ئېينىشتىيېن ھەققىدە بەس-مۇنازىرىلەر

توقماق

	ئېينىشتىيېن ھەققىدە بەس-مۇنازىرىلەر توقماق ئېينىشتىيېن ھازىرقى زامان فىزىكىسى،ئالەمشۇناسلىغى،پەلسەپەسىگە غايەت زور تەسىر كۇرسەتكەن دۇنياۋى كاتتا شەخىس بولسىمۇ، ئاڭلاشلارغا قارىغاندا نىسبىلىك نەزەريىسى مەيدانغا كەلگەن كۆندىن باشلاپ ھازىرغىچە ئىزچىل ھالدا نىسبىلىك نەزەريىسىنىڭ توغرا-خاتالىغى ھەققىدىكى مۇنازىرە داۋاملىشىپ كەلگەن.بۇگۇنكى كۇندە بايقالغان بەزى يىڭى ھادىسىلەرنى نىسبىلىك نەزەريەسى بىلەن چۇشەندۇرگىلى بولمىغانلىغى، بەزى ھادىسىلەر نىسبىلىك نەزەريىسى ئۆچۆن بەكمۇ پايدىسىز بولغانلىغى ئۆچۆن ،خەلىقئارادا ۋە مەملىكەت ئىچىدە نىسبىلىك نەزەريىسىدىن ئىلمى گۇمانلىنىش ئىلگىرىكىدىنمۇ بەكرەك قىززىق نۇقتىغا ئايلىنىشقا باشلىغان.مىنىڭچە ئۇيغۇر جەمىيىتىنى بۇنداق ئۇچۇرلاردىن خەۋەردار قىلىش،ئۇيغۇرلارنىڭ نىسبىلىك نەزىريىسىگە بۇلغان چۆشەنچىلىرى ۋە رايىنى مۇلچەرلەش ،ئۇيغۇرلارنىڭ ئىنسانىيەت جەمىيىتىنىڭ بىر ئەزاسى بولۇش سۆپىتى بىلەن ئۇز ئىمكانىيەتلىرى يار بەرگەن سەۋىيىدە بۇنداق دۇنياۋى مۇھاكىمىگە قاتنىشىشىغا ئىلھام بىرىش زۇرۇر. بۇ مەقسەتكە يىتىش ئۆچۆن ئىشنى ئەڭ ئىپتىدائى قەدەملەردىن باشلاش كىرەك.مانا بۇ تېما شۇنداق ئىپتىدائى قەدەملەرنىڭ بىرى. نىسبىلىك نەزەريەسى ۋە ئېينىشتىيېنگە مۇناسىۋەتلىك مۇھاكىمە-مۇنازىرىلەر مۇشۇ تېما ئاستىدا ئىلىپ بىرىلسا ،ھەر قانداق بىر تېمىنىڭ ئاستىدا شۇ تېمىدا ئۇتتۇرىغا قويۇلغان مەسىلىنى نۇقتىلىق مۇھاكىمە قىلساق.تېمىدىكى مەركىزى مەسىلىدىن يىراقلاپ كەتسەك ئىلمى خۇلاسە ياكى ئىلمى ئۇنۇمنى قۇلغا كەلتۇرگىلى بولمايدۇ.29-تىئورمىغا ئائىت تېمىلاردا مۇشۇنداق ئەھۋال كۇرۇلىۋاتىدۇ.مەن بۇ تېمىدا شەكىل نەزەريىسىدىكى «ئېينىشتىيېن زامان-ماكان ئىدىيىسى بىر تەرەپلىمە ۋە خاتا»دىگەن كۇز قاراشنى قوللاش مەيدانىدا تۇرۇپ مۇنازىرىگە قاتنىشىمەن.نىسبىلىك نەزەريەسى ھەققىدە كۇزقاراشلىرىمىزنى ،دەلىل-ئىسپاتلىرىمىزنى ۋە مۇناسىۋەتلىك ئۇلىنىشلارنى مۇشۇ تىما ئاستىدا ئەركىن-ئازادە ئۇتتۇرىغا قويساق. نىسبىلىك نەزەريەسى توغرىمۇ ياكى خاتامۇ؟.توغرا بولسا قانچىلىك توغرا ؟،خاتا بولسا قانچىلىك خاتا؟. مەرھەمەت،باشلاپ كىتەيلى!.

توقماق

	«نىسپىيلىك نەزەرىيىسى» دىكى چوڭ خاتالىق سىتىۋېن ۋېنبېرىگ: ئېنىشتېيىننىڭ خاتالىقى 爱因斯坦相对论诞生之初的失误 质疑相对论 ماۋۇ تېمىلاردىكى كۇزقاراشلارنى خاتا،ئېينىشتىيېن خاتالاشمىغان دەيدىغانلار بارمۇ؟

atux-0908

	مۇشۇنداق  چۈشۈنۈش قىيىن بولغان گەپلەرنى ئاددى مىساللار  بىلەن چۈشەندۈرسەڭلار، ئاندىن مۇنازىرە قىلىپ باقساق دەيمەن.

tumurkala

	مەن بۇ نەزەرىينى ئانچە چۈشىنىپ كەتمەيمەن،لىكىن بۇ نەزەرىيە ئارقىلىق ئىنسانىيەتكە بالايىئاپەت ئىلىپ كەلگەن ئاتوم بومبىسىنىڭ كەشىپ قىلىنغانلىقىنى بىلىمەن،تىما ئىگىسى بولسا تىمىڭىزدا مۇشۇ نەزەرىينىڭ بارلىققا كىلىشى ۋە قانداق نەزەرىيە ئىكەنلىكىنى تەپسىلى چۈشەندۈرگەن بولسىڭىز ياخشى بولاتتى،چۈنكى جىق كىشىلەر بۇ نەزەرينىڭ قانداق ئىكەنلىكىنى بىلمەيدۇ!(ماڭا ئوخشاش)

tumurkala

	تىمىڭىزغا رەھمەت بولسا تەپسىلى چۈشەندۈرۈپ قويسىڭىز مۇشۇ نەزەرىينى!

mihman

	مىنىڭچە مىسرانىم مۇنبىردە بۇ توغۇرلۇق قوسىقىدا ئۇمىچى بارلار يوقمىكىن ‹ مەنمۇ شۇنىڭ ئىچىدە › بار تەغدىردىمۇ ئۇلار نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا تىزىملاتقان ئازىر تەتقىقات ئىشلىرى ئۈچۈن ئالدىراش بۇ يەرگە كىرىپ سۆزلىسىمۇ جېق ئۈنىمى يوق .   مىنىڭچە تېما ئىگىسى سىز ئۇنۋىرساللىقنى ئاساس قىلىپ ھەر ھەپتىدە بىر ئاددى بولغان تەجرىبىنى يوللىسىڭىز ئانچە مۇنچە سىناپ باقسا فىزىكىغا قىزىقىش بۇلامىكى . ئازىر بۇنداق تېما يوللىسىڭىز مىنىڭچە ....... . 9 يىلنىڭ ئالدىدا  تۇلۇقسىز 2 دىكى ۋاقتىمدا تۇنجى بۇلۇپ ئىنىرتسىيەنىڭ تەجرىبىسنى قىلىپ باققان ئۆيدە شۇنداق قىزىققان فىزىكىغا . بولسا شۇنداق ئاددى قىزىقارلىق تەجرىبە مىساللارنى يوللىسىڭىز  نۇرغۇن دوسلاې مەنپەتلەنسە بۇلاتتى  .

fizik

	دۇنيانىڭ سىرلىرىنى قايسى بىر ئالىمنىڭ نەزىريىسى بىلەن تولۇق ،تەلتۆكۈس چۇشەندۈرگىلى بولمايدۇ.ئەينى ۋاقىتتا نىيوتون قانۇنلىرىمۇ ھەممىنى ھەل قىلالايدۇ دىگەن قاراش ۋە نىيوتون قانۇنلىرى خاتا ، فىزىكا ئەمدى تۈگەشتى دىگەن قاراش بولغان .بۇلارنى ئېينىشتىيىن تار ۋە كەڭ مەنىدىكى نىسپىلىك نەزىريسى ئارقىلىق كىلاسسىك فىزىكا يولۇققان قىيىچىلىقلارنى ھەل قىلىپ بېرىش بىلەن بېرگە فىزىكىنى نىيوتۇننى بەلگە قىلغان كىلاسسىك فىزىكا ۋە ھازىرقى زامان فىزىكىسى دەپ ئىككىگە بۆلگەن.ئۇنىڭغىمۇ 100 يىلدىن ئاشتى،لېكىن ئېينىشتىيىنمۇ ئۆزىنىڭ نەزىرىيسىنى ئەڭ ئاخرىقى نەزىريە دىمىگەن ،بەلكى بەزى مەسىللەرنى كىينكىلەرنىڭ ھەل قىلىدىغانلىقىدىن بىشارەت بەرگەن،دىگەندەك 1989-يىلى پاكىستانلىق مۇسۇلمان فىزىكا ئالىمى ئابدۇسالام (ئاللاھ ئۇنىڭ دەرىجىسىنى يۇقىرى قىلغاي!) ئېينىشتىيىن خۇلاسىلىغان 4ئاساسى تەسىرنىڭ ئىككىنى بىرلەشتۈرۈپ 3ئاساسى تەسىرگە قالدۇرغان ۋە مۇشۇ تۆھپىسى بىلەن نوبىل فىزىكا مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن،ئېينىشتىيىن 4 ئاساسى تەسىرنىڭ ئەمەلىيەتتە بىرلا تەسىر ئىكىنلىكىنى قىياس قىلغان. دىمەك ،ئىلىم - پەن كۈنسىرى تەرەققى قىلىشىغا ئەگىشىپ ،ئەينى ۋاقىتتا تارىخى ئېلغارلىققا ئىگە دەپ قارالغان نەزىريەلەر ۋاقىتنىڭ ئۆتىشىگە ئەگىشىپ ئۆزىنىڭ كەمچىلىكىنى ئاشكارلىشى ۋە تىخىمۇ توغرا ياكى ئەسلىدىكىسىنى تولۇقلايدىغان (نىيوتون فىزىكىسى بىلەن نىسپىيلىك نەزىرىيسىگە ئوخشاش) يىڭى نەزىرىينى بارلىققا كەلتۈرىشى پەننىڭ تەرەققىيات قانۇنىيتىگە تامامەن ئۇيغۇن.بونىڭلىق بىلەن كونىسىنى تەلتۆكۈس ئىنكار قىلىش مېنىڭچە توغرا ئەمەس. ئەمما ئىنكار قىلىنىشنىمۇ نەزەردىن ساقىت قىلغىلى بولمايدۇ،مەسىلەن : كۈچ بىلەن ھەركەتنىڭ مۇناسىۋىتى مەسىلىسىدكى ئارىستوتىلنىڭ قارشىنى گاللىلىي ئاغدۇرىۋەتكەنگە ئوخشاش.

توقماق

	مىنىڭچە مىسرانىم مۇنبىردە بۇ توغۇرلۇق قوسىقىدا ئۇمىچى بارلار يوقمىكىن ‹ مەنمۇ شۇنىڭ ئىچىدە › ــــــــــــــــــــــــــ ھازىر بولمىسا كىيىن بولىدۇ،كىيىن بىلىپ تۇرۇپ بۇنداق تېمىلارغا پىكىر قاتناشتۇرمىسا ئۇنداق«ئۇماش»نىڭ بىزبىلەن ئالاقىسى يوق.ئۇزىنىڭ ئاشقازىنىدا ھەزىم بۇلۇپ ئاخىرى نىجاسەتكە ئايلىنىپ كىتىدۇ.خەلىقنىڭ پەن-مەدەنيەت ساپاسىنى يۇقىرى كۇتۇرۇش ئۆچۇن ئازىراقمۇ ئىش قىلىشنى خالىمىغانلار ئەڭ شەخسىيەتچى،ئۇزىنىڭ ئىلمى ئونۋانى ۋە نوپۇزىنىلا ئۇيلايدىغان كىشلەردىن ئىبارەت.بۇنداقلارنى بىلىمى بار،لىكىن پەزىلىتى يوق ئادەملەر دىيىش كىرەك. ئۇنداقلار بۇرۇنمۇ ئۇز خەلقىگە بىرەر ئىش قىلىپ بەرمىگەن،بۇندىن كىيىنمۇ ئىش قىلىپ بەرمەيدۇ.شۇنداق تۇرسا بىز ئۇلارنى نىمە دەپ ھۇرمەتلەيدىكەنمىز؟.ئۇنداق ئادەملەر چوڭ بولىۋىلىپلا ئۇزنىڭ ئانىسىنى ئۇنتۇپ قالغان،ئانىسىدىن نۇمۇس قىلدىغان ئادەملەرگە ئوخشايدۇ.بۇنداق زىيالىلاردىن ھەرگىز ئۆمىت كۆتمىگۇلۇك.ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بەزىلىرى ھەتتا خەلقنىڭ قان-تەرى بەدىلىگە ئىگەللىگەن بىلىملىرىنى ئۇز شەخسىيىتى ئۇچۇن خىزمەت قىلدۇرۇش بەدىلىگەخەلققە زىيانكەشلىك قىلىشتىمۇ يانمايدۇ. لىكىن ئۆمىتسىزلەنمەسلىك كىرەك،ھەرقانداق مىللەتنىڭ ئىلغار،پەزىلەتلىك كىشىلىرى ،قالاق،پەزىلەتسىزكىشىلىرىدىن ئاقىۋەت غالىپ كىلىدۇ ۋە تارىخى جەھەتتىن ئىتقانداتەشەببۇسكارلىق ھۇقۇقى ھامان ئىلغار،پەزىلەتلىك كىشىلەرنىڭ قولىدا بولىدۇ. «مىسرانىم»نى ئىلمى مۇنبەرگە ئايلاندۇرغىىسى،تۇر ئەھلىگە ئازىراق بولسىمۇ ئىش قىلىپ بەرگۇسى بارلار مۇھاكىمىگە قاتناشسۇن...بۇ بىزنىڭ دىۋانىلىق قىلۋاتقىنمىز ئەمەس،بىلىملىكلەرنىڭ بىلگەنلىرىنى ئۇتتۇرىغا قۇيۇشىمۇ سەدىقە بەرگەنلىك ئەمەس.بۇ پەقەت بورىچ،خالاس.گەپ بىزنىڭ ئۇز بورچىمىزنى تۇنۇش-تۇنۇماسلىغىمىزدا!.

ئۆل

	دۇنيادا مۇتلەقلىق بولمغىنغا ئوخشاش ..خاتالاشمايدىغان ئىنسان بولمايدۇ ...بىزنىڭ ئۇلۇغ داھىم ماۋجۇشىمۇ  10 يىللىق مەدەنيەت زور ئىنقلابىنى ئېلىپ بېرىپ خاتالاشقان ئەمەسمۇ ؟  بۇ دۆلىتمىز تەرەققياتىنى 10 يىل كەيىنگە سۈرۈپ ئىجابى تەسىر ئەمەس بەلكى سەلبى تەسىر بېرىپ قويغان . بۇنى ئەسلى بۇ بۇۋىمىز ئىجابى رولى بولارمكىن دەپ يۈرگۈزگەن ..؟ئەپسۇس سولچللار بۇنى خاتا تەرەپكە باشلغان ......مىنى كاللا دىسە پاقالچاق دەۋاتىدۇ دىمەڭلار دىمەكچى بولغىنىم بەلكىم ئىنشتىيىنمۇ خاتالاشقاندۇ ..توقماق شۇنداق سوراپتىكەن جاۋاپ بەردىم نىسپلىك نەزەرىيسگە كەلسەك : بۇنڭدا بەزى بىر خاتالىقلار ..ئەمەليەتكە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ ...لىكىن مەن فىزىكا شۇناس ئەمەس  كەسپىممۇ بۇ ئەمەس .شۇڭا ئىلمى يەكۈندە توختىلىڭ دىسڭىز  قىلالمايمەن ...كەچۈرۈڭلا

توقماق

	چەتئەللىكلەر ئېينىشتىيېندىن گۇمانلانسا،جەڭ ئىلان قىلسا بولىدىكەن،ئىچكى جوڭگۇدا گۇمانلىنىپ ،جەڭ ئىلان قىلغانلار شۇنچە كۇپ چىقىۋاتسىمۇ ئۇلارنى بىرەرسى تىللاپ-سېسىتىپ  يۇرمەيدىكەن.بىز ئۇيغۇرلاردا بەزىلەر ئىنىشتىنغا بىر ئۇيغۇر جەڭ ئىلان قىلدى،گۇمانلاندى دەپ قۇيسا بەزىلەرنىڭ بەك ئاچچىغى كىىلىپ كىتىدىكەن.ئۇلارچە بولسا بىز تەپەككۇر قىلمىساق،باشقىلار تەييار قىلغان ئىدىيەلەرنى 50 يىللاپ كىچىكىپ قوبۇل قىلساق ۋە يادىلىساق بولىدىغان ئۇخشايدۇ.