنداق قىلىپ، 1919~1923-يىللىرىدىكى مىللەتچى باۋارىيىنىڭ ھېچ قاچان مىللەتچى ھۆكۈمەتى بولۇپ باقمىغانلىقىنى، بۇنىڭ ئەكسىچە خەلقىمىز كۈنسايىن مىللەتچىلىش يولىغا قايتۇرۇلۇشىنى، ھۆكۈمەتنىڭمۇ بۇ ھەرىكەتكە ئەگىشىشكە مەجبۇر بولغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەردى. بۇنداق بىر ھەرىكەتكە توسالغۇلۇق قىلىش، ئۇنى قولىدىن ئىش كەلمەس ھالغا چۈشۈرۈپ قويۇش ئۈچۈن ھاكىمىيەت ئورنىدىكىلەر قولىدىن كېلىدىغانلىكى ئىشلارنى قىلىپ باقتى.
بۇنداق پەسكەشلەرچە ھەرىكىتىگە پەقەت ئىككىلا كىشى قاتناشمىدى − شۇ ۋاقىتلاردا ساقچى باشلىقى بولغان ئېرنست پوكنېر بىلەن ئۇنىڭ سادىق ئورۇنباسارى ئوبېرامتمان فرىك ئىككىسى قاتناشمىدى. بۇ ئىككى دۆلەت كادىرى ئۇ چاغدا ئۆزلىرىنىڭ دۆلەت كادىرى بولۇشتىن ئاۋال بىر نېمىس بولغانلىقىنى ئىسپاتلاپ كۆرسىتىشكە جاسارەت قىلالىغان كىشىلەر ھېساپلىناتتى. ئېرنست پوكنېر، شەھرەتخۇمار ئەمەس ئىدى. ئەمما ئۆز مىللىتىگە بولغان مەسئولىيەتچانلىقىنى ئەڭ كۈچلۈك ھېس قىلىدىغان بىرسى ئىدى. ئۇ ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان مىللتىنىڭ قايتىدىن كۈچلىنىشى ئۈچۈن جان پىدا قىلىشقا ھەر دائىم تەييار بىرسى ئىدى. ئېرنست پوكنېر، ئۆزىگە تاپشۇرۇلغان دۆلەت مۈلكىنى قوغداشنى بىلمەيدىغان، مىللىي مەنپەئەتلەرنى ئويلىمايدىغان، ئەركىنلىك ئۈچۈن كۈرەش قىلمايدىغان، ئۇلارنى بېقىپ كېلىۋاتقان ھۆكۈمەتكە بوي سۇنۇش ئارقىلىق مائاش ئېلىپ كېلىۋاتقان دۆلەت مەمورى كادىرلىرى كۆزىدە دۈشمەن بىرسى، ئۇلارنىڭ مەنپەئەتىگە بۇزغۇنچىلىق قىلىدىغان بىرسى ھېساپلىناتتى. ئۇ، ھەممىدىن ئاۋال دۆلەت ئورگىنى دەپ ئاتالغان ھوقۇقنى قولىدا تۇتۇپ كېلىۋاتقانلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمىنىڭ ۋەتەنگە خائىنلىق قىلىدىغان دۈشمەنلىكلىرىگە قارشى تۇرۇشتىن قورقمايتتى. يەھۇدىيلارنىڭ، ماركسىزمچىلارنىڭ ئۆچمەنلىك قىلىشى، تۆھمەت قىلىشى ۋە ئۇيدۇرۇلغان تۆھمەتلەر بىلەن ھۇجۇم قىلىشلىرىدىن قەتئى ئەنسىرىمەيتتى، مىللىتىمىزنى نامراتلىق ئىچىدە قالدۇرغان ئۇنداق دۈشمەنلەرنىڭ زەربىسىگە ئۇچراشنى شەرەپ دەپ بىلىدىغان بىرسى ئىدى. ئۇ قاتتىق سادىق، كونا نېمىس ساداقەت ئۇقۇمىنى ئۆزلەشتۈرگەن ساپ نېمىس ھېساپلىناتتى. “قۇل بولغاندىن ئۆلگەن ياخشى” دېگەن سۆزنى ئۆزىگە پىرىنسىپ قىلغان ئىدى. بۇ سۆز، ئۇنىڭ ئۈچۈن بىر قۇرۇق گەپ بولماستىن، بۇ پىرىنسىپقا پۈتۈن ۋۇجۇدى بىلەن سادىق بولۇپ خىزمەت قىلىپ كەلدى. ئۇ كۈنلەردە بۇنداق روھ، كۆپ سانلىق نېمىس كادىرلىرىدا يوق ئىدى.
ئېرنست پوكنېر بىلەن ئۇنىڭ ئورۇنباسارى دوكتور فرىك، مېنىڭ نەزىرىمدە دۆلەت كادىرى سۈپىتىدە باۋارىيەنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرالىشىغا خىزمەت قىلىپ كەلگەن بارماق بىلەن سانىۋالغىدەك ئاز ئۇچرايدىغان كىشىلەردىن ئىدى.
تۇنجى قېتىملىق چوڭ مىتىنگىمىزنى ئېچىشتىن بۇرۇن يالغۇز تەشۋىقات ماتېرىياللىرىنىلا تەييارلاش لازىم بولۇپلا قالماستىن، ھەرىكىتىمىزنىڭ پروگراممىسىنىمۇ يېزىپ ئېلان قىلىشقا تەييارلىق قىلىشىم كېرەك ئىدى. بۇ كىتاۋىمنىڭ ئىككىنچى قىسمىدا پروگىراممىنى تەييارلاش ئۈچۈن كۆزدىن كەچۈرگەن ھۈججەتلەرنى تېخىمۇ تەپسىلى تونۇشتۇرۇپ ئۆتمەكچىمەن. مەن بۇ يەردە، پەقەت پروگراممىمىزنىڭ بۇ يېڭى ھەرىكىتىمىزنىڭ دائىرىسىنى، مېغىزىنى ئوتتۇرغا قويۇش بىلەنلا قالماي، ئۆز ۋاقتىدا يەنە جامائەتچىلىككە، غايىمىزنىمۇ تەپسىلى چۈشەندۈرۈشكە توغرا كېلىدىغانلىقى ھەققىدە توختالماقچىمەن.
ئۆزلىرىنى بىلىملىك دەپ ئاتىۋېلىشقان تەبىقىدىكىلەر دەسلىۋىدە چاخچاق قىلىپ بىزنى مەسخىرە قىلىشقا ئۇرۇنغان ئىدى. ئۇنىڭدىن كېيىن بىزنى تەنقىت قىلىشقا كىرىشكەن ئىدى. ئۇلارنىڭ بۇ تۈردىكى مۇئامىلىلىرىدىن ھەرىكىتىمىز ھەقىقەتەنمۇ توغرا يولدا كېتىۋاتقان بىر ھەرىكەت ئىكەنلىكىنى كۆرىۋالالىغان ئىدۇق.
بىر قانچە يىل مابەينىدە، بىر مۇنچە يېڭى ئىدىيە ھەرىكەتلىرىنى كۆردۈم. بۇ تۈر ئىدىيىۋىي ھەرىكەتلەرنىڭ ھەممىسى خۇددى مامكاپتەك شامالدا توزۇپ ئىزىمۇ قالماي يوقالدى. ئەمما بۇ ھەرىكەتلەر ئارىسىدا پەقەت بىرسىلا ساقلىنىپ قالدى − مىللىي سوتسىيالىزم نېمىس ئىشچىلار پارتىيىسىلا بۇ بوراندىن ساق چىقالىدى. بۈگۈنكى كۈندىمۇ شۇنىڭغا ھەر قانداق ۋاقىتتىكىدىنمۇ بەكىرەك ئىشەندىمكى، بۇ پارتىيىگە قارشى ھەرىكەت قىلىنىشى مۇمكىن؛ پارتىيىمىز پالەچ ھالغا كەلتۈرۋىتەلىشىمۇ مۇمكىن؛ ھەتتا پارتىيىلەرنىڭ ئۇششاق-چۈششەك مىنىستىرلىرى بىزنى ئېغىز ئىچىشىمىزدىن چەكلىيەلىشى مۇمكىن. ئەمما ئىدىيىمىزنىڭ غالىپ كېلىشىگە ھېچ قاچان توسالغۇ بولالمىدى ۋە مەڭگۈ توسالغۇ بولالمايدۇ.
بۈگۈنكى كۈندە ھاكىمىيەت ئۈستىدە تۇرىۋاتقان پارتىيىلەرنىڭ، ئۇلارغا ۋەكىللىك قىلىدىغانلارنىڭ نامىنىمۇ ھېچ كىم ئەسكە ئالماس بولغىنىدىمۇ، ئەنە شۇنداق ۋاقىتتىمۇ ناتسيونال سوتسيالىست پروگراممىسىنىڭ ئاساسلىرى، يېڭىدىن تۇغۇلىدىغان بىر دۆلەتنىڭ ئۇلىنى شەكىللەندۈرىدىغان ئاساس بولۇپ مەڭگۈ ساقلىنىپ قالىدۇ!
1920-يىلىنىڭ يانۋارغىچە (ئوچاققىچە) بولغان تۆت ئاي ئىچىدە پارتىيىمىز تەشكىللىگەن يىغىلىشلار تۇنجى بروشۇرلىرىمىز، تۇنجى تام گېزىت ئېلانلىرىمىز ۋە پروگراممىلىرىمىزنى بېسىپ چىقىرالىشىمىز ئۈچۈن ئېھتىياجلىق پۇلنى تېپىپ بەرگەن ئىدى.
بۇ كىتاۋىمنىڭ بىرىنچى قىسمىنى تۇنجى قېتىملىق چوڭ مىتىنگىمىزنى بايان قىلىش بىلەن تاماملىشىمنىڭ سەۋەبى، بۇ يىغىلىشىمىزنىڭ، تۇنجى قېتىملىق كاتتا مىتىنگىمىزنىڭ تار دائىرىلىك ھىمايىچىلار سېپىنى بۆسۈپ چىقىپ تېخىمۇ كەڭ ساھەلەرگە كېڭەيگەنلىكىدىن، تۇنجى قېتىم دەۋرىمىزنىڭ ئەڭ كۈچلۈك مەنىۋى كۈچى سۈپىتىدە جامائەتچىلىكىگە زور دەرىجىدە تەسىر كۆرسىتەلىگەنلىكىگە سەۋەپ بولغانلىقىدىن بولغان دېيىشىم مۇمكىن. ئۇ كۈنىسى مەن پەقەت بىرلا ئىشتىن ئەنسىرىگەن ئىدىم: بۇ يىغىن زالىنى تولدۇرالارمىزمۇ؟ ياكى بولمىسا بىزگە قۇرۇق ئورۇندۇقلارغا قاراپ نۇتۇق سۆزلەش قالارمۇ؟ شۇنداقتىمۇ، مەن يەنىلا زالنىڭ لىق توشىدىغانلىقىدىن، زور نەتىجە قازىنالايدىغانلىقىمىزغا بولغان ئىشەنچىم كامىل ئىدى. يىغىن باشلىنىش ۋاقتى كەلگىچە مېنىڭ روھىي ھالىتىم ئەنە شۇنداق خىياللار بىلەن تولغان ئىدى.
مىتىنگنى سائەت يەتتە يېرىمدا ئېچىش بەلگىلەنگەن ئىدى. سائەت 7 دىن 15 مىنوت ئۆتۈپ مىيونخېننىڭ پلاتزل يولىدىكى خوفبراۋخاۋۇز پىۋىخانىسىنىڭ توي مۇراسىم سالونىغا قەدەم باسقان ۋاقتىمدا، يۈرىكىم خوشاللىقتىن يېرىلىپ كېتىدىغاندەك قاتتىق سوقۇپ كەتتى. ماڭا شۇنچە چوڭ كۆرۈنگەن بۇ زال ئادەملەر بىلەن لىق تولغان ئىدى. زالدا كىشىلەر شۇنچە كۆپ ئىدىكى، مىغىلداپ تۇرغان بۇ ئادەم دېڭىزىدا كىشىلەرنىڭ مۆرىلىرى بىر-بىرسىگە چاپلىشىپ كەتكەن، ھەتتا باشلىرىمۇ بىر-بىرسىگە تەگكىدەك قىسىلىپ ئولتۇرىشاتتى. بۇ زالدا ئىككى مىڭدىن ئارتۇق ئادەم بار ئىدى. مېنى تېخىمۇ بەك خوشال قىلغىنى، زال، بىز خىتاپ قىلىشنى ئارزۇ قىلغان كىشىلەر تەرىپىدىن تولدۇرۇلغانلىقى ئىدى.
زالنىڭ يېرىمىدەك قىسمى كومۇنىستلار بىلەن بىتەرەپ كىشىلەر تەرىپىدىن تولدۇرۇلغان ئىدى. بىزنىڭ تۇنجى قېتىملىق چوڭ مىتىنگىمىز، كومۇنىستلارنىڭ قارىشى بويىچە ئۇلار ئورۇنلاشتۇرغان كىشىلەرنىڭ تېزگىنلىشىدە پۈتۈنلەي ئوڭۇشسىز ئاقىۋەتكە دۇچار بولىشى كېرەك ئىدى. ئەمما ئىشلار تېزلىكتە ئۇلار ئويلىغاندىن باشقا بىر تۈسكە كىرىشكە باشلىدى. تۇنجى ناتىق سۆزىنى تاماملىغىنىدىن كېيىن، سەھنىگە مەن چىقتىم.
مەن سۆزگە كىرىشىپ بىر قانچە مىنوت ئۆتمەيلا زالنىڭ ھەر تەرىپىدىن سۆزۈمنى كېسىدىغان ۋارقىراشلار مۆلدۈردەك يېغىشقا باشلىدى. سالۇن ئىچىدە قاتتىق ئۇرۇش-تالاشلار پارتىلاشقا باشلىدى. ماڭا ئەڭ سادىق، ئەڭ يېقىن ھەربى سەپتىكى سەبداشلىرىم بىلەن ھىمايىچىلىرىمىزدىن تەشكىل تاپقان كىچىك بىر ئەترات زالدا قالايماقانچىلىق تېرىۋاتقانلارنىڭ ئۈستىگە ئېتىلدى. شۇنداق قىلىپ، قايتىدىن جىمجىتلىق بارلىققا كېلىشكە باشلىدى. ئاندىن مەنمۇ نۇتقىمنىڭ قالغان قىسمىنى داۋاملاشتۇرۇشقا كىرىشتىم. يېرىم سائەتتەك ۋاقىت ئۆتكەندىن كېيىن سالوندىن گۈلدۈراس ئالقىش سادالىرى،غۇدۇراش ۋە تىل-ھاقارەتلەرنى بېسىپ چۈشۈشكە باشلىدى.
ئەنە شۇ چاغدا، پروگراممىمىزنى ئوقۇشقا كىرىشتىم. پروگراممىمىز تۇنجى قېتىم كەڭ جامائەتچىلىك ئوتتۇرسىدا ئېلان قىلىنماقتا ئىدى. بۇ ۋاقىتتا سۆزۈمنى كېسىشكە ئۇرۇنغان ۋارقىراپ جارقىراش ئاۋازلىرى پروگراممىمىزنى ئالقىشلاپ ماقۇللاشقان ئاۋازلار ئارىسىدا ئۆچۈپلا قالغان ئىدى. يىغىنغا قاتناشقان كىشىلەر ئالدىدا يىگىرمە بەش ماددىلىق پروگراممىمىزنى ماددىمۇ-ماددا ئېلان قىلدىم. ئاڭلىغۇچىلاردىن بۇ ماددىلار ھەققىدە ماقۇللىشىنى تەلەپ قىلغان ۋاقتىمدا، بارغانسىرى كۈچىيىپ بېرىۋاتقان ئالقىش سادالار ئىچىدە بارلىق ماددىلارنى بىردىن-بىردىن بىر ئېغىزدىن قوبۇل قىلغانلىقىنى ئىپادىلەشتى.
ئەڭ ئاخىرقى ماددىمۇ بىر ئېغىزدىن ماقۇللىنىپ بولغاندىن كېيىن، كۆز ئالدىمدا يېڭى بىر ئىدىيە، يېڭى بىر ئىشەنچ، يېڭى بىر ئىرادە بىلەن بىر پۈتۈن ھالغا كەلگەن كىشىلەر بىلەن تولغان بىر سالون كۆرۈنمەكتە ئىدى.
تەخمىنەن تۆت سائەت ۋاقىت ئۆتكەندىن كېيىن زال ئىچى بوشاشقا باشلىدى. يىغىن قاتناشقۇچىلىرى خۇددى سەلدەك ئۆركەشلەپ ئېقىپ، ئاستا-ئاستا ئىشىككە ئېقىن قىلماقتا ئىدى. بۇ كىشىلەرنىڭ ھەممىسى، بىر-بىرسىنى نوقۇشۇپ كۈلۈشكىنىچە ئىشىككە قاراپ كېتىۋاتماقتا ئىدى. ئەنە شۇ چاغدا، مەڭگۈ ئۇنۇتۇلماس بىر ئىدىيە ئىشىكتىن چىقىپ كەڭ خەلق ئارىسىغا، يىراقلارغا، تېخىمۇ يىراقلاردىكى نېمىس خەلقىنىڭ ئارىسىغا تارقىلىشقا كىرىشىدىغانلىقىنى كۆرگەندەك بولدۇم. شۇنداق قىلىپ بىر مەشئەل لاۋىلداپ يالقۇنجاشقا باشلىغان ئىدى. بۇ مەشئەل ياندۇرۇلغاان ئۇچاقتىكى ئوت يالقۇنىدا نېمىس مىللىتىنىڭ ئەركىنلىك ھاياتىنى قايتۇرۇپ كېلىشكە ئىشلىتىلىدىغان قېلىچ سوقۇلاتتى.
مىللىتىمىزنىڭ قايتا جانلىنىش مەنزىرىسى كۆز ئالدىمدا نامايەن بولۇپ، ئاخىرى ئۇ تىنىم تاپماس قىساس ئىلاھىنىڭ 1918-يىلى 9-نويابىر خائىنلىقىغا قارشى ئورنىدىن دەس تۇرغنلىقىنى كۆرگەندەك بولدۇم.
زال ئاستا-ئاستا بوشىماقتا ۋە يېڭى ھەرىكىتىمىزمۇ نىشانغا قاراپ داغدام قەدەملەر بىلەن ئالغا ئىلگىرلىمەكتە.
(بىرىنچى قىسىم تۈگىدى)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ۋاقتى: 2016-7-11 10:19:08
ساقلاش
ھەمبەھر
قېزىلما
قوللاش
قارشى
ئىگىسى
ۋاقتى: 2016-7-12 11:59:53