نەسىردىن ئەپەندىنىڭ تەرجىمىھالى

Tughrul

	نەسىردىن ئەپەندى(خۇجا نەسىردىن) ئۈرۈمچىدىكى نەسىردىن ئەپەندى ھەيكىلى تۈركىيەنىڭ ئاقشەھىردىكى نەسىردىن ئەپەندىنىڭ ھەيكىلى   نەسىردىن ئەپەندى تەخمىنەن 1208 -يىلى تۈركىيىنىڭ ئوتتۇرا ئاناتولىيە ئۆلكىسى كونيا ۋىلايىتىگە قاراشلىق ئاقشەھىرىدىكى سەرۋىھسار قەلەسىنىڭ خورتۇ يېزىسدا تۇغۇلغان .دادىسى ئابدۇللا ئەپەندى ،ئانىسى سەدىكا خانىم شۇ دەۋرنىڭ ئوقۇمۇشلۇق زاتلىرىدىن بولغان .ئۇ دادىسىدىن باشلانغۇچ مەلۇمات ئېلىپ ،سەرۋىھسار مەدىرىسەسىدە ئوقۇغان .ئوقۇش پۈتكۇزگەن مەزگىللىرىدە قازا قىلغان دادىسىنىڭ ئىزىنى بېسىپ ،بىر مەزگىل خورتۇدا ئىمام بولغان .ئۇ ئىلىم ئېلش ئارزۇسى بىلەن مەھمۇد ئىسملىك خوجىغا ئىماملىقىنى ھاۋالە قىلغاندىن كېيىن ، ئەينى دەۋردە ئاناتولىيىنىڭ ئىلىم ئوچىقى ھېسابلانغان كونيا شەھىرىگە بېرىپ ،مەۋلانا جالالىدىن رۇمى (1207-1274) مەدرىسەسىدە مەشھۇر تەسەۋۋۇپچى ، شائىر ۋە ئالىم سەئىد مەھمۇد ھەيرانىدىن دەرس ئالغان مەدرىسەنى تاماملاپ ئۆز يۇرتىغا قايتىپ ،ئاتىكە ئىسملىك قىزغا ئۆيلەنگەن ،ئۇنىڭىدىن تۇغۇلغان پاتىمە ئىسىملىك قىزى 1226-يىلى 8-ئايدا كىسەللىك سەۋەبىدىن ۋاپات بولغان .كېيىن يەنە بىر قىز پەرزەنىت كۆرۈپ ،ئۇنىڭغىمۇ پاتىمە دەپ ئىسىم قويغان .شۇ مەزگىللەردە كىر شەھىرىنىڭ مەشھۇر ئۆلىماسى ،ئالىم ۋە شائىر ھاجى بەگىتاش (1210-1261) نىڭ تەۋسىيىسى بىلەن نەسىردىن ئەپەندى كونيادىن ئاقشەھىرگە كېلىپ مەدرىسە ئاچقان ، سەئىد مەھمۇد ھەيرانى ئۇنى ئاقشەھىر جامەسىنىڭ مۇدەررىسىلىكىگە تەكلىپ قىلغان .1237 -يىلى باھاردا ئائىلىسى بىلەن ئاقشەھىرگە كۆچۈپ كەلگەن نەسىرىن ئەپەندى شەھەر ھاكىمى سەئىد ئىبراھىم سۇلتان ھەدىيە قىلغان ئۆيدە ئولتۇراقلاشقان .نەسىردىن ئەپەندى كېيىنچە يەنە بىر خوتۇنلۇق بولۇپ ،ئۇنىڭىدىن دۇررى مەلىكە ئىسملىك قىز ، چوڭ ئايالىدىن جالالىدىن ئىسىملىك ئوغۇل پەرزەنىت كۆرگەن ۋە ئىككى ئايالى بىلەن ئىناق ،تۇرمۇشتا خاتىرجەم ئۆتكەن .ئۇ ھەراخشىمى < قۇرئان كەرىم > ، تەپسىر ،ھەدىس ، <دەدە قۇرقۇت مەسىلىلىرى > ، < كەلىلە -دەمىنە > ، < باتتالنامە > (ھىنىدى مەھەللىرى ) ، ۋەلىد يازغان < مەرىپەتنامە > ، نىزامىلۇلمۈلۈك يازغان <سىياسەتنامە > ، شەيخ سەئىدى يازغان < بوستان > ۋە <گۈلىستان > قاتارلىق مەشھۇر كىتابلارنى چوڭقۇر تەتقىق قىلىپ ئۆگەنگەن .ئۇستازى سەئىدى مەھمۇد ھەيرانىدىن ۋە تۈرك شائىرى ئاشىق پاشانىڭ دىلكىشى بابا ئىلياستىن تەلىم ئالغان . بۇش ۋاقىت تاپىسلا ، <گۈدەك مۇنارى مەدرىسە > ، < فەرۇخ شاھ مەدرىسە > ،< ئالتۇن قەلەم مەدرىسە > قاتارلىق ئاقشەھىردىكى ئوتتۇرا ئاناتولىيە بويىچە مەشھۇر مەدرىسەلەرنى زىيارەت قىلغان. ھەتتا ئىلىم ئىزدەپ ،كۆپ كېتىم كونيا شەھىرىگە ئېشەك مىنىپ بارغان .شۇنداق قىلىپ ، ئەينى دەۋردە تۈرك دۇنياسىغا مەشھۇر مۇتەپەككۇر ، تەسەۋۋۇپچىلارنىڭ دىنىي مۇراسىملارنى ئاددىيلاشتۇرۇشنى تەشەببۇس قىلغۇچى ئېقىمىغا مەنسۇپ كامىل دىنشۇناس ۋە تەڭداشسىز سۆز سەنئەتكارى بولۇپ يېتىلگەن نەسىردىن ئەپەندى سانسىزلىغان لەتىپە -چاقچاق ، شېئىر ۋە باشقا تۈردىكى ئەسەرلەرنى ئىجاد قىلغان .ئۇ تەخمىنەن 1285-يىلى ئاقشەھىردە ئالەمدىن ئۆتۈپ ،ئۇستازى سەئىد مەھمۇد ھەيرانى قەبرىسىنىڭ يېنىغا دەپىنە قىلىنغان . بۇ جاي كېيىنچە ، <خوجا نەسىردىن مازىرى > دەپ ئاتىلىپ ، مازار يېنىغا <خوجا نەسىردىن مەدرىسەسى > تەسىس قىلىنغان . 14- ئەسىردە ئاناتولىيىگە بېسىپ كىرگەن مۇغۇل ھۆكۈمدارى ئەمىر تېمۇر (1336-1405) دەۋردە ئاقشەھىر ئېغىر ۋەيرانچلىققا ئۇچىرىغان ،نۇرغۇن يادىكارلقىلار كۆيدۈرۈۋېتلىگەن .شۇ قاتاردا نەسىردىن ئەپەندىنىئو شېئىر دىۋانلىرى ۋە باشقا قوليازما ئەسەرلىرىمۇ يوقالغان . تۈركىيەنىڭ ئاقشەھىردىكى نەسىردىن ئەپەندى مەقبەرىسى ئابدۇلھەمىدخان (1876_1909-يىلىغىچە تەخىتتە ئولتۇرغان )زامانىدا كونيا ۋىلايىتىنىڭ ۋالىيىسى فايىك بەگ ئاقشەھىرنى ئوراپ تۇرغان سۇلتان تېغىنىڭ باغىرىدىكى باغچە ئوتتۇرىسىغا خوجا نەسىرىدىن مەقبەرسىنى ئەسلى شەكلى بويىچە مەرمەردىن ياساپ ، 1905-يىل 7-ئايىنىڭ 12-كۈنى پۈتكۈزگەن . مەقبەرە يېنىدىكى <خوجا نەسىردىن مەدرىسەسى > ئەسلىگە كەلتۈرۈلگەن ، ئاقشەھىر مەركىزىگە نەسىردىن ئەپەندىنىڭ ئېشەككە مىنىپ تۇرغان مەرمەر ھەيكلى تىكلەنگەن .ھازىر ئىستانبۇل مۇزېيىدا نەسىردىن ئەپەندىنىڭ ئۇزۇن ساقال -بۇرۇت قويغان ، كىچىككىنە ئېشەككە مىنگە قىياپەتتىكى سۈرىتى؛ ئاقشەھىردىكى <خوجا نەسىردىن مۇزېيې > دا ئۇنىڭ ھاياتىغا دائىر ماددىي بۇيۇم ۋە خاتىرىلەر بار . ئەنقەرە دۆلەتلىك كۇتۇپخانا ،ئىستانبۇل ئەدرنە تارىخىي مۇزېي ۋە بەزى چەت ئەل مۇزېيلىرىدا نەسىردىن ئەپەندى ھەققىدە 500 پارچىدىن ئارتۇق تارىخىي كىتاپ ساقلانماقىتا .ئۇلارنىڭ ئىچىدە ئوسمانىيە دەۋردىكى جەم سۇلتاننىڭ ھاۋالىسى بىلەن ئەبۇلغازى رۇمى 1480-يىلى يازغان < سالتۇقنامە >دېگەن ئەسەردە ،نەسىردىن ئەپەندىنىڭ 13- ئەسىردىكى مەشھۇر تۈرك ئالىمى سارى سالتۇق بىلەن ھەمسۆھبەت بولغانلىقى ،ئۇنىڭ نامى ۋە لەتىپلىرى تۇنجى قېتىم تىلغا ئېلىنغان . تۈركىيەنىڭ ئاقشەھىردىكى نەسىردىن ئەپەندى مەقبەرىسى نەسىردىن ئەپەندىنىڭ ئۆز ئىسمى خوجا نەسىردىن بولۇپ ، < موللا نەسىردىن > ، <نەسىردىن ئەپەندى > دېگەن ئىسمىلا كېينچە ئۇنى ھۆرمەتلەپ قويۇلغان ۋە سىڭىپ كەتكەن . < ئەپەندى > دېگەن سۆز تۈركىچە < مۇئەللىم > ، <ئۇستاز > مەنىسىنى بىلدۈرىدىغان ۋە نوپۇزلۇق ئەرلەرگە قارىتىلىغان ھۆرمەت نامى . نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى ئۇنىڭلا ئەمەس ، بەلكى ئەرەبلەر ئارىسىدا تارقىلىپ ، ئىسلامىيەتتىن كېين تۈركىيگە ئېقىپ كىرگەن ھاجراد ،ئەشاپ ، ئەبۇ نەۋۋاس ،جۇھا ،ھاپىز ئىبراھىم قاتارلىقلارنىڭ قىزىقارلىق گەپ -سۆزلىرى نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى بىلەن قوشۇلۇپ ۋە ئۇنىڭ نامىدا ئاتىلىپ ، ئاناتولىيە يېرىم ئارىلىدىن ئوتتۇرا -يېقىن شەرق ، بالقان يېرىم ئارىلى ،.ئەرەب ئەللىرى ،ئوتتۇرا ئاسىيا ،ھەتتا تارىم ۋادىسى ئەتىراپلىرىغىچە كەڭ تارقالغان .نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى 16- ئەسىردە تۈركىيە يازغۇچىسى ۋە شائىرى رامىن تەرىپىدىن تۇنجى قېتىم يىغىلىپ ۋە تەھىرىرلىنىپ توپلام قىلىنغان . 17- ئەسىردە ئەرەبچىگە تەرجىمە قىلىنغان ، 18- ئەسىردە رەسمىي كىتاب بولۇپ شەكىللەنگەن . 19-ئەسىردە < نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى توپلىمى > تۈركىيىنىڭ ئىستانبۇل ۋە مىسىرنىڭ قاھىرە شەھەرلىرىدىكى تاش مەتبەئەدە تۇنجى قېتىم نەشىر قىلىنغان .تۈركىيە ئالىمى ۋىلتائىز بوداق تۈزۈپ ،1909 -يىلى نەشىر قىلىنغان < ئەپەندى لەتىپلىرى توپلىمى >غا 392 پارچە لەتىپە كىرگۈزۈلگەن . 20-ئەسىرنىڭ 50- يىللىرىغا كەلگەندە ، < ئەپەندى لەتىپلىرى توپلمى > نىڭ ئالىتە خىل نۇسخىسى نەشىر قىلىنىپ ، 445 پارچە لەتىپە كىرگۈزۈلگەن .ئۇنىڭ فىرانسۇزچە نۇسخىسى 1978 -يىلى ئىستانبۇلدا نەشىر قىلىنغان . ئەنگلىيىدە 1966-يىلى ،1973-يىلى ۋە 1978-يىلى ئۈچ خىل نۇسخىدىكى < ئەپەندى لەتىپلىرى توپلىمى >نىڭ تەرجمىسى نەشىر قىلىنغان . سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىدا <نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى > 1936-يىلى تۇنجى قېتىم ،1957-يىلى ،1959-يىلى ۋە 1963-يىلى قايتا نەشىر قىلىنغان. 1959-يىلى تاشكەنىت <شەرق ھەقىقىتى > نەشىرىياتى سولۇيىۋنىڭ < خوجا نەسىردىن ھەققىدە قىسسە > ناملىق كىتابىنى نەشىر قىلغان ، بۇ كىتاپ كۆپ خىل تىللارغا تەرجىمە قىلىنغان . ياپونىيىدە < نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى > نىڭ تەرجىمىسى 1965 -يىلى تۇنجى قېتىم ،1977-يىلى قايتا نەشىر قىلىنغان . دۆلىتىمىزدە 1958-يىلىدىن كېيىن ،نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى ھەر مىللەت تىلىدا تەرجىمە ۋە نەشىر قىلىنغان .ئۇلارنىڭ ئىچىدە شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى تەرىپىدىن ئۇيغۇرچە نەشىر قىلىنىغان < نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى > بىر قەدەر تولۇق . جاۋ شىجې ئەپەندى تەرجىمە قىلىپ تۈزگەن ، دۇنخۇاڭ ئەدەبىيات -سەنەت نەشىرىياتى 1990 -يىلى لەنجۇدا خەنزۇچە نەشىر قىلغان <ئۇيغۇر لەتىپە -چاقچاقلىرىدىن تاللانما > ناملىق توپلامغا نەسىردىن ئەپەندىنىڭ 217 پارچە لەتىپىسى كىرگۈزۈلگەن . ئۇيغۇر خەلقى يىپەك يولى مەدەنىيتىنىڭ بۈيۈك ئەلچىسى ،دۇنياۋى فولكلۇر قەھىرىمانى ،ھازىر جاۋاپ سۆز سەنئەتكارى ،ئۆتكۇر پىكىرلىك ۋە ساغلام ئەقىللىق نەسىردىن ئەپەندىنى ئۆزىنىڭ قىزىقچىسى دەپ بىلىدۇ . خەلقىمىز ئۆز ئەقىل - پاراستى ،تەپەككۇر جەۋھەرلىرىنى قوشۇپ ۋە ئۈزلۈكسىز بېيتىپ ،ھەرخىل زامان -ماكان شارائىتىدا ئۇنىڭ نامىدا تارقىتىپ ،ھازىرغىچە داۋاملاشتۇرۇپ كەلگەن لەتىپلەر 2000 پارچىدىن ئاشىدۇ . چوڭقۇر پەلسەپىۋى پىكىرىگە ئىگە نەسىردىن ئەپەندى لەتىپلىرى تۇرمۇش تەجىرىبىلىرىگە ئىنتايىن باي بولۇپ ،ھەر قايسى ئەل خەلقلىرىنىڭ مەنىۋى تۇرمۇشىدا مەڭگۈ ئۆلمەس دۇنياۋى بەدىئي ئوبراز ھېسابلىندۇ . مەنبە : نەسىردىن ئەپەندى ھەققىدە قىسسە

mugsirdax

	مەنمۇ نەسىردىن ئەپەندىمنى  جاھان كەزدەى دەپ ئويلاتتىم  . رەخمەت سىزگە بىلىۋالدىم  [s:47]

nadira

	پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە، ئەھمىيەتلىك تىما يوللاپسىز . ئەجرىڭىزگە رەھمەت.

hapilik927

	بىزگە مەكتەپتە  ھەممە جاينىڭ ئۆزىنىڭ  نەسىردىن ئەپەندىسى بولىدۇ دەپ ئۆتكەن .ئاشۇنداق بايلارنى سۆكۇپ نامراتلارغا ياردەم قىلىدىغان ياخشى نىيەتلىك كىشىنى نەسەردىن ئەپەندى دەپ ئاتىغان دەپ ئۆتكەن.

hokumran

	مەنمۇ بۇرۇن مەخسۇس ئەپەندىم توغرىسىدا بىر رومان ئوقۇغان ، ئۇنىڭدا نەسىردىن ئەپەندىمنى سەمەرقەند ، بۇخارا ئەتراپلىرىدا ياشىغان دەپ ئېيتىلىپتىكەن . لېكىن ئەمدى بۇ ماقالىنى كۆرۈپ گاڭگىراپ قالدىم . ئەپەندىم تارىختا ئۆتكەن شەخسمۇ ؟  يۇرتى قەيەر ؟ بۇ بەلكىم بىر سىر بولسا كېرەك .

SULGANGUL613

	نەسىردىن ئەپەندىمنىڭ تەرجىمھالى بىلەن تۇنۇشتۇرغىنىڭىزغا رەھمەت ..

owchi.

	مەن نەسىردىن ئەپەندىنى جاھان كەزدى چامباشچىمىكىن دىسەم ئەسلى مۇنداقكەندە رەخمەت ، ھى ھى ھى

.tuz.

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 6قەۋەت hapilik927 كە 2010-07-22 12:26 PMئەۋەتىلدى : بىزگە مەكتەپتە  ھەممە جاينىڭ ئۆزىنىڭ  نەسىردىن ئەپەندىسى بولىدۇ دەپ ئۆتكەن .ئاشۇنداق بايلارنى سۆكۇپ نامراتلارغا ياردەم قىلىدىغان ياخشى نىيەتلىك كىشىنى نەسەردىن ئەپەندى دەپ ئاتىغان دەپ ئۆتكەن. ئۇنداقتا بىزبىز بىر مەزگىلدىن كېيىن ھېسام ئاكىنى نەسىردىن ئەپەندىم دەيدىكەنمىزدە .....

BEHTIYAR

	ئشقىلىپ تۇركىي تللاردە سۆزلىشىدىغان مىللەتلەرگە تەۋە! مەن قايسى بىرسىدىن ئەپەندىمنىڭ قەبىرىسى تەتۇر (ئۇستىنى پەسكە)قىلىپ سىلىنغان بۇنىڭ سەۋەبى نەسىردىن ئەپەندى ۋاپات بۇلۇش ئالدىدا <باشقىلار منىڭ قەبرەمنى كۆرۇپ كۇلۇپ كەتسۇن شۇنداق سىلىڭلار >تەپتىكەنمىش، بۇ يالغانمۇ نېمە؟