يىقىندا خەنزۇچە < جۇڭگۇ مۇھىت گېزىتى > غا بىسىلغان بىر پارچە < ئېشەك بايرىمى > ھەققىدىكى يازمىنى كۆردۇم . ئۇنىڭدا مۇنداق يىزىلغان : < سۇداننىڭ قېزىل دېڭىز تەۋەسىدە ھەر يىلى 4- ئاينىڭ 30 - كۇنى ئېشەك بايرىمى بولىدۇ ، بۇ كۇنى قېزىل دېڭىز بويىدىكى شەھەر - يېزىلارنىڭ ھەممە يىرىگە ئېشەك توغرىسىدىكى تەشۋىقات رەسىملىرى ۋە ئېشەكنى ئاسراش ھەققىدىكى پىلاكاتلار ئىسىلىدىكەن ، ھەر قايسى ئائىلىلەر ئېشەكلىرىنى راسا چىرايلىق ياساندۇرۇپ بازارغا ئىلىپ بىرىپ ، ئېشەك بايرىمىغا قاتناشتۇردىكەن > . كۆرۇنۇپ تۇرۇپتۇكى ، ئۇلار ئېشەكنى قوغدايدىكەن ، بۇنىڭ سەۋەبى ئۇلارنىڭ تۇرمىشى ئېشەكتىن ئايرىلالمايدۇ ، ئېشەك ئۇلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش پائالىيەتلىرىدە مۇھىم < ۋەزىپىنى > ئۇستىگە ئالغان. مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
ھىلىمۇ ئىسىمدىن كەتمەيدۇ . كىچىك چاغلىرىمىزدا بىزنىڭ مەھەللىنى كۈندە دېگۇدەك ئارىلاپ تىلەمچىلىك قىلىدىغان ئۇزۇن ساقاللىق ، بەسىتلىك ، ساغلام بىر كېشى بولىدىغان ، ئۇ ھەر كۇنى ئەتتىگەندە < شۇنداق كىلىشكەن > ئېشىكىنى مىنىپ ، ئارقىسىغا خورجۇنىنى ئارتىپ ، ئۇجمە ياغىچىدا ئاددىلا ياسسالغان ھاسىسى بىلەن ئېشەكتىن چۇشمەي تۇرۇپ قورو ئىشىكنى چېكىپ < ھەق ... دوس ..... ، سادىقە بالانى يەر ، توۋا گۇنانى يەر ..... > دەپ توۋلاپ كۈن كۆتۇرۇلۇپ ئەلە - مەلھەللە ئۆزىنىڭ تىرىكچىلىك ئورۇنلىرىغا بىرىپ بولغۇچە ، بىر كۈنلۇك < تىجارىتىنى > تۇگۇتۇپ بولاتتى . ھازىرقى تىلەمچىلەردە ئۇنداق ئېشەك نىمىش قىلسۇن ، بىر ئىككى ئۆينى ئارىلاپ بولغۇچە ئۆي ئىگىسى ئىشقا كەتكەن ، ئامال يوق كۆچىلاردا < دۇكان > قۇرۇپ ئولتۇرغان ، يولدىن ئۆتكەنلەرنىڭ پىشىغا ئىسىلىپ ئۇنى - بۇنى سوراۋاتقان ، ..... بەلكىم ئۇلار بۇ كەسىپتە زامانىۋىلىشىپ < ئېشەك > ئىشلىتىشتىن خىجىل بولسا كىرەك ؟! ، يەنە بەلكىم بۇرۇنقى تىلەمچىلەردەك ئېشەك سېتىۋىلىشقا قۇدرىتى يوقتۇ ؟!....... مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
ھىلىمۇ ئىسىمدىن كەتمەيدۇ ، كىچىك ۋاقلىرىمىزدا ھەممە دېھقاننىڭ ئېشىكى بارىدى ، ئۇلار مەيلى سۆرەم سۆرەش بولسۇن ، تاپقان - تەرگىنىنى يىقىن ئەتراپتىكى < شەنبە بازار > ، <يەكشەنبە بازار >.... لارغا ئاپىرىپ سىتىپ ، تىرىكچىلىكىنىڭ مۇھىم كىرەكلىكلىرىنى ئىلىپ كىلىشتە بولسۇن ، ئېتىزلىقلارغا چىچىلدىغان تەبىئى ئوغۇتلارنى يىغىشتا بولسۇن ... ئېشەك ئۇلارنىڭ تۇرمۇشىنىڭ مۇھىم تەركىۋى قىسمى ئىدى .ھازىر نۇرغۇن تىرىلغۇ يەرلەر سالالىشىپ دېھقانچىلىق ماشىنلىرى ئۇلار ئۇچۇن ھەقلىق مۇلازىمەت قىلىدىغان بولاپ كەتتى . دېھقانلار بۇ < زامانىۋى ئېشەك > لەرنىڭ خىراجىتىنى < مول ھوسۇل > ئالغاندىن كىيىن ئىشىنسا تۆلەيدۇ ، ئىشىنالمىسا قەرىزنى كىيىنكى يىلى قايتۇردۇ .... قالدۇرۇق يەرلىرىگە بۇ < زامانىۋى ئېشەك > لەر بارالمىغاچقا ، ئائلە بويىچە سەپەرۋەرلىككە كىلىپ ساپاننى ئۆزى تارتىدۇ ، بۇنىڭغا سىلىشتۇرما شۇكى ، شۇ يىللاردا ئىچكىردىكى دېھقانلار ساپاننى ئۆزى تارتاتتى ، ھازىر شىنجاڭدىن < ئىمپورۇت قىلىنغان > ئېشەكلەر ئۇلارنىڭ بۇ < ۋەزىپىسى> نى ئۆتكۇزۇۋالدى . مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
80 - يىللارنىڭ بىشىدا ئىچكىردىن نۇرغۇن ئېشەك سودىگەرلىرى شىنجاڭغا كىلىپ دېھقانلارنىڭ ئىشەكلىرىنى ئىغىزىدىن چىققان باھادا سىتىۋىلىپ ئىچكىرگە يۆتكىگەن ئىدى . بۇ ئېشەكلەر ھازىر ئىچكىردىكى سالالاشتۇرۇشقا بولمايدىغان تاغلىق رايۇنلاردىكى < پەلەمپەي ئېتىزلىقلار > دا < جەڭگىۋار قوشۇن > بولۇپ قالدى ، جەڭگە يارىمايدىغانلىرى داڭلىق - داڭلىق ئاشپۇزۇل ، رىستۇرانلاردا قورۇما تەييارلاشتا ئەڭ ئەتىۋارلىق < گۆش > بولۇش شەرىپىگە مۇيەسسەر بولدى . ئاڭلىشىمچە ئېشەكنىڭ گۆشىدىن باشلاپ ئۇنىڭ بارلىق ئەزالىرى ئېسىل قورۇمىلارنىڭ كەم بولسا بولمايدىغان < خۇرۇچ > لىرى بولۇپ قالغان . ئېشەك ئەزاسىدا تەييارلانغان < داچەن > ( تەرجىمىسى : تەڭگە ) دېگەن يىمەكلىك مەخسۇس بايلار ۋە چەتئەللەق زىيارەتچىلەر ئېغىز تىگەلەيدىغان ئالاھىدە يىمەكلىك ئىكەن . ئىشقىلىپ شىنجاڭدىن ئاپىرىلغان ئېشەك بۇئېشەك سودىگەرلىرى ئۇچۇن نۇرغۇن بايلىق ياراتقان ، بەزى ئېشەكلەر ئەسلى باھاسىنىڭ 100ھەسسىدىن ئارتۇق ئىقتىسادى كىرىم < قىلىپ بەرگەن > ، دەل مۇشۇنداق پەيىتتە ، بىزنىڭ دېھقانلىرىمىز ئېشەكنىڭ ئورنىدا < ساپالنى ئۆزى سۆرەش > كە قاراپ يۇزلەنگەن . مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
يەنە ئاڭلىشىمچە ، دۆلەت ئېشەكنى نەسلى قۇرۇپ كىتىش ئالدىدا تۇرغان ھايۋانلار قاتارىدا ، 3- دەرىجىلىك قوغدۇلىدىغان ھايۋانلار قاتارىغا كىرگۇزۇپتۇ - مىش ؟! راس -يالغىنىنى بىلمەيمەن . ئەمما بىر نەرسىگە ھەيران قېلىۋاتىمەن : بىز ئۇيغۇرلار ئېشەككە ”كۆك ئېنەك“دەپ يېڭىچە بىر ئىسىم قويۇپ , ئۇنىڭ سۇتىنى دورىلىققا ئىچىشتىن ھالقىپ كۇندۇلۇك ئېستىمال ئىچىملىكىگە ئايلاندۇرۋالغىلى ئاز قالدۇق ! مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
مىسرانىم تورى ،ھازىر كۈندىلىك ئېقىم مىدارى ئۈچ يۈز مىڭدىن ھالقىغان مۇكەممەل توربەتكە ئايلاندى تور بېكىتىمىزنىڭ تەرەققىياتى مىسرانىمنى قوللىغانلارنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ مىسرانىمدىن ھەرقانداق ئىجادىي تېما كۆچۈرسىڭىز ئاپتور بىلەن مەنبە ،ئۇلىنىش ئادىرسى قاتارلىقلارنى چوقۇم قوشۇپ مېڭىڭ مودا ناخشىلارنى ئاڭلىماقچى بولسىڭىز مىسرانىم تور بېكىتى مۇزىكا سەھىپىسىگە كىرىڭ مۇھەببەت لىرىكىلىرى مىسرانىمنىڭ ئۆزگىچە خاس بىر سەھىپىسى!مەن مىسرانىم تورىنى ياخشى كۆرىمەن مىسرانىم تور بېكىتى بەك ياخشى مىسرانىمنى گۈللەندۈرۈشكە تېرىشايلى بۇ تېما مىسرانىمدىن بۇ يەرگە كۆچۈرۈپ كېلىندى. تېمىنىڭ ئەسلى كېلىش مەنبەسى مىسرانىم تورى تور ئادىرسى بۇ تېمىنى كۆچۈرۈپ ھەممە توربەتنىڭ خاسلىقىغا تەسىر يەتكۈزمەڭ . ئەگەر تېمىنى ئىشلەتمەكچى بولسىڭىز ئەسلى ھەقىقىي مەنبەنى ئەسكەرتكەن ھالدا ئىشلىتىڭ مىسرانىم تورىنى راۋاجلاندۇرۇش ئۈچۈن مەڭگۈ تېرىشايلى
مەنبە: قەلەم )ساقىشچى(